Yandi Salaka Mambu ti Mayele

1-3. (a) Inki mutindu kigonsa vandaka kukwisila bantu ya nzo ya Abigaile? (b) Inki beto ta longuka na yina me tala nkento yai ya kuyituka?

ABIGAILE monaka nde leke mosi ya bakala kumaka kisaka-saka. Yandi vandaka kuwa boma mpi yo vandaka sambu na kikuma ya mbote. Kigonsa ya nene vandaka kukwisa. Kaka na ntangu yina, basoda kiteso ya 400 vandaka kukwisa, mpi bo vandaka ti lukanu ya kufwa babakala yonso ya nzo ya Nabale, bakala ya Abigaile. Sambu na inki?

² Nabale muntu yantikaka mambu. Yandi salaka mambu na nku yonso mpi kukonda luzitu, kaka mutindu yandi me yikanaka. Kansi na mbala yai, yandi fingaka muntu yina bo ke fingaka ve—komanda ya kimvuka ya basoda yina vandaka ya kwikama na mfumu na bo mpi vandaka kuzola yandi mingi. Ntangu yai, leke mosi yina kele nsadi ya Nabale mpi ziku ngungudi, kwisaka na Abigaile ti kivuvu nde yandi ta mona mutindu ya kugulusa bo. Kansi, nkento mosi lenda sala nki na ntwala ya kimvuka ya basoda?

³ Beto sosa ntete kuzaba mwa mambu na yina me tala nkento yai ya kuyituka. Abigaile vandaka nani? Inki mutindu diambu yai ya mpasi yantikaka? Mpi nki beto lenda longuka na mbandu ya lukwikilu na yandi?

 4. Nabale vandaka muntu ya nki mutindu?

⁴ Makwela ya Abigaile ti Nabale vukisaka bantu zole yina vandaka ya kuswaswana na nkadilu na bo. Nabale lendaka ve kukwela nkento ya mbote kuluta nkento yina, kansi Abigaile kwelanaka ti bakala mosi ya mbi mpenza. Yo kele kieleka nde, Nabale vandaka mvwama. Yo yina yandi vandaka kudimona mfunu mingi, kansi nki mutindu bantu ya nkaka vandaka kutadila yandi? Kele ve ti bantu mingi yina Biblia me tubila na mutindu ya mbi bonso Nabale. Nkutu, zina na yandi ke tendula ‘Muntu ya kukonda mayele,’ to “Zoba.” Keti bibuti na yandi pesaka yandi zina yina ntangu yandi butukaka, to bantu pesaka yandi zina yina na nima sambu na nkadilu na yandi? Ata yo kele sambu na kikuma ya ntete to ya zole, yandi vandaka mpenza kusala mambu na kuwakana ti zina na yandi. Nabale vandaka muntu ‘ya makasi mpi ya bifu ya mbi.’ Yandi vandaka muntu ya nku mpi ya ke laukaka malafu, bantu mingi vandaka kuwa yandi boma mpi kumenga yandi.​—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) Sambu na nge, inki vandaka bikalulu ya kuluta kitoko ya Abigaile? (b) Ziku, sambu na nki Abigaile kwelanaka ti bakala ya zoba ya mutindu yina?

⁵ Abigaile vandaka ya kuswaswana kibeni ti Nabale. Zina na yandi ke tendula “Tata na Mono Me Kudikumisa Kiese.” Batata mingi ke vandaka na kiese ya kuvanda ti mwana-nkento ya kitoko, kansi batata ya mayele ke vandaka na kiese mingi kuluta kana mwana na yandi kele ti kitoko ya kati. Mbala mingi, muntu yina kele kitoko ke monaka ve mfunu ya kuyedisa bikalulu bonso mayele, ngangu, kikesa, to lukwikilu. Kansi yo vandaka ve mutindu yina sambu na Abigaile. Biblia ke kumisa yandi sambu na mayele na yandi mpi kitoko na yandi.​—Tanga 1 Samuele 25:3.

⁶ Bubu yai, bantu ya nkaka lenda kudiyula sambu na nki mwana-nkento ya mayele mpidina kwelanaka ti bakala ya zoba ya mutindu yina. Beto vila ve nde na ntangu ya ntama, mbala mingi bibuti vandaka kuyidika makwela. To na bantangu ya nkaka, makwela vandaka kusalama kaka kana bibuti me ndima. Keti bibuti ya Abigaile ndimaka makwela yina, to nkutu yidikaka yo, sambu kimvwama mpi lukumu ya Nabale bendaka bo? Keti kinsukami pusaka bo na kundima makwela yango? Ata inki kikuma pusaka bo, mbongo ya Nabale kumisaka yandi ve bakala ya mbote.

 7. (a) Inki bibuti fwete buya bubu yai kana bo ke zola kulonga bana na bo na kubaka makwela na mbalu? (b) Abigaile vandaka ti nki lukanu?

⁷ Bibuti ya mayele ke longaka bana na bo na kubaka makwela na mbalu. Bo ke siamisaka ve bana na bo na kukwela sambu na mbongo to kupusa bo na kuyantika kubasika ti mwana-bakala to mwana-nkento ntangu bo kele ntete baleke mpi me kuka ntete ve na kulungisa mikumba yina ke vingila babakala mpi bankento. (1 Bak. 7:36) Kansi, ntangu vandaka diaka ve sambu nde Abigaile kuyindula mambu yina. Yo vanda sambu na nki bikuma yina, yandi kwelanaka dezia ti Nabale mpi lukanu na yandi vandaka ya kusala yonso sambu na kuyikana ti diambu yina ya mpasi.

 8. Nabale fingaka nani, mpi sambu na nki nge lenda tuba nde yo vandaka buzoba kibeni?

⁸ Nabale salaka diambu mosi yina yikaka diaka mpasi na luzingu ya Abigaile. Muntu yina yandi fingaka vandaka Davidi. Davidi vandaka nsadi ya kwikama ya Yehowa yina profete Samuele tulaka mafuta, sambu na kumonisa nde Nzambi solaka yandi na kuyinga Saule bonso ntotila. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Sambu yandi vandaka kutina Ntotila Saule yina vandaka kuwila yandi kimpala mpi kusosa kufwa yandi, Davidi ti basoda na yandi ya kwikama 600 vandaka kuzinga na ntoto-makanga.

9, 10. (a) Na nki bisika Davidi mpi bantu na yandi vandaka kumona mpasi na luzingu? (b) Sambu na nki yo lombaka nde Nabale kusepela na mambu yina Davidi ti bantu na yandi vandaka kusala? (Tala mpi noti na nsi ya lutiti ya paragrafe 10.)

⁹ Nabale vandaka kuzinga na Maoni kansi yandi vandaka kusala na mbanza Karmele,a mpi ziku yandi vandaka ti ntoto kuna. Bambanza yai zole vandaka ti mwa bangumba yina vandaka ti matiti mingi ya mubisu sambu na kusansa mameme, mpi Nabale vandaka ti mameme 3 000. Kansi na nziunga na yo, vandaka ti ntoto yina bo kunaka ve ata kima. Na ndambu ya sudi, kuvandaka ti ntoto-makanga ya nene ya Parani. Na esti, nzila yina ke kwenda na Nzadi ya Mungwa lutilaka na ntoto ya zelo na zelo yina vandaka ti miwanda mpi mabulu ya matadi. Na bisika yango, Davidi ti bantu na yandi vandaka ti luzingu ya mpasi; ntembe kele ve nde bo vandaka kuzomba sambu na kuzwa madia mpi bo vandaka kukutana ti bampasi mingi. Mbala mingi bo vandaka kukutana ti baleke ya babakala yina vandaka kugungula mameme ya Nabale, yina vandaka ti mbongo mingi.

¹⁰ Inki mutindu basoda yai, yina vandaka kusala kisalu ya ngolo vandaka kusadila bangungudi mambu? Yo zolaka kuvanda pete sambu na bo na kubakaka dimeme mosi konso ntangu, kansi bo salaka mpidina ve. Nkutu, bo vandaka bonso kibaka ya lutaninu sambu na bitwisi ya Nabale mpi bansadi na yandi. (Tanga 1 Samuele 25:15, 16.) Mameme mpi bangungudi vandaka kukutana ti bigonsa mingi. Bambisi ya makasi mpi ndilu ya sudi ya Izraele vandaka pene-pene na mpila nde, miyibi yina vandaka kukatuka na makanda ya nkaka vandaka kukwisa kunwanisa bo mbala na mbala.b

11, 12. (a) Inki mutindu Davidi monisaka mayele mpi luzitu na nsangu yina yandi tindilaka Nabale? (b) Inki vandaka mbi na mambu yina Nabale salaka na nima ya kuwa nsangu ya Davidi?

¹¹ Kudisa bantu yina yonso na ntoto-makanga vandaka mukumba mosi ya mpasi. Yo yina, kilumbu mosi Davidi tindaka binati-nsangu kumi na kukwenda kulomba Nabale lusadisu. Davidi solaka ntangu ya mbote. Yo vandaka nsungi ya nkinsi yina bantu vandaka kuzenga mika ya mameme mpi bo vandaka kumonisa mpenza kikalulu ya kukaba. Davidi tulaka mpi dikebi ya mingi na kuponaka bangogo ya mbote mpi ya luzitu. Nkutu yandi kudibingaka “mwana na nge Davidi,” ziku sambu na kumonisa luzitu na Nabale yina vandaka na bamvula mingi kuluta yandi. Nabale salaka inki?​—1 Sam. 25:5-8.

¹² Yandi waka makasi! Leke ya bakala yina beto tubilaka na luyantiku zabisaka Abigaile sambu na Nabale nde: ‘Yandi fingaka bo mpi nganinaka bo.’ Nabale muntu ya mbi, bokutaka na ndinga ya ngolo sambu na mampa, masa, mpi mbisi na yandi ya kitoko. Yandi fingaka Davidi bonso muntu yina kele ve na mfunu mpi fwanisaka yandi ti nsadi yina me yambulaka bwala na yandi mpi ke tina. Ziku mabanza ya Nabale vandaka mutindu mosi ti ya Saule, yina vandaka kumenga Davidi. Ata muntu mosi ve na kati na bo vandaka ti mabanza ya Yehowa. Nzambi vandaka kuzola Davidi mpi kumona yandi bonso ntotila ya Izraele na bilumbu ke kwisa, kansi ve bonso mpika yina me kolama na mfumu na yandi.​—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) Inki Davidi salaka ntangu yandi waka mafingu ya Nabale? (b) Munsiku yina kele na Yakobo 1:20 ke pesa nki nsemo na mambu yina Davidi salaka?

¹³ Ntangu bantu yina Davidi tindaka songaka yandi mambu yina Nabale tubaka, yandi waka makasi. Yandi songaka bo nde: “Beno yonso, mbele na maboko!” Davidi yandi mosi bakaka mbele mpi kumosi ti bantu na yandi 400, bo kwendaka kunwana. Yandi silaka na kumanisa babakala yonso ya nzo ya Nabale. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Beto lenda bakisa makasi ya Davidi, kansi mutindu na yandi ya kumonisa yo vandaka mbi. Biblia ke tuba nde: “Makasi ya muntu ke lungisaka ve lunungu ya Nzambi.” (Yak. 1:20) Kansi, inki mutindu Abigaile lendaka kugulusa bantu ya nzo na yandi?

14. (a) Na nki mutindu Abigaile salaka kitambi ya ntete sambu na kuyidika diambu ya mbi yina Nabale salaka? (b) Inki dilongi ya mfunu beto lenda baka na luswaswanu yina vandaka na kati ya Nabale mpi Abigaile? (Tala mpi noti na nsi ya lutiti.)

¹⁴ Na mutindu mosi buna, Abigaile me sala dezia kitambi ya ntete sambu na kuyidika diambu yina ya nene. Na kuswaswana ti bakala na yandi Nabale, Abigaile vandaka ya kuyilama na kuwidikila bankaka. Nsadi yina ya leke tubaka sambu na Nabale nde: “Yandi mosi kele mpasi mingi, mpila ya kutubila yandi kele ve.”c (1 Sam. 25:17) Diambu ya mawa kele nde, sambu Nabale vandaka kudimona mfunu mingi yandi vandaka kubuya kuwidikila bankaka. Nkutu, lulendo ya mutindu yai ke monanaka mpi mingi tii bubu yai. Kansi leke yina ya bakala zabaka nde Abigaile vandaka ya kuswaswana mpi ntembe kele ve nde yo yina yandi kwisaka kuzabisa yandi diambu yina.

15, 16. (a) Inki mutindu Abigaile monisaka nde, yandi vandaka bonso nkento ya bifu ya mbote yina Biblia ke tubila na mukanda ya Bingana? (b) Sambu na nki mambu yina Abigaile salaka ke monisa ve nde, yandi kolamaka na kimfumu ya bakala na yandi?

¹⁵ Abigaile yindulaka diambu yina yandi fwete sala mpi salaka yo kukonda kusukinina. Beto ke tanga nde: “Nswalu Abigaile . . .” Mbala iya na disolo yai beto ke kuta ngogo yina mosi “nswalu,” ya bo me sadila sambu na nkento yai. Yandi yidikaka dikabu ya nene sambu na Davidi mpi bantu na yandi. Yandi tulaka mampa, vinu, mameme, bambuma ya kukalinga ti bagato ya bo me sala na vinu mpi na bafige. Yo kele pwelele nde Abigaile zabaka mbote bima yina yandi vandaka na yo mpi yandi vandaka kutwadisa mbote kibeni nzo na yandi, kaka bonso nkento ya bikalulu ya mbote yina Biblia tubilaka na nima na mukanda ya Bingana. (Bing. 31:10-31) Yandi tindaka bansadi na yandi na kukwenda na ntwala ti bima yina, mpi yandi mosi landaka na nima. Beto ke tanga nde: “Kansi yandi tubaka kima ve na bakala na yandi.”​—1 Sam. 25:18, 19.

¹⁶ Keti yo ke tendula nde Abigaile vandaka kukolama na kimfumu ya bakala na yandi? Ve. Beto vila ve nde Nabale sadilaka nsadi ya Yehowa ya bo me tulaka mafuta diambu ya mbi, yina zolaka kunata lufwa na bantu mingi ya nzo na yandi yina salaka kima ve. Kana Abigaile kangaka maboko, keti yandi mpi zolaka kuvukana na mbi ya bakala na yandi? Na diambu yai, yo lombaka nde yandi lemfukila Nzambi na ntwala ya kulemfukila bakala na yandi.

17, 18. Inki mutindu Abigaile pusanaka pene-pene ya Davidi, yandi tubaka inki, mpi sambu na nki bangogo na yandi simbaka ntima ya Davidi?

¹⁷ Kukonda kusukinina, Abigaile kutanaka ti Davidi mpi bantu na yandi. Yandi salaka diaka mambu nswalu, na ntangu yai yandi kulumukaka na mpunda na yandi mpi kudikulumusaka na ntwala ya Davidi. (1 Sam. 25:20, 23) Ebuna yandi zabisaka Davidi mambu yonso yina vandaka na ntima na yandi mpi bondilaka yandi kibeni na kuwila bakala na yandi ti bantu ya nzo na yandi mawa. Sambu na nki bangogo na yandi simbaka ntima ya Davidi?

¹⁸ Yandi ndimaka foti ya diambu yina salamaka mpi lombaka Davidi na kulolula yandi. Yandi ndimaka nde bakala na yandi vandaka zoba mutindu zina na yandi ke tendula yo, ziku yandi monisaka Davidi nde yandi ta manisa lukumu na yandi kana yandi pesa muntu ya mutindu yina ndola. Na nima, yandi vandaka ti kivuvu nde Davidi vandaka mumonisi ya Yehowa, mpi ndimaka nde yandi vandaka kunwana ‘bitumba ya Yehowa.’ Yandi monisaka mpi nde yandi zabaka lusilu ya Yehowa na yina me tala kimfumu ya Davidi, sambu yandi tubaka nde: ‘Yehowa ta tula nge ntotila ya Izraele.’ Katula yo, yandi siamisaka Davidi na kusala ve ata kima mosi yina zolaka kunatila yandi mfuka ya menga to yina na nima zolaka kusala nde yandi vanda ti “kikuma ya kunikana-nikana” (NW)​—yo ke monana nde yandi vandaka kutubila kansansa yina ke niokwama. (Tanga 1 Samuele 25:24-31.) Yai bangogo ya mbote kibeni mpi ya ke simba ntima!

19. Inki Davidi salaka na nima ya kuwa bangogo ya Abigaile, mpi sambu na nki Davidi kumisaka yandi?

¹⁹ Mpi ntangu yai Davidi salaka nki? Yandi ndimaka bima yina Abigaile nataka mpi tubaka nde: ‘Lukumu na Yehowa, Nzambi ya Israele, yina me tinda nge bubu yai na kukwisa kukutana na mono! Mersi sambu na mayele na nge, mersi mpi sambu nge me kwisa kukanga mono nzila bubu yai na kukwenda kubasisa menga.’ Davidi kumisaka Abigaile sambu yandi salaka nswalu ti kikesa yonso sambu na kukwisa kukutana ti yandi, mpi Davidi ndimaka nde Abigaile kangaka yandi nzila ya kukuma na mfuka ya menga. Davidi tubilaka yandi nde: ‘Vutuka na nzo na nge, kumona boma ve,’ mpi na kudikulumusa yonso yandi yikaka nde: “Mono me wa nge.”​—1 Sam. 25:32-35.

20, 21. (a) Inki ke sepedisa nge na luzolo ya Abigaile ya kuvutuka na bakala na yandi? (b) Inki mutindu Abigaile monisaka kikesa mpi mayele na mutindu yandi ponaka ntangu ya mbote ya kusolula ti Nabale?

²⁰ Na nima ya kukwenda na bo, ntembe kele ve nde Abigaile yindulaka kukutana yina; yandi monaka luswaswanu yina vandaka na kati ya muntu yina ya kwikama mpi ya mbote ti bakala na yandi yina vandaka muntu ya makambu ngolo. Kansi, yandi landaka ve kuyindula mambu yina. Beto ke tanga nde: ‘Na nima, Abigaile vutukaka na Nabale.’ Ee, yandi vutukaka na bakala na yandi ti lukanu ya kulungisa mbote-mbote mukumba na yandi bonso nkento ya makwela. Yo lombaka nde yandi zabisa Nabale dikabu yina yandi pesaka Davidi ti bantu na yandi. Bakala na yandi vandaka ti nswa ya kuzaba yo. Yo lombaka mpi nde Abigaile kuzabisa Nabale sambu na kigonsa yina zolaka kusalama, na ntwala nde yandi wa yo na muntu ya nkaka mpi yo pesa yandi nsoni ya nene. Kansi, Abigaile lendaka ve kuzabisa yandi na ntangu yina. Nabale vandaka na feti, ke sepela bonso ntotila mpi yandi vandaka me lauka ngolo.​—1 Sam. 25:36.

²¹ Abigaile monisaka diaka kikesa mpi mayele na mutindu yandi vingilaka tii na suka ya kilumbu yina landaka ntangu kulauka ya Nabale manaka. Sambu kulauka ya Nabale manaka, yandi zolaka kubakisa Abigaile mbote-mbote, ata mpidina yo vandaka kigonsa mingi na kutadila nkadilu ya bakala na yandi. Kansi, Abigaile pusanaka pene-pene na yandi mpi zabisaka yandi mambu yonso. Ntembe kele ve nde Abigaile vandaka kuyindula nde Nabale zolaka kuwa makasi mingi mpi ziku kusala mubulu. Kansi, Nabale vandaka kaka pana mpi yandi vandaka kunikana ve.​—1 Sam. 25:37.

22. Inki kuminaka Nabale, mpi inki beto lenda longuka na mutindu bantu ya nkaka ke niokulaka to ke sadilaka bankwelani na bo mambu ya nku?

²² Inki mambu kuminaka Nabale? Yandi “bwaka ngambu ya ngolo, nitu yonso kumaka ngolo bonso ditadi.” Mbala ya nkaka ntima na yandi vandaka kusala diaka ve. Na nima ya bilumbu kumi yandi fwaka kansi yo vandaka ve sambu na maladi. Biblia ke zabisa beto nde: ‘Yehowa bwisaka Nabale diaka ngambu mpi yandi fwaka.’ (1 Sam. 25:38) Lufwa ya Nabale tulaka nsuka na makwela ya mpasi ya Abigaile. Ata bubu yai Yehowa ke fwaka ve bantu na mutindu ya kuyituka, disolo yai kele ngibusa ya me fwana yina ke monisa nde Yehowa ke monaka mutindu bantu ya nkaka ke niokulaka to ke sadilaka bankwelani na bo mambu ya nku. Na ntangu yina me fwana sambu na yandi, Yehowa ta zenga mambu na lunungu.​—Tanga Luka 8:17.

23. Inki lusakumunu ya nkaka Abigaile bakaka, mpi nki mutindu yandi monisaka nde dibaku ya kukuma nkento ya Davidi sobaka ve nkadilu na yandi?

²³ Katula kubaka kimpwanza na makwela yina ya mbi, Abigaile bakaka lusakumunu ya nkaka. Ntangu Davidi waka nde Nabale me fwa, yandi tindaka binati-nsangu sambu na kusonga Abigaile nde yandi ke zola kukwela yandi. Abigaile vutulaka nde: ‘Mono kele mpika na nge, mono me ndima kuyobisa makulu ya bantu ya kisalu ya mfumu na mono.’ Yo kele pwelele nde, nkadilu na yandi sobaka ve ntangu yandi waka nde yandi ke zola kukuma nkento ya Davidi; nkutu yandi ndimaka na kuvanda nsadi ya bansadi ya Davidi! Na nima, beto ke tanga nde yandi salaka diaka nswalu, mbala yai sambu na kudibongisa na kukwenda na Davidi.​—1 Sam. 25:39-42.

24. Abigaile kutanaka ti nki bampasi na luzingu na yandi ya mpa, kansi nki mutindu bakala na yandi mpi Nzambi tadilaka yandi?

²⁴ Yo ke tendula ve nde Abigaile zolaka kukutana diaka ve ti bampasi; luzingu ya Abigaile ti Davidi zolaka ve kuvanda ntangu yonso pete. Davidi vandaka dezia ti nkento ya nkaka Ahinoami. Kansi ata Nzambi pesaka nzila na kukwela bankento mingi, ntembe kele ve nde yo vandaka diambu ya mpasi sambu na bankento ya kwikama na ntangu yina. Katula yo, Davidi vandaka ntete ve ntotila; kuvandaka ti mambu mingi ya mpasi yina yandi zolaka kukutana ti yo na ntwala ya kusadila Yehowa bonso ntotila. Kansi sambu Abigaile vandaka kusadisa Davidi na luzingu na yandi, mpi nsuka-nsuka butilaka yandi mwana ya bakala, Abigaile monaka nde yandi vandaka ti bakala yina vandaka kubaka yandi na mbalu mpi kutanina yandi. Nkutu, kilumbu mosi, Davidi gulusaka yandi na maboko ya bantu yina kangaka yandi na ngolo! (1 Sam. 30:1-19) Na mutindu yina, Davidi landaka mbandu ya Yehowa Nzambi, yina ke zolaka bankento ya mayele, ya kikesa, mpi ya kwikama ya mutindu yai mpi ke bakaka bo na mbalu.