DIKAMBU YA NTOTILA MOSI YINA MEZABANAKA VE

 7. (a) Sambu na nki mutindu Daniele kutubilaka Baltazare kenataka bantu ya ntembe na kuvweza Biblia? (b) Inki mambu kuzabanaka sambu na dyambu yina bo vandaka kutuba nde Baltazare vandaka ve muntu ya kyeleka?

⁷ Daniele kusonikaka nde Baltazare, “mwana” ya Nabukodonozore, vandaka ntotila na Babilone ntangu mbanza yango kubwaka. (Daniele 5:​1, 11, 18, 22, 30) Banda ntama bantu ya ntembe kesadilaka dyambu yai sambu na kufunda mukanda ya Daniele. Bo ketubaka nde zina ya Baltazare kele kaka na Biblia kansi na mikanda yankaka ve. Bantu yina kelongukaka mambu yina melutaka ketubaka nde Nabonide muntu kuyingaka Nabukodonozore, mpi nde yandi vandaka ntotila ya nsuka ya Babilone. Yo yina, na mvu 1850, Ferdinand Hitzig kutubaka nde Baltazare kuvandaka zina ya nsoniki mosi kugangaka. Keti nge kemona ve nde Hitzig kunwaninaka na kutuba? Yindula fyoti, keti kutuba nde kaka Biblia ketubila zina ya ntotila yai kele mpenza nzikisa ya kendimisa nde yandi zingaka ve, mingimingi kana beto yibuka nde na ntangu bo sonikaka Biblia mikanda ya istware vandaka ve mingi? Ata mpidina, na mvu 1854, bo zwaka bipesi fyoti ya bima ya tuma na nsi ya ntoto na mayumbu ya Ure, mbanza ya Babilone ya ntama, yina kele na sudi ya Irak bubu yai. Yo vandaka na bisono ya cunéiforme, yo vandaka mpi ti kisambu mosi. Na kisambu yango, Ntotila Nabonide kutubaka nde “Bel-sar-ussur, mwana na mono ya ntete ya bakala.” Ata bantu ya ntembe mpi kundimaka nde: Yandi yai Baltazare yango ya mukanda ya Daniele kutubilaka.

 8. Inki bima kemonisa nde mambu yina Daniele kutubaka nde Baltazare vandaka ntotila kele ya kyeleka?

⁸ Ata mpidina, ntembe na bo kusukaka ve. Muntu mosi na zina ya H. F. Talbot, kutubaka nde “yo kepesa ve ata nzikisa mosi.” Yandi tubaka nde mwana ya bo ketubila lenda vanda kamwana ya fyoti, kansi Daniele tubaka nde yandi vandaka ntotila yina vandaka kuyala. Kansi, mvula mosi kaka na nima ya kubasika ya mambu yina Talbot kutubaka, bo zwaka dyaka bitini ya matadi ya kusonika na cunéiforme, yina kutubaka nde Baltazare vandaka ti basekretere mpi baboyi na nzo na yandi. Yo ke pwelele nde, yandi vandaka ve mwana ya fyoti! Nsukansuka, bitini yankaka ya matadi kuzengaka makambu. Yo monisaka nde Nabonide kuvandaka ve na Babilone bamvula mingi. Na nsungi yango, Nabonide “bikisaka kimfumu” ya Babilone na maboko ya mwana na yandi ya ntete (Baltazare). Yo ke pwelele nde na ntangu yina, Baltazare, muntu vandaka ntotila, yandi yalaka kumosi ti tata na yandi.b