Sambu na Nki Bambangi ya Yehowa Ke Salaka Ve Nkinsi ya Madia ya Mfumu Bonso Mabundu ya Nkaka?
Beto ke landaka mbote-mbote mambu yina Biblia ke tubaka sambu na nkinsi ya Madia ya Nkokila ya Mfumu yina bo ke bingaka mpi “Madia ya Mfumu,” to Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu. (1 Bakorinto 11:20; Bible en Kituba) Kansi mambu mingi yina mabundu mingi ke kwikilaka mpi ke salaka sambu na nkinsi yai, ke katukaka ve na Biblia.
Sambu na nki beto ke salaka nkinsi yai
Beto ke salaka nkinsi ya Madia ya Nkokila ya Mfumu sambu na kuyibuka Yezu mpi kumonisa ntonda mutindu yandi fwaka sambu na beto. (Matayo 20:28; 1 Bakorinto 11:24) Nkinsi yai kele ve kisakramento yina mabundu ke salaka sambu Nzambi kundima muntu mpi yandi lolula masumu na yandi.a Biblia tubaka nde Nzambi ke lolulaka masumu na beto kaka kana beto ke kwikila na Yezu, kansi ve sambu na nkinsi mosi yina dibundu mosi ke sala.—Baroma 3:25; 1 Yoane 2:1, 2.
Mbala ikwa beto fwete salaka yo?
Yezu songaka balongoki na yandi na kuyibuka nkinsi ya Madia ya Nkokila ya Mfumu, kansi yandi tubaka kibeni ve pwelele mbala ikwa beto fwete salaka yo. (Luka 22:19) Bantu ya nkaka ke tubaka nde yo fwete salama konso ngonda, kansi bankaka ke salaka yo konso mposo, konso kilumbu, mbala mingi na kilumbu mpi bankaka ke salaka yo mutindu bo me zola.b Ata mpidina, beto fwete vila ve mwa mambu yai.
Yezu salaka nkinsi ya Madia ya Nkokila ya Mfumu na dati yina Bayuda vandaka kusala Paki mpi na nima yandi fwaka kaka na kilumbu yina. (Matayo 26:1, 2) Yandi salaka yo na dati yina ti kikuma. Biblia ke fwanisaka kimenga ya Yezu ti yina ya mwana-dimeme ya Paki. (1 Bakorinto 5:7, 8) Bayuda vandaka kusala nkinsi ya Paki mbala mosi konso mvula. (Kubasika 12:1-6; Levi 23:5) Mutindu mosi, Bakristu ya ntete vandaka kusala mbala mosi konso mvula Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu,c yo yina Bambangi ya Yehowa ke landaka mbandu na bo.
Kilumbu mpi ntangu ya kusala yo
Mbandu yina Yezu pesaka na nkinsi yina yandi salaka, ke sadisaka beto na kuzaba bambala yina beto fwete salaka yo. Kansi yo ke sadisaka beto mpi na kuzaba kilumbu mpi ntangu yina beto fwete salaka Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa na yandi. Yezu yantikaka kusala yo na kudinda ya ntangu ya Nisani 14 ya mvula 33 ya ntangu na beto na kulanda kalandrie ya bayuda vandaka kusadila na ntangu ya ntama. (Matayo 26:18-20, 26) Beto ke salaka Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu konso mvula na dati yai na mbandu ya Bakristu ya ntete.d
Ata Nisani 14 ya mvula 33 ya ntangu na beto bwaka na kitanu, dati ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu lenda bwa na kilumbu ya nkaka ya mposo. Beto ke sadilaka mayele yina bo vandaka kusadila na ntangu ya Yezu sambu na kuzaba kilumbu yina dati ya Nisani 14 ta bwa, kansi ve kalandrie ya bubu yai ya Bayuda.e
Dimpa mpi Vinu
Sambu na kusala nkinsi yai ya mpa, Yezu sadilaka dimpa ya kukonda levire mpi vinu ya mbwaki yina bikalaka na madia ya Paki. (Matayo 26:26-28) Bonso Yezu, beto ke sadilaka dimpa ya me konda levire to yina bo me yika ve kima ya nkaka na kati mpi vinu ya mbwaki yina bo me yika ata kima mosi ve ya nkaka na kati. Beto ke sadilaka ve masa ya bambuma ya vinu ya mpa to vinu ya sukadi yina bo me yika bima ya nkaka na kati sambu yo kuma ntomo to nsudi ya kitoko.
Mabundu ya nkaka ke sadilaka dimpa ya kele ti levire. Kansi levire na Biblia ke monisaka disumu mpi kubeba. (Luka 12:1; 1 Bakorinto 5:6-8; Bagalatia 5:7-9) Yo yina, yo kele mfunu na kusadila kaka dimpa ya bo me tula ve levire mpi bima ya nkaka sambu yo ke monisaka mbote mpenza nitu ya kukonda disumu ya Yezu. (1 Piere 2:22) Biblia ke ndimaka mpi ve nde beto sadila masa ya bambuma ya vinu na kisika ya kusadila vinu yo mosi. Mabundu ya nkaka ke sadilaka ve vinu sambu bo ke buyisaka bantu na kunwa malafu kansi Biblia ke buyisaka yo ve.—1 Timoteo 5:23.
Dimpa mpi vinu ke kumaka ve nitu mpi menga ya Yezu
Dimpa ya kukonda levire mpi vinu ya mbwaki yina bo ke lutisaka na Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu ke vandaka kaka bidimbu mpi yo ke monisaka nitu mpi menga ya Kristu. Dimpa mpi vinu ke kumaka ve na mutindu mosi ya kuyituka nitu mpi menga ya Yezu mpi yo ke vukanaka ve ti nitu mpi menga ya Yezu mutindu bantu ya nkaka ke yindulaka. Beto tadila baverse ya ke sadisa beto na kubakisa yo.
Kana Yezu songaka balongoki na yandi na kunwa menga na yandi, yandi zolaka kupusa bo na kufwa nsiku ya Nzambi yina ke buyisaka kudia menga. (Kuyantika 9:4; Bisalu 15:28, 29) Yezu lendaka ve kusala yo sambu yandi lenda pusa ve ata fioti bantu na kufwa nsiku ya Nzambi sambu na menga ya kele kima ya santu.—Yoane 8:28, 29.
Kana bantumwa vandaka mpenza kunwa menga ya Yezu na ntangu yina, Yezu zolaka ve kusonga bo nde menga na yandi “ta tiamuka.” Yo ke monisa nde yandi pesaka ntete ve kimenga na yandi.—Matayo 26:28.
Yezu pesaka kimenga na yandi “mbala mosi mpamba.” (Baebreo 9:25, 26) Kansi kana dimpa mpi vinu ke kumaka nitu mpi menga na yandi na nkinsi ya Madia ya Nkokila ya Mfumu, pana bantu yina ke diaka dimpa mpi ke nwaka vinu zolaka kudia nitu ya Yezu mpi kunwa menga na yandi mbala na mbala.
Yezu tubaka nde: “Beno landa kusala yo sambu na kuyibuka mono,” kansi ve sambu na kupesa “kimenga na mono.”—1 Bakorinto 11:24.
Bantu ya nkaka ke kwikilaka na dilongi ya ke tubaka nde dimpa mpi vinu ke kumaka nitu mpi menga ya Yezu. Bo ke tubaka nde dilongi yai me katukaka na baverse ya nkaka ya Biblia. Mu mbandu, Babiblia mingi ke balulaka mambu yina Yezu tubaka sambu na vinu mutindu yai: “Yai kele menga na mono.” (Matayo 26:28) Ata mpidina, beto lenda balula mpi bangogo ya Yezu mutindu yai: “Yai ke tendula menga na mono,” to “Yai ke monisa menga na mono.”f Sambu mbala mingi Yezu vandaka kulonga na bingana.—Matayo 13:34, 35.
Banani ke diaka dimpa mpi ke nwaka vinu?
Ntangu Bambangi ya Yehowa ke salaka nkinsi ya Madia ya Nkokila ya Mfumu, bantu fioti mpamba ke diaka dimpa mpi ke nwaka vinu. Sambu na nki?
Yezu salaka “kuwakana ya mpa” na nsadisa ya menga na yandi yina tiamukaka. Kuwakana yai me yingaka yina Yehowa Nzambi salaka ti dikanda ya Izraele ya ntama. (Baebreo 8:10-13) Bantu yina kele na kuwakana yai ya mpa, ke diaka dimpa mpi ke nwaka vinu na Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu. Bantu yango kele ve Bakristu yonso, kansi bo kele kaka “bantu yina bo me bingaka” na Nzambi na mutindu mosi ya sipesiali. (Baebreo 9:15; Luka 22:20) Bantu yai ta yala na zulu ti Kristu mpi Biblia ke tubaka nde bantu ya ke zwaka dibaku yai kele kaka bantu 144 000.—Luka 22:28-30; Kusonga 5:9, 10; 14:1, 3.
Bantu ya “kimvuka mosi ya nene” kele ve mutindu mosi ti bantu ya “kimvuka ya fioti” yina bo me bingaka sambu na kuyala ti Kristu. Bo ke vandaka ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na ntoto. (Luka 12:32; Kusonga 7:9, 10) Beto bantu ya ke vandaka ti kivuvu ya kuzinga na ntoto, beto ke diaka ve dimpa mpi ke nwaka ve vinu, ata mpidina, beto ke vukanaka mpi na nkinsi ya Madia ya Nkokila ya Mfumu sambu na kumonisa mpi ntonda sambu na kimenga yina Yezu me pesaka sambu na beto.—1 Yoane 2:2.
a Mikanda McClintock mpi Strong’s Cyclopedia, Volime 9, lutiti 212, ke tuba nde: “Ngogo kisakramento kele ve na Kuwakana ya Mpa (Nouveau Testament) mpi bo me sadila ve ngogo ya Kigreki μυστήριον [my·steʹri·on] sambu na kutubila Mbotika, Madia ya Mfumu to konso nkinsi ya nkaka.”
b Babiblia ya nkaka ke sadilaka bangogo “bambala mingi” sambu na kutubila bambala yina nkinsi ya Madia ya Nkokila ya Mfumu fwete salama. Kansi na bandinga ya kisina yina bo sonikaka Biblia, bangogo yai ke tendula “konso ntangu ya” to “bambala yonso yina.”—1 Bakorinto 11:25, 26; Bible en Kituba.
c Tala mikanda The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, Volime 4, balutiti 43-44, mpi McClintock mpi Strong’s Cyclopedia, Volime 8, lutiti 836.
d Tala mukanda The New Cambridge History of the Bible, Volime 1, lutiti 841.
e Kalandrie ya bubu yai ya Bayuda ke sadilaka mayele ya astronomi ya kutala kana ngonda ya mpa me basika sambu na kubanda kutanga luyantiku ya ngonda ya Nisani. Kansi yai kele ve mayele yina Bakristu ya ntete vandaka kusadila. Ngonda ya Nisani vandaka kuyantika ntangu ngonda vandaka ntete kumonana ya mvimba na zulu na Yeruzalemi. Yo lendaka kubwa kilumbu mosi to bilumbu mingi na nima ya dati ya bantu ya astronomi. Yai kikuma ya ke salaka nde dati yina Bambangi ya Yehowa ke salaka Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu kubwa ve ntangu yonso na dati yina Bayuda ke salaka nkinsi ya Paki.
f Tala mikanda A New Translation of the Bible, by James Moffatt; The New Testament—A Translation in the Language of the People, by Charles B. Williams; mpi The Original New Testament, by Hugh J. Schonfield.