‘KUNWANA’ NA NTANGU YA NSUKA

15. Inki mutindu ntotila ya sudi ‘kunwanisaka’ ntotila ya nordi?

¹⁵ Wanzyo kuzabisaka Daniele nde: “Na ntangu ya nsuka ntotila ya sudi takwisa kunwanisa yandi.” (Daniele 11:40a, NW) Keti ntotila ya sudi ‘kunwanisaka’ ntotila ya nordi na “ntangu ya nsuka”? (Daniele 12:​4, 9) Ee. Na nima ya mvita ya ntete ya inza ya mvimba, kuwakana ya ngemba ya nene ya bo ndimisaka Allemagne, ntotila ya nordi, vandaka mpenza “kunwanisa,” kupusa yandi na kuvutula mbela. Na nima ya kununga na yandi na mvita ya zole ya inza ya mvimba, ntotila ya sudi kusongaka mbeni na yandi minduki ya nikleyere ya boma mpi yandi yidikaka kimvuka mosi ya ngolo ya basoda na zina ya OTAN (Organisation du traité de l’Atlantique Nord) kontre ntotila ya nordi. Muntu mosi ya Grande-Bretagne ya kelongukaka mambu ya melutaka kutubaka mpidiyai sambu na mukumba ya OTAN: “Yo vandaka kisadilu ya ntetentete sambu na ‘kukengidilaka’ URSS, yina kukumaka kigonsa ya ntete ya ngemba ya Eropa. Ngidika yai kunungaka mpenza na kulungisa mukumba na yo yina kusalaka bamvula 40.” Na bamvula yina guerre froide vandaka kusalama, ntotila ya sudi vandaka “kunwanisa” yandi na nzila ya bisadilu ya tekiniki ya ngolo ya kukengidila, ya bantumwa mpi ya basoda.

16. Inki ntotila ya nordi kusalaka mutindu ntotila ya sudi kunwanisaka yandi?

¹⁶ Inki ntotila ya nordi kusalaka? ‘Ntotila ya nordi tanwana na ngolo yonso, yandi tasadila bapusupusu ti bampunda ti bamaswa mingi. Yandi takota mpenza na bansi yina mutindu masa ya mvula kefulukaka na bilanga mpi yandi taluta.’ (Daniele 11:40b) Masolo ya bilumbu ya nsuka ketubila kuyalumuka ya ntotila ya nordi. Na mvita ya zole ya inza ya mvimba, “ntotila” ya Nazi kulutaka bandilu na yandi sambu na kukota na bansi yina vandaka na nzyunga na yo. Na nsuka ya mvita yina, “ntotila” yina kuyingaka kusalaka kintinu mosi ya ngolo. Ntangu guerre froide vandaka kusalama, ntotila ya nordi kusadilaka bansi yina vandaka na nsi ya kiyeka na yandi sambu na kunwanisa mbeni na yandi na bamvita mpi mavwanga yina vandaka kubasika na bansi ya Afrika, Azia, mpi Amerika ya Katikati. Yandi nyokulaka Bakristu ya kyeleka mpi yandi buyisaka kisalu na bo, kansi yandi sukisaka yo ve ata fyoti. Sambu yandi vandaka kunwanisa bantu mingi ti basoda na yandi mpi na mambu ya politiki, yandi kumaka kuyala bansi mingi. Yo yai mpenza mambu ya wanzyo kutubaka: ‘Yandi takota mpi na ntoto ya lukumu [nkadilu ya kimpeve ya bansadi ya Yehowa]; mpi bansi mingi tabula dibaku.’​—⁠Daniele 11:41a.

[Bifwanisu ya kele na lutiti 279]

Sambu na ‘kunwana,’ ntotila ya sudi vandaka kusadila bisadilu ya tekiniki ya ngolo ya kukengidila mpi basoda