Longuka na ‘Bansiku ya Kyeleka’

“Nge kebakisaka nzayilu mpi kieleka ya ntete-ntete yina kele na Nsiku.”​—ROMA 2:20, NW.

SOSA BAMVUTU NA BANGYUFULA YAI:

Bimenga yina Nsiku ya Moize vandaka kutubila vandaka kifwani ya inki?

Inki kuwakana kele na kati ya bimenga yankaka yina bantu ya Izraele vandaka kutambika ti bimenga yina Bakristu ketambika bubu yai?

Inki mambu kesalaka nde Yehowa kundima to kubuya kimenga mosi buna?

 1. Sambu na nki beto fwete tula dikebi na kubakisa ntendula ya Nsiku ya Moize?

KANA ntumwa Polo sonikaka ve mambu ya kupemama yina kele na Masonuku, beto zolaka kubakisa ve ntendula ya mambu mingi yina kele na Nsiku ya Moize. Mu mbandu na mukanda yina yandi sonikilaka Bakristu ya Ebreo, yandi monisaka na pwelele mutindu Yezu yina kele ‘Nganga-Nzambi’ ya nene, ya kwikama, pesaka mbala mosi kimenga ya kekatulaka masumu sambu bantu yina kemonisa lukwikilu na kimenga yango kuzwa ‘luguluku ya mvula na mvula.’ (Baeb. 2:17; 9:11, 12) Polo kutendulaka nde nzo ya ntenta vandaka kaka kifwani “ya mambu ya kieleka yina kele na zulu” mpi nde Yezu kumaka Muwakanisi ya “kuwakana mosi ya mbote” kuluta kuwakana yina Moize kusalaka. (Baeb. 7:22; 8:1-5) Na bilumbu ya Polo, bantendula ya mutindu yai ya nsiku vandaka mfunu mingi sambu na Bakristu, mpi yo kele mfunu mingi tii bubu yai. Yo kesadisa beto na kubakisa mbote-mbote mbalu ya bangidika yina Nzambi mebakaka sambu na beto.

 2. Inki dibaku Bayuda yina vandaka Bakristu vandaka na yo kuluta Bantu ya Makanda?

² Ntangu Polo sonikilaka Bakristu ya Roma, mambu yankaka yina yandi tubaka vandaka kutadila bampangi ya dibundu yina kuvandaka Bayuda mpi bayina kulongukaka Nsiku ya Moize. Yandi ndimaka nde sambu bo zabaka bansiku ya Nzambi, bo vandaka ti dibaku ya kubaka “nzayilu mpi kieleka ya ntete-ntete yina kele na Nsiku” na yina metala Yehowa mpi minsiku na yandi ya lunungu. Kubakisa ‘bansiku ya kyeleka’ mpi luzitu ya mudindu sambu na yo kusadisaka Bakristu ya Bayuda, bonso Bayuda yina vandaka na ntwala na bo na kutwadisa, kulonga, mpi kutemuna bayina vandaka ve kubakisa Nsiku yina Yehowa pesaka bantu na yandi.​—Tanga Roma 2:17-20.

KIFWANI YA KIMENGA YA YEZU

 3. Inki mutindu kulonguka na mbandu ya bimenga yina Bayuda ya ntama kupesaka kenatila beto mambote?

³ Bansiku ya kyeleka yina Polo kutubilaka kele kaka mfunu sambu beto bakisa balukanu ya Yehowa. Minsiku yina kele na kisina ya Nsiku ya Moize mevidisaka ve mbalu na yo. Na kuyibukaka mambu yai, bika beto tadila dyambu mosi ya Nsiku yina​—mutindu bimenga mpi makabu ya kuswaswana kunataka Bayuda ya kudikulumusa na Kristu mpi kusadisaka bo na kubakisa mambu yina Nzambi kulombaka bo. Mpi sambu malombo ya Yehowa sambu na bansadi na yandi kesobaka ve, beto tamona nde bansiku yina Nzambi pesaka bantu ya Izraele na yina metala bimenga mpi makabu lenda sadisa beto na kutadila mbalu ya makabu yina beto kepesaka sambu na kisalu ya santu.​—Mal. 3:6.

4, 5. (a) Inki mambu Nsiku ya Moize vandaka kuyibusa bantu ya Nzambi? (b) Nsiku ya Nzambi na yina metala bimenga vandaka kifwani ya nki?

⁴ Yo lenda vanda nde Bayuda ya ntama kubakisaka ve nde bitini mingi ya Nsiku ya Moize vandaka kubenda dikebi na bo nde bo vandaka bantu ya masumu. Mu mbandu, yo lombaka nde konso muntu yina mesimba mvumbi, kuyobila sambu na kukuma bunkete. Yo yina, yo lombaka nde bo fwa ngombe ya mbwaki ya kukonda kifu mpi kutambika kimenga. Bo vandaka kubumba mfututu na yo sambu na “kuyidikila masa ya kukatudila mbi,” yina bo vandaka kulosila yandi na kilumbu ya tatu mpi ya nsambwadi sambu yandi kuma bunkete. (Kut. 19:1-13) Sambu na kuyibusa nde, bantu kepesaka bana yina bo kebutaka kukonda kukuka mpi masumu, yo vandaka kulomba nde nkento yina mebuta kuvanda mvindu ntangu mosi buna, na nima na yo yandi fwete pesa kimenga sambu na kubaka ndolula ya masumu na yandi.​—Levi 12:1-8.

⁵ Na mabaku mingi, bimenga ya bambisi vandaka mfunu sambu na kulolula masumu ya konso kilumbu. Yo vanda nsambidi kubakisa bimenga yai to ve​—mpi bimenga yina bo pesaka na nima na tempelo ya Yehowa—​vandaka “kifwani” ya kimenga ya kukuka ya Yezu.​—Baeb. 10:1-10, NW.

NKADILU YA MBOTE NA YINA METELA KIMENGA

6, 7. (a) Inki mambu bantu ya Izraele vandaka kutadila sambu na kupona makabu ya kutambika, mpi dyambu yai vandaka kumonisa nki? (b) Inki bangyufula beto lenda kudiyula?

⁶ Nsiku ya nene na yina metala bambisi yina bo vandaka kutambika na Yehowa vandaka nde yo fwete vanda ya “kukonda kifu” na mambu yonso disongidila ya kukonda kufwa-meso, ya kele ve ti bamputa, ya kele ve makulu ya kubukana to maladi. (Levi 22:20-22) Ntangu bantu ya Izraele vandaka kupesa makabu ya bambuma na Yehowa, yo lombaka nde bo pesa bambuma yina bo vandaka “katula ntete na bilanga” na bo, bambuma “ya kuluta mbote.” (Kut. 18:12, 29) Yehowa vandaka ve kundima makabu ya mbi. Nsiku ya mfunu ya metala bimenga ya bambisi kumonisaka nde kimenga ya Yezu tavanda ya kukonda mvindu, ya kukuka mpi nde yina Yehowa tapesa tavanda ya mbote kuluta mpi ya mefwana mpenza sambu na kulolula bantu.​—1 Pie. 1:18, 19.

⁷ Kana muntu yina ketambika kimenga kemonisa mpenza ntonda na Yehowa sambu na bumbote na yandi yonso, keti yandi tavanda ve na kyese na kupona dikabu ya kuluta mbote yina yandi kele na yo? Yo lombaka nde konso muntu kupona mbalu ya dikabu na yandi. Kansi, yandi zabaka nde Nzambi tasepela ve ti dikabu ya mbi sambu yo zolaka kumonisa nde muntu yango kemona nde kimenga yina vandaka ya kukonda mfunu, to nkutu kizitu sambu na yandi (Tanga Malashi 1:6-8, 13.) Dyambu yai fwete pusa beto na kuyindulula kisalu yina beto kesadila Nzambi: ‘Mono kesadilaka Yehowa ti nki kikuma? Keti yo tavanda mbote nde mono tadila dyaka mbalu ya kisalu na mono mpi bikuma yina kepusaka mono na kusadila yandi?’

8, 9. Sambu na nki beto fwete tadila nkadilu yina bantu ya Izraele vandaka na yo ntangu bo vandaka kutambika bimenga?

⁸ Kana kimenga ya muntu ya Izraele vandaka kidimbu ya luzolo ya mbote yina kemonisa ntonda sambu na Yehowa, mu mbandu na mambu ya metala bimenga ya kuyoka, makabu ya kuyoka, sambu na kulomba nde Yehowa kundima yandi, yandi fwete sola mbisi ya kukonda kifu yina yandi fwete pesa kimenga. Muntu yango fwete vanda na kyese ya kupesa Yehowa makabu ya kuluta mbote. Bubu yai, Bakristu kepesaka ve bimenga yina Nsiku ya Moize kutubilaka; kansi bo kepesaka bimenga mutindu bo kesadilaka ntangu, ngolo, mpi bimvwama na bo sambu na kusadila Yehowa. Ntumwa Polo monisaka kivuvu yina Bakristu kele ti yo ya kemonanaka na “kukumisa zina ya Nzambi na munoko” na bo mpi ya “kusala mambu ya mbote ti na kusadisa bampangi . . . ya nkaka” bonso bimenga yina kepesaka Nzambi kyese. (Baeb. 13:15, 16) Kikuma yina kepusaka bansadi ya Yehowa na kusala bisalu yina kemonisaka ntonda yina bo kele na yo sambu na mambu yonso yina Yehowa mepesaka bo. Yo yina, kuwakana kele na kati ya bikalulu mpi bikuma yina bantu ya kekudipesaka na bisalu ya Bukristu bubu yai, mpi bayina pesaka bimenga ya luzolo ya mbote na ntangu ya ntama.

⁹ Kansi, inki beto lenda tuba na mambu yina Nsiku ya Moize vandaka kulomba nde konso muntu kutambika kimenga sambu na masumu to bifu yina yandi mesala? Keti nge keyindula nde mutindu yo lombaka nde konso muntu kutambika kimenga kuswaswanaka ti luzolo ya mbote mpi nkadilu yina muntu ya ketambika kimenga fwete vanda ti yo? Keti yo lombaka nde bantu kupesa bimenga ya mutindu yina ti keti-keti? (Levi 4:27, 28) Yo lendaka kusalama ve kana muntu yina vandaka kupesa dikabu yango vandaka muntu ya masonga mpi yina vandaka kuzola kutanina bangwisana ya mbote ti Yehowa.

10. Inki “bibansa” Bakristu kesalaka sambu na kuyidika bangwisana yina kubebaka?

¹⁰ Mutindu mosi bubu yai, nge lenda yibuka nde nge mesadila mpangi mosi mbi kukonda kuzaba. Kansansa na nge lenda zabisa nge nde nge mesala dyambu mosi ya mbi. Konso muntu yina kesadila Yehowa na masonga yonso tasala yina yonso yandi fwete sala sambu na kuyidika kifu yina yandi mesala, mpidina ve? Yo lenda lomba nde nge lomba ndolula na masonga yonso na muntu yina nge mesadila mbi, to kana nge mesala disumu ya nene, nge fwete sosa lusadisu ya kimpeve na bankengi ya zola. (Mat. 5:23, 24; Yak. 5:14, 15) Yo kelombaka nde beto sala bikesa ya ngolo sambu na kuyambula disumu yina beto mesadila mpangi to yina beto mesadila Nzambi. Nkutu, ntangu beto kesala “bibansa,” beto keyidika bangwisana ya mbote ti Yehowa mpi ti mpangi na beto mpi beto tavanda ti kansansa ya bunkete. Kusala buna, kendimisa nde Yehowa kesalaka mambu na mutindu ya kuluta mbote.

11, 12. (a) Inki ngidika vandaka kumonisa makabu ya kinduku? (b) Inki kele mfunu ya makabu ya kinduku na lusambu ya bunkete ya bubu?

¹¹ Makabu ya kinduku vandaka bimenga yankaka yina Nsiku ya Moize tubilaka. Makabu yai kumonisaka kuvanda na ngemba ti Yehowa. Muntu yina vandaka kupesa makabu ti dibuta na yandi vandaka kudia musuni ya mbisi yina bo metambika, ziku na suku mosi ya tempelo. Nganga-Nzambi yina vandaka kutambika kimenga yina yika mpi banganga-Nzambi ya kusalaka kisalu na tempelo vandaka kubaka kitini ya mbisi. (Levi 3:1; 7:31-33) Nsambidi yina vandaka kutambika kimenga vandaka ti mpusa ya kuvanda na bangwisana ya mbote ti Nzambi. Yo vandaka bonso nde nsambidi yina, dibuta na yandi, banganga-Nzambi mpi Yehowa vandaka na kyese ya kudya kisika mosi na ngemba.

¹² Na mutindu ya kifwani, kubingisa Yehowa na madya ya mutindu yai mpi yandi kundima vandaka mpenza dibaku ya kuluta mbote? Ya kyeleka, muntu ya keyamba banzenza tasepela kupesa bo madya ya kuluta mbote. Ngidika ya makabu ya kinduku, yina kele na kati ya Nsiku ya kyeleka monisaka nde, bantu yonso yina kezola kusala kinduku ya ngolo, kuvanda ti bangwisana ya ngemba ti Ngangi na bo lenda sala yo na nsadisa ya kimenga ya nene ya Yezu. Bubu yai, beto lenda vanda banduku ya Yehowa sambu beto kepesa na luzolo yonso bimvwama mpi ngolo na beto na kisalu na yandi.

BALUKEBISU NA YINA METALA BIMENGA

13, 14. Sambu na inki Yehowa kundimaka ve kimenga yina Ntotila Saule tambikaka?

¹³ Ya kyeleka, sambu Yehowa kundima bimenga yina Nsiku ya Moize kutubilaka yo lombaka nde bo tambika yo ti nkadilu mpi ntima ya mbote. Kansi, Biblia kele ti bambandu ya bimenga ya kekebisa, yina Nzambi kundimaka ve. Sambu na inki Yehowa kundimaka yo ve? Bika beto tadila bambandu zole.

¹⁴ Mbikudi Samuele kuzabisaka Ntotila Saule nde ntangu melunga sambu Yehowa kufwa bantu ya Amaleki. Yo yina, yo lombaka nde Saule kufwa bambeni kumosi ti bitwisi na bo. Kansi, na nima ya kununga, Saule pesaka basoda na yandi nswa ya kugulusa Agagi ntotila ya Amaleki. Saule bumbaka mpi bitwisi na bo ya mbote kuluta sambu na kutambikila Yehowa. (1 Sam. 15:1-3, 21) Inki Yehowa kusalaka? Yandi yambulaka Saule sambu na kukonda bulemfu na yandi. (Tanga 1 Samuele 15:22, 23.) Inki dilongi beto kebaka na dyambu yai? Sambu nde Nzambi kundima kimenga, beto fwete tambika yo na kulemfukilaka bansiku na yandi.

15. Bikalulu ya mbi ya bantu yankaka ya Izraele yina vandaka kutambika bimenga na bilumbu ya Yezaya monisaka inki?

¹⁵ Mbandu ya mutindu mosi kele na mukanda ya Yezaya. Na bilumbu ya Yezaya, bantu ya Izraele vandaka kutambikila Yehowa bimenga. Kansi bikalulu na bo ya mbi salaka nde Yehowa kubuya bimenga na bo. Yehowa yulaka nde: “Makabu ya beno ke pesa mono yo kele mingi-mingi, kansi yo ke yika mono nki? Mono me lemba na mameme ya beno ke yokilaka mono ti na mafuta ya bana-bangombe na beno; menga ya bangombe ti ya mameme ti ya bankombo mono ke zola yo diaka ve. . . . Beno bikisa kunatila mono makabu ya kukonda mfunu! Midinga ya ndumbu na beno mono ke wa yo nzanzi!” Sambu na nki? Nzambi zabisaka bo nde: “Ata beno kulutisa ka beno bisambu na beno, mono ke buya na kuwa yo; maboko na beno me fuluka na menga. Beno yobila, beno sukula ntima na beno; beno katula mbi ya beno ke sala na meso na mono. Beno bikisa kusala mbi.”​—Yez. 1:11-16.

16. Inki kesalaka nde Nzambi kundima kimenga mosi buna?

¹⁶ Yehowa kesepelaka ve ti bimenga yina bansumuki yina kebalula ve ntima kepesaka. Kansi, yandi kendimaka bisambu mpi makabu ya bantu yina kesalaka bikesa ya masonga sambu na kuzitisa bansiku na yandi. Kyeleka yina kele na Nsiku kuzabisaka bantu yina nde bo vandaka bantu ya masumu mpi nde bo vandaka ti mfunu ya ndolula. (Gal. 3:19) Kubakisa dyambu yina kusalaka nde muntu kuwa mawa. Kiteso mosi bubu yai, beto fwete zaba nde beto kele ti mfunu ya kimenga ya Kristu yina kele mpenza ti makuki ya kulola masumu na beto. Kana beto bakisa mpi monisa ntonda na kimenga yai, Yehowa tamona “kiese” na makabu yonso yina beto kepesaka na kisalu yina beto kesadilaka yandi.​—Tanga Nkunga 51:19, 21.

MONISA LUKWIKILU NA KIMENGA YA YEZU!

17-19. (a) Inki mutindu beto lenda monisa ntonda na Yehowa na mutindu ya mefwana sambu na kimenga ya nkudulu? (b) Inki beto tatadila na disolo ya kelanda?

¹⁷ Dibaku ya mbote ya beto kele ti yo ya kuluta Bakristu yina zingaka na ntwala ya Yezu Kristu kele nde beto ketadilaka dyaka ve kimenga ya Kristu bonso “kifwani” ya balukanu ya Nzambi. (Baeb. 10:1) Bansiku ya metala bimenga pesaka Bayuda kikesa ya kuyedisa bikalulu ya mbote yina salaka nde bo vanda na bangwisana ya mbote ti Nzambi​—ntonda ya masonga sambu na yandi, mpusa ya kupesa yandi dikabu ya kuluta mbote, mpi kumonisa ntonda sambu na luguluku. Beto kemonisaka ntonda sambu na bantendula ya Masonuku ya Kigreki ya Bukristu, beto lenda bakisa nde na nsadisa ya nkudulu, Yehowa takatula malanda ya masumu kimakulu mpi ata ntangu yai, yandi kepesa beto nzila ya kuvanda ti kansansa ya mbote na meso na yandi. Kimenga ya nkudulu ya Yezu kele ngidika mosi ya kitoko mpenza!​—Gal. 3:13; Baeb. 9:9, 14.

¹⁸ Ya kyeleka, sambu na kubaka mambote ya kimenga ya nkudulu beto fwete bakisa yo mbote-mbote. Ntumwa Polo sonikaka nde: “Bansiku vandaka bonso ndesi sambu na kukeba beto tii kuna ya Kristo kumaka, na mpila nde Nzambi kundima beto sambu na lukwikilu na beto.” (Gal. 3:24) Mpi lukwikilu ya mutindu yai kemonanaka na bisalu. (Yak. 2:26) Yo yina, Polo syamisaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka ti nzayilu ya bansiku yina Nsiku ya Moize kupesaka bo na kusadila nzayilu yango. Na kusalaka buna, nkadilu na bo kuwakanaka ti minsiku ya kuzanguka ya Nzambi yina bo vandaka kulonga.​—Tanga Roma 2:21-23.

¹⁹ Ata bubu yai, Bakristu kezitisaka dyaka ve Nsiku ya Moize, bo fwete tambika bimenga yina Yehowa kendimaka. Beto tatala mutindu beto lenda sala yo na disolo yina kelanda.

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 19]

Malombo ya Yehowa sambu na bansadi na yandi kesobaka ve

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Mbisi ya nki mutindu bo vandaka kupesa Yehowa?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 21]

Bayina ketambikaka bimenga yina Yehowa kendimaka, yandi kendimaka bo