Monisa Ntonda ya Mingi Sambu na Bikalulu ya Yehowa

 1. (a) Inki bikalulu ya Yehowa Mukristu lenda tadila? (b) Inki mutindu beto ta baka mambote ntangu beto ke tadila bikalulu ya Nzambi?

NTANGU nge ke yindulaka kimuntu ya Yehowa, nki bikalulu ke kwisilaka nge na mabanza? Bantu mingi ke yindulaka zola, lunungu, mayele, mpi ngolo. Kansi, beto ke bakisaka nde Yehowa kele ti bikalulu mingi ya kitoko. Ya kieleka, beto lenda tanga bikalulu kuluta 40 ya Yehowa mpi mikanda na beto me tubilaka konso kikalulu. Yindula kimvwama ya kitoko kibeni ya me tala kimuntu ya Yehowa yina beto fwete sengumuna na nzila ya kulonguka na beto mosi to ya dibuta! Na nki mitindu beto lenda baka mambote na kulonguka ya mutindu yai? Yo lenda yedisa ntonda na beto sambu na Tata na beto ya zulu. Kana beto ke yedisa ntonda sambu na Yehowa, mpusa na beto ya kukwenda pene-pene na yandi mpi ya kulanda mbandu na yandi ta kuma ngolo.​—Yoz. 23:8; Nk. 73:28.

 2. (a) Pesa mbandu ya ke monisa mutindu beto lenda yedisa ntonda sambu na bikalulu ya Yehowa. (b) Inki beto ta tadila na disolo yai?

² Kansi, “kumonisa ntonda” sambu na kima mosi ke tendula nki? Mutindu beto ta tadila bangogo yai, yo ke tendula kundima mbalu ya kieleka ya kima mosi. Kumonisa ntonda lenda yela malembe-malembe. Beto baka mbandu: Beto lenda yedisa ntonda sambu na madia mosi yina beto me diaka ntete ve kana beto ke wa nsudi na yo ya kitoko, ke dia kitini na yo mosi-mosi na mpila nde beto wa mpenza ntomo na yo, mpi nsuka-nsuka kulamba yo beto mosi. Mutindu mosi, beto ke yedisaka ntonda na beto sambu na kikalulu mosi ya Yehowa kana beto zaba yo, kuyindulula yo mpi na nima kulanda mbandu na yo na luzingu na beto. (Baef. 5:1) Lukanu ya disolo yai mpi ya masolo zole yina ke landa kele, ya kuyedisa ntonda na beto sambu na bikalulu ya Nzambi yina beto ke yindulaka ve mbala mingi bonso bikalulu na yandi ya nene. Na konso kikalulu, beto ta tadila: Inki kele ntendula na yo? Inki mutindu Yehowa ke monisaka yo? Mpi nki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yehowa ntangu beto ke monisa kikalulu yina?

3, 4. (a) Inki mutindu nge ta tendula muntu yina bo lenda solula ti yandi kukonda mpasi? (b) Inki mutindu Yehowa ke ndimisaka beto nde yandi kele muntu yina beto lenda solula ti yandi kukonda mpasi?

³ Bika beto tadila ntete kikalulu ya kuvanda muntu yina bo lenda solula ti yandi kukonda mpasi. Inki mutindu nge ta tendula muntu yina bo lenda solula ti yandi kukonda mpasi? Nge lenda tuba nde: ‘Muntu ya mbote, ya kuyilama sambu na kuwila bankaka mpi ya ke solulaka ti bantu kukonda mpasi.’ Nge lenda zaba mpi kana muntu mosi ke solulaka ti bankaka kukonda mpasi to ve ntangu nge ke widikila mambu yina yandi ke tuba mpi ke tala bidimbu yina nitu na yandi ke monisa​—bidimbu ya luse mpi ya maboko, mpi bidimbu ya nkaka yina lenda monana kukonda nde yandi tuba ata kima.

⁴ Inki mutindu Yehowa ke monisaka nde yandi kele muntu yina beto lenda solula ti yandi kukonda mpasi? Ata yandi kele Ngangi ya luyalanganu ya mvimba mpi Nkwa-Ngolo Yonso, Yehowa ke ndimisaka beto nde yandi kele ti luzolo mpi mpusa ya kuwa bisambu na beto mpi kupesa mvutu. (Tanga Nkunga 145:18; Yezaya 30:18, 19.) Beto lenda solula ti Nzambi mingi, konso ntangu to konso kisika. Beto lenda solula ti yandi kukonda mpasi mpi kuzaba nde yandi ta nganina beto ve ata fioti na kusala mpidina. (Nk. 65:3; Yak. 1:5) Ndinga ya Nzambi ke tubila Yehowa bonso muntu sambu na kumonisa nde yandi ke zolaka nde bantu kusolula ti yandi kukonda mpasi. Mu mbandu, muyimbi-bankunga Davidi sonikaka nde, ‘meso ya Yehowa ke talaka’ beto mpi nde ‘diboko na yandi ya kitata ke pesaka beto kikesa.’ (Nk. 34:16; 63:9) Profete Yezaya fwanisaka Yehowa ti ngungudi ntangu yandi tubaka nde: ‘Yandi ke tulaka bana-mameme kisika mosi, yandi ke bakaka yo na maboko na yandi.’ (Yez. 40:11) Yindula fioti! Yehowa ke zolaka nde beto vanda pene-pene na yandi bonso ngungudi ya zola yina ke tulaka mwana-dimeme ya ke nwa mabele na ntulu na yandi. Yehowa kele mpenza Tata yina beto lenda solula ti yandi kukonda mpasi! Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yehowa na kikalulu yai?

 5. Sambu na inki yo kele mfunu nde bankuluntu kuvanda bantu yina bo lenda solula ti bo kukonda mpasi?

⁵ Ntama mingi ve, bo yulaka Bambangi ya kikesa yina ke zingaka na bakontina ya kuswaswana nde: “Inki kikalulu nge ke zolaka mingi nde nkuluntu kumonisa?” Mingi na bo vutulaka nde: “Yandi fwete vanda muntu yina bo lenda solula ti yandi kukonda mpasi.” Ya kieleka, konso Mukristu fwete yedisa mpenza kikalulu yai, kansi mingi-mingi yo kele mfunu nde bankuluntu kuvanda bantu yina bo lenda solula ti bo kukonda mpasi. (Yez. 32:1, 2) Ntangu yandi tubilaka kikuma yina yandi monaka nde kikalulu yai kele mfunu mingi, mpangi-nkento mosi tubaka nde: “Kaka kana nkuluntu kele muntu yina bo lenda solula ti yandi kukonda mpasi, beto ta baka mambote na bikalulu na yandi ya nkaka ya kitoko.” Keti nge ke mona bukieleka ya dibanza yai? Kansi inki ke salaka nde bantu kusolula ti muntu mosi kukonda mpasi?

 6. Inki kele nsapi sambu na kuvanda muntu yina bo lenda solula ti yandi kukonda mpasi?

⁶ Nsapi sambu na kuvanda muntu yina bo lenda solula ti yandi kukonda mpasi kele, kumonisila bankaka dikebi ya masonga. Kana nkuluntu ke kudibanza sambu na bantu ya nkaka mpi kele ti luzolo ya kudipesa sambu na mambote na bo, bampangi na yandi ya babakala ti ya bankento tanga mpi baleke, ta monisa mpi kikalulu yina. (Mar. 10:13-16) Carlos leke mosi ya bamvula 12 ke tuba nde: “Mono ke monaka bankuluntu na nzo ya Kimfumu ke seka mpi ke monisa mawete mpi mono ke zolaka nde bo vanda mutindu yina.” Ya kieleka, yo me fwana kaka ve nde nkuluntu kutuba nde bo lenda solula ti yandi kukonda mpasi, kansi yandi fwete monisa kikalulu yina. (1 Yoa. 3:18) Inki mutindu yandi lenda monisa yo?

 7. Sambu na nki mbala mingi kulwata makaro ya lukutakanu ya distrike ke pusaka na kusolula mpi inki dilongi beto lenda baka?

⁷ Yindula mbandu yai. Ntama mingi ve mpangi-bakala mosi lwataka makaro na yandi ya lukutakanu ya distrike ntangu yandi vandaka kuvutuka na insi na yandi na avio na nima ya kulanda lukutakanu ya distriki na insi ya nkaka. Ntangu muntu mosi yina ke salaka na avio monaka makaro ti bangogo yai: ‘Bika Kimfumu ya Nzambi Kukwisa!’ yandi zabisaka mpangi yina nde: “Ya kieleka bika nde yo kwisa​—beto ta solula mwa mingi sambu na yo.” Na nima, bo solulaka mpi muntu yango ndimaka bazulunalu na beto na kiese yonso. Bampangi mingi na kati na beto me kutanaka mpi ti mambu ya mutindu mosi. Sambu na nki mbala mingi kulwata makaro ya lukutakanu ya distrike ke pusaka na kusolula? Na mutindu mosi buna, yo ke zabisaka bantu nde: “Kuwa ve boma na kusolula ti mono. Yula mono kisika ya mono ke kwenda.” Makaro kele kidimbu yina ke monanaka ya ke pusaka bantu na kuzaba nde beto kele ti luzolo ya kuzabisa bo balukwikilu na beto. Mutindu mosi, bankuluntu fwete monisa bidimbu yina ke zabisa bampangi-Bakristu nde: “Kuwa ve boma na kusolula ti mono.” Inki kele bidimbu yango?

 8. Inki mutindu bankuluntu ke monisaka dikebi ya masonga sambu na bampangi ya nkaka, mpi inki mutindu yo ke vandaka ti bupusi na dibundu?

⁸ Binkulu ya insi mosi lenda swaswana ti ya insi ya nkaka, kansi mbala mingi ntangu beto ke sekisaka bampangi na beto ya babakala ti ya bankento, ke pesaka bo mbote ya maboko, ke zodilaka bo kukwisa ya mbote, beto ke monisaka bo nde beto ke tudilaka bo dikebi ya masonga. Nani fwete sala kitambi ya ntete? Beto tadila mbandu yina Yezu pesaka. Matayo ke tuba nde na lukutakanu mosi yina yandi salaka ti balongoki na yandi, “Yezu pusanaka mpi tubilaka bo.” (Mat. 28:18) Mutindu mosi, bubu yai bankuluntu ke salaka kitambi ya ntete na kupusana na bampangi na bo Bakristu mpi kusolula ti bo. Inki bupusi diambu yai lenda vanda ti yo na dibundu? Mpangi-nkento mosi ya mupasudi-nzila ya bamvula 88 tubaka nde: “Kuseka mpi bakomantere ya kikesa yina bankuluntu ke monisilaka mono ntangu mono ke kotaka na Nzo ya Kimfumu ke bendaka mono na bo.” Mpangi-nkento ya nkaka ya kwikama yikaka nde: “Yo ke monanaka bonso kima ya fioti, kansi ntangu nkuluntu mosi ke zabisaka mono nde ‘kukwisa ya mbote’ na balukutakanu ti kuseka, yo ke tendulaka mambu mingi sambu na mono.”

9, 10. (a) Inki mbandu ya mbote Yehowa me pesaka? (b) Inki mutindu bankuluntu lenda vanda ya kuyilama sambu na kuwidikila bampangi ya nkaka?

⁹ Yo kele pwelele nde bantu lenda solula ve ti beto kukonda mpasi kana beto kele ve ya kuyilama sambu na kuwidikila bo. Yehowa me pesaka mbandu ya mbote na diambu yai. “Yandi kele ntama ve ti konso muntu na kati na beto.” (Bis. 17:27) Mutindu mosi yina bankuluntu lenda vanda ya kuyilama na kuwila bankaka kele ya kubumba ntangu na ntwala mpi na nima ya balukutakanu sambu na kusolula ti bampangi na bo ya babakala ti ya bankento​—baleke mpi bambuta. Mpangi-bakala mosi ya mupasudi-nzila tubaka nde: “Ntangu nkuluntu mosi ke yulaka mono nde inki mutindu mpi ke vingilaka mvutu na mono, mono ke waka kiese.” Mpangi-nkento mosi yina me sadilaka Yehowa kiteso ya bamvula 50 tubaka nde: “Bankuluntu yina ke bakaka ntangu ya kusolula ti mono na nima ya balukutakanu ke bakaka mono na mbalu.”

¹⁰ Ya kieleka, bangungudi ya Bakristu kele ti bisalu ya nkaka. Kansi, kutudila mameme dikebi na balukutakanu fwete vanda lukanu ya ntete.

11, 12. (a) Kukonda kupona-ponaka ke tendula nki? (b) Inki mutindu Yehowa pesaka beto mbandu ya kukonda kupona-pona?

¹¹ Kukonda kupona-ponaka kele kikalulu ya nkaka ya kitoko ya Yehowa. Kukonda kupona-ponaka ke tendula nki? Yo ke tendula kukonda kupona bilungi, kukonda kubakila bankaka bangindu ya mbi to kubaka bantu yonso kiteso mosi. Kukonda kupona-ponaka ya masonga ke vandaka ti mambu zole: nkadilu mpi bisalu. Sambu na nki mambu yai zole kele mfunu? Kana muntu kele ti mabanza ya kupona-pona ve yo ta pusa yandi na kusadila bantu yonso mambu kukonda kupona-pona. Na Masonuku ya Kigreki ya Bukristu, kukonda kupona-pona to “kuzola bantu yonso mutindu mosi” ke tendula “kukonda kutala bilungi,” disongidila, kubaka bantu yonso kiteso mosi. (Bis. 10:34; Kingdom Interlinear) Yo yina, muntu yina ke pona-ponaka ve ta tudila muntu dikebi na kutalaka ve kimuntu na yandi ya nganda to mambu ya luzingu na yandi, kansi kikalulu ya muntu yango.

¹² Yehowa kele mbandu ya kuluta nene ya kukonda kupona-pona. Ndinga na yandi ke tuba nde yandi “ke pona-ponaka ve” mpi nde yandi “ke talaka bantu yonso kiteso mosi.” (Tanga Bisalu 10:34, 35; Kulonga 10:17.) Diambu mosi yina salamaka na bilumbu ya Moize ke monisa yo.

13, 14. (a) Bana-bankento tanu ya Selofadi kutanaka ti nki diambu? (b) Inki mutindu Yehowa monisaka kukonda kupona-pona?

¹³ Na ntwala nde bantu ya Izraele kukota na Ntoto ya Lusilu, bana-bankento tanu ya dibuta mosi yina kwelaka ntete ve kutanaka ti diambu ya mpasi. Diambu yango vandaka nki? Bo zabaka nde dibuta na bo, bonso mabuta ya nkaka ya Izraele, zolaka kubaka kitini ya ntoto yina bo pesaka na tata na bo. (Kut. 26:52-55) Kansi, tata na bo Selofadi ya dikanda ya Manase fwaka. Na kutadila binkulu na bo, bana-babakala ya Selofadi vandaka ti nswa ya kubaka ntoto, kansi yandi vandaka kaka ti bana-bankento. (Kut. 26:33) Sambu dibuta yina vandaka ve ti mwana ya bakala sambu na kubaka ntoto, keti bo zolaka kupesa kitini ya ntoto na bampangi ya tata na bo mpi kubika bana-bankento kukonda difwa?

¹⁴ Bana-bankento yina tanu kwendaka na Moize mpi yulaka yandi nde: “Sambu tata na beto vandaka ka yandi na mwana-bakala ve, keti yo kele mbote zina na yandi kuvila na kati ya fami na beto?” Bo bondilaka yandi nde: “Pesa beto mpi ndambu ya ntoto nzila mosi na bampangi ya tata na beto.” Keti Moize tubaka nde: ‘Yo kele nsiku beto lenda soba kima ve’? Ve, yandi “songaka mambu na bo na Mfumu Nzambi.” (Kut. 27:2-5) Inki mvutu Yehowa pesaka? Yandi zabisaka Moize nde: “Bana ya Selofadi ke na raison. Ntangu nge ke pesa bampangi ya tata na bo ntoto, pesa bana-bankento yai ndambu ya ntoto yina ya tata na bo zolaka kubaka.” Yehowa sukaka pana ve. Yandi kumisaka nsoba yina nsiku mpi songaka Moize nde: “Kana muntu me fwa, yandi me bika mwana ya bakala ve, kimvwama na yandi bo fweti pesa na mwana na yandi ya nkento.” (Kut. 27:6-8; Yoz. 17:1-6) Banda ntangu yina, bo kumaka kupesa bankento yonso ya Izraele yina vandaka kukutana ti diambu ya mutindu mosi ntoto na bo.

15. (a) Inki mutindu Yehowa ke sadilaka bansadi na yandi mambu, mingi-mingi bayina me konda lutaninu? (b) Tubila masolo ya nkaka ya Biblia yina ke monisa nde Yehowa ke pona-ponaka ve.

¹⁵ Yo vandaka kibeni lukanu ya mbote mpi ya kukonda kupona-pona! Yehowa sadilaka bankento yina, ya vandaka kukonda lutaninu mambu ti luzitu, mutindu yandi salaka na bantu ya Izraele yina vandaka ti lutaninu. (Nk. 68:6) Yo kele kaka disolo mosi na kati ya masolo mingi ya Biblia yina ke monisa kieleka yai ya mfunu: Yehowa ke sadilaka bansadi na yandi mambu kukonda kupona-pona.​—1 Sam. 16:1-13; Bis. 10:30-35, 44-48.

16. Inki mutindu beto lenda yedisa kikalulu na beto ya kukonda kupona-pona?

¹⁶ Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya kukonda kupona-pona ya Yehowa? Yibuka nde kukonda kupona-pona ke lombaka mambu zole. Kaka kana beto ke pona-ponaka ve, beto ta sadila bankaka mambu kukonda kupona-pona. Ya kieleka, beto yonso ke monaka nde beto ke vandaka ti bangindu ya mbote mpi ke pona-ponaka ve. Kansi nge ta ndima nde yo ke vandaka ve ntangu yonso pete na kutadila mabanza na beto na mutindu mosi ya mbote. Yo yina, nki beto lenda sala sambu na kuzikisa nde beto ke vandaka bantu ya kukonda kupona-pona? Ya kieleka, ntangu Yezu sosaka kuzaba nki bantu vandaka kutuba sambu na yandi, yandi yulaka banduku na yandi ya ntima nde: “Bantu ke tuba nde Mwana ya muntu kele nani?” (Mat. 16:13, 14) Sambu na nki ve kulanda mbandu ya Yezu na diambu yai? Nge lenda yula nduku mosi buna yina lenda tubila nge na masonga yonso kana nge ke vandaka ti nkadilu ya kukonda kupona-pona to ve. Kana yandi ndima nde yo ke monana bonso nde kele ti mwa mambu yina nge fwete tadila sambu na kupona-pona ya mpusu ya nitu, luzingu ya muntu to mambu ya mbongo, nki nge fwete sala? Samba Yehowa na masonga yonso sambu na mawi na nge, lomba yandi na kusadisa nge na kusoba nkadilu na nge na mpila nde nge monisa mpenza kukonda kupona-pona.​—Mat. 7:7; Bakol. 3:10, 11.

17. Na nki mitindu beto lenda sadila bankaka mambu kukonda kupona-pona?

¹⁷ Na dibundu ya Bukristu, beto ke monisaka mpusa na beto ya kulanda kikalulu ya Yehowa ya kukonda kupona-pona ntangu beto ke sadilaka bampangi na beto yonso ya babakala ti ya bankento mambu ti luzitu mpi ti ntima-mbote. Mu mbandu, ntangu beto ke monisaka kikalulu ya kuyamba banzenza, beto ke zolaka kubingisa bampangi ya mitindu yonso, mpi bayina bisina na bo me swaswana ti ya beto ata bayina kele bansukami, bana-nsiona mpi mifwidi. (Tanga Bagalatia 2:10; Yakobo 1:27.) Diaka, na kisalu ya kusamuna Kimfumu, beto ke longaka bantu ya bisina yonso tanga mpi banzenza kukonda kupona-pona. Beto kele na kiese kibeni mutindu beto ke vandaka ti mikanda yina ke tendulaka Biblia na bandinga kiteso ya 600. Yo kele nzikisa ya ke monisa mpenza kukonda kupona-pona!

18. Inki mutindu nge ta monisa ntonda na kikalulu ya Yehowa ya kukonda kupona-pona mpi ya kuvanda muntu yina beto lenda solula ti yandi kukonda mpasi?

¹⁸ Nkutu, kana beto ke baka ntangu ya kuyindulula mutindu Yehowa ke vandaka muntu yina beto lenda solula ti yandi kukonda mpasi mpi ke pona-ponaka ve, ntonda na beto sambu na yandi ta yela. Diaka, ntonda ya mingi fwete pusa beto na kulanda mbote-mbote bikalulu ya Yehowa ntangu beto ke monisa yo na bangwisana na beto ti bampangi-Bakristu mpi bantu yina beto ke longaka.