“Mambu ya Yehowa Kekanaka Kusala”

Kelunganaka Kaka “Bika mono tubila mambu ya Yehowa kekanaka kusala; yandi tubilaka mono nde: ‘Nge kele mwana na mono . . . Lomba mono, mono ta pesa nge bantu yonso.’”​—NKUNGA 2:7, 8, NW.

 1. Inki luswaswanu kele na kati ya lukanu ya Nzambi ti ya makanda?

YEHOWA NZAMBI ke ti lukanu mosi sambu na bantu mpi ntoto. Makanda mpi ke ti lukanu mosi. Kansi balukanu yango ke ya kuswaswana mpenza! Yo fwete vanda mutindu yina sambu Nzambi ketuba nde: “Mutindu zulu kele ntama ti ntoto, mutindu yo yina mpi banzila na mono ti bangindu na mono me luta ya beno.” Ntembe kele ve nde lukanu ya Nzambi fwete lungana kaka, sambu yandi kelanda na kutuba nde: “Mambu ya mono ke tubaka yo kele bonso mvula. Mutindu mvula ke katuka na zulu na kunoka, kansi yo ke vutuka kuna ve kana yo me podisa ntoto ve, kana yo me butisa yo ve, kana yo me menisa bima ve, kana yo me pesa ve bambuma ya bilanga na muntu ya bilanga ti madia na bantu ke zola kudia, mutindu yo yina mpi mambu yina ke katukaka na munoko na mono, yo ke vutuka ve mpamba na mono kana yo me sala ve ntete luzolo na mono, kana yo me lungisa ve bangindu na mono.”​—Yezaya 55:9-11.

2, 3. Inki mambu nkunga ya zole kemonisa pwelele, kansi nki bangyufula yo kebasisa?

² Nkunga ya zole kemonisaka pwelele nde lukanu ya Nzambi sambu na Ntotila na yandi yina kele Mesia talungana mpenza. Nzambi kupesaka mpeve na yandi na nsoniki na yo, Davidi, Ntotila ya Izraele ya ntama, sambu yandi zabisa na ntwala nde na ntangu mosi buna makanda takota na mavwanga ya ngolo. Bamfumu na yo tamonisa nde bo kele kontre Yehowa Nzambi mpi Mupakulami na yandi. Kansi, muyimbi-bankunga kuyimbaka dyaka nde: “Mono ke zabisa beno mambu ya Mfumu Nzambi me songa mono nde: ‘Nge kele mwana na mono . . . Lomba mono, mono ta pesa nge bantu yonso, nsi-ntoto ya mvimba mpi ta vanda ya nge.’”​—Nkunga 2:7, 8.

³ “Mambu ya Yehowa kekanaka kusala” ketendula nki sambu na makanda? Inki mutindu yo ketadila bantu yonso? Dyaka, mambu yina yo tasala tatendula nki sambu na bantu yonso ya kewaka Nzambi boma yina ketangaka nkunga ya zole?

Makanda Mekota na Mavwanga

 4. Inki mutindu nge tatendula na bunkufi bangindu ya mfunu yina kele na Nkunga 2:1, 2?

⁴ Sambu na kutubila mambu yina makanda ti bamfumu na yo tasala, muyimbi-bankunga keyantika kuyimba nkunga na yandi mutindu yai: “Sambu na nki makanda mekota na mavwanga mpi bimvuka ya makanda kelanda na kubokuta na nsi-nsi sambu na kima mosi ya mpamba? Bantotila ya ntoto metelema mpi bantu ya lukumu mevukana bonso muntu mosi sambu na kunwanisa Yehowa ti mupakulami na yandi.”​—Nkunga 2:1, 2, NW.a

5, 6. Inki ‘kima ya mpamba’ bimvuka ya makanda ‘kelanda na kubokutila na nsi-nsi’?

⁵ Inki ‘kima ya mpamba’ bimvuka ya makanda ya ntangu yai ‘kelanda na kubokutila na nsi-nsi’? Na kisika ya kundima Mupakulami ya Nzambi, disongidila Mesia to Kristu, makanda “kelanda na kubokuta na nsi-nsi,” to na kuyindula, mutindu bo talanda na kutanina kiyeka na bo. Bangogo yai ya nkunga ya zole kulunganaka dyaka na mvu-nkama ya ntete ya T.B. ntangu Bayuda mpi bamfumu ya Roma kuwakanaka sambu na kufwa Yezu Kristu, Ntotila yina ya Nzambi meponaka. Kansi, kulungana na yo ya nene kuyantikaka na mvu 1914 ntangu Nzambi kutulaka Yezu Ntotila na zulu. Banda na ntangu yina, ata kimvuka mosi ve ya politiki yina kele na ntoto kendimaka Ntotila yina ya Nzambi metulaka.

⁶ Inki muyimbi-bankunga zolaka kutuba ntangu yandi yulaka nde ‘sambu na nki bimvuka ya makanda vandaka kubokuta na nsi-nsi sambu na kima mosi ya mpamba’? Kima ya mpamba kele lukanu na bo; yo kele ya kukonda mfunu mpi yo talungana ve ata fyoti. Bo lenda tula ve ngemba mpi kuwakana ya mbote na ntoto yai. Kansi bo kesala mambu yina kemonisa mpenza nde bo kesosa kunwanisa luyalu ya Nzambi. Na kutuba ya mbote, bo mesala kimvuka mosi ya bambeni mpi bo mevukana sambu na kunwanisa Muntu ya Kuluta Kuzanguka ti Mupakulami na yandi. Yai kilau kibeni!

Ntotila ya Yehowa Menunga

 7. Balongoki ya ntete ya Yezu kumonisaka na kisambu nde Nkunga 2:1, 2 kulunganaka na nani?

⁷ Balongoki ya Yezu kumonisaka nde bangogo ya Nkunga 2:1, 2 kulunganaka na yandi. Ntangu bo monisaka bo mpasi sambu na lukwikilu na bo, bo sambaka mutindu yai: “Mfumu [Yehowa], nge muntu salaka zulu, ntoto, nzadi-mungwa, ti bima yonso yina kele na yo. Nge muntu songaka Mpeve na nge na kusonga nkaka na beto Davidi, muntu yina vandaka kusadila nge, na kutuba mambu yai: ‘Sambu na nki bantu yina kele Bayuda ve vandaka kuditula? Sambu na nki bantu vandaka kukana mambu ya mpamba-mpamba sambu na bantu ya nkaka? Bantotila ya nsi-ntoto yai yilamaka sambu na kunwana bitumba, Bamfumu kutanaka kisika mosi sambu na kunwana na Mfumu Nzambi ti Mesia na yandi.’ Ya kieleka, Erode Antipasi ti Ponse Pilate vukanaka na bwala yai ti banzenza na bantu ya makanda ya Israele sambu na kusala mambu ya mbi na muntu na nge yai Yesu ke sadilaka nge, ti ya nge solaka na kuvanda Mesia.” (Bisalu 4:24-27; Luka 23:1-12)b Ya kyeleka, na mvu-nkama ya ntete, bantu kusalaka komplo kontre Yezu, nsadi ya kupakulama ya Nzambi. Kansi, nkunga yai zolaka kulungana dyaka bamvu-nkama mingi na nima.

 8. Inki mutindu Nkunga 2:3 kelungana na bantu ya makanda ya ntangu yai?

⁸ Ntangu ntotila ya muntu, bonso Davidi, vandaka kuyala na Izraele ya ntama, makanda ya mimpani mpi bamfumu na yo vandaka kuvukana sambu na kunwanisa Nzambi mpi mupakulami na yandi ya yandi pesaka kiyeka. Inki beto lenda tuba sambu na ntangu na beto? Makanda ya bubu yai kezolaka ve kulemfuka na mambu yina Nzambi ti Mesia kelombaka. Yo yina, Biblia kemonisa bo nde bo ketuba bangogo yai: “Beto zenga bansinga na bo, mpi beto losa bansinga na bo ntama ti beto!” (Nkunga 2:3, NW) Bamfumu mpi bantu ya makanda kebuyaka na kulemfuka na mambu yonso yina Nzambi mpi Mupakulami na yandi kebuyisaka. Ya kyeleka, bikesa yonso ya bo tasala sambu na kuzenga bansinga yina mpi kulosa yo ntama tanunga ve.

Yehowa Kemona Bo Mpamba

9, 10. Sambu na nki Yehowa kemona makanda mpamba?

⁹ Bikesa yonso yina bamfumu ya makanda kesalaka sambu na kuyala bo mosi kukonda lutwadisu ya Nzambi kesalaka ve Yehowa ata kima mosi. Nkunga ya zole kelanda mutindu yai: “Mfumu Nzambi ke seka-seka bo; kuna na zulu na kiti na yandi ya kimfumu, yandi ke mona bo mpamba.” (Nkunga 2:4) Nzambi kelanda na kulungisa lukanu na yandi bonso nde bamfumu yai kele mfunu ve na meso na yandi. Yandi keseka bo sambu na lulendo na bo mpi yandi kemona bo mpamba. Bika bo kudisikisa sambu na mambu ya bo kekana kusala. Na meso ya Yehowa, bo kele kima mosi ya yandi keseka. Yandi keseka kimbeni na bo ya kukonda mfunu ya bo ketula.

¹⁰ Na bisika yankaka na bankunga na yandi, Davidi ketubila babakala ti makanda yina kele bambeni ya Nzambi mpi yandi keyimba nde: “[Yehowa], kwisa nge sadisa mono! Tala nge mosi, Nzambi ya Israele! Telama, pesa bamimpani yai ndola! Kuwila bo mawa ve, bo kele bantu ya mbi. Ntangu bo ke kwisa kuvutuka na bwala na nkokila, bo ke yungana-yungana, bo ke kwenda kungana bonso bambwa na kati ya bwala. Minoko na bo me fulukaka na kufinga bantu, baludimi na bo kele bonso bambele ya makasi, kansi bo ke yulaka nde: ‘Nani ya nkaka ta wa beto?’ Kansi nge Mfumu Nzambi, nge ke sekaka bo; nge ke sekaka bamimpani yonso!” (Nkunga 59:6-9) Yehowa keseka lulendo mpi mavwanga yina makanda ketudila yandi na buzoba yonso.

11. Inki mambu tabwa ntangu makanda tasosa kusala na mpila nde lukanu ya Yehowa kusalama ve?

¹¹ Bangogo ya Nkunga ya 2 kekumisa lukwikilu na beto ngolo na kuzaba nde Nzambi lenda nunga konso dyambu yina ya mpasi. Beto lenda tula ntima nde yandi kelungisaka kaka luzolo na yandi mpi yandi keyambulaka ve bansadi na yandi ya kwikama. (Nkunga 94:14) Yo yina, inki mambu tabwa ntangu makanda tasala bikesa sambu lukanu ya Yehowa kusalama ve? Nkunga yai kemonisa nde, Nzambi ‘tatubila bo na makasi’ ya ngolo bonso makelele ya nzasi. Dyaka, “na makasi na yandi ya ngolo,” bonso mikenikeni ya ngolo ya nzasi, “yandi tatula mavwanga na kati na bo.”​—Nkunga 2:5, NW.

Nzambi Metula Ntotila na Yandi

12. Nkunga 2:6 kelungana na nki Ntotila ya Nzambi kutulaka na kiti ya kimfumu?

¹² Mambu ya Yehowa ketuba na munoko ya muyimbi-bankunga na verse yina melanda kepesa mpenza bantu ya makanda mpasi. Yandi ketuba nde: “Na zulu ya ngumba na mono Sioni mono me tula ntotila ya mono me sola.” (Nkunga 2:6) Ngumba ya Sioni kuvandaka ngumba mosi na Yeruzalemi kisika bo pesaka Davidi kiyeka ya kuyala bonso ntotila na Izraele ya mvimba. Kansi Ntotila ya Mesia tavanda ve na kiti ya kimfumu na mbanza yina to na kisika yankaka na ntoto. Ya kyeleka, Yehowa metulaka dezia Yezu Kristu Ntotila ya Mesia ya yandi ponaka na Ngumba ya Sioni ya zulu.​—Kusonga 14:1.

13. Inki kuwakana Yehowa kusalaka ti Mwana na yandi?

¹³ Ntotila ya Mesia ketuba ntangu yai nde: “Bika mono tubila mambu ya Yehowa [yina mesalaka kuwakana ti Mwana na yandi sambu na Kimfumu] kekanaka kusala; yandi [Yehowa Nzambi] tubilaka mono nde: ‘Nge kele mwana na mono; mono, bubu yai, mono mekuma tata na nge.’” (Nkunga 2:7, NW) Kristu kutubilaka kuwakana ya Kimfumu ntangu yandi tubilaka bantumwa na yandi nde: “Na bampasi yonso ya mono vandaka kumona, beno vandaka kutina mono ve. Mono [kesala kuwakana mosi ti beno, kaka mutindu Tata na mono mesalaka kuwakana mosi ti mono, sambu na kimfumu, NW].”​—Luka 22:28, 29.

14. Sambu na nki beto lenda tuba nde Yezu mefwana mpenza na kuvanda Ntotila?

¹⁴ Mutindu Nkunga 2:7 kutubaka yo na ntwala, Yehowa kubingaka Yezu nde Mwana na Yandi ntangu yandi bakaka mbotika mpi mutindu yandi futumunaka yandi sambu na kupesa yandi luzingu ya kimpeve. (Nkunga 2:7; Marko 1:9-11; Roma 1:4; Baebreo 1:5; 5:5) Ee, Ntotila ya Kimfumu ya zulu kele Mwana mosi kaka ya mebutukaka ya Nzambi. (Yoane 3:16) Sambu yandi kele mwana ya dikanda ya kimfumu ya Ntotila Davidi, Yezu mefwana mpenza na kuvanda Ntotila. (2 Samuele 7:4-17; Matayo 1:6, 16) Mutindu nkunga yai kemonisa, Nzambi ketubila Mwana na yandi nde: “Lomba mono, mono ta pesa nge bantu yonso, nsi-ntoto ya mvimba mpi ta vanda ya nge.”​—Nkunga 2:8.

15. Sambu na nki Yezu kelomba nde bantu kukuma dikabu na yandi?

¹⁵ Ntotila yango, disongidila Mwana ya Nzambi yandi mosi, kele na kisika ya zole na nima ya Yehowa. Yezu kele muntu ya Yehowa memekaka, ya kwikama, mpi ya yandi ketudilaka ntima. Dyaka, Yezu kele na dikabu na yandi sambu yandi kele Mwana ya ntete ya Nzambi. Ya kyeleka, Yezu Kristu ‘mefwanana mpenza na Nzambi yina lenda monana ve. Yandi kele mwana ya ntete ya bantu yonso ti ya bima yonso ya Nzambi salaka.’ (Kolosai 1:15) Kima ya Yezu fwete sala kele kaka kulomba, ebuna Nzambi ‘kupesa yandi bantu yonso, nsi-ntoto ya mvimba mpi tavanda ya yandi.’ Yezu kelomba dikabu yai sambu yandi ‘kevandaka na kyese sambu na bantu’ mpi sambu na mpusa na yandi ya ngolo ya kulungisa mambu yina Tata na yandi ya zulu kezolaka kusala sambu na ntoto ti bantu.​—Bingana 8:30, 31.

Mambu ya Yehowa Kekana Kusala Makanda

16, 17. Nkunga 2:9 kemonisa nde nki takumina makanda?

¹⁶ Sambu nkunga ya zole ke na kulungana ntangu yai, ntangu ya kuvanda ya kukonda kumonana ya Yezu Kristu, inki mambu takumina makanda? Kubika fyoti Ntotila kulungisa mambu yai ya Nzambi kutubaka: “Nge [tabuka, NW] bo [makanda] ti fimbu ya kibende na maboko, nge ta fwaka bo mutindu bo ke pasulaka nzungu ya ntoto bipesi-bipesi.”​—Nkunga 2:9.

¹⁷ Bafimbu ya bantotila ya ntangu ya ntama vandaka kusonga kiyeka ya kimfumu na bo. Bafimbu mingi kuvandaka ya kibende, bonso yina ya bo ketubila na nkunga yai. Kutuba ya kifwani ya bo mesadila awa kemonisa mutindu Ntotila Kristu tafwa makanda kukonda mpasi. Ngolo ya yandi tasadila sambu na kubula fimbu yina ya kibende tapanza ntoto bipesi-bipesi bonso nzungu ya tuma, mpi mpila ya kuyidika yo tavanda dyaka ve.

18, 19. Sambu Nzambi kundima bantotila ya ntoto, inki bo fwete sala?

¹⁸ Keti bantotila ya insi fwete fwa kaka na ndola ya mutindu yai? Ve. Sambu muyimbi-bankunga kebondila bo na bangogo yai: “Ntangu yai, bantotila, beno monisa luswasukusu, beno bazuzi ya nsi-ntoto beno ndima nde bo sungika beno.” (Nkunga 2:10, NW) Muyimbi-bankunga kelomba bantotila na kutula dikebi ya ngolo sambu na kumonisa luswasukusu na dyambu yai. Bo fwete zaba nde balukanu na bo talungana ve, kansi balukanu ya Kimfumu ya Nzambi yina tanatila bantu mambote talungana kaka.

¹⁹ Sambu Nzambi kundima bantotila ya ntoto, bo fwete soba mambu ya bo kesala. Biblia kelongisila bo na ‘kusadila Mfumu Nzambi ti luzitu; mpi na kuvanda na kyese ti matekita.’ (Nkunga 2:11) Inki mambu takumina bo kana bo landa ndongisila yai? Na kisika ya kukota na mavwanga, bo lenda mona kyese yina Ntotila ya Mesia tapesa bo. Yo kele mfunu nde bantotila ya ntoto kuyambula kutula lulendo mpi kusikisa ya bo kesikisaka kimfumu na bo. Kuluta dyaka, yo talomba nde bo soba kukonda kusukinina mpi bo sadila luswasukusu sambu na kubakisa kiyeka ya kuluta nene ya Yehowa kele na yo yina lenda fwanana ve ti kiyeka na bo mpi ngolo ya kuluta nene ya Nzambi ti ya Ntotila na yandi yina kele Mesia.

“Beno Pesa Mwana Beze”

20, 21. ‘Kupesa mwana beze’ ketendula inki?

²⁰ Ntangu yai Nkunga ya 2 kepesa bamfumu ya makanda emvitasio mosi ya mawa. Na kisika ya kuvukana sambu na kunwanisa Nzambi, yandi kelongisila bo nde: “Beno [pesa mwana beze, NW]; kana ve yandi [Yehowa Nzambi] ta wa makasi [mpi beno fwa ve kuna na nzila, NW], sambu yandi ke waka makasi na mbala mosi.” (Nkunga 2:12a) Bantu fwete lemfuka na mambu yina Yehowa, Nkwa Kimfumu, kekana kusala. Ntangu Nzambi kutulaka Mwana na yandi na kiti ya Kimfumu, yo lombaka nde bamfumu ya ntoto kuyambula na “kubokuta na nsi-nsi sambu na kima mosi ya mpamba.” Yo lombaka nde bo ndima na mbala mosi Ntotila yina mpi bo lemfukila yandi na mambu yonso.

²¹ Keti yo lombaka mpenza nde bo “pesa mwana beze”? Ntangu bo sonikaka nkunga yai, kupesa beze vandaka kidimbu ya kusonga kinduku mpi muntu yina meyamba banzenza vandaka kupesa bo beze sambu na kuzodila bo kukwisa ya mbote na nzo na yandi. Kupesa beze vandaka mpi kidimbu ya kumonisa kwikama. (1 Samuele 10:1) Na verse yai ya nkunga ya zole, Nzambi kelomba makanda na kupesa Mwana na yandi beze, to kuyamba yandi, bonso Ntotila ya kupakulama.

22. Inki lukebisu bamfumu ya makanda fwete tudila dikebi?

²² Bantu yina kebuyaka kundima kiyeka ya Ntotila yina Nzambi meponaka kefingaka Yehowa. Bo kendimaka ve kimfumu ya Yehowa Nzambi ya inza ya mvimba, kiyeka na yandi, mpi nswa ya yandi kele na yo ya kupona Ntotila yina mefwana mpenza na kuvanda mfumu ya kuluta mbote sambu na bantu. Bamfumu ya makanda tabakisa nde makasi ya Nzambi tabwila bo na kintulumukina, ntangu bo tasosa kulungisa balukanu na bo mosi. Yandi “ke waka makasi na mbala mosi,” to makasi na yandi kekwisaka nswalu mpi ata muntu mosi ve lenda kangisa yo. Bamfumu ya makanda fwete ndima lukebisu yai na ntonda yonso mpi kusala mambu yina bo kelomba bo. Kana bo sala mutindu yina bo taguluka.

23. Bantu kele dyaka na ntangu ya kusala inki?

²³ Nkunga yai ya ketubila mambu ya ngolo kesuka mutindu yai: “Kiese na bantu yonso yina ke tinaka na yandi [Yehowa] sambu yandi ke taninaka bo.” (Nkunga 2:12b) Bantu kele dyaka ti ntangu ya kusosa lutaninu. Yo kele mpi mutindu mosi ata sambu na bamfumu yina ke na kupesa maboko na kulungisa balukanu ya makanda. Bo lenda tina na Yehowa, yina ketaninaka bantu na luyalu ya Kimfumu na yandi. Kansi bo fwete sala yo kukonda kusukinina na ntwala nde Kimfumu ya Mesia kufwa makanda yina kele bambeni na yandi.

24. Inki mutindu beto lenda zinga na lutaninu ya kuluta mbote ata na inza yai ya ke na mavwanga?

²⁴ Kana beto kelonguka Masonuku na kikesa yonso mpi kesadila bandongisila na yo na luzingu na beto, beto lenda vanda na luzingu mosi ya kyese ata na ntangu yai ya inza ke na mavwanga. Kusadila bandongisila ya Masonuku kesalaka nde dibuta kuvanda ti bangwisana ya kyese mpi ya kukonda basusi ti boma yina inza yai kenataka. Kulanda bandongisila ya Biblia kebwisaka beto ntima na kuzaba nde beto kesepedisaka Ngangi na beto. Katula Nkwa Kimfumu, ata muntu yankaka ve lenda pesa beto ‘moyo ya bubu ti moyo ya kekwisa na ntwala,’ na nima ya kufwa bantu yonso yina kezolaka ve mambu ya mbote mpi kebuyaka luyalu ya Kimfumu na yandi.​—1 Timoteo 4:8.

25. Sambu “mambu ya Yehowa kekanaka kusala” kelunganaka kaka, beto lenda tula ntima nde nki mambu tasalama na ntangu na beto?

²⁵ “Mambu ya Yehowa kekanaka kusala” kelunganaka kaka. Sambu yandi kele Ngangi na beto, Nzambi mezaba mambu yina meluta mbote sambu na bantu mpi yandi talungisa lukanu ya kupesa bantu ya bulemfu ngemba, kyese, mpi lutaninu ya mvula na mvula na Kimfumu ya Mwana na yandi ya yandi kezolaka mingi. Sambu na yina metala ntangu na beto, profete Daniele kusonikaka nde: “Ntangu ya bantotila yina ta yala, Nzambi ya zulu ta tula ntotila mosi yina ta yalaka tii kuna; . . . yandi ta fwa [mpi tasukisa, NW] bantotila yonso ebuna yandi ta yalaka tii kuna.” (Daniele 2:44) Yo yina, yai kele mpenza ntangu ya ‘kupesa Mwana beze’ mpi ya kusadila Yehowa, Nkwa Kimfumu!

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tavutula?

• Inki “mambu ya mpamba” bimvuka ya makanda ‘kelanda na kubokutila na nsi-nsi’?

• Sambu na nki Yehowa ke na kumona makanda mpamba?

• Inki mambu Nzambi kekana kusala makanda?

• ‘Kupesa mwana beze’ ketendula inki?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 15]

Bamfumu ti bantu ya Izraele kusalaka komplo kontre Yezu Kristu

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Nzambi metulaka Kristu Ntotila na Ngumba ya Sioni ya zulu