Katula Meso na Nge na Bima ya Mpamba-Mpamba!

“Katula meso na mono na bima ya mpamba-mpamba, pesa mono moyo mutindu nge silaka.”​—NK. 119:37.

 1. Inki kele mfunu ya dikabu ya meso?

MESO na beto kele mfunu mingi mpenza! Na nsadisa na yo, beto lenda bakisa mbala mosi bima yina kele na nzyunga na beto, na mudindu mpi na mukubu. Meso na beto kesadisaka beto na kumona banduku ya beto kezolaka to bigonsa. Na nzila na yo, beto kemonaka kitoko ya bima, kesepelaka na bima ya kitoko ya lugangu, mpi kebakaka nzikisa ya kemonisaka nkembo ya Nzambi mpi nde yandi kele. (Nk. 8:4, 5; 19:1, 2; 104:24; Roma 1:20) Mpi sambu yo kele nzila ya kuluta mfunu ya kekotisaka mambu na mabanza, meso kesalaka kisalu ya nene mpenza na yina metala kubaka nzayilu ya Yehowa mpi kutunga lukwikilu na beto na yandi.​—Yoz. 1:8; Nk. 1:2, 3.

 2. Sambu na nki beto fwete kudibanza sambu na bima yina beto ketalaka, mpi nki beto lenda longuka na kisambu ya masonga ya muyimbi-bankunga?

² Kansi, bima ya beto ketalaka lenda natila beto mpi bampasi. Kuwakana yina kele na kati ya meso na beto mpi mabanza na beto kele ngolo mpenza na mpila nde bima yina beto kemonaka ti meso na beto lenda kotisa to kukumisa ngolo balukanu mpi bampusa na ntima na beto. Mpi sambu beto kezinga na nsi-ntoto mosi ya mbi ya kele na nsi ya luyalu ya Satana Dyabulu yina bantu kesosaka kyese na bo mosi, kele ti bifwanisu mpi bansangu mingi yina lenda nata beto kukonda mpasi na lweka ata kana beto tala yo kaka na mwa ntangu fyoti. (1 Yoa. 5:19) Yo yina, mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde muyimbi-bankunga kubondilaka Nzambi nde: “Katula meso na mono na bima ya mpamba-mpamba, pesa mono moyo mutindu nge silaka.”​—Nk. 119:37.

Mutindu Meso na Beto Lenda Kusa Beto

3-5. Inki masolo ya Biblia kemonisa kigonsa ya kubika nde meso na beto kupukumuna beto?

³ Beto tadila mambu yina kukuminaka nkento ya ntete, Eva. Satana kutubaka nde meso na yandi “ta kanguka” kana yandi dya mbuma ya “nti yai ke pesaka mayele sambu na kuzaba mambu ya mbote ti mambu ya mbi.” Yo fwete vanda nde dibanza ya kuvanda ti meso ya ‘kukanguka’ kusepedisaka mingi Eva. Mpusa na yandi ya kudya mbuma yina Nzambi kubuyisaka kukumaka dyaka ngolo ntangu yandi “monaka nde nti yina kele kitoko, bambuma na yo mpi ke monana kitoko na kudia.” Kutala nti ti mpusa kupusaka Eva na kukolama na ntuma ya Nzambi. Bakala na yandi, Adami, mpi kukolamaka, mpi yo menatilaka bantu yonso malanda ya mbi.​—Kuy. 2:17; 3:2-6; Roma 5:12; Yak. 1:14, 15.

⁴ Na bilumbu ya Noa, bawanzyo yankaka kubwaka mpi na bupusi ya bima yina bo monaka. Kuyantika 6:2 ketuba mutindu yai sambu na bo: “Ntangu bawanzio monaka nde bana-bankento vandaka kitoko, bo yantikaka kukwela bayina ya bo zolaka.” Kutala bana-bankento ya bantu ti nzala ya ngolo ya kuvukisa nitu ti bo kutedimisaka na bawanzyo yina kukolamaka bampusa ya mbi ya kuvukisa nitu ti bantu, mpi bawanzyo yango kubutaka bana ya nku. Mbi ya bantu ya ntangu yina kunataka na lufwa ya bantu yonso, katula kaka Noa ti dibuta na yandi.​—Kuy. 6:4-7, 11, 12.

⁵ Bamvu-nkama mingi na nima, meso ya Akani, muntu ya Izraele, kupusaka yandi na kuyiba ndambu ya bima ya bo bakaka na mbanza ya Yeriko yina bo botulaka. Nzambi kupesaka ntuma nde bo fwa bima yonso na mbanza yina, katula kaka bima yina yo lombaka nde bo tula na kesi ya makabu ya Yehowa. Nzambi kukebisaka bantu ya Izraele nde: “Beno keba, beno baka ata kima mosi ve ya bo fweti fwa-fwa” kana ve beno lenda wa mpusa mpi kubaka ndambu ya bima na mbanza yango. Ntangu Akani kukolamaka, bantu ya Izraele kubelaka na bitumba na mbanza Ai, mpi mingi na kati na bo kufwaka. Akani kundimaka ve nde yandi yibaka tii kuna bo tungululaka yandi. Akani kutubaka nde, ntangu “mono monaka” bima yina, “mono vandaka na nzala na yo mingi, yo yina mono bakaka yo.” Mpusa ya meso na yandi kunataka yandi na lufwa, kumosi ti “bima na yandi yonso.” (Yoz. 6:18, 19; 7:1-26) Akani kuyumaka ntima na bima yina bo buyisaka yandi.

Mfunu ya Kudiyala

6, 7. Inki “mayele” ya Satana bantu kesadilaka mingi sambu na kukanga beto na mutambu, mpi nki mutindu bantu ya kesalaka bapiblisite kesadilaka yo?

⁶ Bubu yai, bo kepukumuna bantu na mutindu mosi ya mefwanana ti mutindu yina bo sadilaka sambu na kupukumuna Eva, bawanzyo yina kukolamaka, mpi Akani. Na “mayele” yonso yina Satana kesadilaka sambu na kukusa bantu, ‘nzala ya meso’ kele mayele ya kuluta ngolo. (2 Kor. 2:11; 1 Yoa. 2:16) Bantu ya kesalaka bapiblisite bubu yai kezabaka mbote nde banda ntama bima yina bantu kemonaka kevandaka ti bupusi na luzingu na bo. Muntu mosi ya mayele ya ketwadisaka mambu ya mumbongo na Eropa kutubaka nde: “Meso kele kiwilu yina bo kepukumunaka kuluta biwilu yonso. Mbala mingi yo kevandaka ti kiyeka na zulu ya biwilu yankaka, mpi yo kele ti ngolo ya kundimisa beto na kusala mambu ya mbi.”

⁷ Mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde bantu ya kesalaka bapiblisite kemonisaka beto bifwanisu mingi yina bo kesalaka na mayele yonso sambu yo vanda ti bupusi ya nene mpenza na meso mpi yo pusa beto na kuzola bima to bisalu na bo. Muntu mosi ya kesalaka bansosa na États-Unis yina kulongukaka mutindu piblisite kevandaka na bupusi na luzingu ya bantu kutubaka nde bo “kesalaka yo ti lukanu ya kupesa kaka ve bansangu na mabanza, kansi kuluta mfunu, sambu na kutedimisa mawi ya muntu yina ketala yo mpi kupusa yandi na kusala kima.” Bifwanisu ya ketedimisaka mpusa ya kuvukisa nitu kele mutindu mosi yina bo kesadilaka mbala mingi. Yo yina, yo kele mfunu mpenza na kutula dikebi na bima ya beto ketala mpi yina beto kepesa nzila na kukota na mabanza mpi na ntima na beto!

 8. Inki mutindu Biblia kemonisa mfunu ya kukeba meso na beto?

⁸ Bakristu ya kyeleka kevandaka mpi ti mpusa ya bima yina meso kemonaka mpi yina nitu kezolaka. Yo yina, Ndinga ya Nzambi kesyamisa beto na kudiyala na yina metala bima ya beto ketalaka mpi kezolaka. (1 Kor. 9:25, 27; tanga 1 Yoane 2:15-17.) Muntu ya mbote Yobi kubakisaka kuwakana ya ngolo yina kele na kati ya kutala mpi kuwa mpusa. Yandi tubaka nde: “Mono zengaka nde mono ta talaka ve mwana-nkento na ngindu ya kuladisa yandi.” (Yobi 31:1) Yobi kubuyaka kaka ve na kusimba nkento ti ngindu ya mansoni, kansi yandi lendaka kubika nkutu ve nde mabanza na yandi kuyindula bangindu ya mutindu yina. Yezu kumonisaka nde beto fwete vanda ve ti bangindu ya mansoni na mabanza na beto ntangu yandi tubaka nde: “Konso muntu yina ke tala nkento ya ngani ti nzala ya kuladisa yandi, yandi me sala pite ti yandi na ntima na yandi na ntangu yina.”​—Mat. 5:28.

Bima ya Mpamba-Mpamba ya Beto Fwete Buya

 9. (a) Sambu na nki beto fwete keba mpenza ntangu beto kesadila Internet? (b) Inki lenda salama kana beto tala pornografi ata sambu na mwa ntangu fyoti?

⁹ Na nsi-ntoto ya bubu, bantu mingi mekuma ti kikalulu ya kulanda na ‘kutala’ pornografi, mingimingi na Internet. Beto kele ve ti mfunu ya kusosa basite ya mutindu yina​—ata yo kesosaka beto! Na nki mutindu? Piblisite mosi ya kele ti kifwanisu mosi ya kebenda dikebi lenda basika na kintulumukina na ekran ya ordinatere. To nsangu mosi yina lenda monana ya mbi ve, kansi kana nge kangula yo, yo lenda monisa mbala mosi kifwanisu mosi ya kemonisa bantu kinkonga yina bo mesalaka na mpila nde yo vanda mpasi na kukanga yo. Ata kana muntu kutala yo kaka mwa ntangu fyoti na ntwala ya kukatula yo, kifwanisu yina kele dezia ti bupusi na mabanza na yandi. Kutala pornografi ata sambu na mwa ntangu fyoti lenda vanda ti malanda ya mbi. Yo lenda bika muntu ti kansansa ya kenyokwama mpi kusala nde yandi nwana mpenza sambu na kukatula bifwanisu yina ya mbi na mabanza na yandi. Dyaka, muntu yina kelanda na ‘kutala’ bima ya mutindu yina na luzolo yonso kemonisa nde yandi mefwa ntete ve bampusa na yandi ya mbi.​—Tanga Efezo 5:3, 4, 12; Kol. 3:5, 6.

10. Sambu na nki mingimingi bana lenda bwa kukonda mpasi na pornografi, mpi kutala yo lenda natila bo inki malanda?

¹⁰ Mpusa yina bana kevandaka na yo ya kusosa kuzaba mambu lenda nata bo na kutala pornografi. Kana yo salama, yo lenda vanda ti malanda ya kezingaka mingi na mutindu na bo ya kutadila mambu ya metala kuvukisa nitu. Rapore mosi ketuba nde, malanda yai lenda yantika na mutindu ya mbi ya kutadila minsiku ya metala kuvukisa nitu tii na “kukuka ve na kutanina bangwisana ya mbote mpi ya zola; kuvanda ti mutindu ya mbi ya kutadila bankento; mpi mbala yankaka, kuvanda mpika ya pornografi, dyambu yina lenda bebisa bisalu ya nzo-nkanda, kinduku mpi bangwisana ya dibuta.” Yo lenda vanda nkutu ti malanda ya kuluta mbi na nima na bangwisana ya makwela.

11. Pesa mbandu sambu na kumonisa kigonsa ya kutala pornografi.

¹¹ Mpangi-bakala mosi kusonikaka mutindu yai: “Na bima yonso yina mu vandaka mpika na yo na ntwala ya kukuma Mbangi, pornografi kuvandaka kima ya kuluta mpasi na kuyambula. Bantangu yankaka, mu kelandaka kumona bifwanisu yina na mabanza​—yo kekwisilaka mono kana mu wa nsudi mosi na kintulumukina, kana mu wa miziki mosi buna, kana mu mona kima mosi buna, to kana ngindu mosi buna mekwisila mono. Yo kele bitumba ya konso kilumbu mpi ya konso ntangu.” Na bumwana na yandi, mpangi yankaka ya bakala vandaka kutala bazulunalu ya pornografi ya tata na yandi ntangu bibuti na yandi kuvandaka ve na nzo. Yandi sonikaka nde: “Bifwanisu yina kuvandaka ti malanda ya mbi mpenza na mabanza na mono ya buleke! Ata ntangu yai, bamvula 25 na nima, bifwanisu yankaka na kati ya bifwanisu yina kele kaka ya kukangama ngolo na butomfu na mono. Ata mu nwana ngolo inki mutindu, yo kele kaka. Yo kesalaka nde mu kudiwa bonso nde mu mesala mbi, ata mu kelandaka ve kuyindula yo.” Yo kele mayele mpenza na kubuya kuvanda ti mawi ya kizitu ya mutindu yai na kutalaka ve bima ya mpamba-mpamba! Inki mutindu muntu lenda sala yo? Yandi fwete sala ngolo sambu na kunata ‘konso mabanza na kimpika sambu yo lemfuka na Kristo.’​—2 Kor. 10:5.

12, 13. Inki bima ya mpamba-mpamba Bakristu fwete buya na kutala, mpi sambu na nki?

¹² ‘Dyambu yankaka ya mbi,’ to ya mpamba-mpamba, ya beto fwete buya kele bansaka ya kulutisila ntangu yina kesyamisaka nzala ya kuvanda ti bima mingi ya kinsuni, to bisalu ya bampeve ya mbi, to yina kemonisaka bantu kenwana, kebasisa menga, mpi kefwa bantu. (Tanga Nkunga 101:3.) Bibuti yina kele Bakristu kele ti mukumba na ntwala ya Yehowa ya kupona mambu yina bo kepesaka mabuta na bo nzila ya kutala na banzo na bo. Ya kyeleka, ata Mukristu mosi ve ya kyeleka lenda kudikotisa na luzolo yonso na bisalu ya bampeve ya mbi. Kansi, bibuti fwete keba na bafilme, na bafilme ya kelandanaka na TV (séries télévisées), bansaka ya video, mpi nkutu na bateyatre mpi mikanda ya bana yina kemonisaka bisalu ya bampeve ya mbi.​—Bing. 22:5.

¹³ Beto vanda baleke to bambuta, meso na beto fwete sepela ve na kutala bansaka ya video yina kesongaka bantu kenwana mpi yina kemonisaka kufwa bantu na nku bonso nde yo kele ya masonga. (Tanga Nkunga 11:5.) Beto fwete buya kutula mabanza na beto na mambu yonso yina Yehowa kebuyisaka. Beto vila ve nde Satana kesosaka kubebisa mabanza na beto. (2 Kor. 11:3) Kulutisa ntangu mingi kibeni na kutala ata bansaka ya kulutisila ntangu yina lenda vanda ya mbote, lenda baka ntangu na beto ya lusambu ya dibuta, ya kutanga Biblia konso kilumbu, mpi ya kubongisa balukutakanu.​—Filp. 1:9, 10.

Landa Mbandu ya Yezu

14, 15. Inki kebenda dikebi na yina metala mpukumuna ya tatu yina Satana kupukumunaka Kristu, mpi nki mutindu Yezu kunungaka yo?

¹⁴ Yo kele mawa mingi na kumona nde, beto lenda tina ve kutala bima yankaka ya mpamba-mpamba na nsi-ntoto yai ya mbi. Ata Yezu mpi kukutanaka ti mambu ya mutindu yina. Na mbala ya tatu yina Satana kumekaka na kupusa Yezu na kusala ve luzolo ya Nzambi, “Satana nataka Yesu na zulu ya ngumba ya nda mpenza, yandi songaka yandi bimfumu yonso ya nsi-ntoto ti lukumu na yo.” (Mat. 4:8) Sambu na nki Satana kusalaka mutindu yina? Ntembe kele ve nde yandi vandaka kuzola kusadila bupusi ya ngolo yina meso kevandaka na yo. Kutala nkembo ya bimfumu yonso ya nsi-ntoto lendaka kubenda Yezu na kubwa na mpusa ya kuzola lukumu ya nsi-ntoto. Yezu kusalaka inki?

¹⁵ Yezu kutulaka ve dikebi na bima yai ya Satana kusongaka yandi yina vandaka kupukumuna. Yandi bikaka ve nde ntima na yandi kupusa yandi na kukuna bampusa ya mbi. Mpi yo lombaka ve nde yandi yindula bima yina Dyabulu kusilaka na kupesa yandi na ntwala ya kubuya yo. Yezu kupesaka mvutu mbala mosi. Yandi songaka Dyabulu nde: “Katuka, Satana!” (Mat. 4:10) Yezu kutulaka dikebi na yandi na bangwisana na yandi ti Yehowa mpi kupesaka mvutu na kuwakana ti lukanu na yandi na luzingu​—kusala luzolo ya Nzambi. (Baeb. 10:7) Nsuka-nsuka, Yezu kunungaka na kutelemina mayele ya mbi ya Satana.

16. Inki malongi beto lenda baka na mbandu ya Yezu na yina metala kununga bampukumuna ya Satana?

¹⁶ Beto lenda longuka mambu mingi na mbandu ya Yezu. Ya ntete, beto yonso lenda kutana na mayele ya mbi ya Satana. (Mat. 24:24) Ya zole, bima yina beto ketalaka lenda kumisa ngolo bampusa ya ntima na beto, sambu na kusala mambu ya mbote to ya mbi. Ya tatu, Satana tasadila ‘nzala ya meso’ sambu na kumeka kukatula beto na nzila. (1 Pie. 5:8) Mpi ya iya, beto mpi lenda telemina Satana, mingimingi kana beto sala mambu kukonda kusukinina.​—Yak. 4:7; 1 Pie. 2:21.

Landa na Kuvanda ti Disu ya “Pete”

17. Sambu na nki yo kele kukonda mayele na kuvingila nde beto kutana ntete ti kima mosi ya mpamba-mpamba na ntwala ya kubaka desizio ya mambu ya beto tasala?

¹⁷ Kudipesa na beto na Yehowa ketadila mpi lusilu ya masonga ya kutala ve bima ya mpamba-mpamba. Ntangu beto salaka lusilu ya kusala luzolo ya Nzambi, beto vukanaka ti muyimbi-bankunga yina kutubaka nde: “Mono me bikisaka banzila yonso ya mbi sambu na kulanda mambu na nge.” (Nk. 119:101) Yo kele kukonda mayele na kuvingila nde beto kutana ti kima mosi ya mpamba-mpamba na ntwala ya kubaka desizio ya mambu ya beto tasala. Beto mezaba mbote-mbote mambu yina Masonuku kebuyisaka. Beto mezaba mayele ya Satana. Inki ntangu Satana kupukumunaka Yezu na kubalula matadi na mampa? Yo vandaka na nima ya kubuya madya bilumbu 40 mpi bampimpa 40 mpi yandi vandaka na “nzala.” (Mat. 4:1-4) Satana lenda kuka na kubakisa ntangu yina beto kele na ngolo mingi ve mpi beto lenda bwa kukonda mpasi na mpukumuna. Yo yina, sesepi yai kele ntangu ya kutadila mambu yai ti dikebi. Kusukinina ve na kusala yo! Kana beto tanina lusilu ya kudipesa na beto na Yehowa na mabanza konso kilumbu, beto tabaka lukanu ya ngolo ya kutala ve bima ya mpamba-mpamba.​—Bing. 1:5; 19:20.

18, 19. (a) Monisa luswaswanu yina kele na kati ya disu ya “pete” ti disu ya “mbi.” (b) Sambu na nki yo kele mfunu na kulanda na kutadila mambu yina kele mfunu, mpi nki ndongisila Filipi 4:8 kepesa na dyambu yai?

¹⁸ Konso kilumbu, beto kekutanaka ti mambu mingi ya kekatulaka dikebi yina kesepedisaka meso na beto, mpi ntalu na yo kelanda kaka na kumata. Yo kele mfunu mingi mpenza bubu yai na kuzitisa lukebisu ya Yezu ya kuvanda ti disu ya “pete.” (Mat. 6:22, 23, NW) Disu ya “pete” ketulaka dikebi yonso na lukanu mosi: Kusala luzolo ya Nzambi. Kansi, disu ya “mbi” kele ti mayele ya mbi, bilula-lula, mpi kesepelaka na bima ya mpamba-mpamba.

¹⁹ Yibuka nde meso na beto kedisaka mabanza na beto mpi mabanza na beto kedisaka ntima na beto. Yo yina, yo kele mpenza mfunu nde beto landa na kutadila mambu yina kele mfunu. (Tanga Filipi 4:8.) Ya kyeleka, bika beto landa na kuvutukila kisambu yai ya muyimbi-bankunga: “Katula meso na mono na bima ya mpamba-mpamba.” Ebuna, na ntangu beto kesala ngolo na kusala na kuwakana ti kisambu yai, beto lenda tula ntima nde Yehowa ‘tapesa beto moyo mutindu yandi silaka.’​—Nk. 119:37; Baeb. 10:36.

Inki Mambu Beto Fwete Yibuka na Yina Metala . . .

• kuwakana ya kele na kati ya meso, mabanza, mpi ntima na beto?

• bigonsa ya kutala pornografi?

• mfunu ya kulanda na kuvanda ti disu ya “pete”?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 26]

Inki bima ya mpamba-mpamba Bakristu fwete buya na kutala?