Sambu Na Inki Kubanga Nzambi Ya Kyeleka Ntangu Yai?
“[Banga Nzambi ya kyeleka, “NW”] lemfuka na bansiku na yandi, sambu yai kele kisina ya Nzambi me sadilaka muntu.”—LONGI 12:13.
BOMA mosi ya mbote mpi ya luzitu ya Nzambi kele mbote sambu na bantu. Ee, ata boma ya bantu mingi ketungisaka mawi, nkutu kekotaka nsoki na mambote na beto, yau kele mbote sambu na beto na kubanga Yehowa Nzambi.—Nkunga 112:1; Longi 8:12.
2 Ngangi kezabaka mambu yai. Ya kupusama na zola sambu na lugangu na yandi, yandi kelombaka nde yau yonso kubanga yandi mpi kusambila yandi. Beto ketanga nde: “Ebuna mono monaka wanzio ya nkaka ke kwenda kuluta na kati-kati ya zulu; yandi vandaka na Nsangu ya Mbote ya mvula na mvula sambu na kuzabisa na bantu ya nsi-ntoto, na bantu ya makanda yonso ti ya bandinga yonso ti ya bansi yonso. Yandi vandaka kutuba na ndinga ya ngolo nde: ‘Beno wa Nzambi boma, beno pesa yandi lukumu! Sambu ntangu yina ya yandi tasambisa bantu me lunga. Beno samba Nzambi yina salaka zulu [ti] ntoto.’ ”—Kusonga 14:6, 7.
3 Ya kyeleka, beto lenda ve kuvila Ngangi ya bima yonso, Nto ya luzingu, sambu yandi kele munkwa na beto mpi ya mweta yai. (Nkunga 24:1) Na kumonisa zola na yandi ya mingi, Yehowa kupesaka bana na yandi ya kele na ntoto luzingu mpi kuyidikilaka bau kisika mosi ya mbote ya kuzingila—paladisu ya kitoko. Kansi, dikabu yina ya kitoko kupesamaka ve ya mpamba. Na kutuba ya mbote, yau kupesamaka sambu yau kulangidilama. Yau lombamaka nde bibuti na beto ya ntete kusungimina kisika na bau ya kuvanda mpi kuyalumuna yau tii ya bau zolaka kufulusa yau na bantu mpi kuyala ntoto ya mvimba. Bau kuvandaka na mabaku mpi mikumba na ntwala ya bambisi ya ntoto, bandeke, mpi bambisi ya masa—bigangwa ya nkaka yina yonso ya zolaka kuvanda ti bau na ntoto mpi bana na bau. Sambu na dikabu yai ya nene, yau kulombamaka nde muntu kusambisama.
4 Ata nkutu luyantiku kuvandaka mbote, tala inki muntu mesalaka sambu na kubebisa ntoto, kisika na yandi ya kitoko ya kuvanda! Ti kukonda ntonda na Nzambi munkwa kima yai ya nkembo, bantu mebebisaka ntoto. Mbebisa mekuma na kisika ya yau lenda kufula na kumanisa mitindu mingi ya bambisi ya menga, bandeke mpi bambisi ya masa. Nzambi na beto ya lunungu mpi ya zola talanda ve kundima mambu yai nkatu nsuka. Kubebisama ya ntoto keboka na kulomba kusambisama, yina kele kima ya bantu mingi kele ti kikuma ya kubanga. Na ndambu ya nkaka, sambu na bayina ketula ntima na Nzambi ti luzitu yonso, yau kelembika na kuzaba inki tasalama. Nzambi ta binga bantu na kusamba, ye ntoto ta bongisama. Ya kyeleka mpenza, yai kele bansangu ya kyese sambu na bantu ya lunungu yonso na zulu ya ntoto.
5 Na nsadisa ya inki Nzambi tasambisa? Na nsadisa ya Yezu Kristu, yina ya meyadisama ntangu yai bonso Ntotila ya Kimfumu ya zulu ya Nzambi. Na nsadisa ya Mwana yina ya mazulu, Yehowa tasukisa ngidika yai ya kukonda kugedila, ya kukolama. (2 Tesalonika 1:6-9; Kusonga 19:11) Na nzila yai yandi tanata kupema na bayina ya kebangaka yandi, kumosi ti kugulusa mpi kutanina ntoto, kisika na beto ya kuvanda.
6 Mambu yai tasalama inki mutindu? Biblia kezabisa beto kukwisa ya mpasi ya nene yina tasuka na mvita ya Armagedoni. (Kusonga 7:14; 16:16) Yau tavanda mfundusu ya Nzambi kontre ngidika ya bima ya kubeba yai ti bambebisi na yau. Keti tavanda ti bantu ya tasikila na luzingu? Ee! Tavanda bantu yina kele ve ti boma ya Nzambi na mutindu mosi ya mbi, kansi boma mosi ya luzitu. Bau tagulusama.—Bingana 2:21, 22.
Lumonisu ya Ngolo Mosi ya Kuluta
7 Dyambu ya nkuba yai ya Yehowa tasala kumonisamaka na kifwani na kisalu ya ngolo yina yandi kusalaka sambu na mambote ya bansambidi na yandi kiteso ya bamvula 1500 na ntwala ya ntangu na beto. Ngolo ya nene ya minkangu ya Ezipte kukumisaka bantu ya Izraele bantu na bau ya kisalu, nkutu bau kumekaka mpi kugonda ntangu mfumu na bau, Farao, kutumaka bau na kufwa bana ya babakala ya Izraele ya vandaka kubutuka. Nzambi na kununga Ezipte, yandi katulaka Izraele na kimpika na nsi ya ngidika ya politiki yina, ee, kimpwanza ya kukatuka na nsi mosi ya kubeba ti lusambu ya banzambi mingi.
8 Kubasika kapu 15 keta mambu Izraele kusalaka ntangu bau kukatukaka na kimpika na Ezipte. Mfimpa ya nkenda yina tasadisa beto na kuzaba inki mutindu, na kimpeve mpi na kinsuni, Bakristu lenda kukatulama na kimpika ya ngidika ya kubeba ya ntangu yai. Bika beto kutadila Kubasika kapu 15, na kuponaka bamvese sambu na kuzaba sambu na inki beto fwete kuzola kubanga Yehowa, Nzambi ya kyeleka. Beto kebanda na bamvese 1 ti 2:
9 “Ntangu yai Moize ti bantu ya Israele yimbaka nkunga yai sambu na kukumisa Mfumu Nzambi: ‘Mono ke yimbila Mfumu Nzambi nkunga sambu yandi me songa lukumu na yandi ya nene-nene, yandi me losa na masa bampunda ti bantu yina vandaka na zulu na yo. Mfumu Nzambi me songa ngolo na yandi yonso sambu na mono; yandi muntu me gulusa mono.’ ”
10 Bantu na ntoto ya mvimba mezabaka nkenda yina ketaka mutindu Yehowa kugulusaka Izraele na Ezipte. Yandi kupesaka bandola na ngolo ya kuluta ngolo ya inza ya mvimba tii na nsuka, Farao kupesaka bantu ya Izraele nswa ya kukwenda. Kansi na nima minkangu ya Farao kulandaka bantu yina ya vandaka ti lutaninu ve mpi yau kumonanaka nde bau takanga bau na simu ya Nzadi ya Mbwaki. Ata yau vandaka kumonana nde, ntama mingi ve bana ya Izraele tavidisa kimpwanza ya bau katukaka na kuzwa, Yehowa kuvandaka na kima ya nkaka na mabanza. Na kidimbu ya nkumbwa, yandi kukangulaka nzila na kati ya masa sambu na kunata bantu na yandi na luguluku. Ntangu bantu ya Ezipte kulandaka, yandi kukangisaka Nzadi ya Mbwaki mpi kudindisaka na masa Farao ti minkangu na yandi.—Kubasika 14:1-31.
11 Kufwa yina ya Yehowa kufwaka Ezipte, kuzangulaka yandi na meso ya bansambidi na yandi mpi kukumisaka zina na yandi ya kuzabana bisika yonso. (Yozue 2:9, 10; 4:23, 24) Ee, zina na yandi kuzangukaka na zulu ya banzambi ya Ezipte ya kukonda ngolo, ya luvunu, ya kudimonisaka ya konda kufwana na kugulusa bansambidi na bau. Kutula ntima na banzambi na bau, na bantu ya kefwaka, mpi na ngolo ya minkangu, kunataka bau na nsoni ya mawa. (Nkunga 146:3) Mfunu ya kuyituka kele ve kana bantu ya Izraele kupusamaka na kuyimba balukembilu yina vandaka kumonisa boma ya mbote ya Nzambi ya moyo, yina kugulusaka bantu na yandi na ngolo yonso!
12 Mutindu mosi, beto fwete kuzaba nde na ntangu na beto mpi, banzambi ya luvunu, bangolo ya nene, ata nkutu baminduki ya nikleyere, kima mosi ve na kati na yau lenda kutesana ti ngolo ya Yehowa. Yandi lenda mpi yandi tagulusa bantu na yandi. “[Yandi] ke salaka mutindu [yandi] zola na bantu ya zulu ti na bantu awa na nsi-ntoto. Ke na muntu ve lenda buya luzolo na [yandi] to kuyula nki [yandi] ke sala.” (Daniele 4:32) Kana nde beto mebakisa bangogo yai mbotembote, beto mpi takudiwa ya kupusama na kuyimba balukembilu na yandi na kyese yonso.
13 Nkunga ya kununga ya kuyimbamaka na Nzadi ya Mbwaki kelanda: “Yehowa kele muntu ya mvita. Zina na yandi kele Yehowa.” Muntu ya Mvita yai ya kemonikaka ve, kele ve na mutindu yina muntu ya mabanza ya bantu, muntu ya kukonda zina. Yandi kele na zina! Yandi kele ‘Muntu yina kekitulaka,’ Nsadi ya Nene, Muntu yina “kele na zina Yehowa, . . . Muntu ya kuluta kuzanguka na ntoto ya mvimba.” (Kubasika 3:14, NW; 15:3-5, NW; Nkunga 83:18, NW) Keti nge kendima ve nde yau zolaka kuvanda mayele sambu na bantu ya Ezipte yina, na kuvanda ti boma mosi ya mayele mpi ya ngangu sambu na Nkwa-ngolo yonso, na kisika ya kuvweza yandi?
14 Bonso muntu ya kusalaka ntoto, Nsadi ya nzadi kele ti kiyeka yonso na zulu ya kimvuka ya masa yonso. (Kubasika 15:8) Na kusadilaka mpi kiyeka na yandi na zulu ya mupepe, yandi kusalaka dyambu yina kemonikaka bonso nde yau lenda kusalama ve. Yandi kukabulaka mudindu ya masa na kisika mosi, mpi kupusaka masa na ndambu yonso zole, sambu na kubikisa kulware na kati ya masa, sambu bantu na yandi kulutila pana. Yindula fyoti dyambu yai na mabanza na nge: kimvuka ya masa mepusama mpi metunga bibaka ya nda bandambu yonso zole, na kuyidikaka mukidi ya luguluku sambu na bantu ya Izraele. Ee, bayina kumonisaka boma ya mbote ya Nzambi kuzwaka lutaninu. Na nima, Yehowa kuyambulaka masa, na kuvutulaka yau na ngolo yonso bonso mvula ya ngolo, na kuminaka minkangu ya Farao ti binwaninu na bau yonso. Lumonisu ya ngolo ya inki mutindu ya ngolo ya Nzambi na zulu ya banzambi ya mpamba ti ngolo ya minkangu ya bantu! Kyeleka mpenza, Yehowa kele Nzambi ya fwete kubangama, nani lenda kutula ntembe?—Kubasika 14:21, 22, 28; 15:8.
Mutindu ya Kumonisa Boma na Beto Sambu na Nzambi
15 Kana beto kugulusamaka kumosi ti Moize, ntembe kele ve nde beto zolaka kupusama na kuyimba mpi nde: “Nani na kati ya banzambi kele bonso nge, Mfumu? Nani ya nkaka kele [ngolo,] ntima-mpembe bonso nge? Nani ya nkaka ya bo lenda tina boma? Nani ya nkaka lenda sala mambu ya kuyituka bonso nge?” (Kubasika 15:11) Mawi ya mutindu yina mewakanaka na bamvu yonso tuka ntangu yina. Na mukanda ya nsuka ya Biblia, ntumwa Yoane ketendula kimvuka mosi ya kwikama ya bansadi ya kupakulama ya Nzambi nde: “Bo vandaka kuyimba nkunga ya Moize muntu ya Nzambi, ti ya Mwana-dimeme.” Nkunga yango yai ya nene kuvandaka nde inki? “[Yehowa], bisalu na nge kele ya nene mpi ya kuyituka! Mambu yina ya nge ke kanaka kele ya mbote ti ya kieleka! Mfumu Nzambi, nani lenda tina nge boma ve? Nani lenda buya na kupesa nge lukumu? Sambu nge mosi mpamba kele muntu ya santu.”—Kusonga 15:2-4.
16 Mutindu mosi bubu yai kele ti bansambidi ya mekatulamaka na kimpika yina kendimaka kaka bisalu ya lugangu ya Nzambi mpamba ve, kansi mpi bansiku na yandi. Bantu ya bansi yonso mekatulamaka na kimpika na kimpeve, mekabulamaka na inza yai ya kubeba sambu bau mezabaka mpi kesadilaka bansiku ya lunungu ya Nzambi. Konso mvula, bankama ya mafunda ya bantu ketinaka inza yai ya kubeba sambu na kuzinga ti organizasio ya kugedila, ya lunungu ya bansambidi ya Yehowa. Ntama mingi dyaka ve, na nima ya bamfundusu ya ngolo ya Nzambi kontre lusambu ya luvunu ti ndambu ya mebikala ya ngidika yai ya mbi tavanda mefwa, bau tazinga mvula na mvula na inza ya mpa ya lunungu.
17 Na kuwakanaka ti Kusonga 14:6, 7, bantu yonso ntangu yai kele na kuwaka nsangu ya lukebisu ya mfundusu yina Bambangi ya Yehowa kezabisa na nsi ya lutwadisu ya bawanzyo. Na mvula ya meluta, na kati ya bansi kuluta 230, bansamuni Bambangi kiteso ya mafuku tanu kusamunaka nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi mpi ntangu ya yandi tasambisa. Na kulonga bantu ya nkaka sambu na luguluku, Bambangi kusalaka bamvutukilu na banzo ya bantu, na kutambwisaka balongoki ya Biblia ya ofele. Bankama ya mafunda ya bantu konso mvula kelonguka na mutindu yina mpila ya kubanga Nzambi ya kyeleka na ngangu yonso, bau kekudipesa na yandi na luzingu na bau, mpi kebaka mbotika. Kyese ya inki mutindu na kumona bantu ya mutindu yai kekuma kubanga Nzambi ya kyeleka!—Luka 1:49-51; Bisalu 9:31; fwanisa ti Baebreo 11:7.
18 Keti yau kele kyeleka nde bawanzyo kekotisamaka mpi na kisalu yina ya kusamuna? Yau kemonana pwelele nde lutwadisu ya bawanzyo menataka mbala mingi Bambangi ya Yehowa kisika moyo mosi ya kunyokwama vandaka na mpusa ya ngolo, nkutu kusamba mpi, sambu na lusadisu ya kimpeve! Mu mbandu, Bambangi ya Yehowa zole vandaka kusamuna kumosi ti mwana mosi ya fyoti na kisanga ya Antilles. Mutindu bau kumaka penepene na midi, bambuta yonso zole kukanaka na kumanisa kisalu ya kilumbu yina. Kansi mwana kuvandaka na mpusa ya mutindu ya nkaka ya kukota na nzo ya kulandaka. Sambu yandi kumonaka nde bambuta vandaka kuzola ve na kusala yau na ntangu yina, yandi kwendaka yandi mosi mpi yandi kukokulaka. Mwana-ndumba mosi kukangulaka kyelo. Ntangu bambuta monaka buna, bau kupusanaka mpi bau kusolulaka ti yandi. Yandi bingaka bau na kukota na nzo, na kutendudilaka bau nde na minuta yina ya yandi kuwaka muntu kekokula, yandi vandaka kusamba nde Nzambi kutindila yandi Bambangi sambu bau kulonga yandi Biblia. Bangidika kusalamaka sambu na kulonguka ya Biblia.
19 Mutindu beto kesamuna nsangu ya mfundusu ya Nzambi na kwikama yonso, beto kelongaka mpi bansiku na yandi ya lunungu. Kana yau mesadilama na luzingu ya bantu, balusakumunu ya kimpeve ti ya kinsuni kelandaka. Mu mbandu, Biblia kele kibeni pwelele na dyambu ya kubuya mansoni. (Roma 1:26, 27, 32) Bubu yai na inza ya mvimba, bantu mevilaka kibeni bansiku ya Nzambi. Mbutu kele inki? Makwela kepanzanaka. Mubulu kekwenda na ntwala. Maladi yina kekumisaka bantu inapte, yina kesambukilaka bantu na kuvukisa nitu, yina ya mekuma mingi na mvunkama ya 20 yai, meyalumuka mingi. Ya kyeleka maladi ya ntitisa SIDA, kekabulamaka na kiteso ya kuluta mingi na nzila ya pite. Kansi, keti boma ya luzitu ya Nzambi memonanaka ve lutaninu ya ngolo sambu na bansambidi ya kyeleka?—2 Korinto 7:1; Filipi 2:12; tala mpi Bisalu 15:28, 29.
Mbutu ya Kubanga Nzambi Ntangu Yai
20 Balusakumunu kele mingi sambu na bayina kebangaka Nzambi mpi kelandaka bansiku na yandi. Beto tadila dyambu mosi yina ketendula nde bantu kendima mingi dyambu yai nde Bambangi ya Yehowa kele kimvuka ya ngemba ya Bakristu yina kele na bikalulu ya kusungika. Ntalu mosi ya Bambangi, yina kukwendaka na lukutakanu ya bansi mingi na Amerika ya Sudi, vandaka kulala na hotele mosi yina ya bantu ya kuvandaka Bambangi ve kusadilaka mpimpa mosi, sambu na kusala lukutakanu mosi ya kutwadisamaka na prezida ya nsi. Mutindu kimvuka ya lutaninu kukotisaka ntinuntinu prezida na kati ya kimatilu, Mbangi mosi ya kubakisaka ve nani kuvandaka na kati ya kimatilu kukotaka na kati, ye bantu ya lutaninu kuyitukaka mingi! Na kubakisaka mambu ya yandi kusalaka, Mbangi kulombaka ndolula sambu na mavanga yina. Yandi kusongaka makaro na yandi ya lukutakanu yina vandaka kumonisa nde yandi kuvandaka Mbangi ya Yehowa ye yandi kutubaka nde yandi kuvandaka ve kigonsa sambu na prezida. Ntanini mosi kumwetaka mpi yandi kutubaka nde: “Kana bantu yonso kuvandaka bonso Bambangi ya Yehowa, beto zolaka kuvanda na mfunu ya lutaninu ya mutindu yai ve.”—Yezaya 2:2-4.
21 Yai kele mbandu ya bantu yina Yehowa kele na kuvukisa mpi na kuyidika sambu na ‘kubasika na mpasi ya nene’ yina kesukisa ngidika yai. (Kusonga 7:9, 10, 14, NW) Luguluku ya mutindu yai tavanda ve dyambu ya kintulumukina. Sambu na kuvanda muguluki, muntu fwete kubanga Yehowa, kundima yandi bonso Nkwa kimfumu ya lunungu, mpi kuvanda ya kudipesa na yandi. Kansi kyeleka kele nde, bantu ya kuluta mingi takuna ve mutindu ya boma yina ya tanata lutaninu. (Nkunga 2:1-6) Na kutadilaka banzikisa yonso ya kemonana, Mfumu ya Yehowa meponaka, Yezu Kristu, keyalaka bonso Ntotila kubanda mvula ya mpasi 1914. Yau kesongidila nde ntangu ya mebikala kele na kumana sambu bantu kukuna mpi kumonisa boma ya mbote ya Yehowa. Kansi, Ngangi na beto kele na kupesaka kaka nzila na bantu, ata nkutu bayina kele na pozisio ya ngolo, na kundima: “Ntangu yai beno bantotila, beno wa! Beno bamfumu ya nsi-ntoto, beno vanda mayele! Beno sadila Mfumu Nzambi ti luzitu; beno tekita, beno fukama na ntwala na yandi, kana ve yandi ta wa makasi, ebuna beno ta fwa sambu yandi ke waka makasi na mbala mosi. Kiese na bantu yonso yina ke tinaka na yandi sambu yandi ke taninaka bo.”—Nkunga 2:7-12.
22 Bika nde beto kuvanda na kati ya bayina takembila Ngangi na beto bonso Muntu yina kugulusaka beto. Kansi, na beto yau kelomba nde beto kubanga Nzambi ya kyeleka ntangu yai! (Fwanisa ti Nkunga 2:11; Baebreo 12:28; 1 Piere 1:17.) Beto fwete kulanda na kulonguka bansiku na yandi ya lunungu mpi kulemfuka na yau. Nkunga ya Moize ti ya Mwana-dimeme, yina mesonama na Kusonga 15:3, 4, takuma ngolo ntangu Yehowa kekatula mambi yonso na zulu ya ntoto mpi kebanda kubelula muntu ti ntoto, kisika na yandi ya kuvanda, na mambu yonso ya mbi ya masumu. Na nima, ti ntima na beto ya mvimba, beto tayimba nde: “[Yehowa Nkwa-ngolo yonso, NW], bisalu na nge kele ya nene ti ya kuyituka! Mambu yina ya nge ke kanaka kele ya mbote ti ya kieleka! [Ntotila ya mvula na mvula, NW]. Nani lenda tina nge boma ve? Nani lenda buya na kupesa nge lukumu?”
[Study Questions]
1, 2. Sambu na inki boma ya mbote ya Nzambi kele mbote?
3. Inki Nzambi kusalaka sambu na bibuti na beto ya ntete?
4. Inki bantu mesalaka kontre lugangu ya Nzambi?
5, 6. Inki mutindu Yehowa tasala sambu na mambu ya muntu mesalaka lugangu na Yandi?
7. Sambu na inki Nzambi kunwaninaka Izraele sambu na mambote na bau na bilumbu ya Moize?
8, 9. Inki mutindu Moize ti bantu ya Izraele kusalaka sambu na kunwanina ya Nzambi kunwaninaka bau?
10. Inki kupusaka Nzambi na kufwa minkangu ya Ezipte?
11. Inki mbutu kubasikaka na kisalu ya Nzambi kontre Ezipte?
12, 13. Inki beto fwete kulonguka na kununga ya Nzambi na Nzadi ya Mbwaki?
14. Inki mutindu mbalu ya boma ya vumi kumonisamaka na Nzadi ya Mbwaki?
15. Inki fwete kuvanda mvutu na beto na bisalu ya ngolo ya kugulusa ya Nzambi?
16, 17. Inki mambu ya kitoko beto kemona yina kele na kusalamaka ntangu yai?
18. Inki kemonisa nde bawanzyo kekotaka na kisalu na beto ya kusamuna?
19. Inki beto lenda kumonisa bonso dyambu ya mambote ya kubanga Nzambi?
20. Inki kemonisa nde bantu ya nkaka kezabaka mambu ya lukumu ya Bambangi ya Yehowa?
21. Inki banzila ya kusadila kele ya kukanguka na ntwala ya bantu bubu yai?
22. Inki makwisa mebumbilaka bayina kebangaka Nzambi ntangu yai?
[Caption on page 1]
[Bangyufula]
[Caption on page 1]
Keti Nge Keyibuka?
◻ Sambu na inki beto fwete kumonisa boma ya mbote na ntwala ya Yehowa?
◻ Inki kumonanaka pwelele na bisalu ya Nzambi na Nzadi ya Mbwaki?
◻ Inki mambote kekatukaka na boma na beto ya luzitu ya Yehowa?
◻ Inki makwisa kekinga bayina kebangaka Nzambi ya kyeleka ntangu yai?