Wa Yehowa Boma mpi Lemfuka na Bansiku na Yandi

“Wa Nzambi ya kyeleka boma mpi lemfuka na bansiku na yandi. Sambu yai kele kisalu yonso ya muntu fwete sala.”​—LONGI 12:13, NW.

1, 2. (a) Inki mutindu boma lenda tanina beto? (b) Sambu na nki bibuti ya mayele kesalaka ngolo sambu na kukuna boma ya mbote na ntima ya bana na bo?

LEONARDO da Vinci kutubaka nde: “Kaka mutindu kikesa ketulaka luzingu ya muntu na kigonsa, boma ketaninaka yo.” Kikesa ya buzoba kekangisaka muntu meso na kumona kigonsa, kansi boma keyibusaka yandi na kukangula meso. Beto baka mbandu. Kana beto pusana na lweka ya dibengi mosi ya nda mpi kutala na nsi na yo, boma tasimba beto na kumona kisika beto takulumuka kana beto mebwa, ebuna mingi na kati na beto tavutuka na nima na mbala mosi. Mutindu mosi, boma ya mbote kesadisaka beto ve kaka na kuvanda na kinduku ya mbote ti Nzambi, mutindu beto longukaka na disolo yina meluta, kansi yo kesadisaka beto dyaka na mpila yo ketaninaka beto na mambu ya mbi.

² Kansi, yo kelombaka kulonguka na kuwa boma ya bima mingi ya kigonsa ya ntangu na beto. Sambu bana ya fyoti kezabaka ve bigonsa ya kuran to ya bakaminio yina ketambula na nzila, bo lenda sala aksida ya ngolo kukonda mpasi.a Bibuti ya mayele kemekaka na kukuna boma ya mbote na ntima ya bana na bo, bo kekebisaka bo mbala na mbala sambu na bigonsa yina kele na bisika ya bo kezingaka. Bibuti kezabaka nde boma yai lenda gulusa luzingu ya bana na bo.

 3. Sambu na nki mpi nki mutindu Yehowa kekebisaka beto na yina metala bigonsa ya kimpeve?

³ Yehowa kevandaka ti susi ya mutindu mosi sambu na mambote na beto. Sambu yandi kele Tata ya zola, yandi kelongaka beto na nsadisa ya Ndinga na yandi mpi ya organizasio na yandi sambu na mambote na beto. (Yezaya 48:17) Kitini ya programe ya malongi ya Nzambi yai kekebisa beto “mbala na mbala” na mitambu ya kimpeve na mpila nde beto yedisa boma ya mbote ya bigonsa yina. (2 Bansangu 36:15; 2 Piere 3:1) Luzingu ya bantu memonisa nde bantu mingi zolaka kuditanina mpi kukonda kubwa na bigonsa mpi na bampasi mingi ya kimpeve ‘kana bo yidikaka ntima na bo na kuwa Nzambi boma mpi na kuzitisa bansiku na yandi.’ (Kulonga 5:29, NW) Na ‘bilumbu yai ya mpasi mingi,’ inki mutindu beto lenda yidika ntima na beto sambu na kuwa Nzambi boma mpi kutina bigonsa ya kimpeve?​—2 Timoteo 3:1.

Buya na Kusala Mambu ya Mbi

 4. (a) Bakristu fwete yedisa kikalulu ya kuyina nki mambu? (b) Inki mutindu Yehowa kewaka kana beto kele na luzingu ya masumu? (Tala noti na nsi ya lutiti.)

⁴ Biblia ketendula nde “kuwa Yehowa boma ketendula kuyina mambi.” (Bingana 8:13, NW) Mukanda mosi ya ketendulaka bangogo ya Biblia ketendula kuyina yai nde yo kele “mabanza yina muntu kevandaka na yo na ntwala ya bantu to bima yina yandi memengaka, ya mbi, mpi ya nzanzi mpi yina yandi kezola ve kukutana na yo to kusala na yo kinduku.” Yo yina, kuwa Nzambi boma ketendula kubuya na ntima mpenza to kuyina mambu yonso yina kele mbi na meso ya Yehowa.b (Nkunga 97:10) Yo kepusaka beto na kubuya kusala mambu ya mbi, kaka mutindu beto tavutuka na nima kana beto mepusana penepene ti dibengi ya nda na ntangu boma ya beto kewaka na ntima mekebisa beto. Biblia ketuba nde, “Sambu na boma ya Yehowa, muntu kebuyaka na kusala mambu ya mbi.”​—Bingana 16:6, NW.

 5. (a) Inki mutindu beto lenda sala sambu na kuwa Nzambi boma mingi mpi kuyina mambu yina kele ya mbi? (b) Mambu yina kukuminaka dikanda ya Izraele kelonga beto nki na dyambu yai?

⁵ Beto lenda kumisa ngolo boma yai ya mbote mpi kuyina ya beto keyinaka mambu ya mbi kana beto keyindula bambuma ya mbi yina masumu kenataka. Biblia kendimisa beto nde beto tabuka bima yina beto kekuna, yo vanda beto kekuna sambu na kinsuni to sambu na mpeve. (Galatia 6:7, 8) Yo yina, Yehowa kutendulaka pwelele bambuma yina kukonda kulemfuka na bansiku na yandi mpi kuyambula lusambu ya kyeleka kebutaka. Kana Nzambi kutaninaka ve dikanda ya Izraele yina kuvandaka fyoti mpi ya kukonda ngolo, makanda ya nku mpi ya ngolo yina vandaka kuzinga penepene na bo zolaka kumonina bo mpenza. (Kulonga 28:15, 45-48) Mambu ya mbi yina kukuminaka bantu ya Izraele sambu na kukolama na bo, yonso kele ya kusonika na Biblia “sambu na kupesa beto atasio” na mpila nde beto baka dilongi mpi beto yedisa boma ya Nzambi.​—1 Korinto 10:11.

 6. Tanga mwa bambandu yina kele na Masonuku ya beto lenda tadila sambu na kulonguka na kuwa Nzambi boma. (Tala noti na nsi ya lutiti.)

⁶ Katula mambu yina kubwilaka dikanda ya Izraele ya mvimba, Biblia ketubila mambu ya kyeleka ya bantu yina kubwaka na mutambu ya zwa na ntima, mansoni, bwimi, mpi lulendo kukutanaka na yo.c Mingi na kati ya bantu yai kusadilaka Yehowa na kwikama bamvula mingi, kansi kuvandaka ti ntangu yankaka na luzingu na bo, bo vandaka kuwa dyaka ve Nzambi boma mingi, ebuna bo bukaka bambuma ya mbi. Kuyindula bambandu ya mutindu yai ya kele na Masonuku lenda pesa beto ngolo ya kuvanda na lukanu ya kukonda kubwa na bifu ya mutindu mosi. Yo tavanda mpenza mawa kana beto kinga ntete tii kuna beto mosi kubwa na mambu ya mbi mpi ya mpasi na ntwala ya kundima ndongisila yai ya Nzambi! Ata bantu mingi ketubaka nde na ntwala ya kuzaba kima mbote, mbote kumeka yo ntete, dilongi yai kele ve ya mbote.​—Nkunga 19:7.

 7. Inki muntu Yehowa tabinga na nzo na yandi ya kifwani?

⁷ Kikuma yankaka ya ngolo ya kepusaka beto na kuyedisa boma ya Nzambi kele mpusa na beto ya kutanina kinduku na beto ti Nzambi. Beto kewaka boma ya kupesa Yehowa mawa sambu beto kebakaka kinduku na beto ti yandi na valere mingi. Inki muntu Nzambi kebakaka bonso nduku na yandi, yina ya yandi tabinga na nzo na yandi ya kifwani? Kele kaka “muntu yina ke landaka luzolo ya Nzambi na mambu yonso, ke salaka mambu ya mbote ntangu yonso.” (Nkunga 15:1, 2) Kana beto kebaka na valere kinduku ya ngolo ya beto kele na yo ti Ngangi na beto, beto takebaka na mpila nde beto sala kaka mambu yina kele mbote na meso na yandi.

 8. Inki mutindu bantu ya Izraele mingi ya ntangu ya Malashi kumonaka kinduku na bo ti Nzambi mpamba?

⁸ Yo kele mawa na kumona nde, bantu ya Izraele mingi ya ntangu ya Malashi vandaka kumona kinduku na bo ti Nzambi mpamba. Olie ya kuwa Yehowa boma mpi kupesa yandi lukumu, bo vandaka kunata bambisi ya kubela mpi ya kufwa makulu na mesa-kimenga na yandi. Kukonda boma na Nzambi vandaka kumonana dyaka na mutindu bo vandaka kubakila makwela. Sambu na kukwela bankento yina kuvandaka baleke, bo fwaka makwela ti bankento yina bo kwelaka na ntangu bo vandaka batoko sambu na bikuma ya mpamba-mpamba. Malashi kusongaka bo nde Yehowa vandaka kuzola ve “nde bakala kubikisa nkento na yandi” mpi nde bangindu na bo ya kukonda kwikama kukabula bo ti Nzambi na bo. Ebuna nki mutindu Nzambi zolaka kundima makabu na bo sambu mesa-kimenga vandaka ya kufuluka ti mansanga na mutindu mosi ya kifwani, mansanga ya mpasi ya kudila ya bankento yina bo yambulaka? Kukonda kuzitisa bansiku ya Nzambi mutindu yina kupusaka Yehowa na kuyula nde: “Sambu na nki beno ke [wa mono boma ve, NW]?”​—Malashi 1:6-8; 2:13-16.

9, 10. Inki mutindu beto lenda monisa nde beto kebaka kinduku na beto na Yehowa na valere?

⁹ Mutindu mosi bubu yai, Yehowa kemonaka mpasi ya bankwelani mingi ya mekonda kusala kima ya mbi ti bana yina babakala mpi batata to nkutu bankento mpi bamama ya bwimi yina kesalaka bizumba mebuyaka na kusansa bo. Ntembe kele ve nde yo kepesaka yandi mpasi mingi. Nduku ya Nzambi tatadila mambu mutindu Nzambi kemonaka yo mpi yandi tasala ngolo sambu na kukumisa makwela na yandi ngolo. Yandi kelosaka bangindu ya inza ya kemonaka makwela bonso kima mosi ya mpamba, mpi yandi ‘kesalaka pite ve.’​—1 Korinto 6:18.

¹⁰ Yo vanda na makwela to na mambu yankaka ya luzingu na beto, kuyina mambu yina kele mbi na meso ya Yehowa, mpi kupesa yandi mersi mingi sambu na kinduku na beto ti yandi, tasala nde Yehowa kundima beto. Ntumwa Piere ketuba na ngolo yonso nde: “Ya kieleka, mono me bakisa nde Nzambi ke zolaka bantu yonso mutindu mosi. Na konso dikanda ya bantu yandi ke ndimaka bantu yina ke zitisaka yandi ti ke salaka mambu ya mbote.” (Bisalu 10:34, 35) Beto kele na bambandu mingi na kati ya Masonuku yina kemonisaka nki mutindu boma ya Nzambi kupusaka bantu na kusala mambu ya mbote ata bo vandaka kukutana ti mambu yina vandaka kumeka lukwikilu na bo.

Bantu Tatu Yina Kuwaka Nzambi Boma

11. Inki mambu kunataka wanzyo na kutuba nde Abrahami “ketinaka Nzambi boma”?

¹¹ Kele ti muntu mosi na Biblia yina Yehowa yandi mosi kubingaka nde nduku na yandi. Muntu yango kele tata na beto Abrahami. (Yezaya 41:8) Boma yina Abrahami vandaka kuwa Nzambi kumekamaka ntangu Nzambi kulombaka yandi na kupesa mwana na yandi mosi mpamba ya bakala makabu ya kimenga. Mwana yango kele Izaki, yina na nzila na yandi Nzambi zolaka kulungisa lusilu na yandi nde bana ya Abrahami takuma dikanda ya nene. (Kuyantika 12:2, 3; 17:19) Keti “nduku ya Yehowa” zolaka kununga kumekama yina ya mpasi? (Yakobo 2:23) Kaka na ntangu Abrahami kutombulaka mbele na yandi sambu na kufwa Izaki, wanzyo ya Yehowa kutubaka nde: “Kusimba mwana ve, kusala yandi ata kima ve! Mono me zaba ntangu yai nde ya kieleka nge ke lemfukilaka Nzambi [ketinaka Nzambi boma, NW], sambu mwana na nge yai mosi kaka ya nge ke na yandi, nge me buya ve na kupesa yandi makabu na Nzambi.”​—Kuyantika 22:10-12.

12. Inki kima kupusaka Abrahami na kuwa Nzambi boma, mpi nki mutindu beto lenda monisa mpeve ya mutindu mosi?

¹² Ata Abrahami kumonisaka dezia tuka ntama nde yandi vandaka kuwa Yehowa boma, na mbala yai yandi monisaka boma ya Nzambi na mutindu mosi ya kuyituka mpenza. Kundima ya yandi ndimaka na kupesa Izaki bonso makabu ya kimenga kuvandaka dyambu mosi ya nene mpenza yina kemonisa bulemfu mpi luzitu na kiteso mosi ya kuluta. Kima kupusaka Abrahami na kusala yo kele ntima ya yandi vandaka kutula na Tata na yandi ya zulu nde yandi talungisa kaka lusilu na Yandi na mpila yandi tafutumuna Izaki kana yandi mona mfunu ya kusala yo. Mutindu Polo kusonikaka, Abrahami “vandaka kutula ntima mpenza nde Nzambi lenda kusala mambu yina ya yandi silaka.” (Roma 4:16-21) Keti beto meyilamaka na kusala luzolo ya Nzambi ata yo kelomba kusala bibansa ya nene? Keti beto metulaka mpenza ntima nde bulemfu ya mutindu yina tanatila beto mambote ya kukonda nsuka, sambu beto mezaba nde Yehowa “ke pesaka matabisi na bantu yina ke sosaka yandi”? (Baebreo 11:6) Yo yai ntendula ya kuwa Nzambi boma ya kyeleka.​—Nkunga 115:11.

13. Sambu na nki Yozefi kudibingaka nde ‘muntu ya ketinaka Nzambi ya kyeleka boma’?

¹³ Bika beto tadila mbandu ya Yozefi, muntu yankaka yina kuwaka Nzambi boma. Yozefi kuvandaka mpika na nzo ya Potifare. Konso kilumbu bo vandaka kupusa yandi na kusala bizumba. Yo vandaka kumonana bonso nde mpila kuvandaka ve ya kutina na kukutana ti nkento ya mfumu na yandi, yina vandaka kusala yonso sambu na kubwisa yandi na mansoni. Nsukansuka, ntangu nkento yina “simbaka Yozefi na bilele,” Yozefi “katukaka na maboko na yandi, yandi basikaka na nzo.” Inki kupusaka yandi na kutina mambi kukonda kusukinina? Ntembe kele ve nde, kikuma ya ntete kuvandaka boma ya Nzambi, mpusa ya kubuya kusala ‘mambu ya mbi ya mutindu yina mpi masumu na Nzambi.’ (Kuyantika 39:7-12) Yozefi kuvandaka na kikuma ya mbote ya kudibinga nde ‘muntu ya ketinaka Nzambi ya kyeleka boma.’​—Kuyantika 42:18, NW.

14. Inki mutindu mawa ya Yozefi kumonisaka boma ya Nzambi yina yandi vandaka na yo?

¹⁴ Bamvula mingi na nima, Yozefi kukutanaka ti bampangi na yandi, yina kutekaka yandi na kimpika sambu na ntima na bo ya mbi. Yandi lendaka kusadila nzala yina bo vandaka na yo ya kuzwa madya sambu na kuvutula mbela na dyambu ya mbi yina bo salaka yandi. Kansi kunyokula bantu na nku kesongaka ve zola ya Nzambi. (Levi 25:43) Yo yina, ntangu Yozefi kumonaka kidimbu yina kumonisaka nde bampangi na yandi mebalulaka mpenza ntima, yandi wilaka bo mawa mpi yandi lolulaka bo. Bonso Yozefi, boma ya Nzambi yina beto kele na yo tapusa beto na kununga mambi na kusalaka mambote, mpi kukonda kubwa na mpukumuna.​—Kuyantika 45:1-11; Nkunga 130:3, 4; Roma 12:17-21.

15. Sambu na nki luzingu ya Yobi kupesaka Yehowa kyese na ntima?

¹⁵ Yobi kele mbandu yankaka ya mbote ya muntu yina kutinaka Nzambi boma. Yehowa kusongaka Dyabulu nde: “Keti nge monaka muntu na mono Yobi? Ke na muntu ya nkaka ya mbote ve na nsi-ntoto yina ke landaka luzolo na mono na luzingu na yandi bonso muntu na mono Yobi. Yandi ke lemfukaka na mono, yandi ke zolaka mpi ve kusala mambu ya mbi.” (Yobi 1:8) Bamvula mingi na ntwala, luzingu ya Yobi ya kukonda kusala masumu kupesaka ntima ya Tata na yandi ya zulu kyese. Yobi vandaka kuwa Nzambi boma sambu yandi zabaka nde yo vandaka kima ya mbote mpi mutindu ya mbote ya kuzinga. Yobi kutubaka nde: “Na kuvanda mayele beno fweti tina mono Mfumu Nzambi boma, na kubaka mayele beno fweti tina kusala mbi.” (Yobi 28:28) Sambu yandi vandaka ti nkento na yandi, Yobi vandaka kutala ve bana-bankento ti bangindu ya mbi, yandi vandaka kubaka ve ata ngindu ya kusala pite na ntima na yandi. Ata yandi vandaka mvwama, yandi buyaka na kutula ntima na kimvwama na yandi, mpi yandi buyaka mitindu yonso ya lusambu ya biteki.​—Yobi 31:1, 9-11, 24-28.

16. (a) Na nki mitindu Yobi kumonisaka ntima na yandi ya mbote? (b) Inki mutindu Yobi kumonisaka nde yandi buyaka ve na kulolula bankaka?

¹⁶ Kansi, boma ya Nzambi ketendula kusala mambu yina kele ya mbote mpi kubuya yina kele ya mbi. Yo yina, Yobi kumonisaka ntima na yandi ya mbote na bifwa-meso, na bifwa-makulu, mpi na bansukami. (Levi 19:14; Yobi 29:15, 16) Yobi kubakisaka nde “konso muntu yina mebuya kusonga mpangi na yandi ntima ya mbote, yandi tawa mpi ve Nkwa Ngolo Yonso boma.” (Yobi 6:14, NW) Kubuya kusonga ntima ya mbote lenda tendula mpi kubuya kulolula to kukonda luzolo ya kusadisa bantu yankaka. Mutindu Nzambi kulombaka, Yobi kusambaka sambu na banduku na yandi, yina kupesaka yandi dyaka mpasi mingi na ntima. (Yobi 42:7-10) Keti beto mpi lenda monisa mpeve ya kulolula ya mutindu mosi na mpangi mosi ya mesala beto dyambu mosi ya mbi? Kisambu ya masonga sambu na muntu yina mesala beto dyambu mosi ya mbi lenda sadisa beto na kukonda kuyina muntu yango. Bima ya mbote yina Yobi kubakaka sambu na boma na yandi na Nzambi kesadisa beto na kubakisa fyoti ‘mambote yina [Yehowa] mebumbaka sambu na bantu yina ke waka yandi boma.’​—Nkunga 31:20; Yakobo 5:11.

Boma ya Nzambi ti Boma ya Bantu

17. Boma ya bantu lenda sala beto inki, kansi sambu na nki boma yango kekwendaka ve ntama?

¹⁷ Boma ya Nzambi lenda pusa beto na kusala mambu yina kele ya mbote, kansi boma ya bantu lenda lembisa lukwikilu na beto. Yo yina, ntangu yandi syamisaka bantumwa na kuvanda bansamuni ya kikesa ya nsangu ya mbote, Yezu kusongaka bo nde: “Beno kuwa boma ve sambu na bantu yina ke fwaka nitu kansi bo lenda fwa moyo ve; kansi beno tina Nzambi boma; yandi muntu lenda fwa moyo ti nitu na [Gehenna, NW].” (Matayo 10:28) Yezu kutendulaka nde, boma ya bantu kekwendaka ve ntama, sambu bantu lenda kuka ve kukatula beto kivuvu ya luzingu ya bilumbu kekwisa yina beto kele na yo. Kuluta dyaka, beto kewaka Nzambi boma sambu beto kezabaka nde ngolo na yandi ya kepesaka boma meluta ngolo ya makanda yonso. (Yezaya 40:15) Bonso Abrahami, beto ketulaka ntima yonso na ngolo yina Yehowa kele na yo ya kufutumuna bansadi na Yandi ya kwikama. (Kusonga 2:10) Yo yina, beto ketuba ti kundima yonso na ntima nde: “Kana Nzambi kele ti beto, nani lenda kwisa kunwanisa beto?”​—Roma 8:31.

18. Inki mutindu Yehowa kepesaka matabisi na bantu yina kewaka yandi boma?

¹⁸ Ata mbeni na beto kuvanda muntu ya dibuta na beto to mwana ya nzo-nkanda na beto ya kezolaka kunwanisa beto, beto tamona nde “[kuwa Yehowa boma, NW] ke pesaka muntu ngolo.” (Bingana 14:26) Beto samba sambu na kulomba ngolo na Nzambi, sambu beto kezaba nde yandi tawa bisambu na beto. (Nkunga 145:19) Yehowa kevilaka ve bantu yina kewaka yandi boma. Na munoko ya profete na yandi Malashi, yandi kendimisa beto nde: “Bantu yina ke [tinaka Yehowa boma, NW] bo vandaka kutuba bo na bo, ebuna Mfumu Nzambi vandaka kuwa bo. Na meso na yandi bo sonikaka bazina ya bantu yina ke zitisaka yandi ti kukumisa zina na yandi sambu na kuyindula bo.”​—Malashi 3:16.

19. Boma ya nki mutindu tavanda dyaka ve, kansi boma ya nki mutindu tavanda tii kuna?

¹⁹ Kubika fyoti bantu yonso yina tavanda na ntoto tasambila Yehowa mpi boma ya bantu tavanda dyaka ve. (Yezaya 11:9) Boma ya nzala, ya maladi, ya makambu ya nku, mpi ya bitumba tavanda dyaka ve. Kansi, boma ya Nzambi tavanda kaka tii kuna sambu bansadi na yandi ya kwikama na zulu ti na ntoto talanda na kuzitisa, kulemfuka, mpi na kupesa yandi lukumu yina mefwana na yandi. (Kusonga 15:4) Na ntangu beto kevingila mambu yai, bika nde beto yonso kuvila ve ndongisila yai ya Salomo kupesaka: “Kuwila bantu ya masumu kimpala ve; mbote ngindu na nge kuvanda kaka na [kuwa Yehowa boma, NW] konso ntangu. Kana mpidina, luzingu na nge ta vanda mbote, ngindu na nge ta fwa mpamba ve.”​—Bingana 23:17, 18.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

• Inki mutindu beto kelongukaka na kuyina mambi?

• Inki mutindu bantu yankaka ya Izraele ya ntangu ya Malashi vandaka kumona kinduku na bo ti Yehowa bonso kima mosi ya mpamba?

• Inki malongi beto lenda baka na mbandu ya Abrahami, Yozefi, ti Yobi sambu na yina metala kuwa Nzambi boma?

• Inki boma tavanda tii kuna, mpi sambu na nki?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 25]

Bibuti ya mayele kelongaka bana na bo boma ya mbote

[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]

Kaka mutindu boma kekatulaka muntu na kigonsa, kuwa Nzambi boma kesadisaka beto na kubuya kusala mambu yina kele ya mbi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 28]

Yobi vandaka kuwa kaka Nzambi boma ata ntangu yandi vandaka kunwana ti bangindu ya mbi ya banduku na yandi ya luvunu

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto]

Yo mekatuka na Biblia Vulgata Latina, 1795