-
ახაბიწმინდა წერილების საკვლევი ცნობარი
-
-
იმაში დარწმუნებული ბენ-ჰადადი, რომ იეჰოვა მხოლოდ „მთათა ღმერთი“ იყო, მეორე წელს იმავე რაოდენობის ჯარით დაბრუნდა, ოღონდ ამჯერად ის სამარიის მთიან მხარეში კი არ გამოვიდა საბრძოლველად, არამედ მენაშეს ტერიტორიაზე აფეკთან ახლოს შედარებით ვაკე ადგილზე (იხ. აფეკი №5). ისრაელთა ლაშქარი მათ შესახვედრად წამოვიდა, თუმცა სირიელთა დიდ ბანაკთან შედარებით ისინი „თხის ორ პატარა ჯოგს“ ჰგავდნენ. ახაბის ჯარს მხნეობა შეჰმატა იეჰოვას ნათქვამმა, რომ მისი ძალა გეოგრაფიულ ადგილმდებარეობაზე არ იყო დამოკიდებული და ამას დაამტკიცებდა კიდეც. შედეგად, მათ მუსრი გაავლეს მტერს (1მფ. 20:26—30). მაგრამ მეფე საულის მსგავსად, რომელმაც ამალეკელი აგაგი ცოცხალი დატოვა, ახაბმაც დაინდო ბენ-ჰადადი და მასთან შეთანხმებაც კი დადო, რომლის თანახმადაც, ისრაელს დაუბრუნდებოდა მამამისის მიერ აღებული ქალაქები და დამასკოში ქუჩები მიეცემოდა ახაბს, როგორც ჩანს, ბაზრების გასახსნელად, რაც სირიის დედაქალაქში ახაბის სავაჭრო საქმიანობას შეუწყობდა ხელს (1მფ. 20:31—34). საულის მსგავსად იეჰოვამ ახაბიც გაკიცხა ამისთვის და უბედურება უწინასწარმეტყველა მას და მის ხალხს (1მფ. 20:35—43).
-
-
ბენ-ჰადადიწმინდა წერილების საკვლევი ცნობარი
-
-
ბენ-ჰადადმა დაიჯერა თავის მრჩეველთა ნათქვამი, თითქოს იეჰოვა „მთათა ღმერთი“ იყო და ისრაელების დამარცხება მხოლოდ ვაკეზე თუ შეიძლებოდა. ამიტომ მომდევნო წელს ბენ-ჰადადი თავისი ჯარით გალილეის ზღვის აღმოსავლეთით მდებარე (?) აფეკს მიადგა (იხ. აფეკი №5). ამჯერად სირიელთა ჯარში მეთაურობა 32 მეფის ნაცვლად გამგებლებს დაევალათ, სავარაუდოდ, იმ მოსაზრებით, რომ გამგებლები უფრო ერთსულოვნად და მოწესრიგებულად იბრძოლებდნენ და დაწინაურების სურვილით მეფეებზე მეტად გამოიჩენდნენ თავს ბრძოლაში. თუმცა ბენ-ჰადადის საბრძოლო ტაქტიკა და წარმოდგენა ისრაელის ღმერთზე მცდარი აღმოჩნდა. ის ვერაფერს გახდა ისრაელის მცირერიცხოვან ჯართან, რომელიც იეჰოვას წინასწარმეტყველს ჰყავდა გაფრთხილებული და რომელსაც სამყაროს უზენაესი მეფე, იეჰოვა ღმერთი უჭერდა მხარს. სირიელთა ჯარი დამარცხდა, ბენ-ჰადადმა კი აფეკს შეაფარა თავი. მაგრამ მეფე ახაბმა გაათავისუფლა თავისი დაუძინებელი მტერი ბენ-ჰადადი, რომელიც მას დაჰპირდა: „დაგიბრუნებ იმ ქალაქებს, რომლებიც მამაჩემმა მამაშენს წაართვა. გქონდეს ქუჩები დამასკოში, როგორც მამაჩემს ჰქონდა სამარიაში“ (1მფ. 20:22—34).
არსებობს სხვადასხვა მოსაზრება იმასთან დაკავშირებით, თუ სირიის რომელი მეფე იყო ბენ-ჰადადი — მეფე ბააშასა და მეფე ასას დროს მცხოვრები, მისი შვილი თუ შვილიშვილი. თუ ბენ-ჰადად I (ასას თანამედროვე) ახაბისა და იეჰორამის (დაახლ. ძვ. წ. 917—905) თანამედროვე ბენ-ჰადადი იყო, მაშინ მას, სულ მცირე, 45 წელი უნდა ემეფა, რაც სავსებით დასაშვებია.
ზოგი ფიქრობს, რომ ახაბის თანამედროვე სირიის მეფე ბენ-ჰადად II იყო, რისთვისაც ზემოხსენებული პირობის შინაარსს იმოწმებენ (1მფ. 20:34). ერთი შეხედვით ისე ჩანს, რომ ახაბის მამას, ომრის, ქალაქები ბენ-ჰადადის მამამ წაართვა. მაგრამ თუ აქ იგულისხმება ბენ-ჰადად I-ის მიერ ბააშასთვის ქალაქების წართმევა, მაშინ ბენ-ჰადად I ახაბის მმართველობის დროს მცხოვრები ბენ-ჰადად II-ის მამა (ან წინაპარი) გამოდის. შესაბამისად, ახაბის „მამა“ შესაძლოა მისი რომელიმე წინამორბედი იყო და არა მაინცდამაინც მისი წინაპარი (იხ. ბელშაცარი).
ბენ-ჰადადმა ახაბისთვის მიცემულ პირობაში სამარია მოიხსენია. ვინაიდან სამარია ომრიმ ააშენა და ისრაელის სატახტო ქალაქად აქცია, სირიელებს ისრაელის ქალაქები ომრის მმართველობის დროს უნდა ეგდოთ ხელთ. ქუჩების მიცემაში, როგორც ჩანს, ვაჭრობის ხელშესაწყობად ბაზრების გახსნა იგულისხმებოდა.
ასე იყო თუ ისე, ბიბლიური ცნობები იმაზე მიანიშნებს, რომ ახაბის დროს სხვა ბენ-ჰადადი, პირობითად ბენ-ჰადად II მეფობდა. როგორც ჩანს, ბენ-ჰადადმა ბოლომდე არ შეასრულა ქალაქების დაბრუნების პირობა, რადგან ახაბმა თავისი მეფობის ბოლო წელს იეჰოშაფატთან ერთად სცადა სირიელებისთვის გალაადის რამოთის (იორდანის აღმ-ით) წართმევა, თუმცა წარუმატებლად. ბენ-ჰადად II, სავარაუდოდ, ის უცნობი „სირიის მეფეა“, რომელმაც „ეტლების ოცდათორმეტ მეთაურს“ უბრძანა, მხოლოდ ახაბზე მიეტანათ იერიში (1მფ. 22:31—37). იეჰორამის მმართველობის დროს სწორედ მან გაგზავნა თავისი კეთროვანი მხედართმთავარი ნაამანი ელისესთან განსაკურნავად. სირიის ეს მეფე ეთაყვანებოდა ღვთაება რიმონს (ბენ-ჰადად I-ის მამის, ტაბრიმონის სახელის ნაწილი) (2მფ. 5:1—19).
-
-
დამასკოწმინდა წერილების საკვლევი ცნობარი
-
-
ისტორია. დამასკოს ადრეული ისტორია უცნობია. იოსებ ფლავიუსი თავის ნაშრომში („იუდეველთა სიძველენი“, წ. I, თ. 6, აბზ. 4) წარმოგვიდგენს ებრაელთა ტრადიციულ შეხედულებას, რომლის თანახმადაც დამასკო არამის ვაჟმა და სემის შვილიშვილმა, უცმა დააარსა. თუმცა არსებობს იმის მტკიცებულებები, რომ უცის შთამომავლები უფრო სამხრეთით ცხოვრობდნენ (დბ. 10:21—23, იხ. უცი №4). აღთქმული მიწისკენ მიმავალმა ჯერ კიდევ უშვილო აბრაამმა, სავარაუდოდ, დამასკოს ჩაუარა ან მასზე გაიარა. მის მსახურ ელიეზერს „დამასკოელი“ ეწოდება (დბ. 15:2). აბრაამმა თავისი ძმისშვილის, ლოტის დამატყვევებელ მეფეებს დამასკოს ჩრდილოეთით მდებარე ხობამდე სდია (დბ. 14:1—16).
-