Mutindu ya Kuyidika Bangindu na Ndonga

NA NTWALA ya kuyidika malongi na mutindu ya mbote, nge fwete vanda ti lukanu mosi ya sikisiki na mabanza. Keti lukanu na nge kele kaka ya kupesa bankaka nsangu sambu na dyambu mosi buna, bonso dilongi mosi, mutindu mosi ya kuyindula, kikalulu mosi ya mbote, to mutindu mosi ya kuzinga? Keti nge kezola kundima to kubuya ngindu mosi? Keti lukanu na nge kele ya kutunga ntonda ya bantu sambu na kima mosi to kupusa bo na kusala mambu ya nge ketuba? Ata nge tasala malongi na nge na ntwala ya muntu mosi to ya bantu mingi, sambu na kusala yo mbote, nge fwete sosa kuzaba mambu yina bawi mezaba dezia sambu na disolo yina mpi ngindu na bo kele nki sambu na yo. Kana nge sala mutindu yai imene, sala pula ya malongi na nge na mutindu yina tasadisa nge na kulungisa lukanu na nge.

Na yina metala kisalu ya Saule (Polo) na Damasi, Bisalu 9:22 ketuba nde yandi “vandaka kusonga [mbotembote, NW] nde Yesu kele Mesia. Yo Yina, Bayuda ya Damasi bwaka kisakasaka, bo zabaka diaka ve nki bo lenda tubila yandi.” Nzikisa yina ya mbote kuvandaka ti nki mambu? Mutindu rapore ya kisalu ya Polo na Antioshe mpi Tesalonika kemonisa yo na nima, yandi tubilaka ntete mutindu Bayuda kundimaka Masonuku ya Kiebreo mpi bo vandaka kutuba nde bo kekwikilaka na mambu yina yo vandaka kutuba sambu na Mesia. Ebuna, na nsadisa ya Masonuku yango, Polo kuponaka bitini yina vandaka kutubila luzingu mpi kisalu ya Mesia. Yandi tubaka yo na ntu mpi yandi fwanisaka yo ti mambu ya kyeleka yina vandaka kutadila Yezu. Na nsuka, yandi tubaka pwelele nde Yezu kele Kristu, to Mesia. (Bis. 13:16-41; 17:2, 3) Kana nge mpi kelonga bakyeleka ya Biblia na mutindu mosi ya mbote, nge takuka kunata bantu yankaka na kundima.

Kuyidika Disolo. Mitindu ya mbote ya kuyidika malongi kele mingi. Kana nge mona yo mbote, nge lenda sadila bametode mingi na mbala mosi. Tala mwa ndambu ya bametode yango.

Kuyidika malongi na bimvuka ya kuswaswana. Yo ketendula kukabisa malongi na nge na bitini-bitini, mpi konso kitini fwete sadisa nge na kulungisa lukanu na nge. Bitini yango lenda vanda bangindu ya mfunu yina kele mfunu sambu bawi kubakisa mbote disolo na nge. Bitini yango lenda vanda bangindu ya sikisiki yina kendima to kebuya kima mosi. Ata yo kewakana ti disolo na nge, nge lenda yika to kukatula bangindu yankaka, na kulandaka bawi to lukanu ya nge kezola kulungisa.

Tala mbandu mosi ya kemonisa mutindu ya kuyidika malongi na bimvuka ya kuswaswana. Nsonga mosi ya nkufi yina ketubila zina ya Nzambi lenda vanda ti mambu yai: (1) sambu na nki yo kele mfunu na kuzaba Nzambi na zina, (2) zina ya Nzambi nani, mpi (3) inki mutindu beto lenda pesa zina yina lukumu.

Beto lenda longuka mutindu ya kuyidika malongi na bimvuka ya kuswaswana kana beto tadila mbote mikanda yina “mpika ya kwikama mpi ya mayele” mebasisaka sambu na kulonguka na yo Biblia ti bantu na nzo. (Mat. 24:45, NW) Mbala mingi mikanda yai kevandaka ti bantu-dyambu yina lenda sadisa balongoki na kubaka ngindu ya kimvuka ya bakyeleka ya Biblia ya luyantiku. Mikanda ya kuluta nene kesadilaka tubantu-dyambu sambu na kukabisa konso kapu. Konso ntu-dyambu keyidikaka longoki sambu na malongi yina kelanda mpi kesadisaka yandi na kubaka ngindu ya kimvuka.

Kikuma mpi malanda. Metode yankaka ya kusadila malongi na mutindu ya mbote kele ya kumonisa kikuma mpi malanda.

Kana nge ketubila kimvuka mosi ya bantu to muntu mosi na kutadila ti dikebi mingi malanda yina mambu ya bo kesala to ya bo kekana na kusala lenda natila bo, metode yai lenda vanda ya mbote kibeni. Bingana kapu 7 kepesa mbandu mosi ya mbote sambu na metode yai. Yo ketendula pwelele mutindu mwana-bakala mosi ya kukonda eksperiansi mpi ya “zoba” (kikuma) kubwaka na mutambu ya nkento mosi ya ndumba mpi kumonaka mpasi (malanda).​—Bing. 7:7.

Sambu na kunyata dyaka mambu ya nge ketuba, nge lenda fwanisa bampasi ya bantu yina ketambulaka ve na banzila ya Yehowa kemonaka ti mambote yina bantu ya kewilaka Yehowa kebakaka. Mpeve ya Yehowa kupusaka Moize na kufwanisa mambote ti bampasi ntangu yandi tubilaka dikanda ya Izraele na ntwala bo kota na Ntoto ya Lusilu.​—Kul., kapu 28.

Bantangu yankaka, yo kele mbote na kumonisa dyambu mosi (malanda) na ntwala ya kuyantika disolo mpi na nima nge monisa banzikisa yina kesadisa nge na kuzaba mambu yina kunataka na dyambu yango (kikuma). Yo kelombaka mbala mingi kumonisa dikambu mpi mutindu ya kumanisa yo.

Dikambu mpi mutindu ya kumanisa yo. Na kisalu ya bilanga, kana nge ketubila dyambu mosi yina kepesa bantu mpasi na ntima mpi nge kemonisa nde kele ti mutindu ya kumanisa yo, yo lenda syamisa muntu na kuwidikila. Nge mosi lenda basisa dikambu yango to yo lenda vanda kima mosi yina muwi na nge tabasisa.

Dyambu yango lenda vanda kikuma yina kesalaka nde bantu kununa mpi kufwa, kumwangana ya nku, to kukonda lunungu. Yo kevandaka mfunu ve na kusala disolo ya nda sambu na kumonisa nde dyambu ya mutindu yai kele, sambu yo kemonanaka pwelele. Tanga kaka dyambu yango mpi na nima songa mambu yina Biblia ketuba sambu na kumanisa yo.

Kansi ntangu yankaka dyambu yango lenda tadila kaka muntu mosi; nge lenda kutana ti muntu yina kemona mpasi sambu yandi kesansaka bana yandi mosi, muntu yina melemba nitu sambu yandi kele ti maladi ya ngolo, to muntu yina kemona mpasi sambu muntu yankaka kesala yandi mambu ya mbi. Sambu na kusadisa yandi mbote, nge fwete vanda muntu yina kewidikilaka mbote. Biblia kele ti mambu ya mfunu yina ketubilaka makambu yai yonso. Kansi beto fwete sadila mambu yango ti luswasukusu. Kana nge kezola kibeni nde mambu ya nge tatuba kusadisa muwi na nge, nge fwete pona mambu yina ketadila dyambu na yandi. Nge fwete monisa pwelele kana mvutu ya nge kepesa keyidika dyambu yango kimakulu, ntangu fyoti, to kana yo kemonisa kaka mutindu ya kulanda na kuzinga ti dyambu yina sambu yo tasoba ve na ngidika ya bima yai. Na bangogo yankaka, nge fwete sala yonso na mpila nde bangindu ya Masonuku ya nge kepesa kuwakana ti mambu ya nge tatuba na nsuka. Kana nge sala ve mutindu yai, mambu ya nge ketuba sambu na kumonisa mutindu ya kuyidika dyambu yango lenda monana ve ya mbote ata fyoti na muntu yango.

Monisa mambu na ndonga yina yo salamaka. Yo kelombaka kusala malongi yankaka na ndonga yina mambu kusalamaka. Mu mbandu, na mukanda ya Kubasika, bo kemonisaka Bandola Kumi na ndonga yina yo salamaka. Na mukanda ya Baebreo kapu 11, ntumwa Polo ketanga bazina ya babakala ti bankento yina kumonisaka lukwikilu ya ngolo na kulandaka ndonga ya ntangu yina bo zingaka.

Kana nge ketuba mambu yina kulutaka na ntangu ya ntama na ndonga yina yo salamaka, yo lenda sadisa bawi na nge na kubakisa kisina ya mambu yankaka. Nge lenda sadila yo kana nge ketuba mambu yina kulutaka na ntangu na beto to na ntangu ya ntama. Mpidina nge lenda vukisa kutendula mambu na ndonga yina yo salamaka ti kumonisa kikuma mpi malanda. Kana nge kezola kusala pula ya mambu ya Biblia kemonisa nde yo tasalama na bilumbu kekwisa, pula ya kemonisa mambu na ndonga yina yo tasalama tavanda ya pete sambu bawi na nge kulanda mpi bo yibuka mambu ya nge tatuba.

Kusadila metode ya kemonisa mambu na ndonga yina yo salamaka ketendula ve nde nge fwete banda kaka na luyantiku. Kana nge keta disolo, yo lenda luta mbote na kuyantika yo ti dyambu mosi ya kuluta nene. Mu mbandu, kana nge keta eksperiansi, nge lenda pona na kutubila okazio mosi, ntangu kwikama ya muntu mosi na Nzambi kumekamaka. Kana nge mebenda dikebi ti kitini ya disolo yina, nge lenda monisa mambu yina kusalaka nde kwikama na yandi kumekama na ndonga mutindu yo salamaka.

Sadila Kaka Malongi ya Mfunu. Ata nge yidika malongi na nge nki mutindu, sala yonso na kusadila kaka malongi yina kele mfunu. Ntu-dyambu ya disolo na nge fwete twadisa nge na ntangu nge kepona mambu ya nge talonga. Nge fwete tadila mpi bawi na nge. Dyambu mosi lenda vanda mfunu sambu na kimvuka mosi ya bantu, kansi yo lenda vanda mfunu ve sambu na bankaka. Nge fwete zikisa mpi nde malongi na nge yonso talungisa lukanu na nge. Kana ve, ata disolo na nge kele ya kitoko, yo lenda beba.

Ntangu nge kesala bansosa, nge lenda zwa mambu ya kitoko mingi yina ketubila disolo na nge. Inki kiteso nge tasadila? Kana nge longa bawi malongi mingi kuluta, nge takuka ve na kulungisa lukanu na nge. Bantu tavila ve nswalu bangindu fyoti ya nge mesala mbote na kisika ya bangindu mingi yina nge tasala ntinu-ntinu. Yo ketendula ve nde nge fwete yika ve ata fyoti bangindu yankaka. Kansi kubika ve nde bangindu yai kutula lubungi na lukanu yina nge kezola kulungisa. Tala mutindu bo yikaka bangindu ya mutindu yai ti mayele yonso na Biblia na Marko 7:3, 4 mpi Yoane 4:1-3, 7-9.

Ntangu nge kemanisa ngindu mosi sambu na kuluta na ngindu yankaka, kusala yo ve nswanswalu kana ve bawi na nge tazaba dyaka ve mutindu bangindu kelandana. Sambu bangindu kuwakana mbote na kati na yo, yo lenda vanda mfunu nde nge monisa kuwakana yina ngindu mosi kele na yo ti bangindu yankaka. Kima yina kewakanisa bangindu lenda vanda kimvuka ya bangogo to nsa ya mvimba yina kemonisa kuwakana na kati ya bangindu. Na bandinga mingi, nge lenda sadila bangogo to bansa yina kevukisaka bangindu sambu na kumonisa kuwakana na kati ya ngindu mosi ya mpa ti yina nge mekatuka kumanisa.

Kana nge sadila kaka malongi yina kele mfunu mpi nge yidika yo na mutindu ya mbote, yo tasadisa nge na kulungisa lukanu na nge.