“Bitumba Kele ya Yehowa”

DAVIDI me telama ntangu basoda ke luta ntinu mpi ke tutana-tutana ti yandi. Bo vandaka kuwa boma, kukatuka na kisika ya bitumba mpi kutina. Inki vandaka kupesa bo boma? Ntembe kele ve nde Davidi vandaka kuwa bo ntangu bo vandaka kuvutukila mbala na mbala ngogo mosi. Yo vandaka zina ya muntu mosi buna. Muntu yango telamaka na muwanda, yandi vandaka nda ziku kuluta bantu yonso yina Davidi me monaka.

Goliati! Davidi lendaka kubakisa sambu na nki basoda vandaka kuwa yandi boma: yandi vandaka nene mpi nda kibeni. Yo fwete vanda nde ata yandi me lwata ve binwaninu na yandi, kilo na yandi lutaka kilo ya bantu zole. Kansi yandi lwataka binwaninu, mpi yandi vandaka soda mosi ya ngolo kibeni yina zabaka mbote kunwana bitumba. Goliati vandaka kutula ntembe na ndinga ya ngolo. Yindula ndinga na yandi ya ngolo yina ke wakana na bangumba ntangu yandi ke sosila basoda ya Izraele ti ntotila na bo Saule. Yandi vandaka kutuba nde muntu mosi kubasika sambu na kunwana ti yandi, ebuna bitumba ta mana!—1 Samuele 17:4-10.

Bantu ya Izraele waka boma. Ntotila Saule mpi waka boma. Bo songaka Davidi nde ntembe yina lutaka dezia ngonda mosi! Konso kilumbu yina Goliati vandaka kuvweza bantu ya Izraele, basoda ya Filistia mpi ya Izraele vandaka kutuba ata kima ve. Davidi sepelaka ve. Yo vandaka kibeni nsoni na kumona nde ntotila ya Izraele, basoda na yandi mpi bambuta tatu ya Davidi vandaka kuwa boma! Sambu na Davidi, Goliati vandaka kaka ve kupesa basoda ya Izraele nsoni kansi yandi vandaka mpi kufinga Yehowa, Nzambi ya Izraele! Kansi Davidi vandaka kaka mwana ya fioti, inki yandi lendaka kusala? Lukwikilu ya Davidi lenda pesa beto nki dilongi bubu yai?—1 Samuele 17:11-14.

Beto tala mambu yina salamaka bangonda mingi na ntwala. Nkokila vandaka kubwa mpi Davidi vandaka kukeba mameme ya tata na yandi kisika mosi buna na bangumba pene-pene ya Betelemi. Yandi vandaka kitoko mpi ziku yandi vandaka ntete toko; mpusu ya nitu na yandi vandaka mbwaki mpi yandi vandaka ti meso ya kitoko mpi ya mayele. Na bantangu yina yandi vandaka ve ti kima ya kusala, yandi vandaka kubula kidare. Bima ya kitoko yina Nzambi me gangaka vandaka kupusa yandi na kuyimba, mpi sambu yandi vandaka kubula miziki mbala na mbala yo salaka nde yandi zaba kubula yo mbote-mbote. Kansi na nkokila yina, bo kwendaka kubinga yandi. Tata na yandi zolaka kumona yandi kaka na ntangu yina.—1 Samuele 16:12.

Yandi kutaka tata na yandi Yese ke solula ti mbuta-muntu mosi. Mbuta-muntu yango vandaka profete Samuele. Yehowa tindaka yandi na kutula mwana mosi ya Yese mafuta sambu yandi kuma ntotila ya Izraele! Samuele monaka dezia bambuta ya Davidi nsambwadi, kansi Yehowa songaka yandi na pwelele yonso nde yandi me pona ve ata muntu mosi na kati na bo. Kansi ntangu Davidi kumaka, Yehowa songaka Samuele nde: “Tula yandi mafuta, sambu yandi yai!” Samuele kangulaka kibongo mosi ya kufuluka ti mafuta mosi ya sipesiali mpi yandi tiamunaka yo na ntu ya Davidi. Yandi salaka yo na meso ya bampangi na yandi yonso. Luzingu ya Davidi sobaka ntangu bo tulaka yandi mafuta. Biblia ke tuba nde: “Mpeve ya Yehowa yantikaka kupesa Davidi ngolo katuka kilumbu yina.”—1 Samuele 16:1, 5-11, 13.

Keti Davidi yantikaka kuyedisa nzala ya kukuma mbala mosi ntotila? Ve, yandi vandaka na kiese ya kuvingila nde mpeve ya Yehowa kutwadisa yandi na kuzaba nki ntangu yandi fwete yantika kulungisa mikumba ya nene. Kansi na ntwala nde ntangu yina kulunga, yandi landaka kusala kisalu na yandi ya kugungula mameme. Yandi kudipesaka na kisalu yina mpi vandaka kusala yo ti kikesa. Na dibaku mosi ntambu tulaka luzingu ya mameme ya tata na yandi na kigonsa, mpi na dibaku ya nkaka urse. Davidi kulaka ve bambisi yai ya makasi kaka na kintama. Kansi na mbala mosi, yandi yantikaka kunwana sambu na kutanina mameme ya tata na yandi. Na mabaku yonso zole, yandi mosi fwaka bambisi yina ya makasi!—1 Samuele 17:34-36; Yezaya 31:4.

Na nima, bo bingaka diaka Davidi. Ntotila Saule waka mambu yina yandi vandaka kusala. Ata yandi vandaka kaka soda mosi ya ngolo, Yehowa vandaka diaka ve kundima yandi sambu yandi kolamaka na bansiku ya Nzambi. Yehowa katulaka mpeve na yandi na Saule, mpi nkutu mpeve mosi ya mbi vandaka kuyangisa ntotila yai—yandi kumaka kuwa makasi, boma, mpi yandi kumaka nku. Kana mpeve yai ya mbi kukwisila Saule, miziki mpamba vandaka kulembika yandi. Bansadi ya nkaka ya Saule waka nde Davidi vandaka kubula miziki mpi nde yandi vandaka soda. Yo yina, bantu kwendaka kubinga Davidi mpi ntangu fioti na nima, yandi kumaka na kati ya bantu ya ke bulaka miziki na nzo ya Saule mpi vandaka na kati ya bantu yina ke natilaka yandi binwaninu.—1 Samuele 15:26-29; 16:14-23.

Mingi-mingi batoko lenda longuka mambu mingi na lukwikilu ya Davidi na mambu yai. Ntangu Davidi vandaka ve ti kisalu, yandi vandaka kusala mambu yina vandaka kupusa yandi pene-pene ti Yehowa. Diaka, yandi yedisaka malembe-malembe mayele na yandi mpi yo salaka nde bo pesa yandi kisalu kukonda mpasi. Kansi kima ya kuluta mfunu kele nde, yandi vandaka kubika mpeve ya Yehowa kutwadisa yandi. Beto yonso lenda baka malongi ya mfunu na mbandu ya Davidi!—Longi 12:1.

Ntangu Davidi vandaka kusadila Saule, yandi vandaka kuvutuka mbala mingi na nzo na bo sambu na kugungula mameme, bantangu ya nkaka yandi vandaka kusala bilumbu mingi. Yo vandaka na nsungi yai ya Yese tindaka Davidi sambu na kukwenda kutala bambuta na yandi tatu yina vandaka basoda ya Saule. Davidi lemfukaka, bakaka madia sambu na bampangi na yandi mpi kwendaka na Muwanda ya Ela. Ntangu yandi kumaka, yandi lembaka nitu sambu basoda ya Izraele mpi ya Filistia vandaka kutulana ntembe mutindu bo me tubila yo na luyantiku ya disolo yai. Bo vandaka kutalana, bayai na simu yai ya bangumba, bayina na simu ya nkaka mpi muwanda na kati-kati.—1 Samuele 17:1-3, 15-19.

Davidi lendaka ve kundima diambu yai. Inki mutindu basoda ya Yehowa, Nzambi ya moyo, lendaka kuwa boma mpi kutina muntu mosi ya kukonda mfunu mpi mumpani? Davidi monaka nde Goliati vandaka kufinga kibeni Yehowa. Yandi yantikaka kusonga basoda na kikesa yonso nde yandi ta bedisa Goliati. Eliabi, mbuta ya Davidi waka mambu yina yandi vandaka kutuba. Yandi nganinaka leke na yandi ngolo mpi tubaka nde yandi kwisaka kaka sambu na kutala bantu yina ta fwa na bitumba. Kansi Davidi tubaka nde: “Mono me sala nki ntangu yai? Mono me yula kaka ngiufula!” Na nima Davidi landaka kutuba ti kutula ntima yonso nde yandi ta bedisa Goliati mpi muntu mosi kwendaka kuzabisa Saule mambu yina. Ntotila tindaka bantu sambu bo natila yandi Davidi.—1 Samuele 17:23-31.

Davidi tubaka mambu ya ke pesa kikesa ntangu yandi songaka ntotila sambu na Goliati nde: “Muntu mosi ve kulemba nitu sambu na yandi.” Saule ti basoda na yandi lembaka kibeni nitu sambu na Goliati. Ziku bo salaka kifu yina bantu yonso ke salaka. Bo kudifwanisaka ti muntu yai ya nda mpi bo vandaka kumona nde bo ta sukila yandi na divumu. Bo yindulaka nde muntu yai ya nene mpi ya nda yina lwataka binwaninu ta manisa bo nswalu mpi kukonda mpasi. Kansi Davidi yindulaka ve mutindu yina. Mutindu beto ta mona yo, yandi vandaka kutadila diambu yina na mutindu ya nkaka. Yo yina, yandi tubaka nde yandi mosi ta nwana ti Goliati.—1 Samuele 17:32.

Saule tubaka nde: “Nge ta kuka ve kunwana ti Mufilistia yina, sambu nge kele ntete mwana, mpi yandi kele soda katuka kileke na yandi.” Keti ya masonga Davidi vandaka mwana? Ve, kansi yandi vandaka kibeni toko, yandi lendaka ve kukuma soda, mpi yo lenda vanda nde yandi vandaka kumonana leke. Kansi bantu zabaka dezia nde Davidi kele soda mosi ya kikesa mpi ziku na ntangu yina yandi zolaka kulungisa bamvula 20.—1 Samuele 16:18; 17:33.

Davidi monisaka Saule nde yandi ta kuka kunwana ti Goliati sambu yandi zabisaka Saule mutindu yandi fwaka ntambu ti urse. Keti yandi vandaka kudisikisa? Ve. Davidi zabaka mutindu yandi nungaka bamvita yina. Yandi tubaka nde: “Yehowa, yina gulusaka mono na manzungulu ya ntambu mpi ya urse, yandi muntu ta gulusa mono na maboko ya Mufilistia yai.” Nsuka-nsuka Saule ndimaka mpi songaka yandi nde: “Kwenda, mpi bika nde Yehowa kuvanda na nge.”—1 Samuele 17:37.

Keti nge ta zola kuvanda ti lukwikilu bonso ya Davidi? Kuvila ve nde, lukwikilu ya Davidi vandaka ve ndosi to kima yina vandaka kaka na mabanza na yandi. Yandi vandaka kukwikila na Nzambi na yandi sambu yandi vandaka ti nzayilu mpi kutanaka ti mambu mingi. Yandi zabaka nde Yehowa kele Nzambi ya zola yina ke taninaka mpi ke lungisaka balusilu. Kana beto ke zola kukuma ti lukwikilu ya mutindu yai, beto fwete landa kulonguka mambu ya Nzambi yina Biblia ke tubilaka. Kana beto ke sadila mambu yina beto ke longuka, beto ta mona nde mambote yina yo ta natila beto ta kumisa lukwikilu na beto ngolo.—Baebreo 11:1.

Ntete, Saule sosaka kulwatisa Davidi binwaninu yina yandi mosi vandaka kusadila. Yo vandaka bonso ya Goliati. Yo vandaka ya kwivre, mpi ziku ti kinkutu ya kibende, mpi bo salaka yo ti manzanza ya fioti-fioti ya bibende. Davidi lwataka binwaninu yina ya nene mpi ya kilo. Kansi ntangu yandi mekaka kutambula, yandi monaka nde yandi ta kuka ve. Bo longaka yandi ve kisalu ya kisoda, yo yina yandi yikanaka ve kulwata binwaninu, mingi-mingi binwaninu ya Saule; yandi lutaka bantu yonso ya dikanda ya Izraele na nda. (1 Samuele 9:2) Yandi katulaka yo yonso mpi ponaka lele yina yandi vandaka kulwata, disongidila lele yina ngungudi vandaka kulwata sambu na kutanina mameme na yandi.—1 Samuele 17:38-40.

Davidi bakaka nti na yandi ya bangungudi ti lanse mpi tulaka saki na yandi na dipeka. Na dibaku yai lanse ke monana bonso kima mosi ya mpamba, kansi yo vandaka kibeni kinwaninu mosi ya mbote. Yo vandaka ti poshi mosi ya fioti kisika bansinga na yo zole ya mpusu ya mbisi ke kutanaka. Yo vandaka kinwaninu mosi ya mbote sambu na ngungudi. Yandi vandaka kutula ditadi na poshi yina. Yandi vandaka kubalula yo na vitesi ya ngolo na zulu ya ntu na yandi. Na nima, yandi vandaka kuyambula nsinga mosi mpi kuta ditadi yina na siki-siki yonso. Yo vandaka kibeni kinwaninu yina fwanaka mpi bantangu ya nkaka basoda vandaka kusadila bantu yina vandaka kuta ba lanse.

Davidi bakaka bima yina mpi kwendaka ntinu sambu na kukutana ti mbeni na yandi. Beto lenda yindula bisambu ya masonga yina Davidi vandaka kusala ntangu yandi niekaka na lweka ya masa na muwanda mpi lokutaka matadi tanu ya fioti-fioti ya butesi. Na nima, yandi kwendaka na kisika ya bitumba, yandi vandaka kutambula ve kansi kubaka ntinu.

Inki Goliati yindulaka ntangu yandi monaka mbeni na yandi? Biblia ke tuba nde: “Yandi sekaka yandi mpi vwezaka yandi sambu yandi vandaka kaka leke mosi ya mbwaki mpi ya kitoko.” Goliati nganaka nde: “Keti mono kele mbwa, sambu nge kwisila mono ti banti?” Ya kieleka, yandi monaka nti yina Davidi vandaka ti yo kansi yandi monaka ve lanse na yandi. Yandi singaka Davidi na zina ya banzambi ya Filistia mpi silaka nde yandi ta pesa mvumbi ya mbeni yai ya nzanzi na bandeke mpi na bambisi ya mfinda.—1 Samuele 17:41-44.

Tii bubu yai, mvutu yina Davidi pesaka me kumaka bangogo ya ke monisaka lukwikilu ya ngolo. Yindula mutindu toko yai songaka Goliati na ndinga ya ngolo nde: “Nge ke kwisila mono ti mbele ya bitumba, ti dikonga ya nene mpi ya fioti, kansi mono ke kwisila nge na zina ya Yehowa ya makesa, Nzambi ya ndonga ya bitumba ya Izraele, yina nge me sosila.” Davidi bakisaka nde ngolo ya bantu mpi binwaninu kele kibeni bima ya mpamba. Goliati monisaka nde yandi vandaka ve kuzitisa Yehowa Nzambi, mpi Yehowa ta pesa mvutu. Davidi monisaka yo ntangu yandi tubaka nde, “bitumba kele ya Yehowa.”—1 Samuele 17:45-47.

Davidi monaka nde Goliati vandaka nda mpi yandi monaka binwaninu na yandi. Kansi yandi bikaka ve nde mambu yai kupesa yandi boma. Yandi salaka mpi ve kifu yina Saule ti basoda na yandi salaka. Davidi kudifwanisaka ve ti Goliati. Kansi, yandi fwanisaka Goliati ti Yehowa. Goliati vandaka nda kuluta bantu yonso sambu yandi vandaka bametre 2,9; keti yandi vandaka kibeni nene kana beto fwanisa yandi ti Mfumu ya luyalanganu? Ya kieleka, bonso bantu yonso ya nkaka, Goliati vandaka kaka bonso diniama, mpi na dibaku yai yandi vandaka diniama yina Yehowa vandaka pene-pene ya kufwa!

Davidi kwendaka ntinu na ntwala ya mbeni na yandi mpi bakaka ditadi na saki na yandi. Yandi tulaka yo na lanse na yandi, balulaka yo na zulu ya ntu na yandi tii kuna yo tulaka kibeni makelele. Ziku Goliati kumaka pene-pene ya muntu yina vandaka kunatila yandi kitaninu mpi pusanaka na ntwala ya Davidi. Goliati vandaka nda kibeni mpi yo vandaka kigonsa sambu na yandi sambu muntu yina vandaka kunatila yandi kitaninu vandaka nkufi mpi lendaka ve kunangula kitaninu yina sambu na kutanina ntu na yandi. Davidi kanaka kibeni kuta yandi ditadi na ntu.—1 Samuele 17:41.

Davidi yambulaka ditadi. Yindula mutindu bantu yambulaka makelele ntangu ditadi kwendaka kukota na ntu ya Goliati. Ya kieleka, Yehowa salaka nde Davidi kuta ve muntu ya nkaka ditadi yina. Yo bulaka kisika yina fwanaka mpi kotaka na mbunzu ya Goliati. Muntu yai ya nene mpi ya nda bwaka luse na ntoto! Muntu yina vandaka kunatila yandi kitaninu waka boma mpi tinaka. Davidi pusanaka, bakaka mbele ya bitumba ya Goliati mpi zengaka yandi ntu.—1 Samuele 17:48-51.

Nsuka-nsuka, Saule ti basoda na yandi bakaka kikesa. Bo tulaka milolo ya bitumba mpi landaka bantu ya Filistia. Bantu ya Izraele nungaka kaka mutindu Davidi songaka Goliati nde: “Yehowa . . . ta pesa beno yonso na maboko na beto.”—1 Samuele 17:47, 52, 53.

Bubu yai, bansadi ya Nzambi ke nwanaka ve bitumba. Ntangu ya kunwana bitumba me lutaka. (Matayo 26:52) Kansi, beto fwete landa mbandu ya lukwikilu ya Davidi. Bonso yandi, beto fwete mona nde Yehowa kele muntu ya kieleka, disongidila Nzambi mosi kaka yina beto fwete sadila mpi kuwa boma. Bantangu ya nkaka kana beto kudifwanisa ti bampasi na beto, beto lenda mona nde beto kele mpamba. Kansi bampasi na beto kele mpamba kana beto fwanisa yo ti ngolo ya Yehowa ya kukonda nsuka. Kana beto pona Yehowa na kuvanda Nzambi na beto mpi beto kwikila na yandi bonso Davidi, ata mpasi mosi ve ta pesa beto boma. Ata kima mosi ve me luta ngolo yina Yehowa kele ti yo ya kununga!