Kusosa Dikabu ya Kuluta Mbote

Kuzwa dikabu yina muntu ke baka na valere mingi ke vandaka ve diambu ya pete. Yo yina, muntu yina ke baka dikabu yandi muntu ke monisaka valere na yo. Diaka, dikabu yina muntu mosi ke baka na valere lenda monana mpamba sambu na muntu ya nkaka.

Mu mbandu, leke mosi lenda mona nde apareyi yina me katuka kubasika kele dikabu ya mbote mingi. Kansi mbuta mosi lenda baka na valere mingi dikabu mosi ya bo me bumbaka na dikanda na bo banda bamvula mingi. Na bisika ya nkaka, baleke ti bambuta ke sepelaka mingi kubaka dikabu ya mbongo, sambu yo ke sadisaka bo na kusadila yo na mpila yonso ya bo me zola.

Ata yo kele mpasi, bantu mingi ya mayele ke landaka kusosa dikabu ya me fwana sambu na kupesa muntu yina bo ke zolaka. Ata yo ke vandaka ve ntangu yonso pete sambu na kuzwa dikabu ya mutindu yai, ziku kuzaba mambu ya nkaka ta sadisa beto na kupesa dikabu ya mbote. Beto tadila mambu iya yina lenda pesa kiese na muntu yina ke baka dikabu.

Bampusa ya muntu yina ke baka yo. Muntu mosi na Belfast, na Nordi ya insi Irlande, vandaka kutadila velo yina bo pesaka yandi ntangu yandi vandaka ti bamvula 10 to 11 bonso dikabu ya kuluta mbote yina yandi bakaka. Sambu na inki? Yandi tubaka nde: “Sambu mono vandaka kibeni na mfunu na yo.” Mambu yai ke monisa nde mpusa ya muntu ke sadisaka mingi na kuzaba kana yandi ta zola to ve dikabu yina bo me pesa yandi. Yo yina, yindula muntu yina nge ke zola kupesa dikabu. Sosa kuzaba mambu yina yandi lenda sepela ti yo, sambu kima yina muntu ke baka na valere ke vandaka mbala mingi ti bupusi na bampusa na yandi. Mu mbandu, ba-nkaka ke bakaka na valere mingi ntangu yina bo ke lutisaka ti bantu ya dibuta na bo. Bo lenda zola kana mpila kele kumona bana mpi bantekolo na bo mbala na mbala. Kulutisa ntangu na dibuta ti ba-nkaka ta vanda mbote mingi kuluta konso dikabu yina nge lenda pesa bo.

Sambu na kuzaba bampusa ya muntu, nge fwete widikilaka yandi na dikebi. Biblia ke siamisa beto na ‘kuwa nswalu, na kunwanina ve na kutuba.’ (Yakobo 1:19) Ntangu nge ke solula konso kilumbu ti banduku to bantu ya dibuta na beno, widikila bo na dikebi yonso sambu na kuzaba bima yina bo ke zolaka mpi yina bo ke zolaka ve. Na nima, nge lenda pesa bo dikabu yina bo ta sepela ti yo.

Mambu yina muntu ya ke baka dikabu kele ti yo mfunu. Muntu ya ke baka dikabu lenda zola mingi ata dikabu ya fioti kana yo ke lungisa mpusa na yandi. Ebuna, nki mutindu nge lenda zaba kima yina muntu ya nkaka kele ti yo mfunu?

Yo lenda monana nde mutindu ya kuluta pete ya kuzaba mambu yina muntu kele ti yo mfunu to yina yandi ke zola kele kuyula yandi. Kansi, sambu na bantu mingi ya ke pesaka dikabu, kusala mutindu yai ke katulaka bo kiese ya kupesa, sambu bo ke zolaka mingi kuyitukisa muntu ti dikabu ya mbote yina yandi vandaka ve kuvingila. Diaka, ata bantu ya nkaka lenda tubila kukonda mpasi bima yina bo ke zolaka to yina bo ke zolaka ve, mbala mingi bo ta songa nge ve bima yina bo kele na yo mfunu.

Yo yina, talaka mbote muntu yina nge ke zola kupesa dikabu mpi tulaka dikebi na luzingu na yandi. Keti muntu yango kele leke, mbuta, me kwelaka ntete ve, me kwelaka, makwela na yandi me fwaka, nkwelani na yandi me fwaka, kele ti kisalu, to ke salaka diaka ve? Na nima, sosa kuzaba makabu yina lenda lungisa bampusa yina muntu kele na yo.

Sambu na kuzaba bampusa ya muntu yina nge ta pesa dikabu, nge lenda solula ti bantu yina me kutanaka ti mambu bonso yandi. Bo lenda songa nge mambu ya mfunu yina bantu ya nkaka me zaba kibeni ve. Bansangu yai lenda sadisa nge na kupesa dikabu mosi yina ke lungisa mpusa yina bantu ya nkaka yindulaka ve.

Ntangu ya kupesa yo. Biblia ke tuba nde: “Ngogo yina bo me tuba na ntangu ya mbote—yo ke vandaka mbote kibeni!” (Bingana 15:23) Verse yai ke monisa nde ntangu yina beto ke tuba diambu mosi lenda vanda mfunu mingi. Yo kele kiteso mosi mpi ti mambu yina beto ke salaka. Mambu yina beto me tuba na ntangu ya mbote lenda vanda mbote kibeni sambu na muntu yina ke wa yo, mutindu mosi mpi dikabu yina beto me pesa na ntangu to na dibaku ya mbote lenda pesa kiese ya mingi kibeni na muntu yina ke baka yo.

Nduku mosi ke zola kukwela. Leke mosi ke zola kumanisa nzo-nkanda. Bakala mosi ti nkento na yandi ke vingila kubutuka ya bebe. Yai kele mwa mabaku na kati ya mabaku mingi yina mbala mingi bantu ke pesaka makabu. Bantu ya nkaka ke monaka nde yo kele mbote na kusonika mambu ya mfunu yina ta salama na mvula ke kwisa. Mpidina bo lenda yidika na ntwala dikabu yina ta vanda mbote mingi sambu na konso dibaku.a

Ya kieleka, nge fwete pesa ve dikabu kaka na mabaku ya mfunu. Nge lenda baka kiese ya kupesa na konso ntangu yina. Kansi, nge fwete vanda mayele. Mu mbandu, kana yo ke lomba nde bakala mosi kupesa nkento mosi dikabu ntangu yandi kele ve ata ti kikuma mosi ya kusala mpidina, nkento yina lenda yindula nde dikabu yina vandaka kidimbu ya ke monisa nde bakala yina ke sosa kuzaba yandi mbote. Dikabu yai lenda nata mavwanga kana yandi me pesa yo ve sambu na kikuma yai. Diambu yai ke pusa beto na kutadila diambu ya nkaka ya mfunu—bangindu ya muntu yina ke pesa dikabu.

Bangindu ya muntu yina ke pesa dikabu. Mutindu beto me mona yo na bambandu yina me luta, yo kele mbote na kutadila kana muntu yina ke baka dikabu ta bakisa to ve bangindu ya muntu ya ke pesa dikabu yango. Ata mpidina, yo ta vanda mbote nde muntu ya ke pesa dikabu kutadila bangindu na yandi mosi. Ata bantu mingi lenda yindula nde bangindu na bo kele mbote ntangu bo ke pesa dikabu, bantu ya nkaka ke pesaka makabu na bantangu ya nkaka konso mvula sambu bo ke pusaka bo na kusala yo. Ata mpidina, bantu ya nkaka ke pesaka makabu sambu bantu kusadila bo mambu mbote kuluta bantu ya nkaka to sambu bo vutudila bo kima ya nkaka.

Inki nge lenda sala sambu na kuzaba kana nge me pesa dikabu ti bangindu ya mbote? Biblia ke tuba nde: “Beno sala mambu yonso na zola.” (1 Bakorinto 16:14) Kana nge ke pesa bantu dikabu sambu nge kele ti zola ya masonga sambu na bo mpi sambu nge ke tudilaka bo dikebi, bo ta baka yo kibeni ti kiese, mpi nge ta baka kiese ya mingi yina ke katukaka na kukaba ya masonga. Kana nge ke pesa na ntima ya mvimba, nge ta pesa mpi Tata na nge ya zulu kiese. Ntumwa Polo sikisaka Bakristu ya ntama ya Korinto sambu bo pesaka makabu na luzolo mpi na kiese yonso sambu na kusadisa bampangi-Bakristu ya Yudea. Polo songaka bo nde: “Nzambi ke zolaka muntu yina ke pesaka na kiese.”—2 Bakorinto 9:7.

Kutula dikebi na mambu yai ya beto me tubila lenda sadisa nge kibeni na kupesa makabu yina ke pesa bantu ya nkaka kiese. Mambu yai mpi mingi ya nkaka, kele na kati ya mambu yina Nzambi me salaka sambu na kupesa bantu dikabu ya me luta makabu yonso. Beto ke lomba nge na kutadila nki kele dikabu yango ntangu nge ke tanga disolo ya me landa.