Kangama na Kristu mpi na Mpika na Yandi ya Kwikama

“Mfumu na yandi . . . tatula yandi na zulu ya bima na yandi yonso.”​—MATAYO 24:45-47, NW.

1, 2. (a) Masonuku ketuba nde nani kele Mfumu na beto? (b) Inki kemonisa nde Kristu ketwadisa mpenza dibundu ya Bukristu?

YEZU tubaka nde: “Muntu lenda binga beno nde ‘Mfumu’ mpi ve, sambu beno ke kaka na Mfumu mosi mpamba, nde Mesia.” (Matayo 23:10) Na bangogo yina, Yezu kuzabisaka balongoki na yandi pwelele nde ata muntu mosi ve na ntoto tavanda mfumu na bo. Mfumu na bo mosi kaka kele na zulu, disongidila, Yezu Kristu. Kimfumu na yandi mekatukaka na Nzambi. Yehowa “tedimisaka Kristo na lufwa, . . . yandi me tulaka Kristo na kuvanda ntu ya Dibundu sambu yandi kuyala bima yonso.”​—Efezo 1:20-23.

² Sambu Kristu ‘keyalaka bima yonso’ na dibundu ya Bukristu, yandi kevandaka ti kiyeka na mambu yonso yina kesalamaka na dibundu. Yandi kemonaka konso kima ya kesalama na dibundu. Yandi ketalaka mbotembote luzingu ya kimpeve ya konso kimvuka ya Bakristu, to dibundu. Dyambu yai kemonana pwelele na mbona-meso yina yandi pesaka ntumwa Yoane na nsuka ya mvu-nkama ya ntete ya T.B. Yezu tubaka mbala tanu na mabundu nsambwadi nde yandi zabaka bisalu na bo, bikalulu na bo ya mbote, ti bifu na bo, mpi yandi pesaka bandongisila ti kikesa na kutadila bampusa na bo. (Kusonga 2:2, 9, 13, 19; 3:1, 8, 15) Beto lenda ndima mpenza nde Kristu kuzabaka mpi luzingu ya kimpeve ya mabundu yankaka ya Asie Mineure, Palestine, Siria, Babilone, Grece, Italie, mpi bisika yankaka. (Bisalu 1:8) Inki beto lenda tuba bubu yai?

Mpika ya Kwikama

 3. Sambu na nki yo mefwana na kufwanisa Kristu na ntu mpi dibundu na yandi na nitu?

³ Na nima ya lufutumuku na yandi mpi ntangu fyoti na ntwala ya kukwenda na Tata na yandi na zulu, Yezu kutubilaka balongoki na yandi nde: “Nzambi me pesaka mono kiyeka yonso na zulu ti awa na nsi-ntoto. . . . Beno fweti zaba mbote nde mono ta vandaka ti beno bilumbu yonso tii na nsuka ya ntoto.” (Matayo 28:18-20) Yandi zolaka kulanda na kuvanda ti bo bonso Mfumu na bo yina ketwadisa bo. Na mikanda ya yandi sonikilaka Bakristu ya Efezo ti ya Kolosai, ntumwa Polo kufwanisaka dibundu ya Bukristu ti “nitu” yina Kristu kele Ntu. (Efezo 1:22, 23; Kolosai 1:18) Mukanda mosi (The Cambridge Bible for Schools and Colleges) ketuba nde “kufwanisa dibundu ti nitu kemonisa kaka ve nde bumosi na kati ya nitu ti Ntu kele mfunu, kansi mpi nde Ntu ketwadisaka binama yonso ya nitu. Bo kele bisadilu na yandi.” Inki kimvuka Kristu mesadilaka bonso kisadilu na yandi banda Nzambi mepesaka yandi Kimfumu na 1914?​—Daniele 7:13, 14.

 4. Na kuwakana ti mbikudulu ya Malashi, inki Yehowa ti Yezu Kristu kumonaka ntangu bo kwisaka kutala tempelo ya kimpeve?

⁴ Mbikudulu ya Malashi kutubaka na ntwala nde Yehowa yina kele “Mfumu” ya kyeleka kumosi ti ‘muntu ya yandi tindaka na kuzabisa kuwakana na yandi,’ disongidila, Yezu Kristu yina katukaka kubaka kimfumu, zolaka kukwisa kusambisa mpi kutala “Nzo-Nzambi” na yandi, to Nzo ya kimpeve ya lusambu. Yo kemonana nde “ntangu” ya Nzambi tulaka sambu na kuyantika “kusambisa bantu” ya nzo na yandi kulungaka na mvu 1918.a (Malashi 3:1; 1 Piere 4:17) Bo tadilaka mbotembote bantu yina vandaka kutuba nde bo kesambilaka Nzambi mbote. Bo buyaka mabundu ya Kikristu yina kelongaka malongi ya kevwezaka Nzambi, mpi yina kuvandaka na mukumba ya nene na bitumba ya ntete ya insi-ntoto ya mvimba, yina kufwaka bantu mingi. Bo mekaka Bakristu ya kupakulama mpi ya kwikama yina mebikalaka, bo tomisaka bo mutindu bo ketomisaka wolo na tiya, mpi bo ndimaka bo, ebuna bo kumaka bantu ya Yehowa yina “zaba kunata makabu ya mbote na Mfumu Nzambi mutindu bansiku ke tuba.”​—Malashi 3:3.

 5. Na kuwakana ti mbikudulu ya Yezu yina ketubila “kuvanda” na yandi, nani kumonisaka nde yandi kele “mpika” ya kwikama?

⁵ Na kuwakana ti mbikudulu ya Malashi, kumonana ya kimvuka ya mpika kele na kati ya kidimbu ya kele ti mambu mingi na kati, yina Yezu pesaka balongoki na yandi sambu na kusadisa bo na kuzaba ntangu ya ‘kuvanda na yandi ti ya nsuka ya ngidika ya bima.’ Yezu tubaka nde: “Nani kele mpenza mpika ya kwikama mpi ya mayele yina mfumu na yandi metulaka na zulu ya bantu ya kisalu ya nzo na yandi, sambu na kupesa bo madya na ntangu ya mbote? Kyese na mpika yina kana mfumu kwisa kukuta yandi kesala mutindu yina. Ya kyeleka, mono kezabisa beno nde, Yandi tatula yandi na zulu ya bima na yandi yonso.” (Matayo 24:3, 45-47, NW) Ntangu Kristu ‘kwisaka’ kutala “mpika” na mvu 1918, yandi kutaka bapakulami ya kwikama yina kubikalaka, yina banda 1879, kesadilaka Nzozulu ya Nkengi ti mikanda yankaka ya ketendulaka Biblia, sambu na kupesa madya ya kimpeve “na ntangu ya mbote.” Yandi ndimaka bo bonso kisadilu na yandi, to “mpika,” mpi na mvu 1919 yandi pesaka bo mukumba ya kutwadisa bima na yandi yonso yina kele na ntoto.

Kutwadisa Bima ya Kristu Yina Kele na Ntoto

6, 7. (a) Na nki bangogo yankaka ya kuswaswana Yezu kutubilaka “mpika” na yandi ya kwikama? (b) Ngogo “nsadi” yina Yezu kusadilaka awa ketendula inki?

⁶ Bangonda fyoti na ntwala ya kupesa mbikudulu ya ketubila kidimbu ya kuvanda na yandi mpi kumonana ya “mpika” yina kemonisa yandi na ntoto, Yezu kutubilaka “mpika” na bangogo ya kuswaswana fyoti yina kumonisaka mikumba ya mpika. Yandi tubaka nde: “Nani kele [nsadi ya kwikama, NW] ti ya mayele? [Nsadi ya kwikama] ti ya mayele kele muntu yina ya mfumu na yandi ke tulaka sambu na kutala nzo na yandi ti na kupesa bampika ya nkaka madia na bo ya konso kilumbu na ntangu ya mbote. Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: mfumu yina ta pesa [nsadi] yina kiyeka ya kutala bima na yandi yonso.”​—Luka 12:42, 44.

⁷ Awa Biblia kebinga mpika nde nsadi, yo kele ngogo ya Kigreki ya bo balulaka yina ketendula “muntu ya ketadilaka nzo to bima.” Kimvuka ya nsadi zolaka ve kuvanda kimvuka mosi ya bantu ya melongukaka yina ketendulaka bangindu ya mfunu ya Biblia. Katula kupesa madya ya mbote ya kimpeve “na ntangu ya mbote,” Kristu zolaka kupesa “nsadi ya kwikama” mukumba ya kutala balongoki na yandi yonso mpi ya kutwadisa “bima na yandi yonso” yina kele na ntoto. Bima yango yonso ya Kristu kuvandaka inki?

8, 9. Inki “bima” yina mpika ya bo meponaka ketalaka?

⁸ Na kati ya mikumba ya mpika, beto lenda tanga kukengila banzo yina balongoki ya Kristu kesadilaka sambu na kulungisa bisalu na bo ya Bukristu, mu mbandu, ntu-mbanza ti bafiliale ya Bambangi ya Yehowa, mpi bisika na bo ya lusambu na ntoto ya mvimba, disongidila, banzo ya Kimfumu ti banzo ya balukutakanu ya nene ti ya distrike. Kuluta dyaka, mpika kezikisaka mpi sambu na kuzaba kana baprograme ya kulonguka Biblia ya fwete tunga kimpeve ya bampangi na balukutakanu ya konso mposo mpi na balukutakanu ya nene ti ya distrike kesalama na mutindu ya mbote. Na balukutakanu yina, bo kebakaka bansangu na yina metala kulungana ya bambikudulu ya Biblia, mpi bo kebakaka na ntangu ya mbote lutwadisu ya kemonisaka mutindu ya kusadila minsiku ya Biblia na luzingu na bo ya konso kilumbu.

⁹ Mikumba ya nsadi kele mpi ya kukengila kisalu ya kuluta mfunu ya kulonga ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu’ mpi kukumisa “bantu yonso balonguki.” Kisalu yango kelombaka mpi kulonga bantu na kulanda mambu yonso yina Kristu, Ntu ya dibundu, kesonga beto na kusala na nsungi ya ntangu yai ya nsuka. (Matayo 24:14; 28:19, 20; Kusonga 12:17) Kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga mebasisaka “kibuka mosi ya nene ya bantu” yina mekumaka banduku ya kwikama ya bapakulami yina mebikalaka. Ntembe kele ve nde ‘bima yai ya mfunu ya makanda yonso’ kele na kati ya “bima” ya valere ya Kristu yina mpika ya kwikama ketaninaka.​—Kusonga 7:9; Agai 2:7.

Nto-Kimvuka Kele Mumonisi ya Kimvuka ya Mpika

10. Inki kimvuka vandaka kubaka badesizio na mvu-nkama ya ntete, mpi yo vandaka ti nki bupusi na mabundu?

¹⁰ Yo kele pwelele nde mikumba ya nene ya mpika ya kwikama kelombaka mpi kubaka badesizio mingi. Na dibundu ya ntete ya Bukristu, bantumwa ti bankuluntu na Yeruzalemi vandaka kusala bonso mumonisi ya kimvuka ya mpika, bo vandaka kubaka badesizio sambu na dibundu ya Bukristu ya mvimba. (Bisalu 15:1, 2) Bo vandaka kutindila mabundu badesizio ya nto-kimvuka ya mvu-nkama ya ntete na nzila ya mikanda ti ya bankengi-ntambudi. Bakristu ya mvu-nkama ya ntete vandaka na kyese na kubaka lutwadisu yina ya pwelele, mpi luzolo na bo ya kusala kumosi ti nto-kimvuka vandaka kunata ngemba ti bumosi.​—Bisalu 15:22-31; 16:4, 5; Filipi 2:2.

11. Kristu kesadila nani bubu yai sambu na kutwadisa dibundu na yandi, mpi nki mutindu beto fwete tadila kimvuka yai ya Bakristu ya kupakulama?

¹¹ Bonso na luyantiku ya ntangu ya Bukristu, bubu yai Nto-Kimvuka ya balongoki ya Kristu awa na ntoto mesalamaka na kimvuka ya fyoti ya bankengi bapakulami. Na nsadisa ya “diboko na yandi” ya ngolo, Kristu yina kele Ntu ya dibundu, ketwadisaka babakala yai ya kwikama ntangu bo kekengilaka kisalu ya Kimfumu. (Kusonga 1:16, 20) Na disolo ya kutubilaka luzingu na yandi, Albert Schroeder yina kusalaka bamvula mingi na Nto-Kimvuka mpi yina mekatuka kufwa ntama mingi ve kusonikaka nde: “Nto-Kimvuka kevukanaka konso kitatu. Lukutakanu keyantikaka ti kisambu sambu na kulomba lutwadisu ya mpeve ya Yehowa. Bo kesalaka mpenza kikesa sambu na kuzikisa nde mambu yonso ya bo meyidika mpi konso desizio ya bo mebaka kuwakana ti Biblia, Ndinga ya Nzambi.”b Beto lenda tula ntima na Bakristu ya kupakulama mpi ya kwikama ya mutindu yai. Sambu na yina metala mingimingi Nto-Kimvuka, beto fwete landa ntuma yai ya ntumwa Polo: “Beno lemfuka na bambuta na beno ya Dibundu, beno wila bo mpi. Bo ke langidilaka moyo na beno.”​—Baebreo 13:17.

Monisa Luzitu ya Mefwana na Mpika ya Kwikama

12, 13. Inki bikuma ya ke na Masonuku ya kepusaka beto na kumonisa luzitu na kimvuka ya mpika?

¹² Kikuma ya ntetentete ya kumonisa luzitu ya mefwana na mpika ya kwikama kele nde kana beto kesala mutindu yina, beto kemonisa luzitu na Mfumu Yezu Kristu. Polo kusonikaka sambu na bapakulami nde: “Muntu yina vandaka mpika ve, ntangu Kristo solaka yandi, ntangu yai yandi me kumaka mpika na yandi. Nzambi sumbaka beno na ntalu mingi.” (1 Korinto 7:22, 23; Efezo 6:6) Yo yina, kana beto kelemfuka na kwikama yonso na lutwadisu ya mpika ya kwikama ti ya Nto-Kimvuka na yo, beto kelemfuka na Kristu yina kele Mfumu ya mpika. Kumonisa luzitu na bantu yina Kristu kesadila na kutwadisa bima na yandi yina kele na ntoto kele mutindu mosi ya beto ‘kendimaka mpenza nde Yezu Kristu kele Mfumu, sambu na kupesa Tata Nzambi lukumu.’​—Filipi 2:11.

¹³ Kikuma yankaka ya ke na Masonuku ya kepusaka beto na kumonisa luzitu na mpika ya kwikama kele nde Biblia kebinga Bakristu ya kupakulama yina kele na ntoto nde “nzo ya Nzambi” yina Yehowa kevandaka “na lusadisu ya mpeve na yandi.” Mpidina bo kele “santu.” (1 Korinto 3:16, 17; Efezo 2:19-22) Yezu mepesaka mukumba ya bima na yandi yina kele na ntoto na kimvuka yai ya Biblia kebinga nde tempelo ya santu, mpi yo ketendula nde banswa ti mikumba yankaka na kati ya dibundu ya Bukristu kele kaka sambu na kimvuka yai ya mpika. Sambu na kikuma yai, bantu yonso na dibundu kemonaka nde bo kele na mukumba ya santu ya kulanda mpi kupesa maboko na lutwadisu yina kekatukaka na mpika ya kwikama ti Nto-Kimvuka na yo. Sambu na “mameme ya nkaka,” kusadisa kimvuka ya mpika na kulungisa kisalu na bo ya kukengila bima ya Mfumu kevandaka dibaku ya nene mpenza.​—Yoane 10:16.

Pesa Maboko na Kimvuka ya Mpika na Kwikama Yonso

14. Mutindu Yezaya kutubaka yo na ntwala, inki mutindu mameme yankaka kelanda kimvuka ya mpika mpi kepesa yo maboko?

¹⁴ Mbikudulu ya Yezaya kutubilaka na ntwala bulemfu ya kudikulumusa yina mameme yankaka kemonisaka na bapakulami ya Izraele ya kimpeve nde: “Mfumu Nzambi ke tuba na Israele nde: ‘Mbongo ya Ezipte ti kimvwama ya Etiopia ta vanda ya beno; bantu ya nda-nda ya nsi ya Seba ta kuma bampika na beno, bo ta vanda ya kukanga na miniololo, ke landa beno. Bo ta fukama na ntwala na beno ti kutuba nde: “nzambi kele ti beno, nzambi ya nkaka kele ve, kaka yandi.”’” (Yezaya 45:14) Bubu yai, mameme yankaka kelanda na mutindu ya kifwani kimvuka ya mpika ti Nto-Kimvuka na yo na mpila bo kelandaka lutwadisu na bo. Bo kesadila na luzolo yonso ngolo ti kimvwama na bo sambu na kupesa maboko na kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote na ntoto ya mvimba yina Kristu mepesaka balongoki na yandi ya kupakulama.​—Bisalu 1:8; Kusonga 12:17.

15. Inki mutindu mbikudulu ya Yezaya 61:5, 6 kutubilaka kuwakana yina kele na kati ya mameme yankaka ti Izraele ya kimpeve?

¹⁵ Mameme yankaka kesepelaka mpi kevutulaka ntonda na mutindu bo kesadilaka Yehowa na nsi ya lutwadisu ya kimvuka ya mpika ti Nto-Kimvuka na yo. Bo kendimaka nde bapakulami kele “Israele ya Nzambi.” (Galatia 6:16) Bonso “banzenza” ya kifwani yina kevukanaka ti Izraele ya kimpeve, bo kesalaka na kyese yonso bonso ‘bantu ya kesalaka bilanga’ na nsi ya lutwadisu ya bapakulami yina kele “banganga-Nzambi ya Mfumu Nzambi” mpi ‘bantu yina kesadilaka Nzambi.’ (Yezaya 61:5, 6) Bo kesalaka na kikesa yonso kisalu ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu mpi ya kukumisa bantu ya makanda yonso balongoki. Bo kesadisaka kimvuka ya mpika na kisalu ya kingungudi mpi ya kudisa bantu ya mpa yina kele bonso mameme.

16. Inki kepusaka mameme yankaka na kusadisa na kwikama yonso mpika ya kwikama mpi ya mayele?

¹⁶ Mameme yankaka kezabaka nde bo kebakaka mambote mingi na bikesa ya ngolo yina mpika ya kwikama kesalaka na kupesa bo madya ya kimpeve na ntangu ya mbote. Bo kendimaka na kudikulumusa yonso nde kana mpika ya kwikama mpi ya mayele kuvandaka ve, bo zolaka kuzaba mambu fyoti to nkutu kuzaba ve bakyeleka ya mfunu ya Biblia, mu mbandu kimfumu ya Yehowa, kusantisama ya zina na yandi, Kimfumu, zulu ya mpa ti ntoto ya mpa, moyo, inki kekuminaka bafwa, Yehowa ti Mwana na yandi kele mpenza banani, mpi mpeve santu kele inki. Sambu mameme yankaka kemonisaka ntonda ti kwikama ya ngolo, bo kesadisaka na zola yonso “bampangi” ya Kristu ya kupakulama yina kele na ntoto na nsungi ya ntangu yai ya nsuka.​—Matayo 25:40.

17. Nto-Kimvuka memonaka nde yo kele mfunu na kusala inki, mpi nki beto tatadila na disolo yina kelanda?

¹⁷ Sambu ntalu ya bapakulami mekita, bo lenda vanda ve na mabundu yonso sambu na kukengila bima ya Kristu. Yo yina, Nto-Kimvuka keponaka babakala yankaka na kati ya mameme yankaka sambu na kutwadisa babiro ya filiale, badistrike, banzyunga, mpi mabundu ya Bambangi ya Yehowa. Keti mutindu beto ketadilaka bangungudi yai kevandaka ti bupusi na kwikama na beto na Kristu ti na mpika na yandi ya kwikama? Beto tatadila ngyufula yai na disolo yina kelanda.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Mvutukila

• Nani kele Mfumu na beto, mpi nki kemonisa nde yandi kezabaka mambu ya kesalamaka na mabundu?

• Ntangu Yehowa ti Yezu kutalaka “Nzo-Nzambi,” nani bo kutaka kesala bonso mpika ya kwikama, mpi nki bima bo pesaka yandi?

• Inki bikuma ya ke na Masonuku ya kepusa beto na kupesa maboko na mpika ya kwikama?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 25]

Na kati ya “bima” yina “nsadi” kekengilaka, beto lenda tanga bima ya kinsuni, baprograme ya kimpeve, mpi kisalu ya kusamuna

[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]

Mameme yankaka kesadisaka kimvuka ya mpika ya kwikama ntangu bo kesamunaka na kikesa yonso