Bika Luswasukusu Kusungimina Nge
“Ndenda ya kuyindula talanda na kusungimina nge, luswasukusu tatanina nge.”—BINGANA 2:11, NW.
1. Luswasukusu lenda tanina beto na inki?
YEHOWA kezola nde nge monisa luswasukusu. Sambu na inki? Sambu yandi kezaba nde yau tatanina nge na bigonsa mingi. Bingana 2:10-19 (NW) keyantika na kutubaka nde: “Ntangu mayele takota na ntima na nge mpi nzayilu takuma kitoko na moyo na nge, ndenda ya kuyindula talanda na kusungimina nge, luswasukusu tatanina nge.” Kutanina nge na inki? Na mambu bonso “nzila ya mbi,” bayina keyambulaka banzila ya kusungama, mpi bantu ya kebikisaka nzila na ndyatilu na bau ya mvimba.
2. Luswasukusu kele inki, ye Bakristu kezodila kibeni inki mutindu ya luswasukusu?
2 Na ntembe ve nge tayibuka nde luswasukusu kele kingangu yina mabanza kesadilaka sambu na kuswaswanisa kima mosi na yankaka. Muntu yina kele na luswasukusu kemonaka luswaswanu ya bangindu to mambu ye yandi kevandaka ti nzengolo ya mbote ya mabanza. Bonso Bakristu, beto kezodila ntetentete luswasukusu ya kimpeve yina kele na lufulu na nzayilu ya sikisiki ya Ndinga ya Nzambi. Ntangu beto kelonguka Masonuku, yau kele bonso nde beto ketimuna sambu na kubaka babriki ya kutungila luswasukusu ya kimpeve. Yina ya beto kelonguka lenda sadisa beto na kubaka banzengolo yina keyangidikaka Yehowa.
3. Inki mutindu beto lenda zwa luswasukusu ya kimpeve?
3 Ntangu Nzambi yulaka Ntotila ya Izraele Salomo inki lusakumunu yandi vandaka na yau mfunu, muyadi yai ya toko tubaka nde: “Nge fwete pesa nsadi na nge ntima ya bulemfu sambu na kusambisa bantu na nge, sambu na kuswasukisa mbote ti mbi.” Salomo lombaka luswasukusu, mpi Yehowa pesaka yandi yau na kiteso ya mingi kibeni. (1 Bantotila 3:9, NW; 4:30) Sambu na kuzwa luswasukusu, beto fwete samba, mpi beto fwete longuka Ndinga ya Nzambi na nsadisa ya mikanda ya ketemunaka yina kepesamaka na nzila ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” (Matayo 24:45-47, NW) Yau tasadisa beto na kuyedisa luswasukusu ya kimpeve na mpila nde beto kuma “bambuta na bingangu ya mbakisa,” ya kufwana na “kuswa[sukisa] mambu ya mbote ti mambu ya mbi.”—1 Korinto 14:20, NW; Baebreo 5:14.
Mfunu ya Mingi ya Luswasukusu
4. Inki kele disongidila ya kuvanda ti disu ya “petepete,” ye inki mutindu yau lenda pesa beto mambote?
4 Ti luswasukusu ya mbote, beto lenda sala na kuwakana ti bangogo ya Yezu Kristu yai: “Beno landa kaka na kusosa Kimfumu [ya Nzambi] ti mambu yina ya yandi ke zolaka, ebuna yandi ta yika beno bima [ya kinsuni] yina yonso.” (Matayo 6:33) Yezu tubaka mpi nde: “Meso na nge kele . . . mwinda ya nitu na nge. Kana meso na nge kele mbote [“petepete,” NW], nitu na nge ya mvimba mpi kele na mwini.” (Luka 11:34) Disu kele mwinda ya kifwani. Disu ya “petepete” kele masonga, kenongaka kisika mosi. Ti disu ya mutindu yai, beto lenda monisa luswasukusu mpi kutambula nkatu kubula sakuba na kimpeve.
5. Na mambu ya kinkita, inki beto fwete tula na ntu na yina metala lukanu ya dibundu ya Bukristu?
5 Na kifulu ya kulunda disu na bau petepete, bankaka menataka mpasi na luzingu na bau ti na luzingu ya bankaka ti binkita ya mpukumuna. Kansi beto fwete vila ve nde dibundu ya Bukristu kele “dikunzi mpi lufulu ya kyeleka.” (1 Timoteo 3:15, NW) Bonso makunzi ya nzo, dibundu kesimbaka kyeleka ya Nzambi, kansi kisalu ya kinkita ya muntu ata mosi ve. Mabundu ya Bambangi ya Yehowa metulamaka ve bonso bisika ya kuyedisa bima to bisalu ya kinkita. Beto fwete buya kusala kinkita na kati ya Nzo ya Kimfumu. Luswasukusu kesadisa beto na kumona nde Banzo ya Kimfumu, Kulonguka ya Mukanda ya Dibundu, balukutakanu ya nene, ti balukutakanu ya distrike ya Bambangi ya Yehowa kele bisika sambu na kinkundi ya Bukristu ti masolo ya kimpeve. Kana beto kesadila binkundi ya kimpeve sambu na kuyedisa konso mutindu yina ya kinkita, keti yau tamonisa ve mwa ndambu ya luvwezo sambu na mambu ya mfunu ya kimpeve? Binduku ya dibundu lenda sadilama ve ata fyoti sambu na kuzwa mbongo.
6. Sambu na inki bima ya kinkita to balusadisu lenda tekama ve to kusikisama na balukutakanu ya dibundu?
6 Bankaka mesadilaka kukutana na bau ya teokrasi sambu na kuteka bankisi to mafuta ya nitu, bima ya vitamine, lusadisu ya batelefone, bima ya kutungila, mabaku ya banzyetelo, baprograme ti bisadilu ya ordinatere mpi buna na buna. Kansi, balukutakanu ya dibundu kele ve kisika ya kutekila to ya kusikisila bima to lusadisu ya kinkita. Beto lenda swasukisa munsiku ya kesadilama awa kana beto yibuka nde Yezu “kula[ka] bantu yonso vandaka na [tempelo] na nganda, mameme ti bangombe mpi. Yandi balula[ka] bamesa ya bantu yina vandaka kushanze mbongo, yandi losaka mbongo na bo na ntoto. Yandi tubaka na bantu vandaka kuteka bapizio: ‘Beno katula bima yai awa! Nzo ya Tata na mono beno lenda kumisa yo zandu ve!’ ”—Yoane 2:15, 16.
Ebuna Dyambu ya Kubutisa Mbongo?
7. Sambu na inki luswasukusu ti mayele kele mfunu na mambu ya kubutisa mbongo?
7 Luswasukusu ti mayele kele mfunu na yina metala kubutisa mbongo na nzila ya kinkita mosi. Yindula kana muntu kezola kudefa mbongo mpi kepesa lusilu ya mutindu yai: “Mono muntu kesonga nge, nge tazwa mbongo.” “Nge tavidisa ve ata kima mosi. Yai kele kibeni kima ya kutudila ntima.” Keba kana muntu kendimisa mutindu yina. Yandi kuvanda muntu ya ketuba masonga to muntu ya luvunu, sambu dikambu ya kubutisa mbongo kelutaka kununga ve. Na kutuba ya mbote, bantu ya munoko ya sukadi, ya kukonda masonga, mekusaka bantu ya dibundu. Yau keyibusa beto “bantu ya mbi” yina kotaka na dibundu na mvu-nkama ya ntete mpi ‘kitulaka lemvo ya Nzambi yina beto mefwana ve na kubaka, kikuma ya luvunu sambu na kudipesa na ndyatilu ya nsoni.’ Bau kele bonso bipesi ya matadi na nsi ya masa yina lenda lwadisa mpi kufwa bantu ya keyobila. (Yude 4, 12, NW) Ya kyeleka, ngindu ya miyibi kevandaka ya kuswaswana ti yina ya ba aposta, kansi bau mpi kekangaka bantu ya dibundu na mitambu na bau.
8. Inki mebwaka na binkita mingi yina kumonikaka bonso nde yau tanata luta?
8 Ata Bakristu ya ngindu ya mbote mepesaka bansangu yina metala kinkita yina kemonanaka na meso nde yau kenataka luta, mpi bau, kumosi ti bayina kulandaka mbandu na bau, mevidisaka mbongo ya bau tulaka sambu na kubutisa. Bonso mbutu, Bakristu mingi mevidisaka mabaku ya mbote na kati ya dibundu. Ntangu yau kekwisaka kumonana nde kinkita ya kukuma mvwama nswalu kuvandaka kaka mutindu ya kuyiba mbongo, muntu kebakilaka yau mambote kevandaka muyibi, mpi mbala mingi yandi kevilaka na mbala mosi. Inki mutindu luswasukusu lenda sadisa muntu na kubuya mvwandilu ya mutindu yina?
9. Sambu na inki luswasukusu kele mfunu na kufimpa mambu ya kundimisa ya ketubamaka na yina metala kubutisa mbongo?
9 Disongidila ya luswasukusu kele kukuka na kubakisa mambu yina kele ve pwelele. Ndenda yai kele mfunu sambu na kufimpa mambu ya kundimisa ya ketubamaka na yina metala kubutisa mbongo. Bakristu ketulanaka ntima mpi bankaka lenda yindula nde bampangi na bau ya babakala to ya bankento ya kimpeve takuditula ve na kinkita yina tatula mbongo ya bankundi bankwikidi na kigonsa. Kansi, kana munkiti kele Mukristu yau ketendula ve nde mambu na yandi ya kinkita takwenda kaka na ntwala to nde kisalu na yandi tanunga.
10. Sambu na inki Bakristu yankaka kesosaka kudefa mbongo ya kusadila na bankundi bankwikidi, ye inki lenda bwila mbongo ya mutindu yina?
10 Bakristu yankaka kesosaka mbongo ya kusadila na bankundi bankwikidi, sambu bakompani yina kedefisaka mbongo tameka ve na kupesa mbongo na bisalu na bau ya kigonsa. Bamingi mekusamaka na kundima nde na kupesaka kaka mbongo na bau sambu yau buta, bau lendaka kuzwa mbongo mingi nswalu mpi kukonda mpasi, nkatu kusala kisalu ya mingi to nkutu, kukonda kusala kibeni ve. Bankaka kebendamaka na kinkita ya kubutisa mbongo sambu na lukumu yina yau kenataka, kaka sambu na kuvidisa mbongo ya luzingu ya mvimba! Mukristu mosi tulaka mbongo mingi kibeni, na kutulaka ngindu nde yandi tabaka baluta ya 25 na kati ya nkama na nima ya bamposo zole kaka. Yandi vidisaka mbongo na yandi yonso na ntangu kompani ya yandi tulaka mbongo kubwaka. Na kinkita yankaka ya kigonsa, muntu ya kuyantikaka yau kudefaka mbongo mingi na bampangi yankaka na dibundu. Yandi silaka nkatu kuyindula nde yandi tavutula ti luta mingi mpenza, yandi kubwaka mpi kuvidisaka mbongo yonso ya yandi defaka.
Kana Kinkita Mebwa
11. Inki ndongisila Polo pesaka na yina metala kindila ti zola ya mbongo?
11 Kubwa ya kinkita melembisaka nitu mpi nkutu mefwaka kimpeve ya Bakristu yankaka yina kudikotisaka na binkita ya mbi. Kukonda kudibikisa na lutwadisu ya luswasukusu menataka mpasi na ntima mpi kimbeni. Polo sonikaka nde: “Bika . . . kindila kutubilama ve ata fyoti na kati na beno, mutindu yau mefwana na bantu ya santu.” (Efezo 5:3, NW) Ye yandi kebisaka nde: “Bantu yina ke zolaka kukuma bamvwama, Satana ke bwisaka bo; nzala mingi ya buzoba ti ya mbi yina ke bebisaka bantu, yina ke fwaka bo, yo ke kangaka bo. Sambu kuzola mbongo mingi ke bendaka mambu ya mbi ya mutindu na mutindu. Bantu ya nkaka vandaka na nzala mingi ya mbongo; yo yina nzala yango vidisaka lukwikilu na bo, yo pesaka bo mpasi mingi na ntima.”—1 Timoteo 6:9, 10.
12. Kana Bakristu mevukana na kusala kinkita kumosi, inki bau fwete yibuka ntetentete?
12 Kana Mukristu kuyedisa zola ya mbongo, yandi lenda kudinatila mambi mingi na kimpeve. Bafarize vandaka bazola-mbongo, mpi yai kele kikalulu ya bamingi na bilumbu yai ya nsuka. (Luka 16:14; 2 Timoteo 3:1, 2) Na luswaswanu, mutindu ya luzingu ya Mukristu fwete vanda “ya kukonda zola ya mbongo.” (Baebreo 13:5, NW) Ya kyeleka, Bakristu lenda vukana na kusala kinkita to lenda yantika kinkita kumosi. Kansi, kana bau kesala yau, masolo ti bangwakana fwete vanda ya kukabula ti mambu yina metala dibundu. Mpi yibuka: Ata na kati ya bampangi ya kimpeve, beno sonika ntangu yonso mambu ya beno mewakana sambu na kinkita na beno. Disolo ya kubasikaka na Réveillez-vous! ya Mayi 8, 1983, balutiti 13 tii 15 yina kele na ntu-dyambu, “Mettez-le par ‘écrit’!” kele mfunu mingi na dyambu yai.
13. Inki mutindu nge lenda sadila Bingana 22:7 na mambu ya binkita?
13 Bingana 22:7 kesonga beto nde: “Kana nge defa mbongo na muntu, nge ta kuma mpika na yandi.” Mbala mingi, yau kele mayele ve sambu na beto na kuditula to na kutula mpangi na beto na pozisio ya mpika. Kana muntu melomba beto na kudefa yandi mbongo sambu na kinkita, yau tavanda mbote na kutadila ndenda na yandi na kuvutula mbongo yina. Keti yandi mezabanaka bonso muntu ya kutudila ntima? Kansi, beto fwete bakisa nde kana beto ndima na kudefisa, yau lenda tendula kuvidisa mbongo sambu binkita mingi kebwaka. Kusala kontra ya mpamba kele ve kipiku ya kununga ya kinkita. Mpi na ntembe ve, yau kele mayele ve na konso muntu na kubaka mbongo mingi ya yandi lenda zola ve kuvidisa, yandi ndima kigonsa ya kudefisa yau sambu na kisalu.
14. Sambu na inki beto fwete monisa luswasukusu kana beto defisaka mbongo na nkundi Mukristu yina menunga ve na kinkita na yandi?
14 Beto fwete monisa luswasukusu kana beto defisaka Mukristu mbongo sambu na kusadila kinkita, ebuna mbongo yango kuvilaka, ata nkutu luvunu kotaka ve na kati. Kana kubwa ya kinkita kuvandaka ve nsoki ya nkundi na beto nkwikidi yina defaka mbongo, keti beto lenda tuba nde yandi salaka beto mbi? Ve, sambu beto ndimaka na luzolo yonso na kudefisa, mbala yankaka beto bakilaka yau luta, mpi kima mosi ve salamaka ya kukonda masonga. Sambu luvunu kotaka ve na kati, beto kele ve ti kikuma ya kufunda mudefi. Inki luta beto tabaka na kufunda mpangi Mukristu ya masonga yina mebwa sambu kinkita na yandi ya bangindu ya mbote menunga ve?—1 Korinto 6:1.
15. Inki mambu fwete kutadilama kana muntu metuba nde kompani mebwa?
15 Bantangu yankaka, bantu yina kenungaka ve na kinkita na bau kesosaka kufika makambu na kutubaka nde kompani mebwa. Sambu Bakristu kebakaka ve dyambu ya mfuka bonso kima ya fyoti, ata na nima ya kukatulama bamfuka yankaka na nsiku ya Leta, bankaka kudiwaka ya kutumama na kusala ngolo sambu na kufuta bamfuka yina na badefisi yina lendaka kundima. Kansi, kusala inki kana mudefi mevidisa mbongo ya mpangi na yandi, ebuna na nima yandi kelanda na kuzinga luzingu ya nkembo? To kusala inki kana mudefi mezwa mbongo yina yandi lenda kuka na kufuta mfuka, kansi yandi kusa kuvila ntuma ya kikalulu ya mbote yina yandi fwete vanda na yau sambu na mbongo ya mpangi na yandi? Pana, mbefula lenda vanda sambu na mudefi na yina metala kulungisa malombu sambu na kubaka mikumba na kati ya dibundu.—1 Timoteo 3:3, 8; tala Nzozulu ya Nkengi (ya Kifalansa), Septembri 15, 1994, balutiti 30-1.
Ebuna Kana Kuyiba Kele na Kati?
16. Inki bitambi beto lenda landa kana beto kemona nde mpangi meyiba beto na kinkita?
16 Luswasukusu kesadisa beto na kuzaba nde mbongo yonso ya muntu kesosaka kubutisa kebasisaka luta ve. Kansi, kusala inki kana kuyiba mekota na kati? Kuyiba kele “kusadila luvunu ti mayele ya mbi na luzolo yonso, to kubalula masonga sambu na kundimisa muntu yankaka na mpila nde yandi kubikisa kima na yandi ya mfunu to kuyambula kima ya kele na nswa na yandi.” Yezu Kristu pesaka bitambi yina muntu lenda landa kana yandi keyindula nde mpangi na yandi nsambidi meyiba yandi. Na kutadilaka Matayo 18:15-17, Yezu tubaka nde: “Kana mpangi na nge me sala nge mbi, kwenda kusonga yandi mbi yina ya yandi me sala nge. Kansi beno sala mambu yina kaka beno zole mpamba. Kana mpangi na nge me wila nge, tuba nde yandi me kuma diaka nduku na nge. Kansi kana yandi ke zola kuwila nge ve, kwisa kunata muntu mosi to bantu zole ya nkaka. Mpidina, nge ta lungisa mambu yina ya bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi nde: ‘Bantu zole to tatu fweti pesa kitemwe na bo na konso mambu ya bo me funda.’ Kansi kana yandi ke zola kuwila bo ve, ntangu yai, kwenda kuzabisa mambu yina yonso na Dibundu. Ebuna kana yandi ke zola kuwila Dibundu mpi ve, beno sala yandi mutindu beno ke salaka bamimpani to bakalaki ya mpaku.” Kingana yina Yezu kupesaka na nima kemonisa nde na kati ya mambu ya yandi vandaka kuyindula, masumu bonso yina ketadila mambu ya mbongo ti muyibi kuvandaka na kati.—Matayo 18:23-35.
17, 18. Kana muntu ya ketubaka nde yandi kele Mukristu meyiba beto, inki mutindu luswasukusu lenda tanina beto?
17 Ya kyeleka, kikuma ya Masonuku tavanda ve sambu na kulanda bitambi yina mepesamaka na Matayo 18:15-17 kana ata nzikisa to nkutu ngindu ya muyibi vandaka ve. Kansi, kusala inki kana muntu yina ketubaka nde yandi kele Mukristu meyiba beto mpenza? Luswasukusu lenda tanina beto na kubuya kusala kima yina lenda bebisa lukumu ya dibundu. Polo longisilaka bankundi Bakristu na kudiyambulaka nde bau sala bau mbi mpi nkutu kundima nde bima na bau kuyibama na kisika ya kunata mpangi na tribinale.—1 Korinto 6:7.
18 Bampangi na beto ya babakala ti ya bankento kele ve ya ‘kufuluka na mambu ya luvunu ti na mambu ya mbi,’ bonso ndoki yai Baryezu. (Bisalu 13:6-12) Na yau, beto fwete sadila luswasukusu ntangu mbongo mevila na kinkita yina kevukisa bampangi bankwikidi. Kana beto kezola kufunda mambu yango, beto fwete tadila malanda yina lenda bwa na zulu na beto mosi, na zulu ya muntu to bantu yankaka, na zulu ya dibundu, mpi na zulu ya bantu ya nganda. Kusosa nde bo futa beto lenda dya beto ntangu, ngolo, mpi mbongo yankaka mingi. Nsuka na yau lenda vanda mpi kaka kuvwamisa ba avoka ti bansadi yankaka ya tribinale. Mawa mingi, Bakristu yankaka metambikaka mabaku ya teokrasi sambu bau kudipesaka mingi na bima ya mutindu yai. Kuvengumuka na beto ya mutindu yina fwete pesa Satana kyese, kansi beto kezola kupesa ntima ya Yehowa kyese. (Bingana 27:11) Na ndambu yankaka, kundima mvidisa lenda gulusa beto na bampasi ya ntima mpi kubebisa ve ntangu na beto mingi to ya bankuluntu. Yau tasadisa na kulunda ngemba ya dibundu mpi yau tapesa beto ndenda ya kulanda kusosa ntete Kimfumu.
Luswasukusu ti Kubaka Banzengolo
19. Na inki luswasukusu ya kimpeve ti kisambu lenda sadisa beto ntangu beto kebaka banzengolo ya ngolo?
19 Kubaka banzengolo yina metala mambu ya mbongo to ya kinkita lenda vanda mambu ya ngolo. Kansi luswasukusu ya kimpeve lenda sadisa beto na kutesa mambu mpi kubaka banzengolo ya mayele. Kuluta dyaka, kudipesa na Yehowa na bisambu lenda natila beto “ngemba ya Nzambi.” (Filipi 4:6, 7) Ngemba ya Nzambi kele pima ya ntima ti kukonda kutungisama yina kekatukaka na ngwisana ya mbote ti Yehowa. Na masonga yonso, ngemba ya mutindu yina lenda sadisa beto na kulunda bukatikati na beto ntangu beto kekutana ti banzengolo ya mpasi.
20. Beto fwete baka lukanu ya kusala inki na yina metala mambu ya kinkita ti dibundu?
20 Bika lukanu na beto kuvanda ya kukonda kubika mavwanga yina metala kinkita kubebisa ngemba na beto to ya dibundu. Beto fwete yibuka nde dibundu ya Bukristu kesalaka sambu na kusadisa beto na kimpeve, kele ve nde yau kuma kisika ya kusadila kinkita. Ntangu yonso, mambu ya kinkita fwete gambulama ti bisalu ya dibundu. Beto fwete sadila luswasukusu mpi mayele na ntangu beto kekota na mambu ya kinkita. Mpi bika beto lunda ntangu yonso mboninu ya bukatikati na mambu ya kinkita, na kusosaka ntete mambote ya Kimfumu. Kana kinkita yina bankundi bansambidi vandaka na kati mebwa, bika beto sosa mambu ya kuluta mbote sambu na mambote ya bantu yonso.
21. Inki mutindu beto lenda sadila luswasukusu mpi kusala na kuwakana ti Filipi 1:9-11?
21 Na kisika ya kudikotisa ngolo na mambu ya mbongo mpi mambu yankaka ya kele mfunu mingi ve, bika beto yonso kutula ntima na beto na luswasukusu, kusamba Nzambi sambu na lutwadisu, mpi kutula mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete. Na kuwakana ti kisambu ya Polo, ‘bika kuzola na beno kukuma mingi-mingi, mpi beno kuvanda na mayele yonso sambu na [“kuvanda na luswasukusu yonso,” “NW”]. Mpidina beno ta mona mpila ya kusola mambu yina ya kuluta mfunu mpi beto pesa bantu ya nkaka [to beto mosi] mpasi ve.’ Awa ya Ntotila Kristu kele na kiti ya kimfumu na yandi ya zulu, bika beto monisa luswasukusu ya kimpeve na mambu yonso ya luzingu. Mpi ‘bika beto salaka mambu mingi ya mbote yina ke katukaka na Yesu Kristo, sambu na kupesa Nzambi lukumu,’ Nkwa Kimfumu Yehowa.—Filipi 1:9-11.
Inki Mutindu Nge Tavutula?
◻ Luswasukusu kele inki?
◻ Sambu na inki mfunu kele mingi ya kumonisa luswasukusu na yina metala bisalu ya kinkita na kati ya Bakristu?
◻ Inki mutindu luswasukusu lenda sadisa beto kana beto kemona nde nkundi nkwikidi meyiba beto?
◻ Inki kisalu luswasukusu fwete vanda na yau na ntangu ya kubaka banzengolo?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]
Luswasukusu tasadisa beto na kusadila ndongisila ya Yezu ya kulanda kusosa ntete Kimfumu
[Kifwanisu ya kele na lutiti 18]
Beno sonika ntangu yonso mambu ya mbongo ya beno mewakana