Yehowa Kele Nzambi ya Kezolaka Kyeleka
“Nge muntu ta gulusa mono sambu nge kele Nzambi ya [kezolaka] kieleka.”—NKUNGA 31:6.
1. Mambu vandaka kusalama nki mutindu na zulu mpi na ntoto ntangu luvunu kuvandaka ve?
KUVANDAKA ti ntangu mosi yina luvunu kuvandaka ve. Bantu yonso vandaka kuzinga na zulu kuvandaka bigangwa ya kimpeve ya kukuka, yina vandaka kusadila Ngangi na bo, ‘Nzambi ya kezolaka kieleka.’ (Nkunga 31:6) Luvunu mpi mambu ya kukusa kuvandaka ve. Yehowa vandaka kusolula mambu ya kyeleka ti bana na yandi ya kimpeve. Yandi vandaka kusala mutindu yina sambu yandi zolaka bo mpi vandaka kutula dikebi ya ngolo na mambote na bo. Mambu kuvandaka mpi mutindu mosi na ntoto. Yehowa kusalaka bakala ti nkento ya ntete, mpi na nsadisa ya nzila ya yandi ponaka, yandi vandaka kusolula ti bo mbala na mbala na mutindu mosi ya pwelele, ya kukonda mpasi, mpi ya kyeleka. Yo vandaka dyambu mosi ya mbote mpenza!
2. Nani kukotisaka luvunu, mpi sambu na inki?
2 Kansi, nsukansuka, mwana mosi ya kimpeve ya Nzambi kuponaka yandi mosi na lulendo yonso na kukuma nzambi mpi mbeni ya Yehowa. Kigangwa yai ya kimpeve, yina kuzabanaka na nima na zina ya Satana Dyabulu, kuzolaka nde bantu yankaka kusambila yandi. Sambu na kulungisa lukanu na yandi, yandi sadilaka luvunu bonso mwaye ya kunata bantu yankaka na nsi ya kiyeka na yandi. Sambu yandi salaka mutindu yina, yandi kumaka “muntu ya luvunu mpi tata ya luvunu.”—Yoane 8:44.
3. Inki mutindu Adami ti Eva kusalaka ntangu Satana kukusaka bo, mpi nki mpasi yo natilaka bantu?
3 Satana kusadilaka nyoka sambu na kutubila nkento ya ntete, Eva, nde kana yandi kukulula nsiku ya Nzambi mpi kudya mbuma yina Nzambi buyisaka bo, yandi tafwa ve. Dyambu yai kuvandaka luvunu. Satana songaka dyaka Eva nde kana yandi dya mbuma yina yandi takuma bonso Nzambi, mpi yandi tazaba mambu ya mbote ti ya mbi. Dyambu yai mpi, kuvandaka luvunu. Ata Eva vandaka mekusamaka ntete ve ata mbala mosi, yandi bakisaka nde mambu yina nyoka vandaka kutubila yandi kuwakanaka ve ti mambu yina Nzambi kutubilaka bakala na yandi, Adami. Kansi, yandi ponaka na kukwikila mambu yina Satana kusongaka yandi, kansi Yehowa ve. Sambu yandi kusamaka mbotembote, yandi bakaka mbuma mpi kudyaka yo. Na nima, Adami mpi kudyaka mbuma. (Kuyantika 3:1-6) Bonso Eva, Adami vandaka mewaka ntete ve mambu ya luvunu, kansi yandi kusamaka ve. (1 Timoteo 2:14) Mambu yina yandi salaka kumonisaka nde yandi losaka Muntu ya kusalaka yandi. Yo natilaka bantu yonso mpasi. Sambu na kukonda bulemfu ya Adami, disumu mpi lufwa, yika mpi kikalulu ya kufuta avoka mpi bampasi ya mutindu na mutindu, kupanzanaka na bana na bo yonso.—Roma 5:12.
4. (a) Inki mambu ya luvunu Satana kutubaka na Edeni? (b) Inki beto fwete sala sambu Satana kukusa beto ve?
4 Luvunu mpi memwanganaka. Beto fwete ndima nde luvunu yina Satana kutubaka na kilanga ya Edeni kunwanisaka bukyeleka ya Yehowa yandi mosi. Satana kutubaka nde Nzambi kukusaka mpi yandi pimisaka bankwelani ya ntete kima mosi ya mbote. Yo vandaka ve mutindu yina ata fyoti. Adami ti Eva kubakaka ve mambote sambu na kukolama na bo. Bo fwaka, kaka mutindu Yehowa kutubaka. Kansi, Satana kulandaka na kutuba mambu ya luvunu sambu na kunwanisa Yehowa, na mpila nde na nima ya bamvu-nkama mingi ntumwa Yoane kusonikaka na ngolo ya mpeve santu nde Satana “ke kusaka bantu yonso.” (Kusonga 12:9) Sambu Satana Dyabulu kukusa beto ve, beto fwete tula ntima yonso na mambu ya kyeleka yina Yehowa ketubaka mpi na Ndinga na yandi. Inki mutindu nge lenda yedisa mpi kukumisa ngolo ntima ya nge ketulaka na Yehowa mpi kuvanda ngolo nge mosi na kukonda kundima mambu ya luvunu yina Mbeni na yandi ketubaka?
Yehowa Mezaba Kyeleka
5, 6. (a) Yehowa kele na nzayilu ya nki kiteso? (b) Nzayilu ya bantu kele nki kiteso kana beto fwanisa yo ti yina ya Yehowa?
5 Biblia kemonisaka pwelele nde Yehowa muntu “salaka bima yonso.” (Efezo 3:9) Yandi “muntu salaka zulu, ntoto, nzadi-mungwa, ti bima yonso yina kele na yo.” (Bisalu 4:24) Sambu Yehowa kele Ngangi, yandi mezaba kyeleka yina metala bima yonso. Beto tadila mbandu yai: Yindula nde muntu mosi yina mesala pula mpi na nima yandi mosi metunga nzo na yandi, yandi metula mabaya, mpi yandi memanisa kutunga yo yandi mosi. Yandi tazaba nzo na yandi mbotembote kibeni, mpi yandi tazaba yo mbote kuluta konso muntu yina ketala yo. Bantu kezabaka mbote bima yina bo mosi kesalaka. Mutindu mosi mpi, Ngangi mezaba mbote bima yonso ya yandi mesalaka.
6 Profete Yezaya kutubilaka mbote bunene ya nzayilu ya Yehowa. Beto ketanga mutindu yai: “Nani me tesaka ntete masa ya nzadi-mungwa na diboko na yandi? Nani me mekaka ntete nene ya zulu na misapi na yandi? Nani me bakaka ntete kiteso ya ntoto yonso na kitunga? Nani me tesaka ntete bangumba ya nene ti ya fioti na kilo? Nani me tesaka ntete mabanza ya Mfumu Nzambi? Nani me pesaka yandi ntete bandongisila na kulonga yandi? Yandi wakanaka na nani na kulonga yandi? Nani songaka yandi nzila ya mayele?” (Yezaya 40:12-14) Ya kyeleka, Yehowa kele “Nzambi yina kuzaba mambu yonso” mpi “muntu ya mayele mingi.” (1 Samuele 2:3; Yobi 36:4; 37:16) Beto mezaba mambu fyoti mpenza kana beto kudifwanisa ti yandi! Ata bantu mezaba mambu mingi kibeni, kiteso ya beto kezabaka bima ya yandi salaka mefwana nkutu ve ti “balweka ya banzila [ya Nzambi].” Yo kele bonso “ndinga ya nsi-nsi” kana beto fwanisa yo ti “makelele ya ngolo ya nzasi.”—Yobi 26:14, NW.
7. Inki mambu Davidi kundimaka sambu na kiteso ya nzayilu yina Yehowa kele na yo, mpi beto fwete ndima inki?
7 Sambu Yehowa kusalaka beto, yo ke pwelele nde yandi mezaba beto mbote. Ntotila Davidi kundimaka dyambu yai. Yandi sonikaka nde: “Mfumu Nzambi, nge me tala ntima na mono mbote-mbote, nge me zaba mono. Nge zaba ntangu mono ke vandaka, nge zaba ntangu mono ke telamaka; ata nge kele ntama nge ke zabaka ngindu na mono yonso. Nge ke monaka mono ntangu mono ke tambula ti ntangu mono ke pema, nge zaba mambu yonso ya mono ke salaka. Ata mono me tuba ntete ve nge ke zabaka nki mono ke zola kutuba.” (Nkunga 139:1-4) Ya kyeleka, Davidi kubakisaka nde bantu kevandaka ti kimpwanza ya kupona, disongidila nde, Nzambi mepesaka beto mayele ya kulemfuka to ya kukolama na yandi. (Kulonga 30:19, 20; Yozue 24:15) Kansi, Yehowa mezaba beto mbote-mbote kuluta beto mosi. Yandi kezodilaka beto mambu yina kele ya mbote, mpi yandi kele ya kufwana sambu na kutambusa banzila na beto. (Yeremia 10:23) Ya kyeleka, kele ti longi mosi ve, muntu mosi ve ya mayele, muntu mosi ve ya kepesaka bandongisila yina mefwana na kulonga beto kyeleka mpi kukumisa beto mayele mpi kupesa beto kyese.
Yehowa Ketubaka Kyeleka
8. Inki mutindu beto mezaba nde Yehowa ketubaka kyeleka?
8 Kuzaba kyeleka ketendula ve nde muntu yina mezaba yo tatubaka kyeleka ntangu yonso, to tavanda masonga. Mu mbandu, Dyabulu kuponaka ve na ‘kuzinga na mambu ya kieleka.’ (Yoane 8:44) Na kuswaswana, Yehowa kele “ya kufuluka na . . . kyeleka.” (Kubasika 34:6, 7, NW) Masonuku kemonisaka pwelele nde Yehowa kele Nzambi mosi yina ketubaka kyeleka. Ntumwa Polo kutubaka nde: “Nzambi lenda tuba luvunu ve,” mpi nde Nzambi “ke tubaka luvunu ve.” (Baebreo 6:18; Tito 1:2) Kutuba kyeleka kele kitini mosi ya mfunu ya kimuntu ya Nzambi. Beto lenda tula ntima na Yehowa sambu yandi kele masonga; yandi kepesaka ve bantu na yandi ya kwikama nsoni.
9. Inki mutindu zina ya Yehowa kele ya kukangama ti kyeleka?
9 Zina ya Yehowa yo mosi kemonisa nde yandi ketubaka mambu ya kyeleka. Zina ya Nzambi ketendula “Yandi Kekumisaka.” Zina yai kemonisa Yehowa bonso muntu yina kekumaka malembemalembe Muntu yina kelungisaka mambu yonso ya yandi silaka. Kele na muntu yankaka ve yina lenda sala mutindu yai. Sambu Yehowa kele Muntu ya kele na Zulu ya Bima Yonso, ata kima mosi ve lenda kanga yandi nzila na kulungisa balukanu na yandi. Yehowa kele ve kaka Nzambi ya ketubaka kyeleka kansi yandi mosi mpamba kele ti ngolo mpi ti mayele yina lenda lungisa mambu yonso ya yandi ketubaka.
10. (a) Inki mutindu Yozue kumonaka bukyeleka ya Yehowa? (b) Inki balusilu ya Yehowa ya melunganaka yina nge memonaka?
10 Yozue kuvandaka mosi na kati ya bantu yina kumonaka mambu ya kuyituka yina kumonisaka nde Yehowa ketubaka kyeleka. Yozue kuvandaka na Ezipte ntangu Yehowa kutindaka bandola kumi na dikanda yina, mpi yandi vandaka kuzabisa konso ndola na ntwala. Na kati ya mambu yina Yehowa kuzabisaka na ntwala mpi yina kulunganaka, Yozue kumonaka kulungana ya lusilu ya Yehowa ya kukatula bantu ya Izraele na kimpika na Ezipte mpi kutwadisa bo na Ntoto ya Lusilu, mpi kununga basoda ya ngolo ya Kanana yina vandaka kunwanisa bo. Penepene na nsuka ya luzingu na yandi, Yozue kutubilaka bambuta-bantu ya dikanda ya Izraele nde: “Beno me zaba mbote-mbote na ntima na beno yonso nde Mfumu Nzambi, Nzambi na beno, me sala mambu yonso ya yandi tubaka; ata kima mosi bikalaka ve, yandi me lungisa mambu yonso mpenza.” (Yozue 23:14) Ata nge memonaka ve mambu ya kuyituka bonso Yozue, keti nge memonaka bukyeleka ya balusilu ya Nzambi na luzingu na nge?
Yehowa Kezabisaka Kyeleka
11. Inki kemonisa nde Yehowa kezolaka kuzabisa kyeleka na bantu?
11 Yindula kibuti mosi yina mezaba mambu mingi kansi yandi kesolulaka mpenza ve ti bana na yandi. Keti nge kele na ntonda ve sambu Yehowa kele ve mutindu yina? Yehowa kesolulaka ti bantu na zola yonso, mpi yandi kesalaka yo na kyese yonso. Biblia kebinga yandi “Longi ya Nene.” (Yezaya 30:20, NW) Sambu na ntima na yandi ya mbote, yandi kesolulaka ata ti bantu yina kezolaka ve kuwidikila yandi. Mu mbandu, Yehowa kupesaka Ezekiele mukumba ya kusamuna na bantu yina ya yandi zabaka nde bo tandima ve nsangu na yandi. Yehowa kutubaka nde: “Nge, [mwana ya] muntu, telama, kwenda kutuba na bantu ya Israele mambu ya mono ke songa nge.” Na nima yandi kebisaka nde: “Ata muntu mosi ve na bantu ya Israele ta zola kuwa nge; ata mono mpi bo ta wila mono ve. Bo yonso kele ntu-ngolo.” Yo vandaka mukumba mosi ya mpasi, kansi Ezekiele kulungisaka yo na kwikama yonso, mpi na kusalaka mutindu yina yandi monisaka mawa bonso yina Yehowa kevandaka na yo. Kana bo mepesa nge kisika mosi ya mpasi sambu na kusamuna mpi nge ketula ntima na Nzambi, nge lenda tula kivuvu nde yandi tapesa nge kikesa kaka mutindu yandi salaka yo na profete Ezekiele.—Ezekiele 3:4, 7-9.
12, 13. Na nki banzila Nzambi kesolulaka ti bantu?
12 Yehowa kezolaka nde “bantu ya mitindu yonso kuguluka mpi kubaka nzayilu ya sikisiki ya kyeleka.” (1 Timoteo 2:4, NW) Yandi tubaka na nzila ya baprofete, ya bawanzyo, nkutu ti na nzila ya Mwana na yandi ya zola, Yezu Kristu. (Baebreo 1:1, 2; 2:2) Yezu kutubilaka Pilate nde: “Kisalu ya mono butukilaka ti ya mono kwisilaka awa na nsi-ntoto, yo kele sambu na kutuba kitemwe na mambu yina kele ya kieleka. Konso muntu yina kele [na ndambu] ya kieleka, yandi ke waka ndinga na mono.” Pilate vandaka ti dibaku mosi ya mbote ya kulonguka mbala mosi na munoko ya Mwana ya Nzambi yandi mosi kyeleka yina metala ngidika yina Yehowa mesalaka sambu na kugulusa bantu. Kansi, Pilate kuvandaka ve na ndambu ya kyeleka, mpi yandi zolaka ve nde Yezu kulonga yandi. Nkutu, Pilate kuvutulaka na lulendo yonso nde: “Kieleka kele nki?” (Yoane 18:37, 38) Mawa mpenza sambu na yandi! Kansi, bantu mingi kuwaka kyeleka yina Yezu kulongaka. Yandi tubilaka balongoki na yandi nde: “Kyese na meso na beno sambu yo kemona, mpi na makutu na beno sambu yo kewa.”—Matayo 13:16, NW.
13 Yehowa metaninaka kyeleka na nzila ya Biblia mpi yandi mesalaka nde bantu ya bisika yonso kuvanda na yo. Biblia ketubaka mambu kaka mutindu yo kele. Yo ketendulaka kaka ve bikalulu, balukanu, mpi bantuma ya Nzambi, kansi mpi mambu yina kesalamaka mpenza na kati ya bantu. Yezu kutubaka na kati ya kisambu na Yehowa nde: “Ndinga na nge kele kyeleka.” (Yoane 17:17, NW) Sambu na kikuma yai, Biblia kele ve mukanda mosi ya mefwanana ti mikanda yankaka. Kaka yo mpamba kele mukanda ya bantu kusonikaka na ngolo ya Nzambi yina mezaba mambu yonso. (2 Timoteo 3:16) Yo kele dikabu mosi ya kuluta mbote yina Nzambi mepesaka bantu, mpi bansadi ya Nzambi kebakaka yo mpenza na valere. Yo tavanda mayele kana beto ketanga yo konso kilumbu.
Kangama Ngolo na Kyeleka
14. Tanga mwa mambu yina Yehowa ketuba nde yandi tasala, mpi sambu na nki beto fwete kwikila yandi?
14 Beto fwete ndima mambu yina Yehowa ketubilaka beto na Ndinga na yandi. Yandi kele muntu yina yandi ketuba nde yandi kele, mpi yandi tasala mambu yina yandi ketuba nde yandi tasala. Beto kele ti bikuma yonso ya kutula ntima na Nzambi. Beto lenda kwikila yo ntangu Yehowa ketuba nde yandi tapesa “ndola na bantu yina ke kuzaba Nzambi ve, bayina ke zola kulanda ve Nsangu ya Mbote ya Mfumu na beto Yesu.” (2 Tesalonika 1:8) Beto lenda kwikila dyaka Yehowa ntangu yandi ketuba nde yandi kezolaka bantu yina kelandaka lunungu, ntangu yandi ketuba nde yandi tapesa luzingu ya mvula na mvula na bantu yina kemonisaka lukwikilu, mpi ntangu yandi ketuba nde yandi takatula mpasi, kudila, mpi ata lufwa. Yehowa kendimisa kulungana ya lusilu yai ya nsuka ntangu yandi pesaka ntuma yai na ntumwa Yoane: “Sonika mambu yai, sambu mambu yai ya mono ke tuba kele ya kieleka, nge lunga tula ntima na yo.”—Kusonga 21:4, 5; Bingana 15:9; Yoane 3:36.
15. Tanga mwa mambu ya luvunu yina Satana kemwangaka.
15 Satana kele mpenza mbeni ya Yehowa. Na kisika ya kupesa bantu nsemo, yandi kekusaka bo. Sambu na kulungisa lukanu na yandi ya kukatula bantu na lusambu ya bunkete, Satana kemwangaka mambu mingi ya luvunu. Mu mbandu, Satana kezolaka kupusa beto na kukwikila nde Nzambi kemonaka ve mfunu ya kupusana penepene na beto mpi yandi ketulaka ve dikebi na bampasi ya bantu kemonaka na ntoto. Kansi, Biblia kemonisa nde Yehowa ketulaka dikebi ya mingi na bigangwa na yandi mpi kewaka mpasi na ntima sambu na mambi mpi bampasi. (Bisalu 17:24-30) Satana kezolaka mpi nde bantu kukwikila nde kulanda mambu ya kimpeve kele kubebisa ntangu mpamba. Na kuswaswana, Biblia kendimisa beto nde “Nzambi ke salaka bantu mbi ve, kansi yandi ke salaka bo mbote. Yandi ta vila ve kuzola ya ntima yina ya beno ke songaka yandi.”Dyaka, yo kemonisaka pwelele nde “Nzambi ke pesaka matabisi na bantu yina ke sosaka yandi.”—Baebreo 6:10; 11:6.
16. Sambu na nki Bakristu fwete kangula meso mpi kukangama ngolo na kyeleka?
16 Sambu na yina metala Satana, ntumwa Polo kusonikaka nde: “Nzambi ya ntangu yai me fwaka mayele na bo. Yandi ke kangaka bo nzila na kutala mwinda ya Nsangu ya Mbote; yo kele Nsangu ya lukumu ya Kristo yina kele bonso Nzambi mpenza.” (2 Korinto 4:4) Bonso Eva, bantu mingi kekusamaka mpenza na Satana Dyabulu. Bankaka kelandaka nzila ya Adami, yina kukusamaka ve kansi yina kukolamaka na luzolo yonso. (Yude 5, 11) Yo yina, yo kele mfunu nde Bakristu kukangula meso mpi kukangama ngolo na kyeleka.
Yehowa Kelombaka “Lukwikilu ya Kieleka”
17. Inki beto fwete sala sambu Yehowa kundima beto?
17 Sambu Yehowa ketubaka kyeleka na banzila na yandi yonso, yandi kezolaka nde bantu yina kesambila yandi mpi kutuba kyeleka. Muyimbi-bankunga kusonikaka nde: “Mfumu Nzambi, nani lenda kota na nzo na nge? Nani lenda bikala na ngumba na nge yai Sioni? Kele kaka muntu yina ke landaka luzolo ya Nzambi na mambu yonso, ke salaka mambu ya mbote ntangu yonso; yandi ke tubaka mambu ya kieleka, ke kusaka ve.” (Nkunga 15:1, 2) Sambu na Bayuda yina kuyimbaka bangogo yai, kutubila ngumba ya santu ya Yehowa kuyibusaka bo Ngumba ya Sioni, kisika Ntotila Davidi kunataka sanduku ya kuwakana na nzo ya tenta yina yandi salaka. (2 Samuele 6:12, 17) Ngumba mpi nzo ya tenta kuyibusaka bo kisika ya kifwani yina Yehowa vandaka kuvanda. Na kisika yina bantu lendaka kupusana penepene na Nzambi sambu na kubondila yandi sambu yandi wila bo mawa.
18. (a) Kuvanda nduku ya Nzambi kelombaka inki?
18 Konso muntu yina kezola kukuma nduku ya Yehowa fwete tubaka kyeleka “na ntima na yandi,” kansi na bikobo kaka ve. Banduku ya kyeleka ya Nzambi fwete vanda na ntima ya masonga mpi fwete monisa pwelele “lukwikilu ya kieleka,” sambu mambu ya kyeleka kekatukaka na ntima. (1 Timoteo 1:5; Matayo 12:34, 35) Nduku ya Nzambi kekusaka ve to ketubaka luvunu ve, sambu ‘Yehowa kemengaka bantu ya luvunu.’ (Nkunga 5:7) Bambangi ya Yehowa na ntoto ya mvimba kesalaka kikesa na kutuba kyeleka sambu bo kelandaka mbandu ya Nzambi na bo. Disolo ya melanda tatubila dyambu yai.
Inki Mutindu Nge Tavutula?
• Sambu na nki Yehowa mezaba kyeleka yina metala bima yonso?
• Inki mambu kesonga nde Yehowa ketubaka kyeleka?
• Inki mutindu Yehowa kuzabisaka kyeleka?
• Na yina metala kyeleka, inki Nzambi kelombaka na beto?
(b) Inki beto tatadila na disolo yina talanda?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 23]
Nzambi ya kezolaka kyeleka mezaba mambu yonso ya metala bima yina yandi mesalaka
[Bifwanisu ya kele na lutiti 25]
Balusilu ya Yehowa talungana