ახაზია

[იეჰოვამ ხელი მოჰკიდა]

ერქვა ორ მეფეს, რომელთაგან ერთი ისრაელში მეფობდა, მეორე კი — იუდაში.

1. ახაბისა და იზებელის ვაჟი, რომელიც დაახლოებით ძვ. წ. 919 წლიდან ორ წელს მეფობდა ისრაელში. თავისი კერპთაყვანისმცემელი მშობლების მსგავსად ახაზიაც ბაალს ეთაყვანებოდა (1მფ. 22:51—53). ახაზიას მამის სიკვდილის შემდეგ მოაბმა ისარგებლა შემთხვევით, აუჯანყდა ისრაელს და აღარ უხდიდა ხარკს, რომელიც 100 000 ბატკნისა და იმდენივე გაუპარსავი მამალი ცხვრისგან შედგებოდა (2მფ. 1:1; 3:4, 5). ეს აჯანყება აღწერა მოაბის მეფე მეშამ მოაბურ ქვაზე. ახაზიას არც კი უცდია მოაბელების დამორჩილება. შესაძლოა, მიზეზი უბედური შემთხვევა და მისი ნაადრევი სიკვდილი იყო.

ახაზიამ და იუდას მეფე იეჰოშაფატმა აკაბას ყურეში მდებარე ეციონ-გებერში ხომალდების აგების თაობაზე კავშირი შეკრეს. ღმერთმა არ მოიწონა მათი ჩანაფიქრი ახაზიას ბოროტების გამო და ხომალდები დაიმსხვრა (2მტ. 20:35—37). 1 მეფეების 22:48, 49-დან ვიგებთ, რომ ახაზიას იეჰოშაფატისგან თანხმობის მიღება უნდოდა, რათა იუდეველ მეზღვაურებთან ერთად ხომალდებზე ისრაელებიც ყოფილიყვნენ, მაგრამ იეჰოშაფატი არ დათანხმდა. თუ ეს ახაზიამ ხომალდების დამსხვრევის წინ ითხოვა, მაშინ იეჰოშაფატის უარი შეიძლება იმით აიხსნას, რომ ის არ ენდობოდა ახაზიას და ეშინოდა, რომ ჩრდილოეთი სამეფო დაშვებულ საზღვრებს გასცდებოდა. თუ მან თავისი თხოვნა ხომალდების დამსხვრევის შემდეგ წარმოთქვა, მაშინ ამით შეიძლება იმის თქმა სურდა, რომ იეჰოშაფატის მეზღვაურებს გამოცდილება აკლდათ და მომხდარზე პასუხისმგებლები ისინი იყვნენ. სწორედ ამიტომ შესთავაზა, რომ კიდევ ერთხელ სანაოსნოდ გაშვებულ შეკეთებულ ხომალდებზე ისრაელებიც ყოფილიყვნენ. ამ შემთხვევაში იეჰოშაფატის მხრიდან უარის მიზეზი შეიძლება იმის გაცნობიერება იყო, რომ ღმერთს არ მოეწონა საერთო ფლოტის მშენებლობა.

ახაზიას თავის სახლში ინციდენტი შეემთხვა: ის ზემოთა ოთახის სანათურის გისოსიდან (შესაძლოა ჭერზე სინათლისთვის დატოვებული ხვრელის საფარი) ჩამოვარდა, რის გამოც სერიოზულად დაშავდა და ლოგინად ჩავარდა (2მფ. 1:2). თითქოს ჭეშმარიტი ღმერთი აღარ არსებობდა, ახაზიამ ფილისტიმელთა ღვთაება ბაალ-ზებუბთან (ნიშნავს: „ბატონი ბუზებისა“) გაგზავნა თავისი მაცნეები იმის გასაგებად, გამოჯანმრთელდებოდა თუ არა. წინასწარმეტყველმა ელიამ გააჩერა მაცნეები, რომლებიც უკან დაბრუნდნენ და მეფეს წინასწარმეტყველის სიტყვები გადასცეს: ავადმყოფობის სარეცელი სიკვდილის სარეცელად გექცევაო. თავის დამდაბლების ნაცვლად, ახაზიამ ორმოცდაათისთავი გაგზავნა თავის ხალხიანად, რომ ელია მასთან მიეყვანათ. ეს რაზმი და მეორედ მისული რაზმი, რომლებმაც მეფის მითითება გადასცეს მთაზე მჯდომ ელიას, ცეცხლმა შთანთქა. ჯიუტი მეფის მიერ გაგზავნილი მესამე რაზმი მხოლოდ იმიტომ გადაურჩა სიკვდილს, რომ მეთაურმა პატივისცემით სთხოვა ელიას, დაეფასებინა მისი და მისი ხალხის სიცოცხლე. მაშინ მთიდან ჩავიდა ელია და პირდაპირ უთხრა ახაზიას, რომ მოკვდებოდა. მოკვდა ახაზია და, რადგან ვაჟი არ ჰყავდა, მის ნაცვლად მისი ძმა იეჰორამი გამეფდა (2მფ. 1:2—17).

2. იეჰორამისა და ათალიას ვაჟი, რომელიც ერთ წელს მეფობდა იუდაში (დაახლ. ძვ. წ. 906). მამამისის მმართველობის დროს იუდაში ფილისტიმელები და არაბები შეიჭრნენ და უმცროსი ვაჟის, იეჰოახაზის (ახაზია) გარდა, იეჰორამის ყველა ვაჟი ტყვედ წაიყვანეს (2მტ. 21:16, 17; 22:1). ტახტზე ასვლისას ახაზია 22 წლისა იყო. დედამისი ათალია, ახაბისა და იზებელი ასული, დიდ გავლენას ახდენდა მასზე და ბოროტებისკენ უბიძგებდა (2მფ. 8:25—27; 2მტ. 22:2—4). ისრაელის მეფე იეჰორამს (დედის ძმა) ის რამოთ-გალაადში სირიის წინააღმდეგ ბრძოლაში გაჰყვა, რომელშიც იეჰორამი დაიჭრა. მოგვიანებით ახაზიამ მოინახულა იეჰორამი, რომელიც იზრეელში ჭრილობებს იშუშებდა (2მფ. 8:28, 29; 9:15; 2მტ. 22:5, 6).

2 მეფეების 9:21—28-ისა და 2 მატიანის 22:7—9-ის შედარება მოვლენების განვითარების დანახვაში გვეხმარება: იზრეელთან ახლოს იეჰუ შეხვდა იეჰორამსა და ახაზიას. მან მოკლა იეჰორამი, ახაზიამ კი გაქცევით უშველა თავს. იეჰუ არ დაედევნა ახაზიას და ჩავიდა იზრეელში, რათა ბოლომდე შეესრულებინა ღვთის განაჩენი. ამასობაში გაქცეული ახაზია ცდილობდა, იერუსალიმში დაბრუნებულიყო, მაგრამ მხოლოდ სამარიამდე ჩავიდა და დამალვას შეეცადა. იეჰუს კაცებმა, რომლებიც ახაზიას დაედევნენ, იპოვეს ის სამარიაში, შეიპყრეს და იზრეელის შორიახლოს ქალაქ იბლეამთან მყოფ იეჰუს მიჰგვარეს. ახაზიას დანახვისთანავე უბრძანა იეჰუმ თავის კაცებს, რომ მისივე ეტლში მოეკლათ ის. მათ გურის გზაზე იბლეამთან დაჭრეს ახაზია, მაგრამ მან მოახერხა მეგიდოში გაქცევა, სადაც ჭრილობების გამო გარდაიცვალა. ის იერუსალიმში გადაიყვანეს და დამარხეს. მისი სიკვდილის შესახებ ეს ორი მონაკვეთი კი არ ეწინააღმდეგება ერთმანეთს, არამედ ავსებს.

2 მატიანის 22:7-ში აღნიშნულია, რომ ახაზიას სიკვდილი ღვთისგან იყო. ამგვარად, იეჰუმ, როგორც ღვთის განაჩენის აღმსრულებელმა, მოკლა ის, რადგან ახაბის დაწყევლილ საგვარეულოსთან ახლო ურთიერთობა ჰქონდა. 2 მატიანის 22:6-ში ახაზიას აზარია ეწოდება (თუმცა 15 ებრაულ ხელნაწერში ამ ადგილას ახაზია წერია), 2 მატიანის 21:17-სა და 25:23-ში კი — იეჰოახაზი (ამ შემთხვევაში ღვთის სახელი პრეფიქსია და არა სუფიქსი).