KAPU YA UVWA

Bika “Kusosa Bima ya Nene Sambu na Nge Mosi”

1, 2. (a) Na mvula ya iya ya luyalu ya Yoyakimi, Baruki kukutanaka ti nki mambu? (b) Inki mutindu Yehowa kusadisaka yandi?

BARUKI, nsoniki ya kwikama ya Yeremia, kulembaka. Yo vandaka mvula ya iya ya luyalu ya Ntotila ya mbi Yoyakimi, to penepene ya mvu 625 N.T.B. Yeremia kusongaka nsoniki na kusonika na kati ya rulo ya mukanda mosi mambu yonso yina Yehowa kutubaka na nzila ya profete na yina metala Yeruzalemi mpi Yuda. Mambu yango kuvandaka yina Nzambi songaka yandi na nsungi ya bamvula kuluta 23 ya kisalu na yandi, banda na luyantiku tii na ntangu yina. (Yer. 25:1-3; 36:1, 2) Baruki kutangilaka ve Bayuda mambu yina kuvandaka na rulo mbala mosi na nima ya kusonika yo. Yandi salaka yo na mvula yina kulandaka. (Yer. 36:9, 10) Kansi, keti kuvandaka ti kima mosi yina vandaka kupesa Baruki mpasi na ntima?

² Baruki kubokutaka nde: “A mono-e, Mfumu Nzambi me yika mono bampasi ya nkaka. Mpasi yango me lembisa mono.” Ziku nge metubaka dezia na dibaku mosi buna bangogo ya kemonisa nde nge melemba, ata nge salaka yo na ndinga ya ngolo to na nsi ya ntima na nge. Na konso mutindu yina Baruki kusalaka yo, Yehowa vandaka kuwidikila. Muntu yina kefimpaka ntima ya bantu kuzabaka mambu yina kupesaka Baruki mpasi na ntima, mpi na nzila ya Yeremia, Nzambi kusungikaka Baruki ti ntima ya mbote. (Tanga Yeremia 45:1-5.) Kansi nge lenda kudiyula sambu na nki Baruki kulembaka mpenza nitu. Keti yo vandaka sambu na mukumba yina Nzambi kupesaka yandi to ziku mambu yina vandaka kusalama ntangu yandi kelungisa mukumba yango? Ve, mambu vandaka kukatuka na ntima na yandi mosi. Baruki vandaka “kusosa bima ya nene.” Inki kuvandaka bima yango? Inki kivuvu Yehowa kupesaka yandi kana yandi ndimaka ndongisila mpi lutwadisu ya Nzambi? Mpi nki beto lenda longuka na mambu yina kukuminaka Baruki?

INKI KUVANDAKA ‘BIMA YINA YA NENE’?

 3. Inki kuvandaka kisina ya makambu ya kimpeve ya Baruki?

³ Ziku Baruki kuzabaka nki kuvandaka ‘bima yina ya nene.’ Nsoniki kubakisaka nde “Nzambi ke monaka bifu ya bantu yonso, yandi ke talaka mpi mutindu bo ke zingaka.” (Yobi 34:21) Mukumba yo mosi kuvandaka ve kikuma yina Baruki vandaka kudiwa nde yandi vandaka ti kisika ya “kupema ve” ntangu yandi vandaka kusonika bambikudulu ya Yeremia. Yo vandaka mutindu na yandi mosi ya kutadila bima yina vandaka nene​—mambu yina vandaka na ntima na yandi. Sambu yandi vandaka kusosa “bima ya nene” sambu na yandi mosi, Baruki kuvilaka mambu ya kuluta mfunu, mambu yina kele na kuwakana ti kusala luzolo ya Nzambi. (Filp. 1:10) Mbalula ya Traduction du monde nouveau kepesa ntendula ya kisongi-dyambu ya bo mesadila mpi kebalula yo nde “kulanda kusosa.” Yo yina, yo vandaka ve dibanza mosi ya kuzingaka mingi ve to ya kulutaka. Baruki vandaka dezia kusosa “bima ya nene” ntangu Yehowa kukebisaka yandi na kuyambula. Ata kalaki ya kwikama ya Yeremia vandaka kupesa maboko na kusala luzolo ya Nzambi, kaka na ntangu yina mosi, yandi vandaka na mpusa ya ngolo ya “bima ya nene” sambu na yandi mosi.

4, 5. Sambu na nki “bima ya nene” yina Baruki vandaka kusosa lendaka kutadila lukumu to nkembo, mpi sambu na nki yo fwanaka nde Yehowa kukebisa yandi?

⁴ Na yina metala mambu yina vandaka kuyangisa Baruki, kikuma mosi lenda vanda nde yandi vandaka kusosa lukumu. Ata Baruki kusalaka bonso nsoniki ya Yeremia, mbala yankaka yandi vandaka ve kaka kalaki ya Yeremia yandi mosi. Na Yeremia 36:32, bo kebinga Baruki “kalaki.” Banzikisa ya Arkeolozi kemonisa nde yandi vandaka mfumu ya nene ya vandaka kusala na nzo ya ntotila. Nkutu, Biblia kesadila titre yina mosi sambu na Elishama kalaki ya ntotila, yina kuvandaka mfumu mosi na kati ya bamfumu ya Yuda. Dyambu yai kemonisa nde sambu Baruki vandaka nduku ya kisalu ya Elishama, yandi mpi vandaka kukota na “kisika bantu yonso ya kisalu ya leta vandaka kusala reyinio” na ‘nzo ya ntotila.’ (Yer. 36:11, 12, 14) Yo yina, yo fwete vanda nde Baruki kuvandaka mfumu ya melongukaka, yina vandaka kusala na nzo ya ntotila. Seraya, mpangi na yandi ya bakala, vandaka mfumu ya basoda ya Ntotila Sedesiasi mpi yandi kwendaka ti Ntotila na Babilone sambu na kulungisa mukumba mosi ya mfunu. (Tanga Yeremia 51:59.) Bonso mfumu ya basoda, ziku Seraya kuvandaka ti mukumba ya kuyidika madya mpi kusosila ntotila kisika ya kulala ntangu yandi vandaka kusala nzyetelo. Ya kyeleka yandi vandaka ti kiyeka mingi.

⁵ Nge lenda bakisa nde muntu yina meyikanaka ti kiyeka ya nene lenda lemba na kusonika bansangu ya mfundusu ya kelandana sambu na Yuda. Na kutuba ya kyeleka, kusadisa profete ya Nzambi lendaka kutula kiyeka mpi kisalu ya Baruki na kigonsa. Mpi yindula mambu yina zolaka kusalama na nima kana Yehowa kupanzaka bima yina yandi tungaka, mutindu beto ketanga yo na Yeremia 45:4. “Bima ya nene” yina Baruki vandaka kuyindula​—yo vanda kimvwama ya kinsuni to kubaka dyaka lukumu na kibansala ya ntotila​—zolaka kumonana ya kukonda mfunu. Kana Baruki vandaka kusosa kiyeka yina lendaka kutanina yandi na ngidika ya Bayuda ya ntangu yina ya zolaka kufwa, Nzambi kuvandaka ti kikuma ya kubuyisa yandi na kuvanda ti ngindu yina.

6, 7. Kana “bima ya nene” ya Baruki vandaka kutadila bima ya kinsuni, inki dyambu ya mutindu mosi beto lenda tadila?

⁶ Na ndambu yankaka, “bima ya nene” yina Baruki vandaka kusosa lendaka kutadila kimvwama ya kinsuni. Makanda yina kuvandaka na nzyunga ya Yuda vandaka kutula ntima mingi na bima mpi bimvwama. Moabi vandaka kutula ntima na ‘ngolo ti kimvwama’ na yandi. Amoni mpi kusalaka mutindu mosi. Yehowa kusongaka Yeremia na kutuba nde Babilone kele ti “kimvwama mingi.” (Yer. 48:1, 7; 49:1, 4; 51:1, 13) Kansi, dyambu ya kyeleka kele nde Nzambi kubedisaka makanda yina.

⁷ Mutindu mosi, kana Baruki vandaka kusosa bima mpi kimvwama, nge lenda bakisa sambu na nki Yehowa kukebisaka yandi na dyambu yai. Ntangu Nzambi zolaka ‘kupesa ndola’ na Bayuda, yandi zolaka kupesa banzo ti bilanga na bo na bambeni. (Yer. 6:12; 20:5) Yindula nde nge zingaka ntangu mosi ti Baruki na Yeruzalemi. Mingi na kati ya bantu ya bwala na nge​—tanga mpi bamfumu, banganga-Nzambi, mpi ntotila yandi mosi​—keyindula nde bo fwete nwanisa bantu ya Babilone. Kansi, nge mewa nsangu yai ya Yeremia: “Beno sadila ntotila ya Babilonia, ebuna beno ta zinga.” (Yer. 27:12, 17) Kana nge vandaka ti kimvwama mingi na mbanza, keti yo zolaka kuvanda pete sambu na nge na kulemfuka na lutwadisu yai ya Nzambi? Keti mawi na nge sambu na bima yina zolaka kupusa nge na kulemfukila lukebisu ya Yeremia to kulanda nzila ya bantu mingi? Dyambu ya kyeleka kele nde bima yonso yina ya mfunu na Yuda mpi na Yeruzalemi, tanga mpi bima yina kuvandaka na tempelo, bo yibaka yo mpi bo nataka yo na Babilone. Yo zolaka kuvanda ve mfunu na kusosa bima ya kinsuni. (Yer. 27:21, 22) Keti kele ti dilongi yina beto lenda baka na dyambu yina?

Inki mutindu Yehowa kusungikaka ti ntima ya mbote ngindu ya Baruki ya kusosa “bima ya nene”? Sambu na nki nge keyindula nde yo kele mayele na kundima kana Nzambi kusungika beto?

“MONO TA PESA NGE MOYO NA NGE BONSO KIMA YA NTALU”

8, 9. Sambu na nki nge tatuba nde kubaka moyo bonso kima ya ntalu kuvandaka mfunu sambu na Baruki?

⁸ Ntangu yai beto tadila dyambu yai: Inki Baruki zolaka kubaka na nima ya kulemfuka na ntuma ya Nzambi? Moyo na yandi! Yo vandaka kipiku yina Nzambi pesaka “bonso kima ya ntalu” sambu na yandi. “‘Kansi nge, nge kelanda kusosa bima ya nene sambu na nge mosi. Kulanda ve kusosa. Sambu mu kekwisa kunata mpasi mosi na zulu ya nsuni yonso,’ yo yina mambu ya Yehowa ketuba, ‘mpi mono ta pesa nge moyo na nge bonso kima ya ntalu na bisika yonso yina nge lenda kwenda.’” (Yeremia 45:5, NW) Na kutuba ya mbote, bantu fyoti mpamba kugulukaka. Banani? Bantu yina kulemfukaka na ntuma ya Nzambi ya kudipesa na bantu ya Babilone. (Yer. 21:9; 38:2) Bantu yankaka lenda kudiyula nde, ‘Keti yo yina kaka kima ya bo pesaka bo sambu na bulemfu na bo?’

⁹ Ya kyeleka, yindula nkadilu ya Yeruzalemi na ntangu bantu ya Babilone kuzyungaka yo. Malembe​-malembe Yeruzalemi vandaka kunyokwama ngolo ntangu bo zyungaka yo. Kansi na mutindu mosi buna, Nzambi kufwaka bantu ya Sodome na mbala mosi. Na mutindu yina, beto lenda tuba nde lufwa ya Sodome kuvandaka pete sambu na kukangila yo ntima. (Mawa 4:6) Baruki kubikulaka nde bantu ya Yeruzalemi zolaka kufwa na mbele ya bitumba, na nzala, to mpi na maladi ya mbi. Na nima, yo fwete vanda nde yandi monaka kulungana ya mbikudulu yina. Bima ya kudya yina kuvandaka na Yeruzalemi kukumaka na nsuka. Yai dyambu mosi ya mpasi mpenza na kuvanda na mbanza yina bamama, bantu yina mezabanaka sambu na kikalulu na bo ya mawa, vandaka kulamba mpi kudya bana na bo mosi! (Mawa 2:20; 4:10; Yer. 19:9) Kansi, Baruki kugulukaka. Ee, na kati ya mavwanga ya mutindu yina, luzingu yo mosi kuvandaka kima ya ntalu, bonso matabisi yina bo kepesaka bantu yina kenungaka mvita. Yo kele pwelele nde, ziku Baruki kundimaka mpi kulandaka ndongisila yina Nzambi pesaka ya kusosa ve “bima ya nene.” Mpi yandi ndimamaka na Yehowa, mutindu luguluku na yandi kundimisaka yo.​—Yer. 43:5-7.

KETI NGE TASOSA “BIMA YA NENE”?

10, 11. Inki mutindu disolo ya Baruki kele na kuwakana ti bilumbu na beto mpi ti beto mosi?

¹⁰ Ata Baruki vandaka kusala mingi na kulungisa luzolo ya Nzambi, na bantangu yankaka yandi vandaka kunwana ti mpusa ya kuvanda ti “bima ya nene.” Yehowa kukebisaka yandi sambu na kigonsa yina, mpi yandi gulukaka na mpasi ya kimpeve mpi na lufwa ya kinsuni. Bonso Baruki, keti beto lenda mekama mpi ziku kunwana ti bampusa ya ngolo na ntima na beto, ata ntangu beto kesala mingi na kisalu ya Yehowa?

¹¹ Yo fwete vanda nde sambu Baruki vandaka kusosa lukumu sambu na yandi mosi, yo vandaka kumekama mosi ya ngolo mpenza. Keti nge lenda yindula yandi kekudiyula nkutu nde, ‘Keti mono takuka kutanina kisalu na mono bonso “sekretere”? Keti mono lenda sala ata kisalu ya nsadi ya nene?’ Ebuna, inki beto lenda tuba sambu na beto? Kudiyula nde, ‘Keti mono kele ti “bampusa ya ngolo,” ziku yina mono mebumbaka na kinsweki na ntima na mono, ya kuvanda ti kisalu mosi ya mbote mpi ya kezingaka mingi ntangu yai to ntama mingi ve na bilumbu kekwisa?’ Baleke yankaka ya Bakristu lenda yindula na ngyufula yai, ‘Keti kivuvu ya kubaka lukumu mpi mbongo yina tatanina mono na nzila ya banzo​-nkanda ya nda-nda kebwisaka mono na mutambu ya kusosa “bima ya nene” sambu na mono mosi?’

12. Inki mutindu mpangi​-bakala mosi kusosaka bima ya nene sambu na Yehowa, mpi nki kele dibanza na nge sambu na nsola na yandi?

¹² Mpangi​-bakala mosi yina kesalaka ntangu yai na biro ya nene ya ntoto ya mvimba, kuvandaka ti bamvula 15 ntangu bo pesaka yandi bourse ya kukwenda kulonguka na iniversite. Yandi ndimaka ve dikabu yina, ata balongi na yandi kuwaka mawa mpi mpasi na ntima, kansi yandi zolaka kusala kisalu ya ntangu yonso bonso mupasudi-nzila. Kansi, zola na yandi sambu na kulonguka kulembaka ve. Yandi kumaka misionere na kisanga mosi ya kuvandaka ntama. Kuna yo lombaka nde yandi longuka ndinga yina bo ketubaka na bantu kiteso ya 10000. Yo vandaka ve ti diksionere na ndinga yina, yo yina yandi salaka diksionere ya yandi mosi. Nsukansuka, yandi zabaka mbote ndinga yina mpi bo pesaka yandi mukumba ya kubalula mikanda na beto yankaka ya Bukristu. Na nima, bo kumaka kusadila diksionere yina yandi salaka bonso diksionere ya ntete na ndinga yina. Kilumbu yankaka yandi zabisaka na bawi mingi yina kuvandaka na lukutakanu mosi ya distrike nde: “Kana mono ndimaka kukwenda na iniversite, yo vanda konso nki kisalu yina mono zolaka kusala ya mono longukaka na nzo-nkanda, yo zolaka kuvanda sambu na lukumu na mono mosi. Yo yina, mono kele ve ata ti titre mosi ya nene ya mutindu mosi buna. Mpidina mono kele ve ti lukumu ya mambu yina mono mesalaka. Lukumu yonso kekwenda na Yehowa.” (Bing. 25:27) Inki nge keyindula sambu na nsola yina yandi salaka ntangu yandi vandaka na bamvula 15? Na nsungi ya bamvula, yandi sepelaka na mabaku mingi ya kisalu yina yandi salaka na kati ya bantu ya Nzambi. Na yina metala nge, inki mutindu nge kezolaka kusadila mayele yina nge mebutukaka na yo? Na kisika ya kusosa lukumu na nge mosi, keti nge mebakaka lukanu ya kusadila yo sambu na kukumisa Yehowa?

13. Sambu na nki bibuti yankaka fwete yindulula na kumekama yina Baruki kukutanaka ti yo?

¹³ Yo kele ti kigonsa ya mefwanana: kusosa “bima ya nene” sambu na beto mosi to na nzila ya bantu yina beto kezolaka mpi ya lenda vanda ti bupusi na zulu na beto. Ntembe kele ve nde, nge memonaka bibuti ya nsi-ntoto kesala mambu sambu bana na bo kulungisa mambu mingi na luzingu kuluta yina bo mosi kusalaka to sambu bana na bo kukuma bantu yina bo lenda budila ntima. Ziku, nge mewaka bantu ketuba mambu bonso yai: “Mono kezolaka ve nde mwana na mono ya bakala (to ya nkento) kusala kisalu ya ngolo mutindu mono salaka yo” to “Mono kezolaka nde mwana na mono kukwenda na iniversite sambu yandi vanda na luzingu mosi ya kukonda mpasi.” Bibuti ya Bakristu lenda vanda mpi ti mawi ya mutindu mosi. Ya kyeleka, muntu mosi lenda tuba nde, ‘Mu ke na kusosa ve bima ya nene sambu na mono mosi.’ Kansi keti yo lenda vanda nde yandi kesala mpidina na mutindu mosi ya pwelele ve, disongidila, na nzila ya muntu yankaka, yo vanda mwana na yandi ya bakala to ya nkento? Kaka mutindu Baruki kumekamaka mbala yankaka na kusosa lukumu na nzila ya kiyeka to kisalu na yandi, kibuti mosi lenda sosa mambu yina na mutindu mosi ya kinsweki na nzila ya mambu yina yandi kezola nde bana na yandi kusala. Kansi, keti ‘muntu yina kemekaka ntima ya bantu’ tabakisa ve dyambu yai, kaka mutindu yandi bakisaka yo sambu na Baruki? (Bing. 17:3) Keti beto fwete lomba ve Nzambi na kumeka mpi na kutala mabanza na beto ya nsi ya ntima, mutindu Davidi kusalaka? (Tanga Nkunga 26:2; Yeremia 17:9, 10.) Mutindu disolo yai ya Baruki kemonisa yo, Yehowa lenda sadila mitindu ya kuswaswana sambu na kukebisa beto na kigonsa ya kusosa “bima ya nene.”

Inki kuvandaka mutindu mosi yina Baruki vandaka kusosa “bima ya nene”? Inki dilongi nge kebaka na dyambu yai?

MUTAMBU YA KUVANDA TI “KIMVWAMA”

14, 15. Inki mutindu bimvwama lenda kuma “bima ya nene” sambu na beto?

¹⁴ Yindula nde “bima ya nene” yina Baruki vandaka kusosa kuvandaka bimvwama ya kinsuni. Mutindu beto monaka yo na ntwala, kana Baruki kukangamaka ngolo na bima na yandi mosi mpi yina yandi bakaka na Yuda, ziku yandi zolaka kumona yo mpasi na kulemfuka na ntuma ya Nzambi ya kudipesa na bantu ya Babilone. Ntembe kele ve nde, nge memonaka nde mvwama ketulaka mbala mingi ntima na “kimvwama” na yandi, kansi Biblia kendimisa nde lutaninu yina kimvwama yai kepesaka kele na mambu yina bo ‘keyindulaka.’ (Bing. 18:11) Bansadi yonso ya Yehowa lenda baka mambote na kuyibukaka dibanza yina kele na Ndinga na yandi ya ketubila kuvanda ti bukatikati na mambu ya kinsuni. (Tanga Bingana 11:4.) Ata mpidina bantu yankaka lenda yindula nde, ‘Sambu na nki ve kusepela ata fyoti na bima yina nsi-ntoto kepesa?’

¹⁵ Kukangama na bima yina yandi kele na yo lenda nata Mukristu na kuvanda ti mpusa ya ngolo ya bima yina kele na kati ya ngidika ya bima yina ke na kuluta. Yeremia to Baruki kusalaka ve mpidina. Bamvula mingi na nima, Yezu kupesaka lukebisu na bantu yina tazinga na ntangu yina “Nzambi ta songa Mwana-muntu na meso ya bantu.” Yezu kuzabisaka bo nde: “Beno yindula fioti mambu yina bwilaka nkento ya Loti.” Yo tavanda mpi mfunu na kusyamisa Bakristu nde: ‘Beno yindula Yeremia mpi Baruki.’ (Luka 17:30-33) Kana beto yedisa kikalulu ya kukangama na bima ya kinsuni, yo tavanda mpasi sambu na beto na kusadila bangogo ya Yezu. Kansi kuvila ve​—Baruki kusadilaka lukebisu yina Nzambi kupesaka mpi yandi bikalaka na luzingu.

16. Tubila dyambu ya kemonisa mutindu bansadi ya Nzambi kutulaka bima ya kinsuni na kisika na yo.

¹⁶ Beto tadila dyambu yina kukuminaka bampangi na Roumanie na nsungi ya luyalu ya Bakoministe. Ntangu bo vandaka kukota na ngolo na banzo ya Bambangi, bantangu yankaka bantu ya guvernema vandaka kubotula bima ya bampangi, mingimingi bima yina bo lendaka kuteka. (Mawa 5:2) Na nsi ya luyalu yina, bampangi mingi ya babakala ti ya bankento kuvidisaka na luzolo yonso bima na bo. Yo lombaka nde bankaka kubikisa bima na bo yonso ntangu bo vandaka kukatuka na mbanza yina; kansi, bo taninaka kwikama na bo na Yehowa. Kana nge kutana ti mumekamu ya mutindu yai, keti nge tabika nde kikalulu na nge ya kukangama na bima ya kinsuni kukanga nge nzila ya kutanina kwikama na nge na Nzambi?​—2 Tim. 3:11.

17. Ziku, nki mutindu bantu yina kuzingaka na nsungi mosi ti Yeremia mpi Baruki kusadisaka bo?

¹⁷ Yo kele mfunu na kuzaba nde Yeremia mpi Baruki kubakaka lusadisu na bantu yankaka yina kuzingaka na nsungi mosi ti bo. Sofonia kubikulaka na nsungi ya luyalu ya Yoziasi, ntangu Yeremia vandaka kusala kisalu ya kiprofete. Inki Yeremia zolaka kuyindula sambu na bangogo yina beto ketanga na Sofonia 1:18? (Tanga.) Keti nge lenda mona ve na mabanza na nge Yeremia ketadila mayele yina ya kupemama kumosi ti Baruki? Muntu yankaka yina kuzingaka na nsungi mosi ti bo kele Ezekiele, yina kwendaka na kimpika na Babilone na mvu 617 N.T.B. Mambu mpi bansangu na yandi yankaka vandaka kutadila mpenza Bayuda yina kuvutukaka na bwala na bo, yo yina ziku Yeremia kulongukaka mambu yina Ezekiele kutubaka to kusalaka mpi Ezekiele kusalaka mutindu mosi. Tanga mpi mambu yina kele na Ezekiele 7:19. (Tanga.) Kaka mutindu Yeremia mpi Baruki lendaka kubaka mambote na bangogo yina ya kupemama, beto mpi lenda bakila yo mambote. Bantu tasosa lusadisu na banzambi na bo sambu na kuguluka na kilumbu ya Yehowa. Kansi, ata banzambi to bimvwama na bo tagulusa bo ve.​—Yer. 2:28.

KETI NGE TABAKA “MOYO NA NGE BONSO KIMA YA NTALU”?

18. “Moyo” ya nani beto fwete zola na kubaka bonso kima ya ntalu, mpi inki mutindu beto lenda baka yo?

¹⁸ Beto fwete yibuka nde Yehowa mesilaka na kupesa beto “moyo” na beto bonso kima ya ntalu. Ata bantu fyoti na kati ya bansadi na yandi tafwa na mbangika yina tasalama na nsungi ya “mpasi ya nene” (NW) ntangu bibongo ya politiki ya mbisi ya makasi tanwanisa dibundu, bantu yai ya kwikama tavila mpenza ve. “Moyo” na bo kele ti kivuvu ya kuzinga dyaka mpi ya kusepela ti luzingu “ya kieleka,” na nsi-ntoto ya mpa. (Kus. 7:14, 15; 1 Tim. 6:19) Kansi, beto lenda ndima mpenza nde, bansadi mingi ya Nzambi yina kebikala ya kwikama na ntangu yai taguluka na mpasi ya nene. Nge lenda ndima nde ntangu Nzambi tanata mpasi na makanda, ata muntu mosi ve ya kwikama tavanda na kati ya “bamvumbi ya bantu yina ya Mfumu Nzambi ta fwa.”​—Yer. 25:32, 33.

19. Na nki mitindu kutadila mbandu ya Yeremia ti ya Baruki kekumisa ngolo lukanu na nge ya kubuya kusosa “bima ya nene” sambu na nge mosi?

¹⁹ Bantu yankaka lenda yindula mpenza nde bo lenda guluka na kubakaka kaka “moyo” na bo bonso kima ya ntalu, kansi nde ntangu yai bo lenda kudiyangisa ve ata fyoti. Yibuka nde ntangu bantu ya Yeruzalemi kufwaka na nzala, Yehowa kutaninaka Yeremia na luzingu. Inki mutindu? Ntotila Sedesiasi kutulaka Yeremia na boloko na lupangu ya nzo ya kimfumu mpi pesaka ntuma ya kupesa yandi “dimpa mosi konso kilumbu tii kuna mampa yonso kumanaka na bwala.” (Yer. 37:21) Mpi Yeremia kugulukaka. Yehowa lenda sadila mitindu yonso yina yandi mepona sambu na kusadisa bantu na yandi. Kansi, yandi tasadisa bantu na yandi kimakulu, sambu kivuvu na bo ya luzingu ya mvula na mvula kele kipiku. Baruki kugulukaka na lufwa ya Yeruzalemi na ‘kusosaka ve bima ya nene.’ Na mutindu mosi, beto lenda vingila na kuguluka na Armagedoni sambu na kukumisa Yehowa ti “moyo” na beto bonso kima ya ntalu yina beto tasepelaka ti yo kimakulu.

Sambu na nki yo kele nzila ya mayele bubu yai na kusosa ve “bima ya nene,” kansi na kuvingila na kubaka “moyo” na beto bonso kima ya ntalu?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 113]

Pona mambu yina kele mpenza mfunu (Fwanisa ti lutiti 46.)