DISOLO YA KULONGUKA 50
Yehowa Me Yidikaka Mambu Sambu Nge Baka Kimpwanza
‘Beno fwete zabisa kimpwanza na insi na bantu yonso ya insi.’—LEVI 25:10.
NKUNGA 22 Kimfumu Ke Yala—Bika Yo Kwisa!
MAMBU YINA DISOLO YAI KE TUBILAa
1-2. (a) Yubile kele nki? (Tala lupangu “Yubile Vandaka Inki?”) (b) Yezu tubilaka nki diambu na Luka 4:16-18?
NA BANSI ya nkaka, sambu na kuyibuka mambu ya mfunu, bantu ke sadilaka yo bafeti na nima ya bamvula 50. Bo ke bingaka yo yubile. Nkinsi ya yubile lenda salama kilumbu mosi, mposo mosi to nkutu bilumbu mingi kansi na nima yo ke manaka mpi bantu lenda vila yo nswalu.
2 Beto ta tubila yubile ya mbote kibeni yina me luta yubile ya bamvula 50 yina bantu ya Izraele vandaka kusala, yina vandaka kupesa bo kimpwanza. Sambu na nki yo kele mfunu nde beto longuka yo? Sambu yo ke yibusa beto mambu ya mbote yina Yehowa me yidikilaka beto. Mambu yina ta natila beto kimpwanza ya mvula na mvula mpi mambote ya nkaka yina beto lenda baka banda bubu yai. Yezu tubilaka mpi kimpwanza yai ya kuluta nene.—Tanga Luka 4:16-18.
Bantu ya Izraele vandaka kusepela ti Yubile sambu bantu vandaka kukatuka na kimpika mpi bo vandaka kuvutuka na mabuta mpi na bansi na bo (Tala paragrafe 3)b
3. Mutindu Levi 25:8-12 ke monisa yo, nki mambote bantu ya Izraele vandaka kubaka na Yubile?
3 Kana beto tadila Yubile yina Nzambi yidikilaka bansadi na yandi na ntangu ya ntama, beto lenda bakisa mbote mambu yina Yezu tubaka ntangu yandi tubilaka kimpwanza. Yehowa tubilaka bantu ya Izraele nde: “Beno fwete santisa mvula ya 50 mpi kuzabisa kimpwanza na insi na bantu yonso ya insi. Yo ta kuma Yubile sambu na beno, mpi konso muntu ta vutuka na ntoto na yandi mpi konso muntu fwete vutuka na dibuta na yandi.” (Tanga Levi 25:8-12.) Na disolo ya me luta, beto tubilaka mambote yina bantu ya Izraele vandaka kubaka na kilumbu ya Kisabatu. Kansi nki mambote Yubile vandaka kunatila bo? Mu mbandu, kana muntu mosi ya Izraele vandaka ti mfuka ya mingi mpi yandi tekaka ntoto na yandi sambu na kufuta yo, bo vandaka kuvutudila yandi ntoto na yandi na mvula ya Yubile. Muntu yango lenda “vutuka na ntoto na yandi” mpi na nima bana na yandi lenda baka ntoto yina. Diaka, kana muntu ya Izraele kele ti mfuka ya mingi mpi ke kuka ve kufuta yo, yandi vandaka kukuma mpika to kuteka mwana na yandi na kimpika sambu na kufuta mfuka yina. Na Yubile, mpika yina fwete “vutuka na dibuta na yandi.” Mambu yai vandaka kusala nde ata muntu mosi ve kubikala mpika kimakulu. Yo ke monisa dikebi ya ngolo yina Yehowa ke tudilaka bansadi na yandi!
4-5. Sambu na nki yo kele mfunu nde beto longuka mambu ya me tala Yubile ya ntangu ya ntama?
4 Inki mambote ya nkaka bantu ya Izraele vandaka kubaka na Yubile? Yehowa tubaka nde: “Ata mpidina, muntu mosi ve na kati na beno fwete kuma nsukami, sambu Yehowa ta sakumuna nge kibeni na insi yina Yehowa Nzambi na nge ke pesa nge na kubaka bonso dikabu.” (Kul. 15:4) Mambu yai me swaswana kibeni ti ya ke salama bubu yai! Bamvwama ke landa kaka kukuma bamvwama mpi bansukami ke bikala kaka bansukami.
5 Bubu yai, beto kele ve na nsi ya Nsiku ya Moize. Yo yina beto ke salaka ve nkinsi ya Yubile yina bantu ya Izraele vandaka kusala sambu na kukatula bantu na kimpika, kulomba diaka ve bantu bamfuka mpi kuvutudila bantu bantoto na bo. (Bar. 7:4; 10:4; Baef. 2:15) Ata mpidina, yo kele mfunu nde beto longuka mambu ya me tala Yubile. Sambu na nki? Sambu beto lenda sepela ti kimpwanza mosi ya me fwanana ti yina Yehowa vandaka kupesa bantu ya Izraele na mvula ya Yubile.
YEZU TUBILAKA KIMPWANZA
6. Beto kele na mfunu ya kukatuka na kimpika ya nki?
6 Beto yonso ke zolaka kuvanda na kimpwanza sambu beto kele bampika ya disumu, kimpika ya mbi kibeni. Sambu beto kele bantu ya masumu, beto ke nunaka, ke belaka mpi beto ke fwaka. Bantu mingi ke bakisaka kimpika yai ntangu bo ke kuditalaka na kitalatala to ntangu bo ke kwendaka na munganga sambu na lusansu. Beto ke lembaka mpi nitu kana beto me sala disumu. Ntumwa Polo tubaka nde yandi vandaka ‘na kimpika ya nsiku ya disumu yina vandaka na nitu na yandi.’ Yandi tubaka diaka nde: “Mono kele muntu ya mawa kibeni! Nani ta gulusa mono na nitu yai ya ke nata mono na lufwa yai?”—Bar. 7:23, 24.
7. Inki Yezaya tubaka sambu na kimpwanza?
7 Diambu ya kiese kele nde Nzambi me yidikaka mambu sambu na kukatula beto na kimpika ya disumu na nzila ya Yezu. Na mvu-nkama ya nana na ntwala ya ntangu na beto, profete Yezaya tubilaka kimpwanza ya nene yina ta luta kimpwanza yina bantu ya Izraele vandaka kubaka na Yubile. Yandi sonikaka nde: “Mpeve ya Yehowa Mfumu ya Kuluta Nene kele na zulu na mono, sambu Yehowa me tula mono mafuta sambu na kuzabisa nsangu ya mbote na bantu ya kudikulumusa. Yandi tindaka mono sambu na kukanga bande na bantu yina kele na ntima ya kele na mawa, sambu na kuzabisa bampika nde bo ta baka kimpwanza.” (Yez. 61:1) Mbikudulu yai vandaka kutubila nani?
8. Mbikudulu ya Yezaya sambu na kimpwanza vandaka kutadila nani?
8 Mbikudulu yai ya mfunu mingi sambu na kimpwanza yantikaka kulungana ntangu Yezu yantikaka kisalu ya kusamuna. Ntangu Yezu kwendaka na sinagoga ya Nazareti, bwala yina yandi butukaka, yandi tangilaka Bayuda yina vukanaka pana mambu yina Yezaya sonikaka. Yezu monisaka nde bangogo yina vandaka kutadila yandi; yandi tubaka nde: “Mpeve ya Yehowa kele na zulu na mono, sambu yandi me tula mono mafuta sambu na kuzabisa nsangu ya mbote na bansukami. Yandi tindaka mono sambu na kuzabisa bampika nde bo ta baka kimpwanza mpi bifwa-meso nde bo ta mona, sambu na kukatula na kimpika bantu yina ke mona mpasi, sambu na kusamuna mvula yina Yehowa ke ndima.” (Luka 4:16-19) Inki mutindu Yezu lungisaka mbikudulu yai?
BANTU YA NTETE YINA BAKAKA KIMPWANZA
Yezu ke tubila kimpwanza na sinagoga ya Nazareti (Tala paragrafe 8-9)
9. Bantu mingi na ntangu ya Yezu vandaka kuyindula nde yandi ta katula bo na nki kimpika?
9 Bantu yantikaka kubaka kimpwanza yina Yezaya tubilaka mpi yina Yezu tangaka na mvu-nkama ya ntete. Beto ke ndima yo sambu Yezu tubaka nde: “Bubu yai diambu yai ya bo me sonikaka na masonama ya santu yina beno me katuka kuwa me lungana.” (Luka 4:21) Mbala ya nkaka bantu yina waka mambu yina Yezu tangaka, yindulaka nde yandi ta katula bo na kimpika ya luyalu ya Roma. Yo lenda vanda nde bo yindulaka bonso bantu zole yina tubaka nde: “Beto vandaka kutula kivuvu nde muntu yai vandaka muntu yina ta gulusa Izraele.” (Luka 24:13, 21) Yezu songaka ve balongoki na yandi na kutelemina luyalu ya nku ya Roma. Kansi, yandi songaka bo na kupesa “bima ya Kaisali na Kaisali.” (Mat. 22:21) Na nki kimpika Yezu katulaka bantu na ntangu yina?
10. Yezu katulaka bantu na nki kimpika?
10 Mwana ya Nzambi kwisaka sambu na kupesa bantu kimpwanza na mitindu zole. Ya ntete, Yezu katulaka bantu na kimpika ya malongi ya luvunu ya bantwadisi ya mabundu. Na ntangu yina, Bayuda mingi vandaka na kimpika ya bansiku ya bantu mpi ya malongi ya luvunu. (Mat. 5:31-37; 15:1-11) Bantwadisi yina vandaka kumonisa nde bo vandaka kusadisa bantu na kusadila Nzambi vandaka ve kusadila Nzambi na masonga, yo yina bo vandaka bonso bifwa-meso. Sambu bo buyaka Mesia mpi nsemo ya kimpeve yina yandi natilaka bo, bo vandaka kaka na mudidi mpi na masumu. (Yoa. 9:1, 14-16, 35-41) Sambu Yezu longaka kieleka mpi pesaka mbandu ya mbote, yandi monisaka bantu ya kudikulumusa mutindu bo lenda katuka na kimpika ya malongi ya luvunu.—Mar. 1:22; 2:23–3:5.
11. Yezu katulaka diaka bantu na nki kimpika ya nene?
11 Ya zole, Yezu katulaka bantu na kimpika ya disumu. Kimenga ya Yezu me pesaka Nzambi dibaku ya kulolula masumu ya bantu yina ke kwikilaka na kimenga yina mpi ke ndimaka yo. (Baeb. 10:12-18) Yezu tubaka nde: “Kana Mwana kukatula beno na kimpika, beno ta katuka kibeni na kimpika.” (Yoa. 8:36) Kimpwanza yina vandaka nene kibeni kuluta yina bantu ya Izraele vandaka kubaka na mvula ya Yubile! Sambu bantu yina vandaka kukatuka na kimpika na mvula ya Yubile vandaka kuvutuka diaka na kimpika mpi nsuka-nsuka bo fwaka.
12. Banani vandaka bantu ya ntete yina bakaka mambote ya kimpwanza yina Yezu tubilaka?
12 Na kilumbu ya Pantekoti ya mvu 33 ya ntangu na beto, Yehowa tulaka bantumwa mpi bansadi na yandi ya nkaka ya kwikama mafuta na nsadisa ya mpeve santu. Yandi ndimaka bo, sambu bo kuma bana na yandi mpi yandi ta futumuna bo sambu bo yala ti Yezu na zulu. (Bar. 8:2, 15-17) Bo vandaka bantu ya ntete na kubaka mambote ya kimpwanza yina Yezu tubilaka na sinagoga ya Nazareti. Bansadi yina ya Nzambi vandaka diaka ve na kimpika ya malongi ya luvunu mpi ya bansiku ya Bayuda yina vandaka ve na Ndinga ya Nzambi. Nzambi vandaka kutadila bo bonso bantu ya me katuka na kimpika ya disumu yina ke nataka na lufwa. Yehowa yidikaka mambu sambu balongoki ya Yezu kuyantika kubaka kimpwanza yina ntangu yandi tulaka bo mafuta na nsadisa ya mpeve mpi yo ta suka na nsuka ya Luyalu ya Yezu ya Bamvula Funda. Inki mambu ya mbote ta salama banda na ntangu yai tii na nsuka ya Luyalu ya Yezu ya Bamvula Funda?
BANTU MINGI YA NKAKA ME BAKAKA KIMPWANZA
13-14. Banani diaka ke bakaka kimpwanza yina Yezu tubilaka?
13 Na bilumbu na beto, bantu mingi ya ntima-masonga yina me katukaka na makanda yonso kele na kati ya “mameme ya nkaka.” (Yoa. 10:16) Nzambi me ponaka bo ve sambu bo yala ti Yezu na zulu. Biblia ke tuba nde bo ta zinga mvula na mvula awa na ntoto. Keti nge kele mpi ti kivuvu yai?
14 Bubu yai nge lenda baka mpi mambote ya nkaka yina Bakristu yina bo me tulaka mafuta ke bakaka. Kana nge ke kwikila na kimenga ya Yezu, Yehowa ta lolula masumu na nge, ta ndima nge mpi nge ta vanda ti kansansa ya mbote. (Baef. 1:7; Kus. 7:14, 15) Diaka, nge lenda baka balusakumunu sambu nge me katukaka na kimpika ya malongi ya luvunu. Yezu tubaka nde: “Beno ta zaba kieleka, ebuna kieleka ta katula beno na kimpika.” (Yoa. 8:32) Beto ke sepelaka mingi ti kimpwanza yai.
15. Inki kimpwanza mpi balusakumunu beto ta baka na bilumbu ke kwisa?
15 Beto ke vingila kimpwanza ya nene yina beto ta baka na bilumbu ke kwisa. Ntama mingi ve Yezu ta fwa mabundu yonso ya luvunu mpi baluyalu yonso ya mbi. Nzambi ta tanina ‘kimvuka ya nene ya bantu’ yina ke sadilaka yandi mpi bo ta vanda na kiese na paladisu awa na ntoto. (Kus. 7:9, 14) Bantu mingi kibeni ta futumuka mpi Yehowa ta katula bo na kimpika ya disumu ya Adami.—Bis. 24:15.
16. Inki kimpwanza ya nene bantu ta baka na bilumbu ke kwisa?
16 Na Luyalu Bamvula Funda, Kristu ti bantu yina ta yala ti yandi ta futumuna bantu. Bantu ta kuma ya kukuka na kinsuni mpi na kimpeve. Nsungi yai ya kuyidika mambu mpi ya kimpwanza ta vanda bonso mvula ya Yubile na Izraele. Bantu yonso yina ke sadila Yehowa na kwikama ta kuma bantu ya kukuka mpi yandi ta katula bo na kimpika ya disumu.
Na nsi-ntoto ya mpa, beto ta salaka kisalu ya mbote mpi beto ta sepelaka ti yo (Tala paragrafe 17)
17. Inki Yezaya 65:21-23 ke tuba sambu na bantu ya Nzambi? (Tala kifwanisu ya lutiti ya zulu.)
17 Tanga Yezaya 65:21-23. Baverse yai ke tendula mutindu luzingu ta vanda na ntoto. Beto ta vanda ti bisalu mingi. Biblia ke tuba nde bantu ya Nzambi ta vanda ti bisalu ya mbote yina ta pesa bo kiese. Na nsuka ya Luyalu ya Bamvula Funda, “lugangu yo mosi mpi ta katuka na kimpika ya disumu mpi ya lufwa mpi ta baka kimpwanza ya nkembo ya bana ya Nzambi.”—Bar. 8:21.
18. Sambu na nki beto ke ndima nde beto ta vanda ti luzingu ya mbote na bilumbu ke kwisa?
18 Mutindu Yehowa yidikilaka bantu ya Izraele ntangu ya kusala kisalu mpi ya kupema, yandi ta sala yo mpi sambu na bantu na yandi na Luyalu ya Kristu ya Bamvula Funda. Yo kele pwelele nde beto ta vanda mpi ti ntangu ya kusala mambu ya kimpeve. Bantu ke vandaka na kiese kaka kana bo ke sambila Nzambi; yo ta vanda mpi mutindu yina na ntoto ya mpa. Na luyalu ya Kristu, bantu yonso ya kwikama ta vanda na kiese sambu beto yonso ta vanda na kiese ya kusala bisalu na beto mpi beto yonso ta sadila Nzambi.
NKUNGA 142 Beto Tanina Kivuvu na Beto
a Na Izraele ya ntama, Yehowa yidikaka mambu sambu na kukatula bantu na kimpika. Yandi tulaka nkinsi ya Yubile. Bubu yai, beto kele ve na nsi ya Nsiku ya Moize kansi yo kele mfunu nde beto longuka mambu ya me tala Yubile. Na disolo yai, beto ta longuka mutindu Yubile yina bantu ya Izraele vandaka kusala ke yibusa beto mambu yina Yehowa salaka sambu na beto mpi mutindu beto lenda bakila yo mambote.
b NTENDULA YA BIFWANISU: Na mvula ya Yubile, bantu me katuka na kimpika mpi bo me vutuka na mabuta mpi na nsi na bo.