ჯვარი

განმარტება: ქრისტიანული რელიგიების უმეტესობისთვის ჯვარი არის საგანი, რომელზეც იესო ქრისტე სიკვდილით დასაჯეს. ბევრ ენაში სიტყვა „ჯვარი“ მომდინარეობს ლათინური სიტყვიდან „კრუქს“.

რატომ ხატავენ იეჰოვას მოწმეთა პუბლიკაციებში იესოს ძელზე დაკიდებულს და არა ტრადიციულ ჯვარზე გაკრულს?

ბერძნული სიტყვა „სტავროს“ ბიბლიის ბევრ თანამედროვე თარგმანში „ჯვრად“ არის ნათარგმნი (აქ-ში „წამების ბოძი“). კლასიკურ ბერძნულში სიტყვა „სტავროს“ ნიშნავდა ვერტიკალურ ბოძს ან ძელს. მოგვიანებით ამ სიტყვამ სხვა მნიშვნელობაც შეიძინა — მასში გულისხმობდნენ სიკვდილით დასასჯელ ძელს, რომელზეც ჯვარედინად გადებული იყო მეორე ძელი. ერთ ლექსიკონში ნათქვამია: «„ჯვრად“ ნათარგმნი ბერძნული სიტყვა [„სტავროს“] ნიშნავდა ბოძს, ვერტიკალურ ძელს ან ხის ნაჭერს, რომელზეც შეიძლებოდა რამის დაკიდება ან რომელსაც მიწის შემოსაღობად იყენებდნენ . . . რომაელებიც კი სიტყვა „კრუქს“-ს (რომელსაც „ჯვრად“ თარგმნიან) თავდაპირველად ვერტიკალური ძელის მნიშვნელობით იყენებდნენ» („The Imperial Bible-Dictionary“, რედაქტორი პ. ფერბერნი, ლონდონი, 1874, ტ. I, გვ. 376).

რა გამოიყენეს ღვთის ძის სიკვდილით დასასჯელად? ყურადსაღებია, რომ იესოს სიკვდილით დასასჯელად გამოყენებული საგნის აღსანიშნავად ბიბლია აგრეთვე იყენებს ბერძნულ სიტყვა „ქსილონ“-ს. ლიდელისა და სკოტის „ბერძნულ-ინგლისური ლექსიკონის“ თანახმად სიტყვა „ქსილონ“ ნიშნავს „მოჭრილ ხეს, შეშას, ფიცარს . . . ხის ნაჭერს, მორს, ძელს . . . კომბალს, კეტს . . . ან მოუჭრელ ხეს, რომელზეც დამნაშავეებს სჯიდნენ“. ამ ლექსიკონში აღნიშნულია, რომ ეს ეხება ახალ აღთქმაში მოხსენიებულ „ჯვარსაც“ და მაგალითად მოყვანილია საქმეების 5:30 და 10:39 (ოქსფორდი, 1968, გვ. 1191, 1192). ბევრ თარგმანში „ქსილონ“ ნათარგმნია „ხედ“ (შეადარეთ გალატელების 3:13 და მეორე კანონის [რჯულის] 21:22, 23, სსგ).

ერთ წიგნში ნათქვამია: «ბერძნულ ენაზე შესრულებული ახალი აღთქმის უამრავ ხელნაწერში, თუნდაც გადაკვრით, ერთი წინადადებაც კი არ მეტყველებს იმაზე, რომ იესოს შემთხვევაში გამოყენებული „სტავროს“-ი ჩვეულებრივი „სტავროს“-ისგან რაიმეთი განსხვავდებოდა, რომ აღარაფერი ვთქვათ ერთმანეთზე დამაგრებულ, ჯვრის ფორმის მქონე ორ ბოძზე . . . ჩვენმა სულიერმა მასწავლებლებმა შეცდომაში შეგვიყვანეს იმით, რომ ეკლესიის ბერძნული ხელნაწერების ჩვენს ენაზე თარგმნისას სიტყვა „სტავროს“ „ჯვრად“ გადმოთარგმნეს. ამ მოქმედებას მათ იმითაც დაუჭირეს მხარი, რომ ჩვენს ლექსიკონებში ჯვარი „სტავროს“-ის ერთ-ერთ მნიშვნელობად შეიტანეს. თან არც განმარტეს, რომ ჯვარი „სტავროს“-ის ძირითადი მნიშვნელობა არც მოციქულთა დროს ყოფილა და არც მას შემდეგ კარგა ხნის მანძილზე. „სტავროს“-მა ეს მნიშვნელობა მხოლოდ იმიტომ შეიძინა, თუ საერთოდ შეიძინა, რომ საფუძვლიანი მტკიცებების არარსებობის მიუხედავად, გარკვეული მიზეზების გამო ჩათვალეს, რომ იმ კონკრეტულ „სტავროს“-ს, რომელზეც იესო მოკლეს, განსაკუთრებული ფორმა ჰქონდა» („The Non-Christian Cross“, ჯ. პარსონზი, ლონდონი, 1896, გვ. 23, 24; „The Companion Bible“, თეტფორდი, ინგლისი, 1974, დანართი № 162).

ამრიგად, არაერთი ფაქტი მოწმობს იმას, რომ იესო მოკლეს ვერტიკალურ ძელზე და არა ჯვარზე, როგორც ეს ტრადიციულად არის მიღებული.

საიდან იღებს დასაბამს ქრისტიანულ სამყაროში გავრცელებული ჯვარი?

„ძველი მსოფლიოს თითქმის ყველა ნაწილში აღმოაჩინეს ქრისტიანობამდელი ეპოქის მრავალი ნივთი, რომლებზედაც გამოსახული იყო სხვადასხვა ფორმის ჯვრები. ამის მრავალ მაგალითს ვხვდებით ინდოეთში, სირიაში, სპარსეთსა და ეგვიპტეში . . . როგორც ჩანს, ქრისტიანობამდე და არაქრისტიან ხალხებს შორის ჯვრის რელიგიურ სიმბოლოდ გამოყენებას საყოველთაო ხასიათი ჰქონდა და ხშირ შემთხვევაში დაკავშირებული იყო ბუნების თაყვანისცემის ზოგიერთ ფორმასთან“ („Encyclopædia Britannica“, 1946, ტ. VI, გვ. 753).

„ეს [ჯვრის] ფორმა უძველესი ქალდეიდან მოდის. ის იყო ღვთაება თამუზის სიმბოლო (ჰქონდა მისი სახელის პირველი ასოს, მისტიკური T-ს ფორმა) როგორც ქალდეაში, ისე მეზობელ ქვეყნებში, მათ შორის ეგვიპტეში. ახ. წ. III საუკუნის შუახანებში ეკლესიებმა ქრისტიანულ რწმენაზე დაფუძნებული ზოგიერთი სწავლება უარყვეს ან დაამახინჯეს. განდგომილი ეკლესიის გავლენის გაძლიერების მიზნით წარმართებს რწმენის ჩაუნერგავად იღებდნენ ეკლესიებში და, ძირითადად, ნებას რთავდნენ, რომ შეენარჩუნებინათ თავიანთი წარმართული ნიშნები და სიმბოლოები. ამრიგად, T (ტაუ), რომელსაც ჰორიზონტალური ნაწილი უმეტესწილად ქვემოთ ჰქონდა ჩამოწეული, ქრისტეს ჯვრის სიმბოლოდ იქნა გადმოღებული“ („An Expository Dictionary of New Testament Words“, უ. ვაინი, ლონდონი, 1962, გვ. 256).

„პარადოქსია, მაგრამ უდავო ფაქტია, რომ ქრისტეს დაბადებამდე საუკუნეებით ადრე და მას შემდეგ ჯვარი წმინდა სიმბოლოდ იყო მიჩნეული ქვეყნებში, რომლებზეც ეკლესიის სწავლებებს გავლენა არ მოუხდენია . . . ბერძნების ბაკქოსის [ბახუსის], ტვიროსელების თამუზის, ქალდეველების ბელისა და სკანდინავიელების ოდინის სიმბოლოებად მათი თაყვანისმცემლები ჯვრის ფორმის საგნებს იყენებდნენ“ („The Cross in Ritual, Architecture, and Art“, გ. ტაიეკი, ლონდონი, 1900, გვ. 1).

«„კრუქს ანსატას“ ფორმის ჯვარი . . . რომელსაც „სიცოცხლის სიმბოლო“ ეწოდებოდა, ხელში ეჭირათ ეგვიპტელ ქურუმებსა და უზენაეს ქურუმებს, რაც მათი, როგორც მზის ღვთაების ქურუმთა, ძალაუფლების სიმბოლო იყო» („The Worship of the Dead“, ჟ. გარნიე, ლონდონი, 1904, გვ. 226).

«ეგვიპტის მთელ ტერიტორიაზე მონუმენტებსა და სამარხებზე ჯვრის სხვადასხვაგვარი გამოსახულებებია აღმოჩენილი. ბევრი სპეციალისტის აზრით, ისინი ფალოსის [მამაკაცის სასქესო ორგანოს გამოსახულება] ან სქესობრივი კავშირის სიმბოლო იყო . . . ეგვიპტურ სამარხებში „კრუქს ანსატას“ [ჯვარი, რომელსაც ოვალური ფორმის თავი ჰქონდა] ფალოსის გამოსახულებებთან ერთად პოულობენ» („A Short History of Sex-Worship“, ჰ. კატნერი, ლონდონი, 1940, გვ. 16, 17; „The Non-Christian Cross“, გვ. 183).

«ეს ჯვრები ბაბილონელთა მზის ღვთაების სიმბოლო იყო [იხილეთ წიგნი]. მათ პირველად იულიუს კეისრის მონეტაზე ვხვდებით, რომელიც ძვ. წ. 100—44 წლებით თარიღდება, მოგვიანებით კი — მისი მემკვიდრის (ავგუსტუსის) მიერ მოჭრილ, ძვ. წ. 20 წლით დათარიღებულ მონეტაზე. კონსტანტინეს დროს მოჭრილ მონეტებზე ყველაზე ხშირად გვხვდება ასეთი სიმბოლო — [იხილეთ წიგნი]; ზემოხსენებული სიმბოლო კი გვხვდება წრის გარეშე, ოთხი თანაბარმხრიანი ჯვრის სახით. ამ სიმბოლოს, როგორც „მზის ბორბალს“, განსაკუთრებით ეთაყვანებოდნენ. უნდა აღინიშნოს, რომ კონსტანტინე მზის თაყვანისმცემელი იყო და მას შემდეგ, რაც ლეგენდის თანახმად ცაში ჯვრის გამოსახულება დაინახა, დაახლოებით საუკუნის მეოთხედი გავიდა, ვიდრე „ეკლესიაში“ შევიდოდა» („The Companion Bible“, დანართი № 162; „The Non-Christian Cross“, გვ. 133—141).

ამართლებს ბიბლია ჯვრის თაყვანისცემას?

1 კორ. 10:14: „ჩემო საყვარელნო, გაექეცით კერპთაყვანისმცემლობას“ (კერპი არის გამოსახულება ან სიმბოლო, რომელსაც ეთაყვანებიან).

გამ. 20:4, 5, სსგ: „არ გაიკეთო კერპები, არც რამე ხატი იმისა, რაც არის მაღლა ცაში, დაბლა მიწაზე და წყალში მიწის ქვეშ. არ სცე თაყვანი მათ, არც ემსახურო“ (ღმერთმა თავის ხალხს უბრძანა, არ გაეკეთებინათ გამოსახულება, რომელსაც თაყვანს სცემდნენ).

ერთ ენციკლოპედიაში საინტერესო აზრს ვხვდებით: „გოლგოთაზე ჯვარცმული ქრისტეს გამოსახულება არ გვხვდება პირველი საუკუნეების ხელოვნებაში. პირველი ქრისტიანები, რომლებზეც გავლენას ახდენდა ძველ აღთქმაში მოცემული აკრძალვა ქანდაკებების შესახებ, თვით უფლის საწამებელი იარაღის გამოსახვისგანაც იკავებდნენ თავს“ („New Catholic Encyclopedia“, 1967, ტ. IV, გვ. 486).

პირველ საუკუნეში მცხოვრები ქრისტიანების შესახებ ერთ წიგნში ნათქვამია: „ისინი არ იყენებდნენ ჯვრის ან ჯვარზე გაკრული ქრისტეს რაიმე გამოსახულებას“ („History of the Christian Church“, ჯ. ჰერსტი, ნიუ-იორკი, 1897, ტ. I, გვ. 366).

დაშავდება რამე, თუ ადამიანი მოწიწებით ეპყრობა ჯვარს, მაგრამ თაყვანს არ სცემს მას?

როგორ მოიქცეოდით, თუ თქვენს უახლოეს მეგობარს ცრუ ბრალდებებს წაუყენებდნენ და სიკვდილით დასჯიდნენ? გააკეთებდით მის დასასჯელად გამოყენებული იარაღის ასლს? შეიყვარებდით ამ იარაღს?

ძველ ისრაელში ორგული იუდეველები ცრუღმერთ თამუზს დასტიროდნენ. იეჰოვამ მათ მოქმედებას „სისაძაგლე“ უწოდა (ეზეკ. 8:13, 14). როგორც ისტორიიდან ვიგებთ, თამუზს, რომლის სიმბოლოც ჯვარი იყო, ბაბილონელები ეთაყვანებოდნენ. ნიმროდის დროიდან მოყოლებული, ბაბილონი უპირისპირდებოდა იეჰოვას და ჭეშმარიტ თაყვანისმცემლობას (დაბ. 10:8—10; იერ. 50:29). ამგვარად, თუ ადამიანი მოწიწებით ეპყრობა ჯვარს, ის პატივს მიაგებს იმ თაყვანისმცემლობისთვის ჩვეულ სიმბოლოს, რომელიც ჭეშმარიტი ღმერთისთვის მიუღებელია.

ეზეკიელის 8:17-ში იეჰოვა ამბობს, რომ განდგომილ იუდეველებს ‘მის ცხვირთან მიჰქონდათ ყლორტი’. ეს მისთვის „სისაძაგლე“ და „შეურაცხმყოფელი“ იყო. რატომ? ზოგიერთი მეცნიერის აზრით, ეს „ყლორტი“ წარმოადგენდა მამაკაცის სასქესო ორგანოს სიმბოლოს, რომელიც ფალოსის კულტისთვის იყო დამახასიათებელი. აქედან გამომდინარე, რა თვალსაზრისი უნდა ჰქონდეს იეჰოვას ჯვრის ანუ იმ სიმბოლოს გამოყენებაზე, რომელიც, როგორც დავინახეთ, ძველად ფალოსის თაყვანისცემას უკავშირდებოდა?