Sala Mambu na Lunungu mpi na Nzila ya Mbote Bonso Yehowa

“Mono Mfumu Nzambi ke wilaka bantu mawa, mono ke salaka kaka mambu [“na lunungu mpi na nzila ya mbote,” NW] ti ya kieleka na nsi-ntoto. Yai kele mambu ya mono ke zolaka.”​—YEREMIA 9:23 [9:​24, NW].

 1. Inki dyambu mosi ya mbote mpenza Yehowa kusilaka sambu na bantu?

YEHOWA silaka nde kilumbu kele, bantu yonso tazaba yandi. Na munoko ya profete na yandi Yezaya, yandi tubaka nde: “Na Sioni, ngumba ya Nzambi, ata kima ya mpasi to ya mbi ta vandaka ve; ntoto ta fulukaka na mambu yai: kuzaba Mfumu Nzambi, mutindu nzadi-mungwa ke fulukaka na masa.” (Yezaya 11:⁠9) Yau tavanda dyambu mosi ya mbote mpenza!

 2. Kuzaba Yehowa ketendula inki? Sambu na inki?

² Kansi, kuzaba Yehowa kele inki? Yehowa tendulaka kima ya kuluta mfunu na Yeremia: “[Beno] zaba mono, [beno] bakisa mono, sambu mono Mfumu Nzambi ke wilaka bantu mawa, mono ke salaka kaka mambu [“na lunungu mpi na nzila ya mbote,” NW] ti ya kieleka na nsi-ntoto. Yai kele mambu ya mono ke zolaka.” (Yeremia 9:23 [9:​24, NW]) Yau yina, kuzaba Yehowa ketendula kuzaba mutindu yandi kesalaka mambu na lunungu mpi na nzila ya mbote. Kana beto mesala mpi mutindu yina, beto tapesa yandi kyese. Inki mutindu beto lenda sala yau? Yehowa mesonikisaka mutindu yandi vandaka yidika mambu ti bantu ya kukonda kukuka mpi melundaka yau na Biblia. Kana beto kelonguka yau, beto tazaba mutindu Yehowa kesalaka mambu na lunungu mpi na nzila ya mbote mpi beto tasala bonso yandi.​—⁠Roma 15:⁠4.

Muntu ya Lunungu mpi ya Mawa

3, 4. Sambu na inki lufwa ya Sodome ti Gomore salamaka na lunungu?

³ Dyambu mosi ya mbote ya kemonisa bikalulu mingi ya kekotaka na lunungu ya Yehowa kele ndola ya yandi pesaka bwala Sodome ti Gomore. Yehowa zengaka ve kaka ndola mpamba, kansi yandi gulusaka mpi bantu ya mbote. Keti yandi fwaka babwala yina na lunungu? Ntete Abrahami monaka nde yau vandaka ve mambu ya lunungu, ziku sambu yandi zabaka ve kiteso ya mambi ya Sodome. Yehowa songaka Abrahami nde kana bantu ya mbote ata kumi mpamba memonana kuna, yandi tafwa bwala yina ve. Yau kemonana pwelele nde lunungu ya Yehowa kele ya mbi ve to ya kukonda mawa.​—⁠Kuyantika 18:​20-32.

⁴ Bawanzio zole yina kwendaka kuzikisa, monaka nde Sodome vandaka ya kufuluka ti mansoni. Ntangu bantu ya bwala yina waka nde babakala zole kele na nzo ya Loti, “babakala yonso, . . . baleki ti bambuta” kwenda kuzyunga nzo ya Loti sambu na kulala ti bau. Na masonga yonso, mansoni vandaka dyaka na mpila ya kutuba ve! Ntembe kele ve, Yehowa fwaka bwala yina na lunungu yonso.​—⁠Kuyantika 19:​1-5, 24, 25.

 5. Inki mutindu Yehowa gulusaka Loti ti dibuta na yandi?

⁵ Piere tangaka mpi lufwa ya Sodome ti Gomore bonso mbandu ya lukebisu. Na nima, yandi sonikaka nde: “Mfumu Nzambi kuzaba nki mutindu yandi fweti katula bantu na yandi na mpasi.” (2 Piere 2:​6-9) Kana Loti, muntu ya mbote, ti dibuta na yandi kufwaka nzila mosi ti bantu ya mbi ya bwala Sodome, yau zolaka vanda lunungu ve. Yau yina bawanzio ya Yehowa kebisaka yandi nde bwala keyokama. Ntangu yandi kesukinina dyaka, “Mfumu Nzambi wilaka yandi mawa,” yandi tindaka bawanzio, bo simbaka yandi, ti nkento na yandi, ti bana na yandi ya bankento na maboko, bo basisaka bau na bwala. (Kuyantika 19:​12-16) Beto lenda tula ntima nde Yehowa tavanda ti mawa ya mutindu yina na kilumbu ya lufwa ya ngidika ya bima yai ya mbi.

 6. Sambu na inki beto fwete tekita ve sambu na lufwa ya ngidika ya bima yai ya mefinama?

⁶ Nsuka ya ngidika yai tavanda ntangu ya ‘kupesa ndola,’ kansi beto fwete tekita ve sambu na yau. (Luka 21:22) Ndola ya Nzambi tapesa na Armagedoni tavanda ndola “ya lunungu.” (Nkunga 19:​9, NW) Mutindu Abrahami kubakisaka, beto lenda tula ntima yonso na lunungu ya Yehowa, sambu yau kele na zulu kibeni kuluta ya beto. Abrahami tubaka nde: “Nge Nzambi muntu ke sambisaka bantu yonso ya nsi-ntoto, nge ta sala mambu na nzila ya mbote.” (Kuyantika 18:25; fwanisa ti Yobi 34:10.) To mutindu Yezaya tubaka yau mbotembote, ‘nani ke longaka [Yehowa] nzila ya [lunungu]?’​—⁠Yezaya 40:⁠14.

Dyambu ya Lunungu Sambu na Kugulusa Bantu

 7. Inki kuwakana kele na kati ya lunungu ya Nzambi ti mawa na yandi?

⁷ Lunungu ya Nzambi kemonanaka ve kaka na mutindu na yandi ya kupesa ndola na bantu ya mbi. Yehowa ketuba nde yandi kele “Nzambi ya lunungu mpi Ngulusi.” (Yezaya 45:​21, NW) Kuwakana mosi ya ngolo kemonana na kati ya lunungu ya Nzambi ti mpusa na yandi ya kugulusa bantu na malanda ya disumu. Mukanda mosi (The International Standard Bible Encyclopedia, 1982 Edition) ketendula mvese yai. Yau ketuba nde “lunungu ya Nzambi kesosaka kisika nzila kele sambu na kumonisa mawa na Yandi ti lugulusu na Yandi.” Yo kele ve nde mawa kelembikaka lunungu ya Nzambi, ve. Mawa kele kikalulu mosi ya lunungu ya Nzambi. Mbandu ya nene, ya kemonisa nde lunungu ya Nzambi kele ti kikalulu yai, kele nkudulu ya yandi yidikaka sambu na kugulusa bantu.

8, 9. (a) Inki kele na kati ya kima ya Polo kebinga nde “dyambu ya lunungu”? Sambu na inki? (b) Inki kima Yehowa kelomba na beto?

⁸ Nkudulu, to luzingu kibeni ya ntalu ya Mwana mosi kaka ya butukaka na Nzambi, Yezu Kristu, vandaka ntalu kibeni sambu minsiku ya Yehowa kele sambu na bantu yonso, yandi mosi mpi kelandaka yau. (Matayo 20:28) Luzingu ya Adami vidisaka vandaka ya kukuka. Yau lombaka luzingu yankaka ya kukuka sambu na kusumba bana ya Adami. (Roma 5:​19-21) Ntumwa Polo ketendula nde, kwikama ya Yezu, ti nkudulu ya yandi futaka, kele na kati ya “dyambu ya lunungu.” (Roma 5:​18, NW, noti) Sambu na inki? Sambu Yehowa monaka nde kupesa nkudulu sambu na bantu vandaka kima ya mbote mpi ya lunungu na kusala, ata yau lombaka kufuta kima ya kuluta ntalu. Bana ya Adami vandaka bonso “dititi ya kukonama,” Nzambi zolaka ve kudyata yau. Bau vandaka mpi bonso “nsinga ya mwinda ya ke pela mbote ve,” Nzambi zolaka ve kufwa yau. (Matayo 12:20) Nzambi zabaka mbote nde bantu ya kwikama mingi tabasika na kati ya bana ya Adami.​—⁠Fwanisa ti Matayo 25:⁠34.

⁹ Inki mutindu beto fwete monisa ntonda na dyambu ya nene yai ya zola mpi ya lunungu? Kima mosi ya Yehowa kelomba beto kele nde beto “sala lunungu.” (Mishe 6:​8, NW) Inki mutindu beto lenda sala yau?

Sosa Lunungu, Landa Mambu ya Kele na Nzila ya Mbote

10. (a) Inki kele mutindu mosi ya kusala lunungu? (b) Inki mutindu beto lenda sosa ntete lunungu ya Nzambi?

¹⁰ Mutindu ya ntete kele kulunda minsiku ya Yehowa. Beto tasala lunungu kana beto kelanda minsiku ya Nzambi. Mpamba ve, minsiku ya Nzambi kele ya lunungu mpi ya mbote. Yehowa kezola nde bantu na yandi kusala buna. Yehowa songaka bana ya Izraele nde: “Beno longuka na kusala mambote. Beno sosa masonga [to, “lunungu,” NW].” (Yezaya 1:17) Yezu pesaka mpi ndongisila ya mutindu mosi na Disolo na yandi na zulu ya Ngumba. Yandi songaka bawi na yandi na ‘kusosa ntete kimfumu ti lunungu ya Nzambi.’ (Matayo 6:​33, NW) Polo songaka Timoteo na ‘kulanda mambu ya kieleka [to, “ya lunungu,” NW].’ (1 Timoteo 6:11) Kana beto kezinga na kuzitisa minsiku ya Nzambi, kana beto melwata kimuntu ya mpa, beto lenda tuba nde beto kelanda lunungu ya kyeleka mpi nzila ya mbote. (Efezo 4:​23, 24) Na kikongo yankaka, beto kesosaka lunungu kana beto kesala mambu na nzila ya Nzambi.

11. Sambu na inki mpi inki mutindu beto fwete nwana sambu masumu kuyala beto ve?

¹¹ Beto yonso mebakisaka nde yo ke kima ya pete ve na kusala mambu ya lunungu mpi ya mbote. Mpamba ve, beto kele bantu ya konda kukuka. (Roma 7:​14-20) Polo songaka Bakristu ya Roma na kunwana sambu masumu kuyala bau ve. Mpidina, bau takuka kutambika nitu na bau na Nzambi bonso “minduki ya lunungu” (NW) minduki ya Nzambi tasadila sambu na kulungisa lukanu na yandi. (Roma 6:​12-14) Yau yina, kana beto kelonguka Ndinga ya Nzambi mpi kesadila yau ntangu yonso, beto lenda zaba “malongi ya mabanza ya Yehowa,” ye yau ‘talonga beto na lunungu.’​—⁠Efezo 6:​4, NW; 2 Timoteo 3:​16, 17, NW.

12. Inki beto tasala ve kana beto kezola kusadila bankaka mambu ya beto kezolaka nde Yehowa kusala beto?

¹² Mutindu ya zole ya kusala lunungu kele kusadila bankaka mambu ya beto kezolaka nde Yehowa kusala beto. Yau kele mpasi ve na kuvanda ti bitesilu zole: mosi ya pete sambu na bifu na beto, yankaka ya ngolo sambu na bifu ya bankaka. Bifu na beto beto kelolula yau nswalu, kansi ya bankaka, mbala yankaka mpi bifu ya fyoti kuluta ya beto, yau kuma kima ya kupanza, ya kutonga. Yezu keyula nde: “Sambu na nki nge ke talaka mwa-dititi yina kele na disu ya mpangi na nge, kansi nge ke monaka ve nti ya nene yina kele na disu na nge?” (Matayo 7:​1-3) Beto fwete vila ve nde muntu mosi ve na kati na beto tatelama, kana Yehowa kulanda kifu mosi-mosi ya beto kesalaka. (Nkunga 130:​3, 4) Kana Yehowa Nzambi ya lunungu kekanga meso na balebakanu ya bampangi na beto, beto ke banani sambu na kubedisa bau?​—⁠Roma 14:​4, 10.

13. Sambu na inki muntu ya lunungu fwete landa ntuma ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu?

¹³ Mutindu ya tatu ya beto kemonisaka lunungu ya Nzambi kele kusala kisalu ya kusamuna ti kikesa. Yehowa kelongisila beto na “kubuya ve kusala mambote na bantu yina fweti baka yo, kana [beto] mona mpila.” (Bingana 3:27) Nzayilu ya kepesaka luzingu, ya Nzambi mepesaka beto na ntima ya mbote kibeni, beto fwete bumba yau ve sambu na beto mosi. Ata bantu mingi ke na kubuya yau, Nzambi kelanda kaka na kumonisa mawa sambu na bau. Na yau, beto fwete lemba ve na kupesa bau dibaku ya “kubalula ntima.” (2 Piere 3:⁠9) Bonso Yezu, beto mpi kewaka kyese kana beto mesadisa muntu na kuvutukila lunungu mpi nzila ya mbote. (Luka 15:⁠7) Yai ntangu ya mbote ya beto fwete ‘kuna nkeni ya lunungu.’​—⁠Ozea 10:​12, NW.

‘Bantu ya Ntotila Tayala Bantu na Lunungu’

14. Inki bankuluntu kesalaka na yina metala lunungu?

¹⁴ Beto yonso fwete tambula na nzila ya lunungu, kansi na dyambu yai, mukumba ya bankuluntu na mabundu ya Bukristu kele ya kuluta. Luyalu ya Yezu ‘ta yalaka bantu na nzila ya masonga ti ya kieleka [to, na lunungu mpi na nzila ya mbote].’ Yau yina, bankuluntu fwete landa mbandu ya lunungu ya Yehowa. (Yezaya 9:⁠7) Bau kevilaka ve mbikudulu ya Yezaya 32:1: “Kilumbu kele ya ntotila mosi ta telama yina ta yalaka bantu na [lunungu], bantu na yandi mpi ta sambisaka bantu na nzila ya mbote.” Bankuluntu ke bankengi ya mpeve keponaka, ‘bakapita ya Nzambi’ ketulaka. Bau fwete sala mambu na nzila ya Nzambi.​—⁠Tito 1:​7, NW.

15, 16. (a) Inki mutindu bankuluntu kesalaka bonso ngungudi ya kwikama ya kingana ya Yezu? (b) Inki bankuluntu kewaka sambu na bayina mevila nzila na kimpeve?

¹⁵ Yezu monisaka nde lunungu ya Yehowa kele ya mawa, ya nkenda, mpi ya mayele. Dyaka, yandi salaka ngolo na kusadisa bayina vandaka na mpasi. Yandi ‘sosaka mpi gulusaka bantu yina vilaka.’ (Luka 19:10) Ngungudi ya kingana mosi ya Yezu salaka ngolo tii yandi zwaka dimeme na yandi ya kuvilaka. Mutindu mosi, bankuluntu kesosaka bayina mevilaka nzila na kimpeve mpi kesalaka ngolo na kuvutula bau na lupangu.​—⁠Matayo 18:​12, 13.

¹⁶ Bankuluntu kevandisaka ve muntu ya mesala masumu ya nene sambu na kubedisa yandi. Kansi bau kesosaka mpila ya kubelula yandi ti kunata yandi na kubalula ntima. Bau kesepelaka kana bau menunga na kuvutula muntu na nzila. Kansi bau kewaka mpasi kana nsumuki mebuya kubalula ntima. Na ntangu yina, minsiku ya lunungu ya Nzambi kelombaka nde bau basisa muntu ya mutindu yina na dibundu. Ata na ntangu yina, bonso tata ya mwana yina vilaka, bankuluntu kevandaka na kivuvu nde kilumbu kele ‘yandi ta yindula na ntima na yandi.’ (Luka 15:​17, 18) Yau yina, bankuluntu kekudibongisaka na kutala bantu yankaka ya bau mebasisaka na dibundu sambu na kuyibusa bau nde bau lenda vutuka na dibundu ya Yehowa.a

17. Inki bankuluntu kesosaka kana bau ketadila disumu ya muntu, ye inki kikalulu tasadisa bau na kulungisa lukanu yina?

¹⁷ Bankuluntu fwete landa mbandu ya lunungu ya Yehowa ntangu bau ketadila masumu ya bantu. Bansumuki vandaka ‘kwisa penepene’ ya Yezu sambu bau monaka nde yandi tabakisa bau mpi tasadisa bau. (Luka 15:1; Matayo 9:​12, 13) Ata mpidina, Yezu vandaka kanga ve meso na ntwala ya masumu. Zasheo vandaka yiba bantu na nzila ya luvunu. Kilumbu mosi ya yandi kudyaka kisika mosi ti Yezu, yandi balulaka ntima mpi vutulaka mbongo ya bantu yonso ya yandi kusaka. (Luka 19:​8-10) Kima ya bankuluntu kesosaka kana bau mevandisa nsumuki yoyina: kunata yandi na kubalula ntima. Kana bau kele na kikalulu ya kebenda bantu bonso Yezu, bansumuki mingi tavanda ve na mpasi ya kusosa lusadisu na bau.

18. Inki tasadisa bankuluntu na kuvanda bonso “bisika ya kutinina mupepe”?

¹⁸ Ntima ya mawa kele kima ya tasadisa bankuluntu na kusadila lunungu ya Nzambi, ya kelombaka ve ntima ya ngolo to ya kukonda mawi. Esdrasi mukwetu bongisaka ve kaka bangindu sambu na kulonga Izraele lunungu, kansi yandi bongisaka mpi ntima na yandi. (Esdrasi 7:10) Ntima ya kebakisa makambu kesadisaka bankuluntu na kusadila minsiku ya Masonuku ya melunga ti kutala makambu ya muntu na muntu na mpila na yandi. Ntangu Yezu belulaka nkento yina vandaka na menga, yandi monisaka nde: lunungu ya Yehowa kelombaka kubakisa nsiku ti kikuma ya bo pesilaka yau. (Luka 8:​43-48) Bankuluntu yina kesadilaka lunungu ti mawa kele bonso “bisika ya kutinina mupepe.” Bayina ke ti basusi ya masumu, to ya mpasi ya ngidika ya mbi yai, kekwendaka kubumbana na bau.​—⁠Yezaya 32:⁠2.

19. Inki mpangi mosi ya nkento tubaka ntangu yandi monaka mambote ya lunungu ya Nzambi?

¹⁹ Mpangi mosi ya nkento monaka bumbote ya lunungu ya Nzambi ntangu yandi salaka disumu ya nene. Yandi kendima nde: “Na kuta masonga, mono waka boma na kwenda kumona bankuluntu. Kansi, bau bakaka mono ti mawa mpi luzitu. Bau vandaka bonso batata na mono, kansi bonso bazuzi ya nku ve. Bau nataka mono na kubakisa nde, kana mono mesoba bifu na mono, Yehowa talosa mono ve. Kilumbu yina mono zabaka mutindu Yehowa kelongaka beto bonso Tata ya zola. Mono kangudilaka Yehowa ntima na mono, mono ndimaka nde yandi tawa kudila na mono. Kana mono yindula kilumbu yina mono kutanaka ti bankuluntu bamvula nsambwadi meluta, mono lenda tuba nde yina vandaka mpenza lusakumunu ya Yehowa. Banda pana, kinduku na mono ti yandi mekumaka ya kuluta ngolo.”

Lunda Lunungu, Sala Mambu na Nzila ya Mbote

20. Inki mambote beto tabaka na kubakisa mambu, ti kusala mambu na lunungu mpi na nzila ya mbote?

²⁰ Matondo mingi sambu lunungu ya Nzambi kelombaka ve kaka kupesa muntu lufutu to ndola na yandi. Lunungu ya Yehowa mepusaka yandi na kubongisa luzingu ya mvula na mvula sambu na bayina kekwikilaka yandi. (Nkunga 103:10; Roma 5:​15, 18) Nzambi kesadilaka beto mambu ya mutindu yina sambu lunungu na yandi kezabaka kimuntu na beto, yau kesosaka kugulusa beto kansi kufwa beto ve. Ya kyeleka, kana beto mebakisa bunene ya lunungu ya Yehowa, beto takangama ngolo na yandi. Mpi kana beto kesala ngolo na kulanda kikalulu na yandi yai, luzingu na beto ti ya bantu yankaka tabaka mambote mingi. Tata na beto ya zulu tamona nde beto kelanda lunungu. Yandi kesila beto nde: “Beno landa mambu yina kele ya kieleka, beno sala mambu yina kele ya masonga [to, ya lunungu]; sambu kubika fioti mono ke kwisa kugulusa beno ti kunungisa beno. Kiese na muntu yina ke landaka bansiku na mono ntangu yonso, ke simbaka yo.”​—Yezaya 56:​1, 2.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

◻ Inki mbandu ya Sodome ti Gomore kelonga beto na yina metala lunungu ya Nzambi?

◻ Sambu na inki nkudulu kele kima ya nene ya kemonisa lunungu ti zola ya Nzambi?

◻ Tanga mitindu tatu ya beto kesalaka lunungu?

◻ Na inki dyambu bankuluntu lenda sala lunungu bonso Nzambi?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 31]

Beto kemonisaka lunungu ya Nzambi na kisalu na beto ya kusamuna

[Kifwanisu ya kele na lutiti 32]

Kana bankuluntu kemonisa lunungu ya Nzambi, bayina kele ti makambu tavanda ve na mpasi ya kusosa lusadisu na bau