Tala Muntu ya Kwikama!

“Nani lenda tina nge boma ve? Nani lenda buya na kupesa nge lukumu? Sambu nge mosi mpamba kele muntu ya [kwikama, “NW”].”—KUSONGA 15:4.

 1. Inki kimbangi J. F. Rutherford kupesaka sambu na kwikama ya muntu yina kuyitaka na ntwala na yandi, C. T. Russell?

JOSEPH F. RUTHERFORD, yina kuyingaka C. T. Russell bonso prezida ya La Société Watch Tower na 1917, yantikaka bangogo na yandi na luziku ya Russell mutindu yai: “Charles Taze Russell kuvandaka ya kwikama na Nzambi, ya kwikama na Kristu Yezu, ya kwikama na mambu ya kimfumu ya Mesya. Yandi vandaka ya kwikama na kiteso ya kuluta mingi—ee, ya kwikama tii na lufwa.” Yina kuvandaka mpenza bangogo ya luzitu ya lendaka kutubama sambu na nsadi ya lunama (ya kukangama) ya Yehowa Nzambi. Kele ve ti bangogo ya nkaka ya luzitu ya lendaka kutubama ya kuluta kutubila muntu nde yandi kunungaka kumekama ya kwikama, nde yandi kuvandaka ya kwikama—ya kwikama na kiteso ya kuluta mingi.

2, 3. (a) Sambu na inki kwikama kevandaka ti mimekamu? (b) Banani mevukana kontre Bakristu ya kyeleka na bikesa yina bau kesala sambu na kubikala ya kwikama?

² Kuvanda na kwikama kevandaka kumekama ya ngolo. Sambu na inki? Sambu kusosa luta na beto mosi kenwanisaka kwikama. Bantu ya ntete ya kukonda kwikama na Nzambi kele bamfumu ya mabundu ya Kikristu. Dyaka, kukonda kwikama meyalumukaka ntete ve na makwela bonso bubu yai. Bizumba mpila ya kutuba kele ve. Kukonda kwikama kemonana mpi na bisika ya mumbongo. Na yina metala yau, beto ketanga nde: “Bantu ya kisalu mingi . . . kekwikilaka nde kaka bantu ya kilawu ti biyungu kevandaka ya kwikama na bakompani na bau bubu yai.” Bantu yina kele “kibeni ya kwikama” bau kezolamaka ve. Prezida ya kompani mosi yina kesadisaka bakompani ya nkaka na mambu ya kisalu mpi ya bantu ya kisalu kutubaka nde: “Nge fwete kukwikama ntetentete mpi kaka na nge mosi.” Kansi, kutuba nde muntu kukwikama na yandi mosi kele kubebisa sansa ya ngogo yango. Yau keyibusa beto mambu yina metubama na Mishe 7:2: “Na nsi ya mvimba me bikala ve ata muntu mosi ya [kwikama, NW].”

³ Na kiteso mosi ya kuluta nene, Satana ti bademo na yandi mevukana kontre beto, bau mesila na kukumisa beto bantu ya kukonda kwikama na Nzambi. Yau yina, na Efezo 6:​12, yau mezabisama na Bakristu nde: “Beto ke nwanaka ti bantu ve, kansi beto ke nwanaka ti bawanzio yina ke na kiyeka ya kuyala bantu, ti bampeve yina ke yalaka nsi yai ya mpimpa, ti bampeve ya mbi yina kele na zulu.” Ee, beto fwete kuwa lukebisu yai: “Beno fweti kudiyala, beno fweti kangula meso na beno. Sambu mbeni na beno Satana ke kwendaka kuzieta bonso ntambu yina ke dila; yandi ke sosa muntu ya kudia.”​—1 Piere 5:8.

 4. Inki bampusa kekumisaka kuvanda ya kwikama dyambu ya mpasi?

⁴ Mambu ya nkaka yina kekumisaka kwikama mpasi kele bampusa ya bwimi yina beto kubakaka na bibuti na beto, mutindu yau memonisama na Kuyantika 8:21 nde: “Katuka ntangu muntu kele mwana ya fioti, ntima na yandi ke fuluka na mambu ya mbi”—mpi ya bwimi. Beto yonso kele na dyambu yina ntumwa Polo kuvandaka na yau, yina yandi kufungunaka nde: “Mambu ya mbote yina ya mono ke zolaka kusala, mono ke salaka yo ve, kansi mambu ya mbi yina ya mono ke zolaka ve na kusala, mono ke salaka yo.”—Roma 7:19.

Kwikama Kele Kima Mosi ya Kuswaswana

5, 6. Beto lenda kutuba nde kwikama kele inki, ye inki mutindu yau metendulamaka?

⁵ “Kwikama” kele ngogo mosi ya lenda kutesama ve. Yau yina, mukanda Insight on the Scriptures ketuba nde: “Kele ve ti ngogo na Kingelesi yina kepesa ntendula yonso ya ngogo ya Kiebreo ti ya Kigreki, kansi ngogo ‘loyalty (kwikama),’ yina kele na kati na yau ti ngindu ya vumi, mpi ya lunama, kana yau mesadilama sambu na Nzambi mpi kisalu na yandi, yau kele mbote sambu na kupesa ntendula mosi ya mutindu mosi.”a Sambu na yina metadila “kwikama,” Nzozulu ya Nkengi (ya Kifalansa) mosi kutubaka nde: “Lunama, kundima mukumba, zola, bulemfu. Inki kima kevukisa bangogo yai yonso? Yau kele mitindu ya kuswaswana ya kwikama.” Yinga kele ti bantoma mingi yina kele bikalulu ya kuswaswana ya kwikama. Kansi yau kele mfunu na kusimba nde mbala na mbala kwikama ti lunungu kekwelanaka na Masonuku.

⁶ Bantendula ya nkaka ya kitoko mpi kele yai: ‘Kwikama lenda kutendula lunama mpi bulemfu yina kelanda, kutaninama na kitembo mpi na mpukumuna.’ ‘Kwikama kelomba lunama na bangogo yina mesilama to bulemfu ya ntangu yonso na bimfumu to minsiku yina muntu mendima na kulanda; ngogo yango kemonisa ve kaka kundima, kansi kubuya mpukumuna to kukusama na kubikisa mambu yina yandi mendimaka.’ Yau yina, bantu yina kelandaka kuvanda na lunama na kati ya bandwanisa, luteleminu, munyokudi mefwana na kubingama bantu ya “kwikama.”

 7. Inki luswaswanu beto lenda kusala na kati ya kwikama ti lunama?

⁷ Kansi, na dyambu yai, yau lenda kuvanda mbote na kusala luswaswanu na kati ya kwikama ti lunama, na nsadisa ya mbandu mosi. Na westi ya États-Unis, kele ti nto mosi kebasisaka masa ya tiya mfinama konso ntangu. Yau kesalaka ntangu yonso mutindu yina, yau yina bantu kebingaka yau nde Lunama ya Nkulu. Biblia mpi ketubila bima yina kepemaka ve, bonso ngonda, nde yau kele ya lunama, sambu bantu ketudilaka yau ntima. Nkunga 89:37 (NW) ketubila ngonda nde yau kele “mbangi ya lunama na mazulu.” Ndinga ya Nzambi mebingama nde yau kele ya lunama. Kusonga 21:5 ketuba nde: “Ebuna muntu yina me vanda na kiti ya kimfumu tubaka nde: ‘Ntangu yai mono ke sala bima yonso ya mpa!’ Yandi tubilaka mono mpi nde: ‘Sonika mambu yai, sambu mambu yai ya mono ke tuba kele ya kieleka, [mpi ya lunama, NW].’ ” Bambandu yai yonso kele ya lunama, ya kutudila ntima, kansi yau lenda kukwikama ve to kuvanda na bikalulu ya mabanza, bonso kwikama.

Yehowa, Muntu ya Kuluta Kwikama

 8. Inki bimbangi ya Masonuku kele yina kemonisa mbandu ya kuluta kitoko ya kwikama?

⁸ Nkatu ndambu ya mbefula ata fyoti, Yehowa kele mbandu ya kuluta mbote ya kwikama. Yehowa mekwikamaka na bantu, na kupesaka nkutu Mwana na yandi sambu na kusadisa bantu na kubaka luzingu ya mvula na mvula. (Yoane 3:16) Na Yeremia 3:​12, beto ketanga nde: “ ‘Nge Israele, nkento ya mubulu, kwisa kuvutuka. Mono kele mawa mingi, yo yina mono ta wila nge makasi ve, [sambu mono kele muntu ya kwikama, NW].’ Mono Mfumu Nzambi muntu me tuba.” Kima ya nkaka yina kemonisa kwikama ya Yehowa kele bangogo yina mesonama na Kusonga 16:5 nde: “Nge kele muntu ya [kwikama, NW], muntu yina kele ti yina vandaka, nge me zenga mambu mbote.” Na mbala ya nkaka dyaka na Nkunga 145:17 (NW), beto mezabisama nde: “Yehowa kele ya lunungu na banzila na yandi yonso mpi ya kwikama na bisalu na yandi yonso.” Na kutuba mbote, Yehowa lenda kutesama ve na kwikama na yandi, yau yina Kusonga 15:4 ketuba nde: “Nani lenda tina nge boma ve? Nani lenda buya na kupesa nge lukumu? Sambu nge mosi mpamba kele muntu ya [kwikama, NW].” Yehowa Nzambi kele ya kwikama na kiteso yina lenda kutesama ve.

9, 10. Inki mambu ya kwikama Yehowa kusalaka na bisalu na yandi ti Izraele?

⁹ Mingimingi nkenda ya bantu ya Izraele kele ti bimbangi mingi ya kwikama ya Yehowa na bantu na yandi. Na bilumbu ya Bazuzi, Izraele kuyambulaka lusambu ya kyeleka mbala na mbala. Kansi, mbala na mbala mpi Yehowa vandaka kuwa mawa mpi kugulusa bau. (Bazuzi 2:​15-22) Na nsungi yonso ya bamvunkama tanu yina Izraele vandaka kuyalama na bantotila, Yehowa kumonisaka kwikama na yandi sambu na dikanda yina.

¹⁰ Kwikama ya Yehowa kunataka yandi na kukanga ntima ti bantu na yandi, mutindu yau memonisama na 2 Bansangu 36:​15, 16 nde: “Mfumu Nzambi, Nzambi ya bankaka na bo, tindaka bo bantu mbala na mbala na kulonga bo, sambu yandi vandaka kuzola bo mingi ti nzo na yandi; kansi bo talaka ve bantu ya yandi tindaka, bo sekaka baprofete na yandi, bo waka ve mambu ya bo tubaka, tii kuna Mfumu Nzambi wilaka bo makasi mingi mpila ya kumanisa yo kele ve.”

11. Inki kundimisa to ndembikilu kwikama ya Yehowa kepesa beto?

¹¹ Sambu Yehowa kele ya kwikama na kiteso yina lenda kutesama ve, ntumwa Polo lendaka kusonika mutindu yau mesonama na Roma 8:​38, 39 nde: “Mono zaba mbote-mbote nde . . . ata lufwa, ata moyo, ata bawanzio, ata bamfumu ya nkaka kele na zulu, ata mambu ya sesepi yai, ata mambu yina ke kwisa na ntwala, ata mambu yina kele na zulu, ata mambu yina kele na nsi ya ntoto, ata kima ya nkaka yina ya Nzambi salaka, ata kima mosi ve lenda kabula beto na kuzola yina ya Nzambi songaka beto na Mfumu na beto Yesu Kristo.” Ee, Yehowa kendimisa beto nde: “Mono ta bikisa nge ve ata fioti.” (Baebreo 13:⁠5) Ya kyelaka, yau kele ndembikilu na kuzaba nde Yehowa Nzambi kele ntangu yonso ya kwikama!

Yezu Kristu, Mwana ya Kwikama

12, 13. Inki bimbangi beto kele na yau na yina metala kwikama ya Mwana ya Nzambi?

¹² Muntu ya kukukaka na kulanda mbandu ya Yehowa na kununga kumekama ya kwikama kuvandaka mpi kele Yezu Kristu. Yau yina ntumwa Piere lendaka kutuba ntela yina kele na Nkunga 16:10 mpi kusadila yau sambu na Yezu na Bisalu 2:27: “Nge ta bikisa moyo na mono na nsi ya lufwa ve, nge ta bikisa muntu yina kele ya [kwikama, NW] na kupola ve.” Yezu mefwana mpenza na kubingama “muntu ya kwikama.” Ata inki mutindu, yandi kevandaka kaka ya kwikama na Tata na yandi mpi na Kimfumu ya Nzambi yina mesilamaka. Satana kumekaka ntete na kufwa lunama ya Yezu na kusadilaka bampukumuna, kubenda yandi na kusosa luta na yandi mosi. Mutindu yandi kubelaka na dyambu yango, Dyabulu kusadilaka munyokudi, na kusosaka nsukansuka lufwa ya Yezu na zulu ya nti ya mpasi. Na yina metala kwikama na yandi na Tata na yandi ya zulu, Yehowa Nzambi, Yezu kupesaka nima ve.​—⁠Matayo 4:​1-11.

¹³ Yezu Kristu kuvandaka ya kwikama na balandi na yandi na kuwakana ti lusilu yina mesonama na Matayo 28:20 nde: “Beno fweti zaba mbote nde mono ta vandaka ti beno bilumbu yonso tii na nsuka ya ntoto.” Yandi vandaka ti kwikama yonso kutwadisa dibundu na yandi kubanda na Pantekoti ya mvu 33 T.B. tii bubu yai.

Bantu ya Kukonda Kukuka Yina Kuvandaka ya Kwikama

14. Inki mbandu ya kwikama Yobi kubikisaka?

¹⁴ Ebuna ntangu yai, inki beto lenda kutuba sambu na bantu ya kukonda kukuka? Keti bau mpi lenda kuvanda ya kwikama na Nzambi? Beto kele ti mbandu ya mbote ya Yobi. Satana kukumisaka dyambu yai pwelele na mbandu ya Yobi. Keti Yobi kuvandaka ya kwikama na Nzambi, to yandi kuvandaka kusadila yandi kaka sambu na kubaka luta na yandi mosi? Satana kumatisaka mapeka nde yandi lendaka kubuyisa Yobi na kulanda Nzambi na kunatilaka yandi bampasi. Ntangu Yobi kuvidisaka bimvwama na yandi yonso, bana na yandi yonso, nkutu mpi ti mavimpi na yandi, nkento na yandi kusyamisaka yandi nde: “Sambu na nki nge finga Nzambi ve ebuna nge fwa?” Kansi Yobi vandaka ya kwikama sambu yandi kusongaka yandi nde: “ ‘Nge ke tuba mambu ya buzoba. Kana beto ke ndimaka mambote ya Nzambi ke salaka beto, keti beto lenda ndima ve bampasi yina ke katukaka na yandi?’ Sambu na bampasi yai yonso Yobi fingaka Nzambi ve ata mbala mosi.” (Yobi 2:​9, 10) Ya kyeleka, na bantu yina kukwisaka bonso bandembiki-mbundu na yandi, Yobi kutubaka nde: “Ata yandi [Nzambi] kufwa mono, kansi mono tatula kaka kivuvu na yandi.” (Yobi 13:​15, New International Version) Na ngituka yonso, Yobi kuzwaka kundimama ya Yehowa! Yau yina Yehowa kusongaka Elifazi muntu ya bwala Temani nde: “Mono me wila nge makasi ti banduku na nge yai zole. Beno me tuba ve mambu ya kieleka sambu na mono mutindu muntu na mono Yobi me tuba.”​—Yobi 42:7, 10-16; Yakobo 5:11.

15. Inki bimbangi beto kele na yau na yina metala kwikama ya bansadi mingi ya Yehowa?

¹⁵ Babakala ti bankento yonso ya lukwikilu yina metendulama na Baebreo kapu 11 lenda kubingama bantu ya kwikama. Bau kuvandaka ve kaka ya kulamama (kukangama ngolo), kansi mpi ya kwikama na ntangu ya minyoku. Yau yina beto ketanga mambu ya bayina, “sambu na lukwikilu na bo . . . bo kangaka minoko ya bantambu, bo fwaka tiya ya ngolo, bo tinaka ntangu bantu zolaka kufwa bo na mbele . . . Bantu ya nkaka, bo vandaka kuseka bo, bo vandaka kubula bo fimbu; bankaka, bo kangaka bo na miniololo, ebuna bo tulaka bo na boloko. Bankaka, bo fwaka bo na matadi; bankaka, bo zengaka bo na bitini zole na si; bankaka, bo fwaka bo na mbele. Bo vandaka kulwata mpusu ya dimeme to ya nkombo ntangu bo vandaka kwenda kutambula. Bo vandaka bansukami, bo vandaka kumonisa bo mpasi.”​—⁠Baebreo 11:​33-37.

16. Inki mbandu ya kwikama ntumwa Polo kupesaka?

¹⁶ Masonuku ya Kigreki kepesa mpi mbandu ya ngolo ya ntumwa Polo. Yandi fwanaka kutuba mbotembote na Bakristu ya Tesalonika na yina metala kisalu na yandi nde: “Beno ti Nzambi beno kele batemwe na beto, [ya mutindu beto kudimonisaka ya kwikama, ya lunungu mpi ya kukonda kifu na ntwala na beno bankwikidi, NW].” (1 Tesalonika 2:10) Beto kele ti bizikisilu ya nkaka ya kwikama ya Polo na bisalu na yandi yina mesonama na 2 Korinto 6:​4, 5, kisika beto ketanga nde: “Kansi beto ke songaka na mambu yonso nde beto ke sadilaka Nzambi: beto ke kangaka ntima ngolo na bampasi ya mutindu na mutindu. Bo ke bulaka beto, bo ke tulaka beto na boloko, bo ke basisaka mubulu sambu na beto; beto ke salaka bisalu ya kuluta mpasi, mbala mingi beto ke monaka mpila ya kulala ve to mpila ya kudia ve.” Mambu yai yonso kemonisa kudizitisa ya ntumwa Polo sambu yandi kuvandaka ya kwikama.

Bantu ya Kwikama na Ntangu na Beto

17. Inki bangogo ya J. F. Rutherford kumonisaka lusilu na yandi ya kubikala ya kwikama?

¹⁷ Na ntangu na beto, beto kele na mbandu ya kitoko yina beto meyita kutubila na nkotilu ya disolo na beto. Tala mbote mambu yai ya metubama na mukanda Sécurité universelle sous le Règne du “Prince de paix” na lutiti 146 na nsi ya kantu-dyambu “Fidèle même en prison.” Kuna beto ketanga nde: “Na kumonisaka kwikama sambu na organizasio ya Yehowa na ntangu ya boloko na yandi, prezida ya La Société Watch Tower, Joseph F. Rutherford, na kilumbu ya Desembri 25, 1918, kusonikaka nde: ‘Sambu mono kubuyaka na kukolama ti Babilone, kansi mono kumekaka kusadila Mfumu na mono na kwikama yonso, mono kele na boloko, mpi mono kevutula matondo mingi. . . . Mono tazola mingi kundimama na Yandi ti mamweta mpi kuvanda na boloko, na kisika ya kukolama to kukembila Mbisi (ya kifwani) sambu mono kubasika na boloko ye bantu ya inza ya mvimba kubudila mono maboko.’ ”b

18, 19. Inki mbandu ya kwikama ya kuluta kitoko beto kele na yau na ntangu na beto?

¹⁸ Beto kele ti bambandu ya nkaka ya mbote ya kwikama na Bakristu ya nkaka mingi yina mevibidilaka minyoku. Na kati ya bantu ya mutindu yina beto ketanga Bambangi ya Yehowa ya Allémagne na ntangu ya luyalu ya Nazi, mutindu yau memonisama na video Purple Triangles, ya kukabisamaka mingi na ndinga ya Kingelesi. Bantu ya nkaka mingi yina beto lenda kutubila mpi kele Bambangi ya Yehowa ya kwikama ya Afrika, bonso bayina na Malawi. Kuna, nkengidi mosi kutaka kimbangi na yina metala kwikama ya Bambangi, na kutubaka nde: “Bau takolama ve ata fyoti. Nkutu ntalu na bau kemata.”

¹⁹ Muntu lenda kutanga ve ba Annuaire des Témoins de Jéhovah ya bamvula mekatuka kuluta nkatu kuyituka sambu na kwikama ya Bakristu ya kyeleka kemonisaka, mu mbandu bayina na Grece, Mozambique, Pologne. Bamingi na kati na bau kukutanaka ti munyokudi ya ngolo; bankaka kugondamaka. Annuaire 1992, na lutiti 177 kele ti bafoto ya babakala Bakristu uvwa ya Ethiopie yina kukutanaka ti mimekamu ya kwikama na kiteso ya kugondama. Bonso Bambangi ya Yehowa keti beto kele ve na kyese ya kuvanda ti bambandu mingi ya kwikama yina kepusa beto na kununga kumekama ya kwikama?

20. Inki malanda kevandaka kana beto mebikala ya kwikama?

²⁰ Na kutelaminaka na kwikama yonso mpukumuna ti minyoku, beto kekudizitisa. Ebuna ntangu yai, na dyambu ya kwikama, beto kezola kukota na lweka ya nani? Na kunungaka kumekama ya kwikama, beto kekota na lweka ya Yehowa Nzambi mpi kemonisa Satana Dyabulu nde yandi kele muntu ya ngolo ya luvunu! Na yau, beto kezwa kundimama ya Musadi na beto Yehowa Nzambi, ebuna nsendo kele luzingu ya mvula na mvula na kyese. (Nkunga 37:29; 144:15b) Inki mambu melombama sambu na kununga kumekama ya kwikama, beto tatadila na nima.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?

◻ Sambu na inki kuvanda ya kwikama kevandaka mumekamu?

◻ Sambu na inki yau lenda kutubama nde “kwikama” kele ngogo mosi ya sipesiali?

◻ Inki bambandu ya Masonuku beto kele na yau ya bantu ya kukonda kukuka yina kuvandaka ya kwikama?

◻ Inki bambandu ya kuluta kitoko ya kwikama beto kele na yau na ntangu na beto?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Charles Taze Russell

[Kifwanisu ya kele na lutiti 11]

Yezu kuvandaka mpenza “muntu ya kwikama” ya Yehowa

[Kifwanisu ya kele na lutiti 12]

Yobi, ata nkutu muntu ya kukonda kukuka, kubikalaka ya kwikama na Nzambi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 13]

Polo kubikisaka mbandu mosi ya mbote ya kwikama na Yehowa