Bo Kebutaka Bambuma ya Kimpeve Ata Bo Menuna
“Bo kele bonso banti ya bo kunaka na nzo ya Mfumu Nzambi . . . yo ke buta bambuma ata yo me nuna, yo kele kaka ya mubisu ti ngolo.”—NKUNGA 92:14, 15.
1, 2. (a) Mbala mingi, inki mutindu bantu ketubilaka kimununu? (b) Inki lusilu Biblia kepesa sambu na yina metala malanda ya masumu ya beto mebakaka na Adami?
KANA bo ketubila kimununu, na nki nge keyindulaka? Na banzila ya ilungi? Na kukonda kuwa dyaka mbote? Na kutekita ya maboko ti makulu? To nge keyindulaka “bilumbu ya mpasi” yina Longi 12:1-7 ketubila na mutindu ya kifwani? Kana yo kele mpidina, nge fwete zaba nde Yehowa Nzambi kukanaka ve na luyantiku nde bantu kununa mutindu bo ketubila yo na Longi kapu ya 12, kansi yo kemonisa malanda ya mbi yina disumu ya Adami menataka na nitu ya bantu.—Roma 5:12.
2 Kununa yo mosi kele ve ndola, sambu kulanda na kuzinga kelomba nde bamvula kuluta. Na kutuba ya mbote, kuyela kele kima ya mbote na bima yonso ya kezinga. Kubika fyoti, malanda ya mbi yina disumu mpi kukonda kukuka menatilaka beto tuka bamvula mafunda sambanu tavanda dyaka ve, ebuna bantu yonso ya bulemfu tazinga mutindu Nzambi kuzodilaka. Mpasi yina kimununu kenataka mpi lufwa tavanda dyaka ve. (Kuyantika 1:28; Kusonga 21:4, 5) Na ntangu yina, ‘ata muntu mosi ve ta tuba diaka nde: “Mono ke bela.”’ (Yezaya 33:24) Minunu tabaka dyaka “ngolo” na bo ya kileke mpi nitu na bo ‘ta kuma diaka bonso ntangu bo vandaka baleki.’ (Yobi 33:25) Kansi ntangu yai, beto yonso fwete nwana ti mpasi ya masumu yina beto bakaka na Adami. Ata mpidina, bansadi ya Yehowa kebakaka mambote na mitindu ya sipesiali ntangu bo kekumaka minunu.
3. Na nki mitindu Bakristu lenda landa na ‘kubuta bambuma ata bo menuna’?
3 Ndinga ya Nzambi kendimisa beto nde minunu “kele bonso banti ya bo kunaka na nzo ya Mfumu Nzambi . . . yo ke buta bambuma ata yo me nuna.” (Nkunga 92:14, 15) Muyimbi-bankunga kutubaka na mutindu ya kifwani mpi kutendulaka pwelele kyeleka mosi ya mfunu nde, bansadi ya kwikama ya Yehowa lenda landa na kuyela mpi kubuta bambuma na kimpeve, ata kana nitu na bo kebeba. Bambandu mingi ya ntama mpi ya ntangu na beto kemonisa dyambu yai.
“Yandi Vandaka Konso Ntangu na Nzo-Nzambi”
4. Inki mutindu profete ya nkento Ana yina kukumaka mununu kumonisaka kudipesa na yandi na Nzambi, mpi nki balusakumunu yandi bakaka?
4 Beto tadila mbandu ya profete ya nkento Ana yina kuzingaka na mvu-nkama ya ntete. Na bamvula 84, “yandi vandaka konso ntangu na Nzo-Nzambi. Kuna, yandi vandaka kusadila Nzambi mpimpa ti mwini. Mbala mingi yandi vandaka kusamba Nzambi, yandi vandaka mpi kubuya kudia sambu na kusamba yandi.” Mutindu tata na yandi kuvandaka ve Mulevi, kansi muntu ya “dikanda ya Asere,” Ana lendaka kuzinga ve na tempelo. Yo fwete vanda nde yandi vandaka kusala bikesa mingi sambu na kuvanda na tempelo konso kilumbu, banda na ntangu ya kutambika bimenga ya suka tii na ntangu ya kutambika bimenga ya nkokila! Kansi, sambu na kudipesa na yandi, yandi bakaka balusakumunu mingi. Yandi zwaka dibaku ya kuvanda pana ntangu Yozefi ti Maria kunataka mwana Yezu na tempelo sambu na kusonga yandi na Yehowa mutindu Nsiku vandaka kulomba. Ntangu Ana kumonaka Yezu, “yandi yantikaka kupesa mersi na Nzambi. Yandi vandaka kutuba mambu ya mwana yina na bantu yonso yina vandaka kuvingila nde Nzambi kugulusa bantu ya bwala Yerusalemi.”—Luka 2:22-24, 36-38; Kutanga 18:6, 7.
5, 6. Na nki mitindu minunu mingi bubu yai kemonisaka mpeve bonso yina ya Ana?
5 Minunu mingi na kati na beto kele bonso Ana, bo kekwendaka mbala na mbala na balukutakanu, bo kesambaka na masonga yonso sambu lusambu ya kyeleka kukwenda na ntwala, mpi bo kevandaka na mpusa ya ngolo ya kusamuna nsangu ya mbote. Mpangi mosi ya bakala yina kele ti bamvula 80, mpi yina kekwendaka mbala na mbala na balukutakanu ya Bukristu ti nkento na yandi kutubaka nde: “Beto mekunaka kikalulu ya kukwenda na balukutakanu. Beto kezolaka kuvanda kisika yankaka ve. Kisika bantu ya Nzambi kele, ko kuna beto kezolaka kuvanda. Beto kekudiwaka mbote kuna.” Mbandu yai kepesa beto yonso kikesa mpenza!—Baebreo 10:24, 25.
6 Mpangi Jean kele mufwidi mosi ya nkento yina kele ti bamvula 80. Yandi kevandaka ti nsiku mosi ya yandi metulaka sambu na kutwadisa yandi. Yandi ketuba nde: “Kana kele ti kima ketadila lusambu ya kyeleka mpi yina mu lenda sala, mu kezolaka kusala yo. Ya kyeleka, bantangu yankaka mu kevandaka na mawa, kansi sambu na nki kusala na mpila nde konso muntu ya ke na nzyunga na munu kuvanda mawa-mawa sambu na munu?” Yandi monisaka kyese ya yandi kebakaka na kukwenda kutala bansi yankaka sambu na mabaku ya kimpeve yina ketungaka lukwikilu. Na nzyetelo mosi ya yandi katukaka kusala ntama mingi ve, yandi songaka bantu ya yandi salaka ti bo nzyetelo nde “mu kezola kumona dyaka ve bisika mingimingi yina bantu kekwendaka kutala, mu kezola kukwenda na kisalu ya kusamuna!” Ata Jean kuzabaka ve ndinga ya bwala yina, yandi bendaka dikebi ya bantu na nsangu ya Biblia. Dyaka, banda bamvula mingi yandi kesalaka kumosi ti dibundu mosi ya kuvandaka na mfunu ya lusadisu, ata yo lombaka nde yandi longuka ndinga ya mpa mpi yandi sala ngunga mosi na nzila sambu na kukwenda na balukutakanu.
Sadila Ntangu Yonso Mayele na Nge
7. Ntangu Moize kumaka mbuta, inki mutindu yandi monisaka mpusa ya kutomisa bangwisana na yandi ti Yehowa?
7 Muntu kebakaka eksperiansi na luzingu ntangu yandi kekumaka mbuta. (Yobi 12:12) Kansi, muntu kekumaka ve mbala mosi ti mayele ya kimpeve sambu yandi mekuma ti bamvula mingi. Yo yina, na kisika ya kutula ntima kaka na nzayilu yina bo mebakaka na bamvula meluta, bansadi ya kwikama ya Nzambi kesalaka ngolo sambu na ‘kuyika mayele’ mutindu bamvula keluta. (Bingana 9:9) Ntangu Yehowa kutindaka Moize, yandi vandaka ti bamvula 80. (Kubasika 7:7) Yo kele pwelele nde na bilumbu ya Moize, kuzinga tii na bamvula yina kuvandaka dyambu ya kuyituka, sambu yandi sonikaka nde: “Beto ke zingaka bamvula makumi nsambwadi (70), kana beto me kuma bamvula makumi nana (80), tuba nde beto kele ngolo.” (Nkunga 90:10) Ata mpidina, Moize kudiwaka ve nde yandi menuna mingi sambu na kulonguka. Na nima ya kusadila Nzambi bamvula mingi, ya kuzwa mabaku mingi ya sipesiali ya kusadila Yehowa, mpi ya kulungisa mikumba ya nene-nene, Moize kubondilaka Yehowa nde: “Songa mono mabanza na nge mpidina mono ta zaba nge mbote-mbote.” (Kubasika 33:13) Moize kuvandaka ntangu yonso ti mpusa ya kutomisa bangwisana na yandi ti Yehowa.
8. Inki mutindu Daniele vandaka kusadila ntangu yonso mayele na yandi ata na ntangu yandi kumaka ti bamvula 90, mpi nki mambote yandi bakaka?
8 Ntangu profete Daniele kuvandaka na kiteso ya bamvula 90, yandi vandaka ntangu yonso kutadila na dikebi yonso masonama ya santu. Mambu ya yandi bakisaka ntangu yandi vandaka kutanga “mikanda ya Nzambi,” ziku mikanda ya Levi, Yezaya, Yeremia, Ozea, mpi Amosi, kupusaka yandi na kusosa Yehowa na kisambu ya masonga. (Daniele 9:1, 2) Nzambi kuwaka kisambu yina mpi kutindaka wanzyo sambu na kuzabisa Daniele mambu ya metala kukwisa ya Mesia mpi mambu yina tasalama na lusambu ya kyeleka.—Daniele 9:20-27.
9, 10. Bantu yankaka mesalaka nki sambu na kusadila ntangu yonso mayele na bo?
9 Bonso Moize ti Daniele, beto mpi lenda sala ngolo na kusadila ntangu yonso mayele na beto na kutulaka dikebi na mambu ya kimpeve ntangu yonso yina beto lenda kuka kusala yo. Bamingi ke na kusala mutindu yina. Worth kele nkuluntu ya ke na bamvula 80. Yandi kesalaka kikesa sambu na kuzaba mambu yonso ya mpa yina “mpika ya kwikama mpi ya mayele” (NW) kebasisaka. (Matayo 24:45) Yandi ketuba nde: “Mu kezolaka kyeleka mingi mpenza, mpi mu kesepelaka na kumona mutindu nsemo ya kyeleka kekuma mwini na mwini.” (Bingana 4:18) Mutindu mosi mpi Fred, yina melutisa bamvula kuluta 60 na kisalu ya ntangu yonso, kemonaka nde kutubila mambu ya Biblia ti Bakristu yankaka kepesaka kikesa na kimpeve. Yandi ketuba nde: “Yo kelombaka kuvanda ntangu yonso ti malongi ya Biblia na mabanza na munu. Kana nge lenda sala nde Biblia kuvanda na bupusi na luzingu na nge, kumisa yo kima ya mfunu, mpi kana nge lenda wakanisa mambu ya nge kelonguka ti ‘mbandu ya mambu ya kyeleka,’ nge tasuka kaka ve na kuzwa bansangu ya ndambu-ndambu. Nge tamona mpi mutindu konso kitini ya nge ketanga tasadisa nge”.—2 Timoteo 1:13.
10 Kununa kekangaka ve mpenza muntu nzila na kulonguka mambu ya mpa mpi bangindu ya mpasi. Bantu ya ke na bamvula 60, 70, mpi nkutu 80 melongukaka kutanga ti kusonika, to mpi melongukaka bandinga ya mpa. Bambangi yankaka ya Yehowa mesalaka yo sambu na kulonga nsangu ya mbote na bantu ya bansi ya kuswaswana. (Marko 13:10) Harry ti nkento na yandi kuvandaka ti bamvula 60 ntangu bo bakaka lukanu ya kusamuna nsangu ya mbote na bantu ya ketubaka Kiportige. Harry ketuba na kyese yonso nde: “Kisalu yonso na luzingu kekumaka mpasi mingi kana muntu mekuma mununu.” Kansi, sambu bo salaka bikesa mpi kukwaminaka, bo kumaka kutwadisa kulonguka ya Biblia na Kiportige. Banda bamvula mingi ntangu yai, Harry kesalaka badiskure na lukutakanu ya distrike na Kiportige.
11. Sambu na nki beto ketadila mambu yina minunu yankaka ya kwikama mesalaka?
11 Ya kyeleka, bantu yonso ve kele ti mavimpi ya mbote mpi mwaye ya kundima mikumba ya mutindu yai. Ebuna, sambu na nki beto ketadila mambu yina minunu yankaka mesalaka? Ya kyeleka, beto kezola kutuba ve nde minunu yonso fwete sala kikesa sambu na kulungisa mambu ya mutindu mosi. Kansi, yo kele na kuwakana ti mambu yina ntumwa Polo kusonikilaka Bakristu sambu na yina metala bankuluntu ya kwikama. Yandi sonikaka nde: “Beno yindula mambu ya mbote yina me katuka na luzingu na bo, beno landa lukwikilu na bo.” (Baebreo 13:7) Kana beto keyindula bambandu ya kikesa ya mutindu yina, yo kepesa beto mpi kikesa ya kulanda mbandu ya lukwikilu ya ngolo yina kepusaka minunu yai na kusadila Nzambi. Harry yina kele ntangu yai ti bamvula 87 kutendulaka kima ya kepusaka yandi. Yandi ketuba nde: “Mu kezolaka kusadila na mayele yonso bamvula na munu yina mebikala mpi kuvanda mfunu na kisalu ya Yehowa, kana mpila kele.” Fred, yina beto tubilaka na luyantiku, kesepelaka mingi na kisalu na yandi na Betele. Yandi ketuba nde: “Nge fwete sosa mutindu ya kuluta mbote ya nge lenda sadila Yehowa mpi kukangama na yo.”
Bo Kevandaka ya Kukangama na Nzambi ata Luzingu Mesoba
12, 13. Inki mutindu Barzilai kumonisaka kukangama na Nzambi, ata luzingu na yandi kusobaka?
12 Kundima mpi kuzinga ti bansoba ya kesalamaka na nitu lenda vanda mpasi. Ata mpidina, beto lenda monisa kukangama na Nzambi. Barzilai muntu ya ntoto ya Galadi kele mbandu ya mbote na dyambu yai. Ntangu Absalomi kubendumukaka, Davidi ti basoda na yandi kutinaka, ebuna Barzilai kuyambaka bo mbote, ata yandi kumaka ti bamvula 80. Ntangu Davidi kuvutukaka na Yeruzalemi, yandi fidisaka bo tii na masa Yordani. Davidi kulombaka nde bo kwenda ti yandi sambu yandi kwenda kuzinga na nzo ya ntotila. Kansi Barzilai kuvutulaka nde: “Mono kele bamvula makumi nana, . . . mono lenda kuwa diaka ve ntomo ya bima ya mono ke dia ti ya mono ke nwa; mono lenda kuwa mpi ve mbote bankunga ya bantu yina ke yimba. . . . Awa kele mwana na mono Kimami; yandi kwenda ti nge, mfumu, ebuna nge sala yandi mutindu nge zola.”—2 Samuele 17:27-29; 19:32-41.
13 Ata luzingu na yandi kusobaka, Barzilai salaka yina yandi lendaka sambu na kupesa maboko na ntotila yina Yehowa ponaka. Ata yandi zabaka nde yandi vandaka kuwa diaka ve ntomo ya bima mpi vandaka kuwa dyaka ve mbote, yandi waka ve makasi. Kansi, yandi monisaka kimuntu na yandi ya kati, mpi kundimaka na luzolo yonso nde Kimami kubaka mambote yina ntotila zolaka kupesa yandi. Bonso Barzilai, minunu mingi bubu yai kemonisaka kikalulu ya kukaba mpi ya kukonda bwimi. Bo kesalaka yina bo lenda sambu na kupesa maboko na lusambu ya kyeleka, mpi kezabaka nde “Nzambi ke zolaka makabu ya mutindu yina.” Yo kele mpenza lusakumunu na kuvanda ti bantu ya kwikama na kati na beto!—Baebreo 13:16.
14. Inki mutindu kununa ya Davidi kesadisa beto na kubakisa bangogo ya yandi sonikaka na Nkunga 37:23-25?
14 Ata luzingu ya Davidi kusobaka bambala mingi mpi na nsungi ya bamvula mingi, yandi vandaka kundima ntangu yonso nde Yehowa kekudibanzaka na bansadi na yandi ya kwikama mpi yandi kesobaka ve ata fyoti. Na nsuka ya luzingu na yandi, Davidi kusalaka nkunga mosi ya mezabana bubu yai nde Nkunga 37. Yindula mutindu Davidi vandaka kudiwa ntangu yandi vandaka kuyimba bangogo yai ti gitare na yandi nde: “Mfumu Nzambi ke nataka muntu ya mbote na nzila ya yandi zola kwenda, kana bikalulu ya muntu yango kupesa yandi kiese; ata yandi bwa, yandi ta vanda ve na ntoto tii kuna, sambu Mfumu Nzambi ta sadisa yandi na kutelama. Mono me kuma mbuta ntangu yai, mono kele diaka leki ve; mono me monaka ntete ve muntu ya mbote Mfumu Nzambi kubuya yandi to bana na yandi kulomba madia.” (Nkunga 37:23-25) Yehowa kumonaka nde yo kele mbote na kukotisa na nkunga yai ya kupemama mambu yina Davidi kutubaka sambu na bamvula na yandi. Bangogo yai ya masonga kemonisa mpenza mawi ya ngolo yina yandi vandaka na yo!
15. Inki mutindu ntumwa Yoane kubikaka mbandu ya mbote ya kwikama, ata luzingu na yandi kusobaka mpi yandi kumaka mununu?
15 Ntumwa Yoane kele mbandu yankaka ya mbote ya kwikama, ata luzingu na yandi kusobaka mpi yandi kumaka mununu. Na nima ya kusadila Nzambi bamvula kiteso ya 70, yandi tinaka na kisanga ya Patmosi ‘sambu yandi vandaka kulonga mambu yina katukaka na Nzambi ti mambu yina ya kieleka ya Yesu zabisaka yandi.’ (Kusonga 1:9) Kansi, kisalu na yandi vandaka memana ntete ve, sambu mikanda yonso ya ke na Biblia yina yandi sonikaka, yandi sonikaka yo na bamvula ya nsuka ya luzingu na yandi. Ntangu yandi vandaka na Patmosi, Nzambi pesaka yandi mbona-meso ya kuyituka yina yandi sonikaka na dikebi yonso. (Kusonga 1:1, 2) Bantu ketubaka nde bo katulaka yandi na kimpika na nsungi ya luyalu ya Ntotila Nerva ya Roma. Na nima na yo, penepene na mvu 98 T.B., mpi ntangu yandi vandaka ti bamvula ziku 90 to 100, Yoane kusonikaka Evanzile mpi mikanda tatu ya Biblia yina kele ti zina na yandi.
Valere ya Kukanga Ntima na Bo Kemanaka Ve
16. Inki mutindu minunu yina kekukaka kusolula dyaka ve lenda monisa kukangama na bo na Yehowa?
16 Bandilu lenda vanda na mitindu mingi mpi na kiteso ya kuswaswana. Mu mbandu, bantu yankaka kekukaka kusolula dyaka ve. Kansi, bo kevilaka ve zola ya Nzambi ti mambote na yandi yina beto mefwana ve na kubaka. Ata bo kekukaka dyaka ve kutuba na munoko, na ntima bo ketubaka na Yehowa nde: “Mono ke zolaka bansiku na nge mingi! Mono ke yindulaka yo kilumbu ya mvimba.” (Nkunga 119:97) Yehowa mpi kezabaka bantu yina “keyindulaka zina na yandi” mpi yandi kesepelaka na mpila bantu ya mutindu yina meswaswanaka ti bantu mingi yina kekudibanzaka ve sambu na banzila na yandi. (Malashi 3:16, NW; Nkunga 10:4) Yo kepesaka mpenza kikesa na kuzaba nde Yehowa kesepelaka na mambu ya beto keyindulaka na ntima na beto!—1 Bansangu 28:9; Nkunga 19:15.
17. Bantu yina mesadilaka Yehowa bamvula mingi mesalaka nki kima ya sipesiali?
17 Beto fwete vila ve nde bampangi yina mesadilaka Yehowa na kwikama yonso tuka bamvula mingi melungisaka kisalu mosi ya sipesiali yina valere na yo lenda mana ve mpi yina bantu lenda baka kaka na nzila ya kukanga ntima. Yezu kutubaka nde: “Kana beno kanga ntima, beno ta guluka.” (Luka 21:19) Kukanga ntima kele mfunu sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula. Beno bantu ya ‘mesalaka mambu yina Nzambi ke zolaka’ mpi memonisaka kwikama na luzingu na beno, beno lenda vingila ti kyese na “kubaka mambu yina ya yandi me silaka beno.”—Baebreo 10:36.
18. (a) Yehowa kesepelaka na kumona nki sambu na yina metala minunu? (b) Inki beto tamona na disolo yina kelanda?
18 Yehowa kebakaka na valere kisalu ya beno kesadilaka yandi na ntima ya mvimba, ata yo kele mingi nki kiteso. Ata ‘nitu na beno’ lenda beba sambu na kimununu, ‘mabanza ya ntima na beno’ lenda kuma ya mpa konso kilumbu. (2 Korinto 4:16) Ya kyeleka, Yehowa kebakaka na valere mambu yina beno lungisaka na bilumbu meluta, kansi yo kele mpenza pwelele nde yandi kebakaka na valere kisalu yina beno kesala ntangu yai sambu na zina na yandi. (Baebreo 6:10) Na disolo yina kelanda, beto tamona tii na nki kiteso kukwikama ya mutindu yai kevandaka ti bupusi na bantu yankaka.
Inki Mvutu Nge Tapesa?
• Inki mbandu ya mbote Ana kubikilaka Bakristu yina kele minunu bubu yai?
• Sambu na nki kununa kekangaka ve mpenza muntu nzila na mambu yina yandi lenda sala?
• Inki mutindu minunu lenda landa na kumonisa kukangama na Nzambi?
• Inki mutindu Yehowa ketadilaka kisalu yina minunu kesadilaka yandi?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 25]
Minunu mingi kepesaka mbandu ya mbote, bo kekwendaka mbala na mbala na balukutakanu, bo kesamunaka ti kikesa yonso, mpi bo kevandaka na mpusa ya ngolo ya kulonguka