Sadila Yehowa Na Ntima ya Mvimba!

1-3. Kusadila Yehowa na “ ntima ya mvimba” ke tendula nki? Pesa mbandu.

BETO yonso kele bantu ya kukonda kukuka mpi ke salaka bifu. Beto ke tonda Yehowa sambu yandi me futaka nkudulu sambu na beto mpi ke lolulaka masumu na beto. Kana beto ke kudikulumusa mpi ke balula ntima, Yehowa lenda lolula masumu na beto. Kana beto ke sala mpidina, Yehowa ta “sadila beto ve mambu na kutadila masumu na beto.” (Nkunga 103:10) Yo yina, beto fwete “sadila yandi na ntima ya mvimba.” (1 Bansangu 28:9) Inki mutindu beto lenda sala yo ata beto kele bantu ya kukonda kukuka?

² Kulonguka luzingu ya ntotila Aza ti ya ntotila Amasia ta sadisa beto na kuzaba mutindu ya kusadila Yehowa na ntima ya mvimba. Bo zole salaka mambu ya mbote, kansi bo salaka mpi bifu sambu bo vandaka bantu ya kukonda kukuka. Ata mpidina, Biblia ke tuba nde Aza sadilaka Yehowa na ntima ya mvimba luzingu na yandi ya mvimba. (2 Bansangu 15:16, 17; 25:1, 2; Bingana 17:3) Yandi vandaka ntangu yonso kusala bikesa sambu na kusepedisa Yehowa mpi yandi ‘kudipesaka ya mvimba’ na Yehowa. (1 Bansangu 28:9, noti na nsi ya lutiti) Kansi Amasia sadilaka ve Yehowa “na ntima ya mvimba.” Na nima ya kununga bambeni ya Nzambi, yandi bakaka biteki na bo mpi yantikaka kusambila yo.—2 Bansangu 25:11-16.

³ Kusadilaka Yehowa “na ntima ya mvimba” ke tendula kuzola Yehowa mingi mpi kusadila yandi luzingu na beto ya mvimba. Na Biblia, mbala mingi ngogo “ntima” ke tendulaka kimuntu ya kati, disongidila bangindu na beto, mambu yina beto ke zolaka, balukanu na beto mpi bikuma yina ke pusaka beto na kusala mambu. Ata beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda sadila Yehowa na ntima ya mvimba. Beto ke sadilaka yandi sambu beto ke zolaka kusambila yandi, kansi ve sambu muntu mosi ke pusaka beto na kusala yo to sambu yo me kumaka kikalulu na beto.—2 Bansangu 19:9.

 4. Inki beto ta tadila na disolo yai?

⁴ Luzingu ya bantotila iya ya Yuda, Aza Yozafati, Ezekiasi mpi Yoziasi lenda sadisa beto na kubakisa mbote-mbote kana kusadila Nzambi na ntima ya mvimba ke tendula kibeni nki. Ata bantotila yai iya salaka bifu, bo landaka kaka kusepedisa Yehowa. Yehowa monaka nde bo vandaka kusadila yandi na ntima ya mvimba. Sambu na nki Nzambi vandaka kutadila bo mutindu yina? Inki mutindu beto lenda landa mbandu na bo?

 5. Aza salaka nki ntangu yandi kumaka ntotila?

⁵ Na nsungi mosi, dikanda ya Izraele kabwanaka mpi kumaka ti bimfumu zole: kimfumu ya Izraele mpi ya Yuda. Aza vandaka ntotila ya tatu ya Yuda na nima ya kukabwana yai. Ntangu Aza kumaka ntotila, yandi katulaka lusambu ya luvunu, mpi buyisaka bizumba. Yandi panzaka biteki yonso yina bantu vandaka kusambila mpi kulaka bantu yina vandaka kusala bizumba na tempelo. Aza katulaka mpi nkaka na yandi ya nkento na kiyeka na yandi ya “mama ya ntotila, sambu yandi salaka kiteki ya nsoni.” (1 Bantotila 15:11-13) Aza siamisaka mpi bantu “na kusosa Yehowa Nzambi ya ba-nkaka na bo mpi na kuzitisa Nsiku ti ntuma” ya Nzambi. Ee, Aza sadisaka kibeni bantu na kusambila Yehowa.—2 Bansangu 14:4.

 6. Inki Aza salaka ntangu basoda ya Etiopia kwisaka kunwanisa bantu ya Yuda?

⁶ Na bamvula kumi ya ntete ya luyalu ya Aza, kimfumu ya Yuda vandaka na ngemba. Na nima basoda ya Etiopia milio mosi (1 000 000) kwisaka ti bapusu-pusu nkama-tatu (300) sambu na kunwanisa bantu ya Yuda. (2 Bansangu 14:1, 6, 9, 10) Inki Aza salaka? Yandi ndimaka nde Yehowa ta sadisa bantu na yandi. Yo yina yandi sambaka Yehowa na kusadisa yandi na kununga mvita yina. (Tanga 2 Bansangu 14:11.) Na ntwala nde Aza kukuma ntotila, Yehowa vandaka kusadisa bansadi na yandi na kununga bambeni na bo, ata bantotila na bo vandaka ve ya kwikama na yandi. Yandi vandaka kusala mutindu yai sambu na kumonisa nde yandi kele Nzambi ya kieleka. (1 Bantotila 20:13, 26-30) Kansi na luyalu ya Aza, Yehowa nungisaka bansadi na yandi sambu Aza tudilaka yandi ntima. Yehowa pesaka mvutu na kisambu ya Aza, yo yina bantu ya Izraele nungaka mvita. (2 Bansangu 14:12, 13) Na nima Aza salaka kifu ya nene, na kisika ya kusosa lusadisu na Yehowa, yandi sosaka lusadisu na ntotila ya Siria. (1 Bantotila 15:16-22) Ata mpidina, Yehowa zabaka nde Aza vandaka kuzola yandi mingi sambu ntima ya Aza “vandaka ya mvimba na Yehowa luzingu na yandi ya mvimba.” Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya mbote ya Aza?—1 Bantotila 15:14.

7, 8. Inki mutindu nge lenda landa mbandu ya Aza?

⁷ Inki mutindu beto lenda zaba kana ntima na beto kele ya mvimba na Yehowa to ve? Kudiyula nde: ‘Keti mono ke lemfukilaka Yehowa ata na ntangu ya mpasi? Keti mpusa na mono ya ngolo ke vandaka nde dibundu na yandi kuvanda bunkete?’ Yindula bikesa yina Aza monisaka ntangu yandi katulaka nkaka na yandi ya nkento na kiyeka ya mama ya ntotila. Bantangu ya nkaka, yo ta lomba nde nge vanda kikesa bonso Aza. Mu mbandu, inki nge ta sala kana muntu ya dibuta to nduku na nge ya ngolo me sala disumu, me balula ve ntima mpi bo me basisa yandi na dibundu? Keti nge ta yambula kukangama ti yandi? Inki lukanu nge ta baka?

⁸ Bonso Aza, bantangu ya nkaka beto lenda kutana ti mbangika. Mbala ya nkaka, banduku na nge ya nzo-nkanda to balongi ke sekaka nge sambu nge kele Mbangi ya Yehowa. Banduku na nge ya kisalu lenda seka nge sambu nge ke lomba nswa ya kukwenda na lukutakunu to sambu nge ke kwendaka ve na kisalu na bilumbu yina nge me bumbaka sambu na mambu ya kimpeve. Kana nge ke kutana ti mambu ya mutindu yai, landa mbandu ya Aza, tudila Nzambi ntima. Samba Yehowa, vanda kikesa, mpi landa na kusala mambu ya mbote. Zaba nde Nzambi ta pesa nge ngolo, mutindu yandi pesaka Aza.

 9. Inki mutindu beto ke sepedisaka Yehowa ntangu beto ke samunaka?

⁹ Aza tulaka ve dikebi kaka na mambu ya luzingu na yandi, yandi vandaka kusonga mpi bantu ya nkaka na “kusosa Yehowa.” Beto mpi ke sadisaka bantu na kusambila Yehowa. Yehowa ke monaka bikesa yina beto ke salaka ntangu beto ke zabisaka bantu mambu na yandi. Yandi ke sepelaka mingi ntangu yandi ke monaka beto ke sala mambu yina ke monisa nde beto ke zolaka yandi, ke kudibanzaka sambu na bantu ya nkaka mpi sambu na luzingu na bo na bilumbu ke kwisa!

10, 11. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yozafati?

¹⁰ Yozafati, mwana ya Aza “landaka kutambula na nzila ya tata na yandi Aza.” (2 Bansangu 20:31, 32) Inki mutindu? Bonso tata na yandi, yandi siamisaka bantu na kulanda kusambila Yehowa. Yandi tindaka babakala na bambanza ya Yudea sambu na kulonga bantu “mukanda ya Nsiku ya Yehowa.” (2 Bansangu 17:7-10) Nkutu yandi kwendaka na ndambu ya nordi, na Kimfumu ya Izraele, na bantu ya Efrayimi “sambu na kuvutula bo na Yehowa.” (2 Bansangu 19:4) Ntotila Yozafati “sosaka Yehowa na ntima na yandi ya mvimba.”—2 Bansangu 22:9.

¹¹ Bubu yai, Yehowa ke zola nde bantu yonso kuzaba yandi, mpi beto yonso lenda sadisa bantu na kuzaba yandi. Keti nge ke salaka kisalu yai konso ngonda? Keti nge ke longaka bantu Biblia sambu bo mpi kusambila Yehowa? Keti nge ke tubilaka mambu yai na bisambu na nge? Kana nge ke sala bikesa, Yehowa ta sadisa nge mpi nge ta kuma ti balongoki ya Biblia. Kana muntu me lomba nge na kulonguka ti yandi na bantangu yina nge ke samunaka ve, keti nge ta zola? Yozafati sadisaka bantu ya nkaka na kusambila Yehowa, beto mpi lenda sadisa bampangi yina ke samunaka diaka ve. Bankuluntu lenda kwenda kutala mpi kusadisa bantu yina me basikaka na dibundu, yina me vutukilaka bikalulu ya mbote.

12, 13. (a) Inki Yozafati salaka ntangu yandi waka boma? (b) Sambu na nki beto fwete landa mbandu ya Yozafati?

¹² Bonso Aza, Yozafati tudilaka Yehowa ntima ntangu basoda mingi kwisaka kunwanisa bantu ya Yuda. (Tanga 2 Bansangu 20:2-4.) Yandi waka boma, yo yina yandi lombaka Yehowa na kusadisa yandi. Yandi zabisaka Yehowa na kisambu nde yandi ti basoda na yandi ta kuka ve kununga bambeni na bo. Yandi tubaka mpi nde bo ke zaba ve nki bo lenda sala. Yozafati tulaka ntima nde Yehowa ta sadisa bo. Yandi zabisaka Yehowa nde: “Meso na beto ke tala kaka nge.”—2 Bansangu 20:12.

¹³ Bonso Yozafati, na bantangu ya nkaka ya mpasi, beto ke zabaka ve nki beto lenda sala, nkutu beto lenda wa boma. (2 Bakorinto 4:8, 9) Kansi yibuka mambu yina Yozafati salaka. Yandi sambaka na meso ya bantu mpi monisaka Yehowa nde bo kele ve na ngolo. (2 Bansangu 20:5) Batata ya mabuta lenda landa mbandu ya Yozafati. Bo lenda lomba Yehowa na kupesa bo mpi mabuta na bo mayele ya kununga bampasi yina bo ke kutana ti yo. Bo fwete wa ve nsoni ya kusala bisambu ya mutindu yai na ntwala ya bantu ya mabuta na bo. Kana batata ke sala mutindu yai, mabuta na bo ta bakisa nde bo ke tudilaka Yehowa ntima. Yehowa ta sadisa beno mutindu yandi sadisaka Yozafati.

14, 15. Inki ke monisa nde Ezekiasi tudilaka Nzambi ntima ya mvimba?

¹⁴ Ntotila Ezekiasi mpi “kangamaka ngolo na Yehowa,” ata tata na yandi vandaka muntu ya mbi mpi vandaka kusambila biteki. Ezekiasi “katulaka bisika ya kunanguka, panzaka makunzi ya santu, mpi zengaka nti ya santu. Yandi bukaka mpi nioka ya kwivre yina Moize salaka,” sambu bantu ya Izraele vandaka kusambila yo. Ezekiasi kudipesaka ya mvimba na Yehowa. “Yandi landaka kuzitisa bansiku yina Yehowa pesaka Moize.”—2 Bantotila 18:1-6.

¹⁵ Na luyalu ya ntotila Ezekiasi, basoda ya Asiria kwisaka sambu na kufwa Yeruzalemi. Senakeribi, ntotila ya Asiria vandaka kuseka Yehowa mpi zolaka kunata Ezekiasi na kimpika. Na bantangu yina ya mpasi, Ezekiasi tudilaka Yehowa ntima ya mvimba mpi sambaka Yehowa na kusadisa yandi. Yandi zabaka nde Nzambi kele ngolo kuluta basoda ya Asiria mpi yandi kele ti ngolo ya kugulusa bansadi na yandi. (Tanga Yezaya 37:15-20.) Nzambi pesaka mvutu na kisambu ya Ezekiasi mpi tindaka wanzio mosi mpamba yina fwaka basoda ya Asiria 185 000.—Yezaya 37:36, 37.

16, 17. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Ezekiasi?

¹⁶ Na nima, Ezekiasi belaka ngolo. Na ntangu yina ya mpasi, yandi bondilaka Yehowa na kuyibuka mambu ya mbote yina yandi me salaka, mpi na kusadisa yandi. (Tanga 2 Bantotila 20:1-3.) Yehowa waka kisambu ya Ezekiasi mpi belulaka yandi. Biblia ke monisa nde na bilumbu na beto, Nzambi ke belulaka diaka ve bantu mutindu yina to kukumisa luzingu na bo nda. Kansi bonso Ezekiasi, beto fwete tula ntima nde Yehowa ta sadisa beto. Beto lenda samba nde: “O Yehowa, mono ke bondila nge, pardo, yibuka mutindu mono tambulaka na ntwala na nge na kwikama mpi ti ntima ya mvimba.” Keti nge ke kwikilaka nde Yehowa ta sadisa nge ntangu yonso ata ntangu nge ke bela?—Nkunga 41:3.

¹⁷ Inki mutindu beto lenda landa diaka mbandu ya Ezekiasi? Mu mbandu, ntangu kima mosi ke zola kubebisa kinduku na beto ti Yehowa, to kisalu mosi ke kanga beto nzila ya kusadila Yehowa mbote-mbote. Bubu yai, bantu mingi ke monaka bantu ya nkaka bonso banzambi. Bo ke sikisaka mpi ke kumisaka bantu ya lukumu mpi bantu ya nkaka yina bo me zaba nkutu ve. Bantu mingi ke bakaka ntangu mingi na kutanga bansangu ya bantu ya mutindu yai to kutala bafoto na bo. Bankaka ke solulaka mingi ti bantu na Internet, mpi na banzila ya nkaka yina bantu ke sadilaka. Ya kieleka, beto ke sepelaka mingi kusolula ti bantu ya dibuta to banduku na beto na ba-apareyi yai. Kansi beto lenda lutisa ntangu na beto yonso na kusolula ti bantu na nzila ya ba-apareyi yai. Nkutu beto lenda kuma lulendo kana bantu mingi ke sikisa bafoto mpi mambu yina beto me sonika na Internet. Beto lenda wa mpi mpasi na ntima, kana bantu ke tudila yo ve dikebi. Beto lenda baka malongi na mbandu ya ntumwa Polo mpi Akilasi ti Prisila. Keti nge ke yindula nde konso kilumbu bo vandaka kusosa-sosa kuzaba mambu yina bantu me sala to me tuba, mingi-mingi bantu yina vandaka ve bansadi ya Yehowa? Biblia ke tuba nde Polo ‘kudipesaka ya mvimba na ndinga.’ Prisila ti Akilasi vandaka kusamuna mingi mpi bo vandaka ‘kutendudila bantu banzila ya Nzambi mbote-mbote.’ (Bisalu 18:4, 5, 26) Kudiyula nde: ‘Keti mono ke buyaka kutadila bantu ya nkaka bonso banzambi? Keti mono ke lutisaka ntangu mingi na mambu yina kele mpenza mfunu mingi ve?’—Tanga Baefezo 5:15, 16.

18, 19. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yoziasi?

¹⁸ Ntotila Yoziasi vandaka mpi kulemfukila bansiku ya Yehowa “na ntima na yandi ya mvimba.” (2 Bansangu 34:31) Yoziasi vandaka ntekolo ya ntotila Ezekiasi. Ntangu yandi vandaka mwana-fioti, “yandi yantikaka kusosa Nzambi ya nkaka na yandi Davidi.” Ntangu yandi lungisaka bamvula 20, yandi katulaka lusambu ya biteki na Yuda. (Tanga 2 Bansangu 34:1-3.) Yoziasi salaka bikesa sambu na kusepedisa Yehowa kuluta bantotila mingi ya Yuda. Kilumbu mosi, nganga-nzambi ya nene monaka mukanda ya bansiku ya Nzambi na tempelo; ziku, mukanda yina Moize sonikaka kibeni! Ntangu sekretere tangilaka Yoziasi mukanda yango, Yoziasi bakisaka nde yandi fwete soba mambu ya nkaka sambu na kusadila Yehowa na ntima ya mvimba. Yandi siamisaka mpi bantu ya nkaka na kusala bikesa. Yo yina, na bilumbu ya Yoziasi, bantu “yambulaka ve kulanda Yehowa.”—2 Bansangu 34:27, 33.

¹⁹ Batoko, beno lenda landa mbandu ya Yoziasi mpi kusosa kuzaba Yehowa mbote-mbote. Ntotila Manase vandaka nkaka ya Yoziasi. Manase balulaka ntima mpi Yehowa lolulaka yandi. Ziku, Yoziasi bakisaka na mbandu ya Manase nde Yehowa ke lolulaka masumu. Batoko lenda longuka mpi mambu mingi na bambuta ya mabuta na bo to ya dibundu. Bambuta lenda zabisa beno mambu mingi ya mbote yina Yehowa me sadilaka bo. Toko, meka kuyindula kiese yina Yoziasi kumaka na yo ntangu yandi zabaka mambu yina kele na Masonuku. Yandi vandaka ti mpusa ya ngolo ya kusepedisa Yehowa, yo yina na mbala mosi yandi salaka bansoba. Kana nge ke tanga Masonuku, nge mpi lenda kuma ti lukanu ya kulemfukila Yehowa. Ebuna, nge ta kuma nduku ya ngolo ya Yehowa, mpi nge ta kuma kuwa kiese. Nge ta kuma kusepela mingi kuzabisa bantu mambu ya Yehowa. (Tanga 2 Bansangu 34:18, 19.) Kana nge ke tanga Biblia mbala na mbala, nge lenda mona mambu ya nkaka yina nge lenda yidika sambu nge kuma kusadila Nzambi mbote-mbote. Kana kele ti mambu yina ke lomba nde nge soba, soba nswalu mutindu Yoziasi salaka.

20, 21. (a) Inki mambu ya mutindu mosi bantotila iya ya Yuda salaka? (b) Inki beto ta longuka na disolo yina ke landa?

²⁰ Mbandu ya bantotila iya ya Yuda yina sadilaka Yehowa na ntima ya mvimba ke longa beto nki? Bantotila yai bakaka lukanu ya kusepedisa Yehowa mpi ya kusadila yandi luzingu na bo ya mvimba. Bo tudilaka Yehowa ntima ata ntangu bambeni ya ngolo kwisaka kunwanisa bo. Kima ya kuluta mfunu kele nde, bo zolaka Yehowa mingi, yo yina bo landaka kusadila yandi.

²¹ Ata bantotila yai iya vandaka bantu ya kukonda kukuka mpi salaka bifu, bo sepedisaka Yehowa. Ntangu Yehowa vandaka kutala bantima na bo, yandi vandaka kumona nde bo ke zolaka yandi mingi. Beto mpi kele bantu ya kukonda kukuka mpi ke salaka bifu. Kansi Yehowa ke vandaka na kiese ntangu beto ke sadilaka yandi na ntima ya mvimba. Na disolo yina ke landa, beto ta tubila malongi yina beto lenda baka na bifu yina bantotila yai salaka.