მოციქული
ბერძნული სიტყვა აპოსტოლოს მომდინარეობს ზმნიდან აპოსტელლო, რაც გაგზავნას, გაშვებას, წარგზავნას ნიშნავს (მთ. 10:5; სქ. 7:35). ამ სიტყვის ძირითადი მნიშვნელობა კარგად ჩანს იესოს შემდეგი სიტყვებიდან: „მონა არ არის თავის ბატონზე დიდი, არც გაგზავნილია [აპოსტოლოს] გამგზავნელზე დიდი“ (ინ. 13:16). ამ მნიშვნელობით ეს სიტყვა ქრისტე იესოსაც მიესადაგება, რადგან ის არის „მოციქული და მღვდელმთავარი, რომელსაც ჩვენ ვაღიარებთ“ (ებ. 3:1; შდრ. მთ. 10:40; 15:24; ლკ. 4:18, 43; 9:48; 10:16; ინ. 3:17; 5:36, 38; 6:29, 57; 7:29; 8:42; 10:36; 11:42; 17:3, 8, 18, 21—25; 20:21). იესო დედამიწაზე ღმერთმა თავის წარმომადგენლად გამოგზავნა.
თუმცაღა სიტყვა აპოსტოლოს ძირითადად იმ 12 მოწაფის მიმართ გამოიყენება, რომლებიც იესომ თავის წარმომადგენლებად აირჩია. მათი სახელები მოცემულია შემდეგ მუხლებში: მათეს 10:2—4, მარკოზის 3:16—19 და ლუკას 6:13—16. თორმეტიდან ერთ-ერთი, იუდა ისკარიოტელი, მოღალატე აღმოჩნდა, რითაც წინასწარმეტყველებები შესრულდა (ფს. 41:9; 109:8). 11 ერთგული მოციქულის სახელი საქმეების 1:13-შიც გვხვდება.
ზოგიერთი მოციქული, ვიდრე იესოს მოწაფე გახდებოდა, იოანე ნათლისმცემლის მოწაფე იყო (ინ. 1:35—42). მათგან თერთმეტი გალილეიდან იყო (სქ. 2:7), იუდა ისკარიოტელი კი — იუდადან. ისინი დაბალ სოციალურ ფენას განეკუთვნებოდნენ. ოთხი მათგანი მებადური იყო, ერთი — გადასახადების ამკრეფი (მთ. 4:18—21; 9:9—13). სულ მცირე ორი, იესოს დეიდაშვილი იყო (იაკობი და იოანე, ზებედეს ვაჟები). რელიგიურ წინამძღოლებს იესოს მოწაფეები „უსწავლელ და უბრალო“ ადამიანებად მიაჩნდათ, როგორც ჩანს იმიტომ, რომ ელემენტარული განათლება ჰქონდათ მიღებული და ოფიციალურად არსად უსწავლიათ. ზოგი, მათ შორის პეტრე (კეფა), დაოჯახებული იყო (სქ. 4:13; 1კრ. 9:5).
თორმეტ მოციქულთაგან ყველაზე ახლო ურთიერთობა იესოსთან, როგორც ჩანს, პეტრეს, იაკობსა და იოანეს ჰქონდათ. მხოლოდ ისინი გახდნენ იაიროსის ქალიშვილის აღდგენისა (მრ. 5:35—43) და იესოს გარდასახვის მომსწრენი (მთ. 17:1, 2). ამასთანავე, მხოლოდ ისინი ახლდნენ იესოს გეთსემანეს ბაღში მისი დაპატიმრების ღამეს (მრ. 14:32, 33). როგორც ჩანს, იესოსა და იოანეს განსაკუთრებული სიახლოვე ჰქონდათ. სწორედ იოანეა მიჩნეული იმ „მოწაფედ, რომელიც უყვარდა მას [იესოს]“ (ინ. 21:20—24; 13:23).
მოციქულების არჩევა და მსახურებისკენ გადადგმული მათი პირველი ნაბიჯები. იესომ თავის მიმდევართაგან 12 შეარჩია და მოციქულები უწოდა, „რათა მასთან ყოფილიყვნენ და გაეგზავნა [აპოსტელლი] საქადაგებლად და ჰქონოდათ დემონების განდევნის ძალაუფლება“ (მრ. 3:13—15). იმ დროიდან მოყოლებული ისინი მასთან იყვნენ მთელი მისი მსახურების განმავლობაში, მისგან სწავლობდნენ და იწაფებოდნენ (მთ. 10:1—42; ლკ. 8:1). ვინაიდან ჯერ კიდევ იესოსგან სწავლობდნენ, კვლავაც მოწაფეებად იწოდებოდნენ, განსაკუთრებით კი ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულამდე (მთ. 11:1; 14:26; 20:17; ინ. 20:2). ამ დღესასწაულის შემდეგ ისინი ყველგან მოციქულებად მოიხსენიებიან. როცა მოციქულებად აირჩია, იესომ მათ განკურნებისა და დემონების განდევნის ძალა მისცა, რასაც ისინი გარკვეულწილად იესოს დედამიწაზე ყოფნის დროსაც იყენებდნენ (მრ. 3:14, 15; 6:13; მთ. 10:1—8; ლკ. 9:6; შდრ. მთ. 17:16), თუმცა მათი მთავარი საქმე მაინც ქადაგება იყო. მართალია იესოს მიმდევრების მცირე ჯგუფი ჰყავდა შემოკრებილი, მაგრამ მათი სწავლება და მომზადება საიდუმლო რიტუალებისა და ცერემონიების შესრულებას არ მოიცავდა.
ადამიანური სისუსტეები. მოწაფეებს წილად ხვდათ პატივი, ღვთის ძის მოციქულები გამხდარიყვნენ, თუმცა როგორც ყველას, მათაც ჰქონდათ ადამიანური ნაკლოვანებები და სისუსტეები. მაგალითად, პეტრე დაუფიქრებელი და ფიცხი იყო (მთ. 16:22, 23; ინ. 21:7, 8), თომა — ძნელად დასარწმუნებელი (ინ. 20:24, 25), იაკობი და იოანე — ბავშვივით სულსწრაფები (ლკ. 9:49, 54). იყო შემთხვევები, როცა ისინი დავობდნენ, რომელი იქნებოდა უფრო დიდი იმ სამეფოში, რომელსაც, მათი აზრით, იესო დედამიწაზე დაამყარებდა (მთ. 20:20—28; მრ. 10:35—45; შდრ. სქ. 1:6; ლკ. 24:21). მოციქულები აღიარებდნენ, რომ რწმენის განმტკიცებას საჭიროებდნენ (ლკ. 17:5; შდრ. მთ. 17:20). მიუხედავად იმისა, რომ მათ რამდენიმე წელი ახლო ურთიერთობა ჰქონდათ იესოსთან და მას მესიად მიიჩნევდნენ, მისი შეპყრობისას ყველა გაიფანტა (მთ. 26:56) და მის დაკრძალვაზეც სხვებმა იზრუნეს. მოციქულებს თავიდან გაუჭირდათ იმ ქალების ნაამბობის დაჯერება, რომლებმაც იესო აღდგომის შემდეგ პირველებმა იხილეს (ლკ. 24:10, 11). იუდეველთა შიშით მოციქულებმა კარჩაკეტილ ოთახში მოიყარეს თავი (ინ. 20:19, 26). მაგრამ მკვდრეთით აღდგომის შემდეგ იესომ კვლავ განაგრძო მოციქულების სწავლა-დარიგება და აღდგომიდან მე-40 დღეს იესოს ზეცად ამაღლების შემდეგ ისინი უკვე გახარებულები „მუდამ ტაძარში იყვნენ და ღმერთს ადიდებდნენ“ (ლკ. 24:44—53).
მოღვაწეობა ქრისტიანულ კრებაში. ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე ღვთის წმინდა სულის გადმოღვრის შედეგად მოციქულებმა უდიდესი ძალა მიიღეს. „მოციქულთა საქმეების“ პირველი ხუთი თავიდან ვიგებთ, რომ დაპატიმრების, ფიზიკური შეურაცხყოფისა და მოკვლის მუქარის მიუხედავად, ისინი უშიშრად და გაბედულად აცხადებდნენ სასიხარულო ცნობას და ახარებდნენ იესოს მკვდრეთით აღდგომას. ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულის შემდეგ წმინდა სულის დახმარებით მოციქულები აქტიურად შეუდგნენ სასიხარულო ცნობის ქადაგებას, რასაც ქრისტიანული კრების საოცარი ზრდა მოჰყვა (სქ. 2:41; 4:4). მოციქულები თავიდან იერუსალიმში მსახურობდნენ და შემდეგ სამარიაში; ბოლოს მთელ იმდროინდელ მსოფლიოს ამცნეს სასიხარულო ცნობა (სქ. 5:42; 6:7; 8:5—17, 25; 1:8).
მოციქულების ძირითადი მოვალეობა იმის შესახებ დამოწმება იყო, თუ როგორ შესრულდა იესოს მეშვეობით იეჰოვა ღმერთის განზრახვები და წინასწარმეტყველებები, განსაკუთრებით კი ისინი, რომლებიც მის აღდგომასა და განდიდებას ეხებოდა. მათ აგრეთვე ევალებოდათ მოწაფეების მომზადება ყველა ერიდან, რაც იესომ მათ ზეცად ამაღლებამდე კიდევ ერთხელ შეახსენა (მთ. 28:19, 20; სქ. 1:8, 22; 2:32—36; 3:15—26). ისინი იესოს მკვდრეთით აღდგომის შესახებ ქადაგებდნენ, როგორც ამ მოვლენის თვითმხილველები (სქ. 13:30—34).
სასწაულების მოხდენის ძალა. თავიანთი ცნობის გასამყარებლად მოციქულები იესოსგან მიღებული ძალით განაგრძობდნენ სასწაულების მოხდენას და ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე მიღებული სულის სხვადასხვა ძღვნის გამოყენებას (სქ. 5:12; 9:36—40; იხ. ძღვენი ღვთისგან [სულის ძღვენი]). სულის სასწაულებრივი ძღვენი სხვებსაც ჰქონდათ, მაგრამ ბიბლიური ცნობის თანახმად, ამ ძღვენს ისინი მხოლოდ მოციქულების (ერთის ან მეტის) თანდასწრებით ან ხელდასხმით იღებდნენ. მართალია, პავლე არ იყო ერთ-ერთი თორმეტთაგანი, მაგრამ როგორც უშუალოდ იესო ქრისტეს მიერ არჩეულ მოციქულს, მასაც ჰქონდა ხელდასხმის უფლება (სქ. 2:1, 4, 14; 8:14—18; 10:44; 19:6). აქედან გამომდინარე, სასწაულებრივი ძღვნის გადაცემა მხოლოდ მოციქულებს შეეძლოთ. სხვადასხვა სასწაულებრივი ძღვენი მოციქულებისა და იმ ქრისტიანთა სიკვდილისთანავე გაუქმდებოდა, ვისაც ეს ძღვენი მოციქულებისგან ჰქონდა მიღებული (1კრ. 13:2, 8—11). მაშასადამე, როგორც ირკვევა, ეს სასწაულებრივი ძღვენი „მეორე საუკუნის ეკლესიაში აღარ არსებობდა. იმ დროს მოღვაწე მწერლები მასზე ისე ლაპარაკობდნენ, როგორც წარსულ, სამოციქულო ეპოქისთვის დამახასიათებელ მოვლენაზე“ (The Illustrated Bible Dictionary, ჯ. დ. დაგლასის რედაქციით, 1980, ტ. 1, გვ. 79).
ქრისტიანული კრების ხელმძღვანელობა. კრების ჩამოყალიბებაში, მის ორგანიზებასა და ხელმძღვანელობაში ძირითად როლს მოციქულები ასრულებდნენ (1კრ. 12:28; ეფ. 4:11). კრების ზედამხედველობაში მათ სხვა უხუცესებიც შეუერთდნენ, თუმცა მზარდი ქრისტიანული კრების ხელმძღვანელ საბჭოს უმთავრესად მოციქულები შეადგენდნენ. პირველ საუკუნეში მცხოვრები ნებისმიერი ქრისტიანისთვის ხელმძღვანელი საბჭო იყო ის არხი, რომელსაც ღმერთი თავისი ნების გასაცხადებლად და მთელ დედამიწაზე კრებების სახელმძღვანელოდ იყენებდა (სქ. 2:42; 8:14—17; 11:22; 15:1, 2, 6—31; 16:4, 5). მოციქულებმა ყოველივე ეს წმინდა სულის წყალობით შეძლეს, რომელიც წინასწარმეტყველებისამებრ მათ ხელმძღვანელობდა (ინ. 15:26, 27). წმინდა სულმა მათ იესოს მითითებები და სწავლებები გაახსენა, ნათელი მოჰფინა მოძღვრების საკითხებს და თანდათანობით წარუძღვა „ყოველი ჭეშმარიტებისკენ“, რომელიც მათი მეშვეობით უნდა გამჟღავნებულიყო (ინ. 14:26; 16:13—15; შდრ. ინ. 2:22; 12:16). მოციქულები კრებებში სხვადასხვა საქმის შესასრულებლად ძმებს ნიშნავდნენ და ადგენდნენ, თუ ვინ სად იმსახურებდა მისიონერად (სქ. 6:2, 3; გლ. 2:8, 9).
ზემოთქმულიდან გამომდინარე, მოციქულები იყვნენ ქვაკუთხედზე ანუ ქრისტე იესოზე დაშენებული საძირკველი, რომელიც იეჰოვასთვის „წმინდა ტაძრად“ უნდა აშენებულიყო (ეფ. 2:20—22; 1პტ. 2:4—6). ქრისტიანულ კრებაში არც ერთი მოციქული არ პირველობდა (იხ. პეტრე). ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე და მის მერეც პეტრესა და იოანეს როლები გამოიკვეთა, თუმცა სიტყვით ძირითადად პეტრე გამოდიოდა (სქ. 2:14, 37, 38; 3:1, 4, 11; 4:1, 13, 19; 5:3, 8, 15, 29). მაგრამ გადაწყვეტილებების მიღებისას არც იოანეს და არც პეტრეს აზრი ხელმძღვანელი საბჭოს სხვა წევრების აზრზე არ უპირატესობდა. მაგალითად, როცა გაიგეს, რომ სამარიაში ხალხი ინათლებოდა, იერუსალიმში მყოფმა მოციქულებმა „პეტრე და იოანე გაგზავნეს [აპესტილან] მათთან“. ამ შემთხვევაში ისინი, ფაქტობრივად, მოციქულთა მოციქულების როლში გამოდიოდნენ (სქ. 6:2—6; 8:14, 15). მოციქულ იაკობის სიკვდილის შემდეგ, როგორც ჩანს, მისი თანამოსახელე, იესოს ნახევარძმა და მოწაფე უძღვებოდა ხელმძღვანელი საბჭოს შეკრებებს. პავლე ამ იაკობზე, პეტრესა (კეფა) და იოანეზე წერდა, რომ „ბურჯებად ითვლებოდნენ“ (სქ. 12:1, 2, 16, 17; გლ. 1:18, 19; 2:9, 11—14). სწორედ იაკობმა გამოაცხადა საბოლოო გადაწყვეტილება უცხოტომელთა წინადაცვეთასთან დაკავშირებით მას შემდეგ, რაც პეტრემ და პავლემ თავიანთი არგუმენტები მოიყვანეს (სქ. 15:1, 2, 6—21).
ვინ დაიკავა იუდა ისკარიოტელის ადგილი მოციქულთა შორის?
იუდა ისკარიოტელი ღალატის გამო თორმეტ მოციქულს გამოაკლდა. ის ორგული მოკვდა. მკვდრეთით აღდგომიდან ზეცად ამაღლებამდე 40 დღის განმავლობაში იესოს იუდას შემცვლელი არ აურჩევია. ზეცად ამაღლებიდან ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულამდე, 10-დღიან შუალედში, საჭირო გახდა იუდას ვინმეთი ჩანაცვლება, თუმცა არა მისი სიკვდილის, არამედ ბოროტი გულით ჩადენილი ღალატის გამო, რასაც პეტრეს მიერ წმინდა წერილებიდან მოყვანილი ციტატა მოწმობს (სქ. 1:15—22; ფს. 69:25; 109:8; შდრ. გმც. 3:11). მაგრამ როცა ერთგული მოციქული იაკობი მოკლეს, არავის გასჩენია აზრი, მის ადგილას ვინმე აერჩიათ (სქ. 12:2).
პეტრეს სიტყვებიდან კარგად ჩანს, რომ იესო ქრისტეს მოციქულად არჩეულს პირადად უნდა სცნობებოდა ის, უნდა ყოფილიყო მისი საქმეების, სასწაულებისა და განსაკუთრებით მისი აღდგომის თვითმხილველი. აქედან გამომდინარე, შეუძლებელი იქნებოდა დროთა განმავლობაში ვინმე მოციქულთა მემკვიდრე გამხდარიყო, გარდა იმ ცალკეული პირებისა, რომლებიც ღვთის უშუალო ჩარევით იქნებოდნენ არჩეული. ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულამდე იყვნენ მამაკაცები, რომლებიც ზემოხსენებულ მოთხოვნებს აკმაყოფილებდნენ. მათგან ორგულ იუდას შემცვლელად ორი დასახელდა. მოციქულებმა იგავების 16:33-ის საფუძველზე წილი ყარეს, რომელიც მატთიას ერგო და „თერთმეტ მოციქულს ეს ერთიც შეემატა“ (სქ. 1:23—26). ამრიგად, ის იყო იმ თორმეტს შორის, რომლებმაც ბერძნულენოვან მოწაფეებთან დაკავშირებით წამოჭრილი პრობლემა მოაგვარეს (სქ. 6:1, 2). 1 კორინთელების 15:4—8-ის თანახმად პავლემ მატთია იმ თორმეტ მოციქულს მიაკუთვნა, რომლებსაც იესო აღდგომის შემდეგ ეჩვენა. მაშასადამე, ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულისთვის სამოციქულო საძირკველი უკვე არსებობდა, რომელზეც ამავე დღეს ჩამოყალიბებული სულიერი ისრაელი დაშენდებოდა.
კრების მოციქულები. მატთია ისეთივე მოციქული იყო, როგორც დანარჩენი თერთმეტი; ის არ იყო უბრალოდ იერუსალიმის კრების მოციქული, როგორც მაგალითად, ბარნაბად წოდებული ლევიანი იოსები, რომელიც სირიის ანტიოქიის კრების მოციქული გახდა (სქ. 13:1—4; 14:4, 14; 1კრ. 9:4—6). „კრების მოციქულებად“ სხვა მამაკაცებიც მოიხსენიებიან იმ გაგებით, რომ ისინი თავ-თავიანთი კრებების მიერ იყვნენ წარგზავნილნი (2კრ. 8:23). ფილიპელებისთვის მიწერილ წერილში პავლე ეპაფროდიტეს უწოდებს დესპანს [აპოსტოლონ] და თავის მსახურს (ფლ. 2:25). ამ მამაკაცებს მოციქულები იმის გამო არ ეწოდებოდათ, რომ მოციქულთა მემკვიდრენი იყვნენ; ისინი არც თორმეტთაგანნი იყვნენ, როგორც მატთია.
სიტყვა „მოციქულის“ ფართო მნიშვნელობის ცოდნა დაგვეხმარება საქმეების 9:26, 27-სა და გალატელების 1:17—19-ში აღწერილ ერთსა და იმავე მოვლენას შორის ერთი შეხედვით არსებული შეუსაბამობის ახსნაში. „საქმეებში“ ნათქვამია, რომ იერუსალიმში ჩასული პავლე ბარნაბამ „მოციქულებთან მიიყვანა“, ხოლო „გალატელებში“ პავლე ამბობს, რომ პეტრეს სანახავად ავიდა იერუსალიმში და „მოციქულთაგან მარტო უფლის ძმა იაკობი“ ნახა. იაკობი (არა ერთ-ერთი თორმეტთაგანი, ანუ არც ზებედეს ვაჟი იაკობი და არც ალფეს ვაჟი იაკობი, არამედ იესოს ნახევარძმა) როგორც ჩანს, მოციქულად იწოდებოდა ამ სიტყვის ფართო გაგებით, როგორც იერუსალიმის კრების მიერ წარგზავნილი. ამით შეიძლება აიხსნას, თუ რატომ არის ნათქვამი „საქმეებში“, რომ პავლე მიიყვანეს არა ერთ მოციქულთან, არამედ მოციქულებთან (კერძოდ პეტრესა და იაკობთან) (შდრ. 1კრ. 15:5—7; გლ. 2:9).
პავლეს არჩევა. ტარსოსელი სავლე, სავარაუდოდ, ახ. წ. 34 წელს გაქრისტიანდა და მოგვიანებით პავლე ეწოდა. ის იესო ქრისტეს ნამდვილი მოციქული გახდა, რადგან მკვდრეთით აღდგენილი და ზეცად ამაღლებული იესო ქრისტეს მიერ იქნა არჩეული (სქ. 9:1—22; 22:6—21; 26:12—23; 13:9). პავლე თავის მოციქულობას შემდეგი არგუმენტებით იცავდა: მან იხილა მკვდრეთით აღმდგარი უფალი იესო ქრისტე, ახდენდა სასწაულებს და იყო ერთგვარი არხი, რომლის მეშვეობითაც მონათლულ მორწმუნეებს წმინდა სული ეძლეოდათ (1კრ. 9:1, 2; 15:9, 10; 2კრ. 12:12; 2ტმ. 1:1, 11; რმ. 1:1; 11:13; სქ. 19:5, 6). მოციქული იაკობი (იოანეს ძმა) დაახლ. ახ. წ. 44 წელს მოკლეს. აქედან გამომდინარე, როცა პავლე მოციქული გახდა, თორმეტივე მოციქული ცოცხალი იყო. პავლეს არასოდეს უთქვამს, რომ ის ერთ-ერთი თორმეტთაგანი იყო, თუმცა იმასაც აღიარებდა, რომ როგორც მოციქული, სხვა მოციქულებს არაფრით ჩამოუვარდებოდა (გლ. 2:6—9).
მატთია და პავლე სრულუფლებიანი მოციქულები იყვნენ, რადგან მათ გაამართლეს ის მიზანი, რისთვისაც წარგზავნილნი იყვნენ. მაგრამ ახალი ზეციერი იერუსალიმის შესახებ ხილვაში მოციქულმა იოანემ („გამოცხადება“ დაიწერა დაახლ. ახ. წ. 96 წ.) ნახა საძირკვლის მხოლოდ 12 ქვა „კრავის თორმეტი მოციქულის თორმეტი სახელით“ (გმც. 21:14). წმინდა წერილებში პავლე არსად მოიხსენიება, როგორც ერთ-ერთი თორმეტთაგანი. აქედან გამომდინარე, ლოგიკურია დავასკვნათ, რომ ახალი იერუსალიმის საძირკვლის ქვებზე ამოტვიფრული „კრავის თორმეტი მოციქულის თორმეტი სახელიდან“ ერთ-ერთი მატთიასია და არა პავლესი. მაშასადამე, მოციქულ იოანეს ხილვა ასახავს ახ. წ. 33 წლის ორმოცდამეათე დღის დღესასწაულზე, კერძოდ ქრისტიანული კრების დაარსების დღეს არსებულ ვითარებას (იხ. პავლე).
სამოციქულო პერიოდის დასასრული. თორმეტ მოციქულთაგან ბიბლია მხოლოდ იაკობის სიკვდილს გვამცნობს, თუმცა ფაქტები ცხადყოფს, რომ სიკვდილამდე ყველა ერთგული დარჩა და, აქედან გამომდინარე, მათი ვინმეთი ჩანაცვლების აუცილებლობა არ ყოფილა. მომდევნო საუკუნეების შესახებ ერთ-ერთ ნაშრომში ნათქვამია: „გვიანდელ ქრისტიანულ ლიტერატურაში ამა თუ იმ პირის მიმართ გამოყენებული ეს სიტყვა [მოციქული] მეტაფორულ მნიშვნელობას ატარებს. პირველი საუკუნის შემდეგ ეკლესიას აღარ ჰყოლია მოციქულები ახალაღთქმისეული გაგებით“ (The Interpreter’s Dictionary of the Bible, ჯ. ა. ბატრიკის რედაქციით, 1962, ტ. 1, გვ. 1972).
მოციქულები სიცოცხლეში განდგომილებას აკავებდნენ და ცრუსწავლებებს ქრისტიანულ კრებაში შეღწევის საშუალებას არ აძლევდნენ. სწორედ მოციქულების ამ როლზე საუბრობს პავლე 2 თესალონიკელების 2:7-ში: „ამ უკანონობის საიდუმლო უკვე მოქმედებს, მაგრამ მხოლოდ მანამდე, სანამ ის, ვინც ახლა მას აკავებს, გზიდან არ იქნება ჩამოცილებული“ (შდრ. მთ. 13:24, 25; სქ. 20:29, 30). მოციქულების გავლენა, მათი განსაკუთრებული ავტორიტეტი და ძალაუფლება იოანე მოციქულის სიკვდილამდე, დაახლ. ახ. წ. 100 წლამდე ნარჩუნდებოდა (1ინ. 2:26; 3ინ. 9, 10). მოციქულების სიკვდილის შემდეგ განდგომილების, ცრუ მოძღვრებებისა და წეს-ჩვეულებების სწრაფი გავრცელება იმაზე მოწმობს, რომ მოციქულებისგან განსხვავებით ე. წ. მოციქულთა მემკვიდრეებს არ აღმოაჩნდათ განდგომილების შემაკავებელი ძალა.
რომაელების 16:7-ში (სსგ) წერია, რომ ანდრონიკე და იუნია იყვნენ „სახელგანთქმულნი მოციქულთა შორის“, რაც იმას ნიშნავს, რომ მოციქულები მათ კარგი სახელით იცნობდნენ, და არა იმას, რომ მოციქულები იყვნენ. 2 კორინთელების 11:5, 13-დან, 12:11, 12-დან და გამოცხადების 2:2-დან ვიგებთ, რომ იყვნენ ისეთებიც, რომლებსაც „ქრისტეს მოციქულობაზე“ ჰქონდათ პრეტენზია.