Inki Kekumisaka Luzingu Mfunu?

“Zitisa Nzambi, lemfuka na bansiku na yandi.”​—LO. 12:13.

1, 2. Inki mambote beto lenda baka na kutadila mukanda ya Longi?

YINDULA muntu mosi ya kele ti bima yonso. Yandi kele mfumu mosi ya mezabanaka mingi, mosi na kati ya bamvwama ya kuluta nene na ntoto, mpi muntu ya kuluta mayele na ntangu na yandi. Kansi, katula mambu yonso yina yandi salaka, yandi kekudiyula kaka nde: ‘Inki kekumisaka luzingu mfunu?’

² Muntu ya mutindu yai kuzingaka mpenza kiteso ya bamvula mafunda tatu meluta. Zina na yandi kuvandaka Salomo, mpi na mukanda ya Longi beto kekuta mambu yina yandi salaka sambu na kuzwa kyese. (Lo. 1:13) Beto lenda baka malongi mingi na mambu yina Salomo kusalaka. Ya kyeleka, mayele yina kele na mukanda ya Longi lenda sadisa beto na kubaka balukanu yina tapesa ntendula ya kyeleka na luzingu na beto.

Kulanda “Mupepe”

 3. Inki dyambu ya metala luzingu ya bantu beto yonso fwete ndima?

³ Salomo kutendulaka nde Nzambi kugangaka bima mingi ya kitoko na ntoto, mpi bima yango keyitukisaka mpi kesepedisaka beto ntangu yonso. Kansi, sambu luzingu na beto kele nkufi kibeni, beto lenda zaba mpenza ve lugangu ya Nzambi. (Lo. 3:11; 8:17) Mutindu Biblia ketuba, bilumbu na beto kele fyoti mpi yo kelutaka nswalu. (Yobi 14:1, 2; Lo. 6:12) Kuzaba dyambu yai fwete pusa beto na kusadila luzingu na beto na mutindu mosi ya mbote. Yo kele pete ve na kusala mutindu yai, sambu nsi-ntoto ya Satana lenda nata beto na nzila ya mbi.

 4. (a) Ngogo “mpamba” ketendula inki? (b) Beto tatadila nki na yina metala balukanu yina bantu kelandaka na luzingu?

⁴ Sambu na kutubila kigonsa yina kekatukaka na kusadila luzingu na beto na buzoba, Salomo kusadilaka ngogo “mpamba” mbala 39 na mukanda ya Longi. Ngogo ya Kiebreo ya bo mebalulaka nde “mpamba” ketendula kima mosi ya kukonda mfunu. (Lo. 1:2, 3) Bantangu yankaka, Salomo vandaka kusadila ngogo “mpamba” na kiteso mosi ti kulanda “mupepe.” (Lo. 1:14; 2:11) Ya kyeleka, kusosa kukanga mupepe kele mpamba. Konso muntu yina kesosa kusala mpidina, nsukansuka yandi tabaka kima ve. Kulanda balukanu ya kukonda mayele kenataka kaka mpasi. Luzingu na ngidika yai ya bima kele nkufi kibeni, yo yina kusala mambu yina tabebisa yo tabikisa beto maboko mpamba. Ebuna, sambu na kusadisa beto na kubuya kusala mambu yina, bika beto tadila mwa bambandu yina Salomo kutubilaka ya balukanu yina bantu kelandaka na luzingu. Ntetentete, beto tatadila kusosa byese mpi bima ya kinsuni. Na nima, beto tatadila mfunu ya kisalu yina kesepedisaka Nzambi.

Keti Kusosa Byese Tanatila Beto Kyese?

 5. Inki kisika Salomo kusosaka byese?

⁵ Bonso bantu mingi bubu yai, Salomo kumekaka na kuzwa kyese na kusosaka luzingu mosi ya byese. Yandi sonikaka nde: “Mono vandaka kubuya ve na kumona konso kiese yina.” (Lo. 2:10) Inki kisika yandi sosaka byese yango? Longi kapu ya 2 ketuba nde, yandi vandaka “kudipesa na malafu” mpi kaka na ntangu yina, yandi vandaka kudiyala mpi kusala bisalu bonso ya bilanga, ya kutunga banzo, kuwidikila miziki, mpi kudya bima ya kitoko.

 6. (a) Sambu na nki yo kele mbi ve na kusepela ti mwa bima ya mbote na luzingu? (b) Sambu na yina metala bansaka ya kulutisila ntangu, sambu na nki yo ke mfunu na kuvanda ti bukatikati?

⁶ Keti Biblia kebuyisaka kulutisa ntangu ti banduku? Ve. Mu mbandu, Salomo kutubaka nde kudya ti banduku na nima ya kusala kisalu mosi ya ngolo kele dikabu ya mekatuka na Nzambi. (Tanga Longi 2:24; 3:12, 13.) Dyaka, Yehowa yandi mosi kelomba baleke na ‘kuvanda na kiese’ mpi na kusala na mutindu ya mbote ‘konso kima ya kepesa ntima na bo kyese.’ (Lo. 11:9) Beto ke na mfunu ya kupema mpi ya kusala bansaka ya mbote ya kulutisila ntangu. (Fwanisa ti Marko 6:31.) Kansi, bansaka fwete kuma ve lukanu ya ntetentete ya luzingu na beto. Yo fwete vanda bonso mwa kima ya fyoti ya bo kedyaka na nima ya madya. Nge kezaba mbote nde, ata nge kezolaka mingi mwa bima ya fyoti ya beto kedyaka na nima ya madya, ntembe kele ve nde nge talemba yo nswalu kana nge kedya kaka yo, mpi yo tapesa nge ve mavimpi ya mbote. Mutindu mosi, Salomo kumonaka nde kutula byese na kisika ya ntete na luzingu kele kulanda “mupepe.”​—Lo. 2:10, 11.

 7. Sambu na nki beto fwete pona mbote bansaka ya kulutisila ntangu?

⁷ Dyaka, bansaka yonso kevandaka ve mbote. Mingi kebebisaka kimpeve mpi yo lenda pusa beto na kusala mambu ya mbi. Bamilio ikwa ya bantu mekutanaka ti bampasi kaka sambu bo ‘zolaka kulutisa ntangu’ na kusadilaka bima ya kelausaka, na kunwaka malafu mingi, to na kusalaka bansaka ya mbongo? Na luzolo yonso, Yehowa kekebisa beto nde kana beto bika nde ntima to meso na beto kunata beto na mambu yina kele ya mbi, beto fwete zaba nde beto tamona mpasi sambu na malanda ya mbi ya mambu ya beto mesala.​—Gal. 6:7.

 8. Sambu na nki yo kele mayele na kuyindulula luzingu na beto?

⁸ Dyaka, kana beto tula byese na kisika ya ntete na luzingu na beto, yo takatula dikebi na beto na mambu ya kuluta mfunu. Yibuka nde luzingu kelutaka nswalu, mpi ata kima mosi ve kepesa beto kivuvu nde na luzingu na beto yai ya nkufi, beto tavandaka kaka ti mavimpi ya mbote mpi takondaka makambu. Yo yina, mutindu Salomo kutubaka yo, kukwenda na kisika mafwa kele, mingimingi kana yo kele ya Mukristu mosi ya kwikama, tanatila beto mambote mingi kuluta kukwenda na “kisika bo ke sala fete.” (Tanga Longi 7:2, 4.) Sambu na nki? Na ntangu beto kewidikila diskure ya kuzika mvumbi mpi keyindulula luzingu ya nsadi ya kwikama ya Yehowa yina mefwa, yo lenda pusa beto na kutadila luzingu na beto mosi. Nsukansuka, beto lenda bakisa nde beto kele na mfunu ya kusoba balukanu na beto sambu na kusadila mbote bilumbu ya luzingu na beto yina mebikala.​—Lo. 12:1.

Keti Bima ya Kinsuni Tapesa Beto Kyese?

 9. Inki Salomo kubakisaka na yina metala kuvanda ti bima mingi ya kinsuni?

⁹ Ntangu yandi sonikaka mukanda ya Longi, Salomo kuvandaka mosi na kati ya bamvwama ya kuluta nene na ntoto. (2 Bans. 9:22) Yandi lendaka kuzwa konso kima yina yandi vandaka na yo mfunu. Yandi sonikaka nde: “Mono vandaka kuzwa konso kima ya mono vandaka kuzola.” (Lo. 2:10) Ata mpidina, yandi bakisaka nde kuvanda ti bima mingi ya kinsuni kepesaka ve kyese. Yandi sukisaka nde: “Muntu yina ke zolaka mbongo, yandi ta mona kiese ve na yo. Muntu yina ke zolaka kukuma mvwama, yandi ta zwa ve konso kima ya yandi ke zola.”​—Lo. 5:9.

10. Inki kenatilaka beto kyese mpi kimvwama ya kyeleka?

¹⁰ Ata kimvwama kezingaka ve mingi, yo lenda vanda na bupusi mosi ya ngolo na luzingu ya bantu. Na nsosa mosi ya bo salaka na balongoki yonso ya mvula ya ntete ya ba iniversite na États-Unis, 75 na kati ya nkama kutendulaka nde lukanu na bo ya ntetentete na luzingu kuvandaka ya “kukuma mvwama.” Ata kana bo lungisa lukanu na bo, keti bo tavanda mpenza na kyese? Yo kevandaka ve ntangu yonso mutindu yina. Bantu yina kusalaka nsosa yango kutubaka nde ntangu bima ya kinsuni kekumaka mfunu mingi na luzingu ya muntu, yo kekumaka mpasi sambu na kuzwa kyese. Bamvula mingi meluta, Salomo kubakisaka na ntwala dyambu yai. Yandi sonikaka nde: “Mono zwaka arza ti wolo na bantotila ya bantoto ya mono vandaka kuyala. . . . Mono monaka nde yo kele mpamba. Yo kele kaka mupepe.”a (Lo. 2:8, 11) Kansi, kana beto sadila luzingu na beto sambu na kusadila Yehowa na ntima na beto ya mvimba, yandi tasakumuna beto ebuna beto tazwa mpenza kimvwama ya kyeleka.​—Tanga Bingana 10:22.

Inki Mutindu ya Kisalu Kenataka Kyese ya Kyeleka?

11. Masonuku kemonisa nki sambu na yina metala mfunu ya kisalu?

¹¹ Yezu kutubaka nde: “Tata na mono ke salaka kisalu na yandi ntangu yonso; mono mpi mono fweti sala.” (Yoa. 5:17) Ntembe kele ve nde Yehowa ti Yezu kebakaka kyese na kusala kisalu. Biblia ketuba mutindu yai sambu na kutubila kyese yina Yehowa kuwaka ntangu yandi monaka bima ya yandi gangaka: “Nzambi monaka nde mambu yonso ya yandi salaka yo [vandaka] mbote mpenza.” (Kuy. 1:31) Bawanzyo “vandaka kutula milolo sambu na kiese” ntangu bo monaka bima yonso yina Nzambi kusalaka. (Yobi 38:4-7) Salomo mpi kumonisaka mfunu ya kusala kisalu yina kele ti lukanu mosi ya mfunu.​—Lo. 3:13.

12, 13. (a) Inki mutindu bantu zole kemonisa kyese ya bo kebakaka na kusala kisalu ya mbote? (b) Sambu na nki kisalu ya kinsuni lenda lembisa nitu bantangu yankaka?

¹² Bantu mingi kebakisaka mfunu ya kisalu ya mbote. Mu mbandu, José, muntu mosi ya kesalaka bifwanisu, ketuba nde: “Na nima ya kununga na kusala kifwanisu mosi mpi kutula yo mukubi mutindu nge vandaka kuyindula, nge tawa bonso nde nge menunga na kumata ngumba mosi ya nda.” Miguel,b yina kele komersa, ketuba nde: “Kisalu kepesaka kyese sambu yo kesadisaka muntu na kulungisa bampusa ya dibuta na yandi. Yo lenda sadisa mpi muntu na kudimona muntu ya mfunu.”

¹³ Kansi, bisalu mingi kevandaka kaka mpila mosi mpi yo kepesaka mpenza ve mabaku ya kusala bima ya mpa. Bantangu yankaka, bantu kemonaka mpasi to bo kesadilaka bo mambu ya kukonda lunungu na bisika yina bo kesalaka. Mutindu Salomo kumonisaka yo, muntu yina kele bumolo lenda baka mambote yina mefwana na muntu yina kesalaka kisalu ngolo, ziku sambu yandi kesadila bangwisana na yandi ti bantu ya lukumu. (Lo. 2:21) Mambu yankaka mpi lenda pesa muntu mpasi. Mu mbandu, muntu mosi lenda yantika mumbungu na yandi mbote, kansi na nima, mumbungu yango lenda nunga ve sambu mambu ya insi mebeba kibeni to ‘mambu ya kukonda kukana lenda bwila yandi.’ (Longi 9:11, NW.) Muntu yina kesala ngolo sambu na kununga na luzingu, mbala mingi yandi kevandaka ve na kyese to kelembaka nitu mpi kebakisaka nde yandi mezwa “kima ve, kaka mupepe.”​—Lo. 5:15.

14. Inki kisalu kepesaka ntangu yonso kyese ya kyeleka?

¹⁴ Keti kele ti kisalu yina kenataka ve mpasi ata fyoti? José, muntu ya kesalaka bifwanisu, yina beto tubilaka na luyantiku ketuba nde: “Mutindu bamvula keluta, bifwanisu lenda vila to kubeba. Kansi yo kele ve mutindu mosi ti mambu ya beto kesalaka na kisalu ya Nzambi. Sambu mu kelemfukilaka Yehowa na kusamunaka nsangu ya mbote, mu mesadisaka bantu na kukuma Bakristu yina ketinaka Nzambi boma, mpi yo tasadisa bo kimakulu. Dyambu yai kele mfunu mingi.” (1 Kor. 3:9-11) Mutindu mosi, Miguel ketuba nde, kusamuna nsangu ya Kimfumu kepesaka yandi kyese mingi kuluta kisalu na yandi ya kinsuni. Yandi ketuba nde: “Kima mosi ve lenda yinga kyese yina muntu kewaka ntangu yandi kezabisa muntu yankaka kyeleka ya Masonuku mpi kebakisa nde kyeleka yango mesimba ntima ya muntu yango.”

“Losa Dimpa na Nge”

15. Inki kekumisaka mpenza luzingu mfunu?

¹⁵ Na kutuba ya mbote, nki kekumisaka luzingu mfunu? Beto kewaka kyese mpenza kana beto kesadila ntangu fyoti ya beto kele na yo na ngidika yai ya bima sambu na kusala mambu ya mbote mpi kusepedisa Yehowa. Beto lenda yedisa bangwisana ya ngolo ti Nzambi, kulonga bana na beto minsiku ya Biblia, kusadisa bantu yankaka na kuzaba Yehowa, mpi kuyedisa ti bampangi na beto ya dibundu bangwisana yina tazinga mingi. (Gal. 6:10) Mambu yai yonso kele mfunu mingi mpi kenataka mpenza balusakumunu na bantu yina kesalaka yo. Salomo kusadilaka kifwani mosi ya mbote kibeni sambu na kutubila mfunu ya kusala mambu ya mbote. Yandi tubaka nde: “Losa dimpa na nge na zulu ya masa, sambu na nima ya bilumbu mingi nge tabaka yo dyaka.” (Lo. 11:1, NW) Yezu kulongisilaka balongoki na yandi nde: “Beno pesa makabu na bantu ya nkaka, mpidina [bantu] mpi ta pesa beno makabu.” (Luka 6:38) Dyaka, Yehowa yandi mosi kesila nde yandi tasakumuna bantu yina kesadilaka bantu yankaka mambu ya mbote.​—Bing. 19:17; tanga Baebreo 6:10.

16. Inki kele ntangu ya kuluta mbote ya kubaka badesizio sambu na luzingu na beto?

¹⁶ Biblia kelongisila beto na kubaka badesizio ya mayele na ntangu beto kele ntete baleke na yina metala mutindu beto tasadila luzingu na beto. Kana beto sala mutindu yina, beto takutana ve ti bampasi na nima. (Lo. 12:1) Yo tavanda mawa mpenza kana beto bebisa bamvula ya kuluta kitoko ya luzingu na beto sambu na kulanda bima ya nsi-ntoto yai ya kekatulaka dikebi na beto, mpi kubakisa na nima nde yo kele kaka mupepe!

17. Inki tasadisa nge na kupona mutindu ya kuluta mbote ya luzingu?

¹⁷ Bonso tata yonso yina kezolaka bana na yandi, Yehowa kezola nde nge sepela na luzingu, nge sala mambu ya mbote, mpi nge buya kudimonisa mpasi mpamba. (Lo. 11:9, 10) Inki tasadisa nge na kusala mutindu yina? Baka balukanu ya kimpeve mpi sala ngolo sambu na kulungisa yo. Yo lombaka nde Javier, yina kele na bamvula kiteso ya 20, kupona kana yandi talanda kisalu ya kimunganga yina tapesa yandi mbongo mingi to kusala kisalu ya ntangu yonso. Yandi ketuba nde: “Ata kisalu ya kimunganga lenda pesa kyese, kima mosi ve lenda fwanana ti kyese yina mu waka mutindu mu sadisaka bantu mingi na kuzaba kyeleka. Kisalu ya ntangu yonso mesadisaka munu na kusepela mpenza na luzingu. Kima mosi kaka ya mu kebokutaka kele nde mu yantikaka yo ve na kileke mpenza.”

18. Sambu na nki luzingu ya Yezu na ntoto kuvandaka mpenza mfunu?

¹⁸ Ebuna, inki kele kima ya kuluta mfunu beto fwete sala ngolo na kuzwa? Mukanda ya Longi ketuba nde: “‘Lukumu ya mbote me luta mananasi ya ntalu,’ ebuna mono ke tuba nde, kilumbu ya nge ke fwa kele mbote kuluta kilumbu ya nge butukaka.” (Lo. 7:1) Luzingu ya Yezu kemonisa mpenza bukyeleka ya dyambu yai. Ntembe kele ve nde yandi salaka zina ya mbote mpenza na meso ya Yehowa. Ntangu yandi fwaka ya kwikama, Yezu kusantisaka kimfumu ya Tata na yandi mpi kupesaka kimenga ya nkudulu yina mekangula nzila sambu na luguluku na beto. (Mat. 20:28) Na nsungi ya luzingu na yandi ya nkufi na ntoto, Yezu kupesaka mbandu ya kukuka ya luzingu ya kuluta mfunu yina beto fwete sala ngolo na kulanda.​—1 Kor. 11:1; 1 Pie. 2:21.

19. Inki ndongisila ya mayele Salomo kupesaka?

¹⁹ Beto mpi lenda sala zina ya mbote na meso ya Nzambi. Kuvanda ti lukumu ya mbote na meso ya Yehowa kele mfunu mingi na luzingu na beto kuluta kuvanda ti kimvwama. (Tanga Matayo 6:19-21.) Konso kilumbu, beto lenda zwa mabaku ya kusala mambu yina kele mbote na meso ya Yehowa, ebuna beto tabaka balusakumunu na luzingu na beto. Mu mbandu, beto lenda zabisa bantu yankaka nsangu ya mbote, kukumisa ngolo bangwisana na beto na makwela ti na mabuta na beto, mpi kukumisa kimpeve na beto ngolo na nzila ya kulonguka ya beto mosi mpi ya balukutakanu. (Lo. 11:6; Baeb. 13:16) Yo yina, keti nge kezola nde luzingu na nge kuvanda mpenza mfunu? Kana yo kele mutindu yina, fula na kulanda ndongisila yai ya Salomo: “Zitisa Nzambi, lemfuka na bansiku na yandi, sambu yai kele kisina ya Nzambi me sadilaka muntu.”​—Lo. 12:13.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Inki fwete pusa beto na kuyindula mbotembote na balukanu na beto na luzingu?

• Inki mutindu beto fwete tadila kusosa byese mpi bima mingi ya kinsuni?

• Inki kisalu kenataka kyese ya kimakulu?

• Inki kima ya mfunu beto fwete sala ngolo na kuzwa?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Inki kesalaka nde kisalu ya kusamuna kupesa mpenza kyese?