Mutindu ya Kusala Diaka Mingi na Kisalu ya Kusamuna

NTANGU yo lombaka nde Yezu kutinda balongoki na yandi bonso bansamuni ya Kimfumu, yandi songaka bo nde: “Bima ya kukatula na bilanga kele mingi, kansi bansadi kele fioti.” Kisalu ya kusala vandaka mingi, yo yina yandi tubaka diaka nde: “Beno bondila Mfumu ya kisalu ya kukatula bima na bilanga na kutinda bansadi na kisalu na yandi ya kukatula bima na bilanga.” (Mat. 9:37, 38) Yezu songaka balongoki mutindu ya kusala kisalu na bo ya kusamuna. Mambu yai ya yandi tubaka monisaka nde yo lombaka nde bo sala kisalu yango na nswalu yonso: “Beno ta manisa ve kukwenda na bambanza yonso ya Izraele na ntwala nde Mwana ya muntu kukwisa.”—Mat. 10:23.

² Bubu yai mpi, beto kele ti bisalu mingi ya kusala na kisalu ya kusamuna. Beto fwete longa nsangu yai ya mbote ya Kimfumu na ntwala nde nsuka kukwisa. Ntangu me bikala fioti! (Mar. 13:10) Sambu kilanga kele nsi-ntoto, kisalu na beto kele kaka bonso yina Yezu ti balongoki na yandi vandaka kusala, ata teritware na beto kele nene kuluta yina ya bo. Ata beto kele fioti mpi bantu kele bamiliare na nsi-ntoto, beto ke tulaka ntima nde Yehowa ta sadisa beto. Beto ta samuna nsangu ya mbote ya Kimfumu na ntoto ya mvimba, ebuna nsuka ta kwisa na ntangu yina Yehowa me tulaka. Keti beto ta tula Kimfumu ya Nzambi na kisika ya ntete na luzingu na beto sambu beto lungisa kisalu na beto mbote-mbote? Inki balukanu ya kimpeve beto lenda kuditudila sambu na kusala kisalu yango mbote-mbote?

³ Sambu na kumonisa mambu yina Yehowa ke lombaka bansadi yina me kudipesaka na yandi, Yezu tubaka nde: “Nge fwete zola Yehowa Nzambi na nge na ntima na nge ya mvimba, na moyo na nge ya mvimba, na mabanza na nge yonso, mpi na ngolo na nge yonso.” (Mar. 12:30) Beto fwete sala kisalu ya Nzambi na moyo na beto ya mvimba. Yo ke tendula nde beto fwete sala yonso yina beto lenda sala na kisalu ya Nzambi sambu na kumonisa nde beto me kangamaka ngolo na yandi mpi beto me kudipesaka ya mvimba na yandi. (2 Tim. 2:15) Konso muntu na kati na beto kele ti mabaku mingi ya kusala yo, na kutadila luzingu mpi mayele na yandi. Tadila mwa mabaku yai mpi pona balukanu yina nge lenda kuditudila na kisalu ya Nzambi.

KUVANDA NSAMUNI

⁴ Bantu yonso ya me ndimaka kieleka kele ti dibaku ya kuzabisa bantu ya nkaka nsangu ya mbote. Yai kele kisalu ya ntete-ntete yina Yezu pesaka balongoki na yandi. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Mbala mingi longoki ya Yezu Kristu ke yantikaka kuzabisa bantu ya nkaka nsangu ya mbote kaka ntangu yandi me wa yo. Andre, Filipo, Korneye mpi bantu ya nkaka salaka mpi mutindu yai. (Yoa. 1:40, 41, 43-45; Bis. 10:1, 2, 24; 16:14, 15, 25-34) Keti yo ke tendula nde muntu lenda yantika kuzabisa bantu ya nkaka nsangu ya mbote ata na ntwala ya kubaka mbotika? Ee! Kaka ntangu muntu ke lungisaka mambu ya Biblia ke lombaka sambu na kukuma nsamuni yina me bakaka ntete ve mbotika, yandi lenda yantika kusamuna nzo na nzo. Diaka, na kutadila ngolo mpi luzingu na yandi, yandi lenda sala mitindu ya nkaka ya kisalu ya kusamuna.

⁵ Kana nsamuni me baka mbotika, ntembe kele ve nde yandi ke vandaka ti mpusa ya kusala yonso sambu na kusadisa bantu ya nkaka na kuwa nsangu ya mbote. Babakala ti bankento kele ti dibaku ya kusala kisalu ya kusamuna. Beto ke bakaka balusakumunu na mutindu beto ke pesaka maboko ata fioti mpamba sambu mambote ya Kimfumu ya Nzambi kukwenda na ntwala. Bampangi yina ke salaka diaka mingi na kisalu ya kusamuna mpi na mitindu ya nkaka ya kisalu yai ta vanda kibeni na kiese.

⁶ Yo lenda vanda nde bampangi ke samunaka mbala na mbala na teritware ya dibundu na beno mpi bo me taka kimbangi mbote-mbote. Kana mpidina, nge lenda mona nde yo kele mfunu nde nge kwenda kisika yina mpusa kele mingi. (Bis. 16:9) Kana nge kele nkuluntu to nsadi ya kisalu, mbala ya nkaka dibundu ya nkaka ta sepela nde nge kwenda kusadisa bo. Nkengi ya nziunga na beno lenda songa nge mutindu nge lenda sadisa dibundu ya nkaka ya nziunga na beno. Kana nge ke zola kukwenda kusamuna na teritware ya nkaka na insi na beno, Betele lenda pesa nge bansangu yina lenda sadisa nge.

⁷ Keti nge ta zola kukwenda kusamuna na insi ya nkaka? Kana mpidina, nge fwete tadila yo mbote-mbote. Sambu na nki ve kusolula yo ti bankuluntu ya dibundu na beno? Kukwenda na insi ya nkaka ta soba kibeni luzingu na nge mpi luzingu ya konso muntu yina ta kwenda ti nge. (Luka 14:28) Kansi, kana nge ke mona nde nge ta sala ve ntangu mingi, yo lenda vanda mbote nde nge kwenda kusamuna na kisika ya nkaka na insi na beno.

⁸ Na bansi ya nkaka, bampangi yina bo ke pesaka mukumba ya kuvanda bankengi ke vandaka bantu ya mpa na kieleka. Bampangi-babakala ya kudikulumusa yina ke zingaka na bansi yina, ke ndimaka na luzolo yonso nde bankuluntu yina me zaba mambu mingi, bayina me katuka na babwala ya nkaka kutwadisa mambu na dibundu. Kana nge kele nkuluntu mpi nge ke kana kukwenda na insi yina, kuvila ve nde lukanu na nge kele ve ya kubaka kisika ya bampangi ya bwala yina. Kansi nge fwete sala ti bo. Siamisa bo na kuzola kusala mambu mingi na dibundu mpi na kundima mikumba. (1 Tim. 3:1) Kana mambu ya nkaka ke salama ve mutindu yo ke salamaka na insi na beno, vanda ntima nda. Sadila mayele yina nge kele ti yo na mukumba ya kinkuluntu sambu na kusadisa bampangi. Ebuna ntangu yo ta lomba nde nge bikisa insi yina sambu na kuvutuka na insi na beno, bankuluntu ya insi yina ta fwana kibeni sambu na kutwadisa dibundu.

⁹ Na ntwala nde Betele kupesa nge bazina ya mabundu yina nge lenda kwenda kusadisa, Komite ya Kisalu ya Dibundu na beno fwete tinda mukanda ya ke monisa nde bo me ndima nge. Mukanda yai kele mfunu yo vanda nge kele nkuluntu, nsadi ya kisalu, mupasudi-nzila, to nsamuni. Komite ya kisalu ta tinda na mbala mosi na Betele ya insi yina nge ke zola kukwenda kusamuna, mukanda yina ke monisa nde bo me ndima nge mpi demande na nge.

¹⁰ Sambu na kusala diaka mingi na kisalu ya kusamuna, nge lenda baka lukanu ya kulonguka ndinga ya nkaka, ata ndinga ya bidimbu mpi. Kana nge ke zola kuzaba mutindu ya kusamuna na ndinga ya nkaka, nge fwete solula ti bankuluntu mpi nkengi ya nziunga. Bo lenda pesa nge bangindu mpi kikesa yina nge kele na yo mfunu. Na lutwadisu ya Betele, banziunga ya nkaka me yidikaka banzo-nkanda ya kulonguka bandinga sambu na kulonga bansamuni mpi bapasudi-nzila yina me fwana mutindu ya kusamuna na ndinga ya nkaka.

¹¹ Bansamuni yonso fwete zaba mambu ya bo ke lombaka sambu na kusala kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi, ya ntangu yonso, ya nene mpi sambu na mitindu ya nkaka ya kisalu ya ntangu yonso. Mupasudi-nzila fwete vanda Mukristu yina me bakaka mbotika mpi yina ke pesaka mbandu ya mbote. Luzingu na yandi fwete pesa yandi nzila ya kulungisa ntalu ya bangunga yina bo me tulaka na kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote. Bampangi ya Komite ya Kisalu ya Dibundu bantu ke ndimaka baformilere ya kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi mpi ya ntangu yonso, kansi Betele muntu ke ponaka bapasudi-nzila ya nene.

¹² Bo lenda ndima mupasudi-nzila nsadisi sambu na ngonda mosi, sambu na bangonda mingi ya kulandana to tii kuna yandi mosi ta zenga na kutadila luzingu na yandi. Bansamuni mingi ya Kimfumu ke zolaka kusala kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi na mabaku ya sipesiali, mu mbandu na ngonda ya Lusungiminu to na ngonda yina nkengi ya nziunga ke kwisaka kutala dibundu na bo. Bankaka ke salaka yo na bangonda yina bo ke bakaka konzie. Bansamuni yina me bakaka mbotika mpi ya kele ntete na nzo-nkanda lenda sala kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi ntangu bo ke bakaka konzie. Bansamuni lenda pona kusala kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi mpi kupesa bangunga yina bo me kulumusaka na Marsi ti Aprili mpi na ngonda yina nkengi ya nziunga me kwisa kutala dibundu na bo. Ata luzingu na nge kele nki mutindu, kana nge kele ti bikalulu ya mbote, nge ke salaka ve mambu ya mbi mpi kana nge lenda kudibongisa sambu na kulungisa bangunga yina bo ke lombaka mpi nge ke yindula nde nge lenda sala kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi ngonda mosi to bangonda mingi, bankuluntu ta vanda na kiese ya kutadila formilere na nge sambu na kisalu yai.

¹³ Sambu na kukuma mupasudi-nzila ya ntangu yonso, nge fwete vanda ti makuki ya kulungisa bangunga yina bo ke lombaka konso mvula. Sambu nge kele mupasudi-nzila ya ntangu yonso, nge fwete sala na bumosi ti dibundu na beno. Bapasudi-nzila ya kikesa ke vandaka lusakumunu sambu na dibundu, sambu bo ke sadisaka bampangi na kuvanda kikesa na kisalu ya kusamuna mpi nkutu bo ke sadisaka bankaka na kukuma bapasudi-nzila. Kansi, na ntwala nde nge fulusa formilere sambu na kukuma mupasudi-nzila ya ntangu yonso, nge fwete vanda nsamuni ya ke pesaka mbandu ya mbote mpi ya me baka mbotika bangonda sambanu me luta.

¹⁴ Mbala mingi bo ke ponaka bapasudi-nzila ya nene na kati ya bapasudi-nzila ya ntangu yonso yina ke salaka mbote kisalu ya kusamuna. Bo fwete vanda ti makuki ya kusala konso kisika yina Betele ta tinda bo. Mbala mingi, yo ke vandaka teritware yina mabundu ke vandaka ve, kisika bo lenda zwa bantu yina ke sepelaka na kieleka mpi kukangula mabundu ya mpa. Bantangu ya nkaka, bo ke tindaka bo na mabundu yina ke vandaka ti mfunu ya lusadisu sambu na kusamuna na teritware na bo ya mvimba. Bo ke tindaka mpi bapasudi-nzila ya nkaka ya nene yina kele bankuluntu na kusadisa mabundu ya fioti, ata mabundu yango kele kibeni ve ti mpusa ya bansamuni ya nkaka. Bo ke pesaka bapasudi-nzila ya nene mwa mbongo sambu na badepanse ya bo ke salaka. Bo ke ponaka bapasudi-nzila ya nkaka ya nene sambu na ntangu fioti.

¹⁵ Bampangi ya Komite ya Kisalu ya Nto-Kimvuka bantu ke ponaka bamisionere yina ke samunaka na bateritware; na nima Komite ya Filiale ya insi yina bo me tinda bo ke tindaka bo na bisika yina bantu kele mingi. Bo ke salaka mambu mingi sambu kisalu ya kusamuna kusalama mbote mpi sambu na kusadisa dibundu na kuvanda ngolo na kimpeve. Mbala mingi, bamisionere yina ke salaka kisalu ya kusamuna ke bakaka formasio na Nzo-Nkanda ya Bansamuni ya Kimfumu. Bo ke pesaka bo kisika ya kulala mpi mwa mbongo sambu na badepanse na bo.

¹⁶ Bampangi yina Nto-Kimvuka ke ponaka sambu na kukuma bankengi ya nziunga, ke bakaka formasio mpi ke kumaka ntete bankengi ya nziunga nsadisi sambu bo zaba mbote kisalu yai. Bampangi yai ke zolaka kisalu ya kusamuna mpi bo ke zolaka bampangi. Bo kele bapasudi-nzila ya kikesa, balongoki ya kikesa ya Biblia, mitubi mpi balongi ya mbote. Bo ke monisaka mbuma ya mpeve, bukati-kati, bo ke vandaka ve makambu ngolo mpi bo ke vandaka ti luswasukusu. Kana nkengi ya nziunga mosi me kwelaka, nkento na yandi yina kele mupasudi-nzila ke vandaka mbandu ya mbote mpi ke zingaka mbote ti bantu ya nkaka. Yandi ke vandaka nsamuni ya mbote. Yandi ke zabaka mpi nde yandi fwete lemfukilaka bakala na yandi; yandi ke tubaka ve na kisika ya bakala na yandi mpi yandi ke tubaka ve kuluta bantu ya nkaka ntangu bo ke solula. Bankengi ya nziunga ti bankento na bo ke vandaka ti mambu mingi ya kusala, yo yina bampangi yina ke zola kisalu yai fwete vanda ti mavimpi ya mbote. Bapasudi-nzila ke lombaka ve na kukuma bankengi ya nziunga. Kansi, bo ke songaka nkengi ya nziunga mpusa na bo ya kusala kisalu ya nziunga, ebuna yandi ke songaka bo mambu yina bo lenda sala.

¹⁷ Nzo-Nkanda ya Bansamuni ya Kimfumu: Beto kele ti mfunu ya bansamuni mingi ya Kimfumu sambu na kusamuna na bateritware yina bo ke samunaka ve mingi mpi kusadisa mabundu na kimpeve. Yo yina, bampangi-babakala mpi bampangi-bankento yina me kwelaka ve mpi bankwelani lenda fulusa formilere sambu bo baka formasio ya sipesiali na Nzo-Nkanda ya Bansamuni ya Kimfumu. Na nima ya kukota na nzo-nkanda yai, bo ke tindaka bana ya nzo-nkanda yina bonso bapasudi-nzila ya ntangu yonso na kisika yina mpusa kele mingi na insi na bo. Kansi, bayina ke monisaka nde bo kele ya kuyilama, bo lenda pesa bo mikumba ya nkaka na insi na bo to na insi ya nkaka. Bo lenda tinda bankaka bapasudi-nzila ya nene ya ntangu fioti to ya ntangu yonso. Bapasudi-nzila yina ke zola kukota na nzo-nkanda yai lenda zaba mambu yina bo ke lombaka kana bo me kota na lukutakanu yina bo ke salaka sambu na yo na lukutakanu ya distrike.

¹⁸ Nzo-Nkanda ya Biblia ya Gileadi: Bampangi-babakala mpi bampangi-bankento yina me kwelaka ve mpi bankwelani yina bo me pona sambu na kukota na nzo-nkanda yai ke tubaka Kingelesi mpi bo ke salaka kisalu ya sipesiali ya ntangu yonso. Bo kele ti makuki ya kupesa bampangi kikesa na kisalu ya kusamuna to ya kuyidika mambu mbote na Betele. Bo me monisaka dezia nde bo ke zolaka kusadila bampangi mpi bo lenda sadisa bantu ya nkaka na mawete na kulonguka mpi na kuzitisa bansiku ya Biblia mpi lutwadisu ya Nzambi. Komite ya Filiale ya konso insi ke ponaka bampangi yina me fwana na kufulusa formilere. Bo ke tindaka bana ya nzo-nkanda yai na kusala na teritware to na Betele mosi ya insi ya nzenza to ya insi na bo.

¹⁹ Kusala na Betele kele dibaku mosi ya nene. Zina Betele ke tendula “Nzo ya Nzambi” mpi zina yango me fwana kibeni na kutadila bisalu ya kimpeve ya ke salamaka kuna. Bampangi ya ke salaka na Betele ke salaka kisalu mosi ya mfunu ya me tala kubasisa mikanda yina ke tendulaka Biblia, kubalula yo mpi kukabula yo. Nto-Kimvuka yina ke talaka mpi ke twadisaka mabundu na ntoto ya mvimba, ke bakaka na valere kisalu na bo. Bampangi mingi ya Betele yina kele bambaludi ke zingaka mpi ke salaka na teritware ya Betele na bo, na bisika yina bantu ke tubaka ndinga yina bo ke balulaka. Yo ke sadisaka bo na kuwa mutindu bantu ke tubaka ndinga yango konso kilumbu. Bo lenda mona bo mosi kana bantu ke bakisa to ve mambu ya bo ke sonika na mikanda.

²⁰ Bisalu mingi ya bo ke salaka na Betele ke lombaka ngolo ya nitu. Yo yina, bampangi mingi yina bo ke bingaka na Betele kele baleke ya me kudipesaka na Yehowa mpi me bakaka mbotika mpi bayina kele ti mavimpi ya mbote mpi ngolo. Kana mpusa kele na Betele yina ke talaka kisalu na insi na beno mpi nge ke zola kusala kuna, nge lenda yula bankuluntu ya dibundu na beno mambu yina bo ke lombaka.

²¹ Kutunga banzo ya beto ke sadilaka sambu na mambu ya lusambu kele mpi kisalu ya santu, yina me fwanana ti kisalu ya kutunga tempelo ya Salomo. (1 Bant. 8:13-18) Bampangi mingi ya babakala ti ya bankento ke monisaka mpenza kikesa mutindu bo ke pesaka ntangu ti bima na bo na luzolo yonso sambu na kupesa maboko na kisalu yai.

²² Keti nge lenda pesa maboko na kisalu yai? Kana nge kele nsamuni yina me bakaka mbotika mpi nge ke zola kusala kisalu yai, bampangi yina ke talaka kisalu ya kutunga na bwala na beno ta sepela sambu na lusadisu na nge mpi bo ta sepela kupesa nge formasio ata nge me zaba ve mambu mingi. Songa bankuluntu ya dibundu na beno nde nge ke zola kupesa maboko na kisalu yango. Bansamuni ya nkaka ya me bakaka mbotika mpi ya ke lungisaka mambu yina bo ke lombaka me kudipesaka na luzolo yonso na kisalu ya kutunga banzo ya beto ke sadilaka sambu na mambu ya lusambu na bansi ya nkaka.

²³ Mabaku ya kusala kisalu ya kutunga kele mingi. Bansamuni ya me bakaka mbotika bayina kele bambandu ya mbote mpi bayina me zaba kisalu mwa fioti lenda kuma bavolontere yina ke salaka Kisalu ya Kutunga Banzo ya Kimfumu. Bampangi ya nkaka lenda kwenda kupesa maboko sambu na ntangu fioti na bisalu ya kutunga yina ke salama ntama; Betele ke ponaka bo sambu na kuvanda bavolontere ya kisalu ya kutunga sambu na bamposo zole tii na bangonda tatu. Bampangi yina bo ke ponaka sambu na kusala na ntangu mosi ya nda, bo ke bingaka bo bansadi ya kisalu ya kutunga. Nsadi ya kisalu ya kutunga yina bo me tinda na insi ya nkaka ke kumaka nsadi ya kisalu ya kutunga na insi ya nzenza. Bansadi ya kisalu ya kutunga mpi bavolontere ya kisalu ya kutunga ke salaka Kimvuka ya Kisalu ya Kutunga, kimvuka yai ke twadisaka konso kisalu ya kutunga; Bavolontere ya kisalu ya kutunga Banzo ya Kimfumu mpi bavolontere ya mabundu yina bo ke sadilaka kisalu ke pesaka bo maboko. Bimvuka ya Kisalu ya Kutunga ke kwendaka kutunga na bisika ya mutindu na mutindu kaka na teritware ya Betele na bo.

²⁴ Kana nge me pesaka luzingu na nge na Yehowa, mpusa na nge kele ya kusadila yandi kimakulu. Kansi, inki kele balukanu na nge ya nkaka ya kimpeve? Kuvanda ti balukanu ya kimpeve ta sadisa nge na kusadila ngolo mpi bima na nge ya nkaka na mayele. (1 Bak. 9:26) Kuditudila balukanu ya mutindu yai ta sadisa nge na kuyela na kimpeve mpi na kutula dikebi na mambu ya kuluta mfunu na ntangu nge ke zola kubaka mikumba ya nkaka.—Bafil. 1:10; 1 Tim. 4:15, 16.

²⁵ Ntumwa Polo bikilaka beto mbandu ya mbote yina beto fwete landa na kisalu ya Nzambi. (1 Bak. 11:1) Polo kudipesaka mingi kibeni na kisalu ya Yehowa. Yandi zabaka nde Yehowa pesaka yandi mabaku mingi. Polo sonikilaka bampangi ya Korinto nde: “Bo me kangudila mono kielo ya nene ya ke nata na kisalu.” Keti yo kele ve mutindu mosi sambu na beto mpi? Ya kieleka, beto kele ti mabaku mingi ya kusadila Yehowa na dibundu, mingi-mingi na kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu. Kansi bonso Polo, kukota na ‘kielo yina ya nene’ ke tendula nde beto fwete nwana ti ‘bambeni mingi.’ (1 Bak. 16:9) Polo vandaka kudilonga. Simba mambu yina yandi tubaka: “Mono ke bulaka nitu na mono mpi mono ke nataka yo bonso mpika.” (1 Bak. 9:24-27) Keti mabanza na beto kele mpi mutindu yina?

²⁶ Beto ke siamisa konso muntu na kuditudila balukanu sambu na kisalu ya Nzambi na kutadila luzingu na yandi. Bubu yai, kana bampangi mingi kele na mutindu mosi buna ya kisalu ya ntangu yonso, yo kele sambu bo kuditudilaka balukanu sambu na kisalu ya Nzambi ntangu bo vandaka baleke. Ata ntangu bo vandaka bana ya fioti, bibuti na bo mpi bampangi ya nkaka sadisaka bo na kusala mpidina. Yo yina, bo me salaka mingi na kisalu ya Yehowa mpi bo ke bokutaka ve sambu na balukanu yina bo bakaka. (Bing. 10:22) Katula kisalu ya ntangu yonso, balukanu ya nkaka ya mbote kele: kusamuna konso mposo, kuyantika kulonguka Biblia ti muntu, to kubaka ntangu mingi sambu na kuyidika balukutakanu. Kima ya mfunu kele nde beto vanda kaka ngolo mpi beto lungisa kisalu na beto mbote-mbote. Kana beto sala mpidina, beto ta pesa Yehowa lukumu mpi beto ta lungisa lukanu na beto ya kuluta mfunu: kusadila yandi kimakulu.—Luka 13:24; 1 Tim. 4:7b, 8.