Sadila Mbote Kimpumpa na Nge

‘Muntu yina lenda ndima mambu yina, yandi kundima yo.’​—MAT. 19:12.

1, 2. (a) Inki mutindu Yezu, Polo, mpi bankaka vandaka kutadila kimpumpa? (b) Sambu na nki bankaka lenda yindula ve nde kimpumpa kele dikabu?

NTEMBE kele ve nde makwela kele mosi na kati ya makabu ya kuluta kitoko yina Nzambi mepesaka bantu. (Bing. 19:14) Ata mpidina, Bakristu mingi ya bampumpa kevandaka mpi ti luzingu ya mbote mpi ya kyese. Harold, mpangi-bakala mosi ya bamvula 95 yina mekwelaka ve, ketuba nde: “Ata mu kesepelaka kuvanda ti bankaka mpi kumonisa kikalulu ya kuyamba banzenza, ntangu mu kevandaka munu mosi mu kevandaka mpenza ve munu mosi. Mu keyindula nde mu lenda tuba mpenza nde mu kele ti dikabu ya kimpumpa.”

² Ya kyeleka, Yezu Kristu ti ntumwa Polo kutubilaka kimpumpa, mpi makwela, bonso dikabu ya mekatukaka na Nzambi. (Tanga Matayo 19:11, 12; 1 Korinto 7:7.) Kansi, beto fwete ndima nde bantu yonso yina kele bampumpa mesalaka ve nsola ya kuvanda bampumpa. Bantangu yankaka, mambu ya luzingu kesalaka nde yo vanda mpasi sambu na kuzwa nkwelani ya mefwana. To na nima ya bamvula mingi ya makwela, bankaka mebikalaka bo mosi kukonda kukana sambu makwela na bo mefwaka to nkwelani na bo mefwaka. Yo yina, na nki mutindu kimpumpa lenda vanda dikabu? Mpi nki mutindu Bakristu ya bampumpa lenda sadila mbote kimpumpa na bo?

Dikabu Mosi ya Kuswaswana

 3. Inki mambote Bakristu ya bampumpa kevandaka na yo mbala mingi?

³ Mbala mingi mpumpa kevandaka ti ntangu mingi mpi kimpwanza ya mingi kuluta muntu yina mekwelaka. (1 Kor. 7:32-35) Yo kele ti mambote ya kuswaswana yina lenda pesa yandi nzila ya kuyalumuna kisalu na yandi ya kusamuna, ya kudikangula na zola na yandi sambu na bankaka, mpi ya kupusana penepene na Yehowa. Yo yina, Bakristu mingi mekumaka kusepela na mambote yina kimpumpa kepesaka bo mpi mebakaka lukanu ya “kundima yo,” ata sambu na mwa ntangu fyoti. Ziku bankaka kukanaka ve na ntwala na kuvanda bampumpa, kansi ntangu mambu ya luzingu kusobaka, bo yindululaka luzingu na bo na kisambu mpi bo bakisaka nde ti lusadisu ya Yehowa bo lendaka kubaka lukanu yina na ntima na bo. Yo yina, bo ndimaka bansoba yina mesalamaka na luzingu na bo mpi mendimaka kimpumpa.​—1 Kor. 7:37, 38.

 4. Sambu na nki Bakristu ya bampumpa lenda kudiwa ya kukuka na kisalu ya Nzambi?

⁴ Bakristu ya bampumpa kezabaka nde yo kelombaka kaka ve kukwela sambu Yehowa to organizasio na yandi kundima to kusepela ti bo. Nzambi kemonisaka zola na yandi na konso muntu na kati na beto. (Mat. 10:29-31) Ata muntu to kima mosi ve lenda kabula beto na zola ya Nzambi. (Roma 8:38, 39) Yo vanda beto mekwelaka to kele bampumpa, beto kele ti bikuma mingi ya kudiwa ya kukuka na kisalu ya Nzambi.

 5. Inki kele mfunu sambu na kubaka mambote mingi ya kimpumpa?

⁵ Kansi, kaka mutindu yo kesalamaka sambu na dikabu ya kuyimba to ya kubaka ntinu, yo kelombaka kusala bikesa sambu na kusadila mbote dikabu ya kimpumpa. Yo yina, nki mutindu Bakristu ya bampumpa ya bubu yai​—yo vanda ya babakala to ya bankento, baleke to bambuta, bayina mesalaka nsola ya kuvanda bampumpa to ve—​lenda sadila mbote kimpumpa na bo? Bika beto tadila mwa bambandu ya kepesa kikesa ya mekatuka na dibundu ya Bukristu ya mvu-nkama ya ntete mpi kumona malongi yina beto lenda baka.

Kimpumpa na Kileke

6, 7. (a) Bana ya Filipi ya bankento yina kuvandaka bamwense kubakaka nki mukumba na kisalu ya Nzambi? (b) Na nki mitindu Timoteo kusadilaka mbote bamvula na yandi ya kimpumpa, mpi nki mutindu Nzambi sakumunaka yandi sambu na luzolo na yandi ya kusadila yandi na kileke na yandi?

⁶ Nsamuni Filipi kuvandaka ti bana-bankento iya ya bamwense yina vandaka kusamuna ti tata na bo na kikesa yonso. (Bis. 21:8, 9) Kubikula kuvandaka na kati ya makabu ya kuyituka ya mpeve santu, mpi baleke yai ya bankento kusadilaka dikabu yina na kulungana ya Yoele 3:1, 2.

⁷ Timoteo kuvandaka leke mosi yina kusadilaka mbote kimpumpa na yandi. Banda na kileke na yandi, mama na yandi Enise, mpi nkaka na yandi Loisi, kulongaka yandi “masonama ya santu.” (2 Tim. 1:5; 3:14, 15, NW) Kansi yo kemonana nde bo kumaka Bakristu kaka na viziti ya ntete ya Polo kusalaka penepene ya mvu 47, na ntangu na beto, na Listre bwala na bo. Bamvula zole na nima, na viziti ya zole ya Polo, ziku Timoteo zolaka kulungisa bamvula 20 to katukaka kulungisa bamvula 20. Ata yandi vandaka leke mpi vandaka mesala ntete ve bamvula mingi na kyeleka, bankuluntu ya Listre mpi ya Ikoniumi vandaka “kutuba mambu ya mbote” sambu na yandi. (Bis. 16:1, 2) Yo yina, Polo kulombaka Timoteo na kusala bonso nduku na yandi ya nzyetelo. (1 Tim. 1:18; 4:14) Beto lenda tuba ve na sikisiki yonso nde Timoteo kubikalaka mpumpa kimakulu. Kansi beto kezaba nde ntangu yandi vandaka leke, yandi ndimaka na luzolo yonso emvitasio ya Polo, mpi na nima, na nsungi ya bamvula mingi yandi salaka bonso misionere mpi nkengi ya mpumpa.​—Filp. 2:20-22.

 8. Inki kusadisaka Yoane-Marko na kulanda balukanu ya kimpeve, mpi nki balusakumunu yandi bakaka sambu yandi salaka mutindu yina?

⁸ Na kileke na yandi, Yoane-Marko kusadilaka mpi mbote kimpumpa na yandi. Yandi mpi mama na yandi, Maria, mpi kisoni na yandi Barnabasi kuvandaka bantu ya dibundu ya Yeruzalemi. Dibuta ya Marko kuvandaka mpi na luzingu ya mbote, sambu bo vandaka ti nzo na bo mosi na mbanza mpi bo vandaka ti mwana-kisalu. (Bis. 12:12, 13) Kansi, ata yandi vandaka ti mabaku yai ya mbote, mpi vandaka leke, Marko kuvandaka ve kusosa kyese na yandi mosi to kutula dikebi kaka na yandi mosi; yandi sepelaka mpi ve kaka na kukwela mpi kuvanda na luzingu ya mbote ya dibuta. Yo kemonana nde bangwisana na yandi ya ntete ti bantumwa kupesaka yandi mpusa ya kusala kisalu ya kimisionere. Yo yina, na kyese yonso, yandi vukanaka ti Polo mpi Barnabasi na nzyetelo na bo ya ntete ya kimisionere mpi vandaka kusadisa bo. (Bis. 13:5) Na nima, yandi salaka nzyetelo ti Barnabasi, mpi na nima dyaka, beto kemona yandi kesala ti Piere na Babilone. (Bis. 15:39; 1 Pie. 5:13) Beto kezaba ve bamvula ikwa Marko kubikalaka mpumpa. Kansi yandi kumaka na lukumu ya mbote bonso muntu yina vandaka ti mpusa ya kusadila bankaka mpi kusala mingi na kisalu ya Nzambi.

9, 10. Inki mabaku baleke ya Bakristu ya bampumpa kele na yo bubu yai sambu na kuyalumuna kisalu na bo ya kusamuna? Pesa mbandu.

⁹ Baleke mingi na dibundu bubu yai kevandaka na kyese ya kusadila bamvula yina bo kele ntete bampumpa sambu na kusala mingi na kisalu ya Nzambi. Bonso Marko mpi Timoteo, bo kesepelaka sambu kimpumpa kepesaka bo nzila ya “kudipesa mvimba na kisalu ya Mfumu.” (1 Kor. 7:35) Yai kele mambote ya kyeleka. Baleke ya bampumpa kele ti mabaku mingi​—kusala kisalu ya kimupasudi-nzila, kusala kisika yina bo kele na mfunu ya bansamuni ya Kimfumu mingi, kulonguka ndinga ya nzenza, kupesa maboko na kutunga Banzo ya Kimfumu to bafiliale, kukota Nzo-Nkanda Yina Kelongaka Mutindu ya Kusala Kisalu, mpi kusala na Betele. Kana nge kele ntete leke mpi mekwelaka ntete ve, keti nge kesadilaka mbote mabaku yai ya nge kele na yo?

¹⁰ Leke mosi ya bakala na zina ya Marko kuyantikaka kisalu ya kimupasudi-nzila ntangu yandi zolaka kulungisa bamvula 20, kukotaka na Nzo-Nkanda Yina Kelongaka Mutindu ya Kusala Kisalu, mpi yandi melungisaka mikumba ya kuswaswana na ntoto ya mvimba. Ntangu yandi keyindula bamvula 25 ya yandi melutisaka na kisalu ya ntangu yonso, yandi ketuba nde: “Mu memekaka kusala ti konso muntu na kati ya dibundu, kusamuna kumosi ti bo, kusala baviziti ya kingungudi na banzo na bo, kubinga bo na nzo na mono sambu na kudya, mpi nkutu kusala balukutakanu ya kulutisila ntangu yina vandaka ti lukanu ya kutunga bampangi na kimpeve. Mambu yai yonso menatilaka mono kyese ya mingi kibeni.” Mutindu bangogo ya Marko kemonisa yo, kyese ya kuluta mingi na luzingu kekatukaka na kupesa, mpi kusadila luzingu ya mvimba na kisalu ya santu kepesaka muntu mabaku mingi ya kupesa bankaka. (Bis. 20:35) Yo vanda beno kele ti balukanu, mayele, to ti nki eksperiansi na luzingu, yo kele ti mambu mingi ya kusala na kisalu ya Mfumu sambu na beno baleke bubu yai.​—1 Kor. 15:58.

11. Inki kele mwa mambote ya kunwanina ve na kukwela?

¹¹ Ata baleke mingi tazola kukwela nsukansuka, bo kele ti bikuma ya mbote ya kunwanina ve na kukwela. Polo kusyamisaka baleke na kuvingila tii kuna bo taluta “kintuntu ya kileke” (NW) ntangu bampusa ya kuvukisa nitu kevandaka ngolo kibeni. (1 Kor. 7:36) Yo kelombaka ntangu mingi sambu na kudizaba mpi kubaka eksperiansi yina kele mfunu na luzingu sambu na kupona nkwelani ya mefwana. Kusala lusilu ya makwela kele desizio ya nene, desizio yina tabikala luzingu ya mvimba.​—Lo. 5:2-5.

Kimpumpa na Kimbuta

12. (a) Inki mutindu mufwidi Ana kunungaka nsoba yina kusalamaka na luzingu na yandi? (b) Inki dibaku yandi bakaka?

¹² Yo kemonana nde Ana, yina bo ketubila na Evanzile ya Luka, kuvandaka na mawa ya ngolo ntangu bakala na yandi kufwaka kukonda kukana na nima ya bamvula kaka nsambwadi ya makwela. Beto mezaba ve kana bo vandaka ti bana to kana Ana vandaka kuzola kukwela dyaka. Kansi Biblia ketuba nde ntangu yandi vandaka na bamvula 84, Ana kuvandaka kaka mufwidi. Na kutadila bansangu yina Biblia kepesa, beto lenda tuba nde Ana kusadilaka nsoba yina kusalamaka na luzingu na yandi sambu na kupusana penepene na Yehowa. “Yandi vandaka konso ntangu na Nzo-Nzambi. Kuna, yandi vandaka kusadila Nzambi mpimpa ti mwini. Mbala mingi yandi vandaka kusamba Nzambi, yandi vandaka mpi kubuya kudia sambu na kusamba yandi.” (Luka 2:36, 37) Yo yina, mambu ya kimpeve vandaka kubaka kisika ya ntete na luzingu na yandi. Yo vandaka kulomba kubaka lukanu mpi kusala bikesa ya kyeleka, kansi Nzambi kusakumunaka yandi mingi. Ntangu Yezu kuvandaka mwana-fyoti, Ana vandaka ti dibaku ya kumona yandi mpi kuzabisaka bantu ya nkaka mambu ya metala kimpwanza yina Mesia zolaka kupesa bantu ntama mingi ve.​—Luka 2:38.

13. (a) Inki kemonisa nde Dorkasi vandaka kusala mingi na dibundu? (b) Inki mutindu Nzambi kusakumunaka Dorkasi sambu na bumbote mpi ntima-mbote na yandi?

¹³ Mpangi-nkento mosi na zina ya Dorkasi, to Tabita, vandaka kuzinga na Yope, dibungu mosi ya ntama na nordi-westi ya Yeruzalemi. Sambu Biblia ketubila ve bakala na yandi, yo kemonana nde yandi vandaka mekwela ntete ve na ntangu yina. Ntangu yonso Dorkasi “vandaka kusala kaka mambu ya mbote, yandi vandaka mpi kuzola kusadisa bansukami.” Yo ke pwelele nde yandi tungaka bilele sambu na mifwidi ya bansukami mpi bantu yankaka, mpi bantu yango vandaka kuzola yandi mingi sambu na yo. Yo yina, ntangu yandi belaka na kintulumukina mpi kufwaka, dibundu ya mvimba kutindaka bantu na kubinga Piere mpi kubondila yandi na kufutumuna mpangi-nkento yina ya bo vandaka kuzola mingi. Ntangu nsangu ya lufutumuku na yandi kumwanganaka na Yope ya mvimba, bantu mingi kukumaka Bakristu. (Bis. 9:36-42) Yo kemonana nde Dorkasi yandi mosi kusadisaka bantu yankaka na kati ya bantu yina, na kumonisilaka bo ntima na yandi ya mbote ya kuluta nene.

14. Inki kepusaka Bakristu ya bampumpa na kupusana penepene ya Yehowa?

¹⁴ Bonso Ana ti Dorkasi, bantu mingi na mabundu bubu yai kele kaka bampumpa to kekumaka bampumpa. Ziku bankaka mezwaka ntete ve nkwelani ya mefwana. Bankaka dyaka makwela na bo mefwaka to bo mekumaka mifwidi. Sambu bo kele ve ti nkwelani yina bo lenda zabisa binsweki na bo, mbala mingi Bakristu ya bampumpa kelongukaka na kutula ntima mingi na Yehowa. (Bing. 16:3) Silvia, mpangi-nkento mosi ya mpumpa yina kesalaka na Betele banda bamvula kuluta 38, kemonaka dyambu yai bonso lusakumunu. Yandi kendima nde: “Bantangu yankaka mu kelembaka sambu mu kevandaka muntu ya ngolo. Mu kekudiyulaka nde, ‘Nani tapesa mono kikesa?’” Kansi na nima yandi keyika nde: “Kutula ntima nde Yehowa mezaba mambu ya mu kele na yo mfunu kuluta mono mosi, kesadisaka mono na kupusana penepene na yandi. Mbala mingi kikesa yango kekatukaka, bantangu yankaka, na bantu yina mu vandaka kuyindula ve ata fyoti.” Konso ntangu ya beto kepusanaka penepene ya Yehowa, yandi kendimaka beto ntangu yonso na mutindu mosi ya zola mpenza mpi ya kepesa kikesa.

15. Inki mutindu Bakristu yina mekwelaka ve lenda kudikangula na zola na bo?

¹⁵ Kimpumpa kepesaka dibaku ya sipesiali ya “kudikangula” (NW) na zola. (Tanga 2 Korinto 6:11-13.) Jolene, mpangi-nkento mosi yina kusalaka kisalu ya ntangu yonso na nsungi ya bamvula 34 yina meluta, ketuba nde: “Mu mesalaka ngolo na kusala bangwisana ya ngolo, kaka ve ti bantu yina beto kele mvula mosi, kansi ti bantu ya mitindu yonso. Kimpumpa kele dikabu mosi ya mbote ya kukabila Yehowa, dibuta na nge, bampangi na nge ya babakala ti ya bankento, mpi bamfinangani. Mutindu mu kekuma mbuta, mu kewaka kyese mingi sambu na luzingu ya kimpumpa ya mu meponaka.” Minunu, bantu ya kele ti bifu, bibuti yina kesansaka bana bo mosi, baleke, mpi bantu yankaka na dibundu kesepelaka mpenza na lusadisu ya kukonda bwimi yina bampumpa kepesaka bo. Ya kyeleka, konso ntangu ya beto kemonisilaka bankaka zola, beto kekudiwaka mbote. Keti nge mpi lenda “kudikangula” na zola na nge sambu na bankaka?

Kubikala Mpumpa Luzingu ya Mvimba

16. (a) Sambu na nki Yezu kubikilaka mpumpa luzingu ya mvimba? (b) Inki mutindu Polo kusadilaka mbote kimpumpa na yandi?

¹⁶ Yezu kukwelaka ve; yo lombaka nde yandi kudibongisa sambu na kisalu na yandi ya kusamuna mpi kulungisa yo. Yandi salaka banzyetelo na bisika ya ntama, kusalaka banda na suka tii na mpimpa, mpi nsukansuka kupesaka luzingu na yandi bonso kimenga. Kimpumpa kusadisaka yandi na kulungisa kisalu na yandi. Ntumwa Polo kusalaka banzyetelo ya bakilometre mingi mpi kukutanaka ti bampasi ya nene na kisalu ya kusamuna. (2 Kor. 11:23-27) Ata yo lenda vanda nde Polo kukwelaka ntete, yandi ponaka na kubikala mpumpa ntangu bo ponaka yandi na kusala bonso ntumwa. (1 Kor. 7:7; 9:5) Sambu na mambote ya kisalu ya kusamuna, Yezu mpi Polo kusyamisaka bankaka na kulanda mbandu na bo kana mpila kele. Ata mpidina, ata muntu mosi ve na kati na bo kutubaka nde kimpumpa kele dyambu ya bo kelombaka sambu na kuvanda ministre.​—1 Tim. 4:1-3.

17. Inki mutindu bantu yankaka melandaka mbandu ya Yezu mpi ya Polo bubu yai, mpi sambu na nki beto lenda ndima nde Yehowa kebakaka na mbalu bantu yina kesalaka bibansa ya mutindu yina?

¹⁷ Mutindu mosi bubu yai, bantu yankaka meponaka na luzolo yonso na kubikala bampumpa na mpila nde bo lenda lungisa mbote kisalu na bo ya kusamuna. Harold, yina beto tubilaka na ntwala, mesalaka na Betele bamvula kuluta 56. Yandi ketuba nde: “Na ntangu mu lungisaka bamvula kumi na Betele, mu monaka bankwelani mingi kebasika na Betele sambu na maladi to sambu na kukwenda kukeba kibuti mosi ya menuna. Bibuti na mono mefwaka. Kansi mu kezolaka Betele mingi na mpila nde mu zolaka ve kutula dibaku yai na kigonsa na kukwelaka.” Mutindu mosi, bamvula mingi meluta, mupasudi-nzila mosi ya ntama na zina ya Margaret, kutubaka nde: “Mu mekutanaka ti mabaku mingi ya kukwela na luzingu na mono, kansi mu sadilaka yo ve. Mu kukaka kusadila kimpwanza ya ngika yina kimpumpa kepesaka sambu na kulanda kusala mingi na kisalu ya kusamuna, mpi yo menatilaka mono kyese mingi.” Ya kyeleka, Yehowa tavila ve ata fyoti konso muntu yina kesala bibansa ya kukonda bwimi ya mutindu yai sambu na lusambu ya kyeleka.​—Tanga Yezaya 56:4, 5.

Sadila Mbote Luzingu na Nge

18. Inki mutindu bankaka lenda pesa Bakristu ya bampumpa kikesa mpi kusadisa bo?

¹⁸ Bakristu yonso yina mekwelaka ve yina kesalaka yonso ya bo lenda sala sambu na kusadila Yehowa mefwana nde beto sikisa bo mpi kupesa bo kikesa na masonga yonso. Beto kezolaka bo mutindu bo kele mpi sambu na kisalu ya mfunu ya bo kesalaka na dibundu. Bo takudiwaka ve bo mosi ata fyoti kana beto kuma mpenza ‘bampangi na bo ya babakala ti ya bankento, bamama, mpi bana na bo’ ya kimpeve.​—Tanga Marko 10:28-30.

19. Inki nge lenda sala sambu na kusadila mbote kimpumpa na nge?

¹⁹ Yo vanda nge mesalaka nsola ya kubikala mpumpa to nge kele mpumpa sambu na mambu ya luzingu, bika nde bambandu ya Masonuku mpi ya bilumbu na beto kundimisa nge nde nge lenda vanda na luzingu ya kyese mpi ya mbote. Kuvanda mpumpa lenda vanda bonso dikabu mosi ya beto kevingila ti mpusa ya ngolo, to yo lenda vanda bonso dikabu ya beto vandaka kuvingila ve. Beto kesepelaka ti makabu yankaka mbala mosi, kansi yankaka beto kekumaka kusepela na yo na nima ya bamvula. Yo yina, mbala mingi yo ketadilaka nkadilu na beto. Inki nge lenda sala sambu na kusadila mbote kimpumpa na nge? Pusana penepene na Yehowa, vanda ti mambu mingi ya kusala na kisalu ya Nzambi, mpi kudikangula na zola na nge sambu na bankaka. Bonso makwela, kimpumpa lenda natila beto mambote kana beto ketadila yo mutindu Nzambi ketadilaka yo mpi kesadila na mayele yonso dikabu yai.

Keti Nge Keyibuka?

• Na nki mitindu kimpumpa lenda vanda dikabu?

• Inki mutindu kimpumpa lenda vanda lusakumunu na kileke?

• Inki mabaku Bakristu ya bampumpa kele na yo ya kupusana penepene na Yehowa mpi ya kudikangula na zola na bo?