Yehowa Kele Nzambi Mosi ya Kekangaka Ntima

‘[Yehowa, NW], Nzambi mosi [ya] ke zolaka bantu ti kuwila bo mawa; ya ke waka makasi nswalu ve kansi ya ke songaka kaka mambote na yandi.’​—KUBASIKA 34:6.

1, 2. (a) Banani kubakaka mambote ya kukanga ntima ya Yehowa? (b) Ngogo ‘kukanga ntima’ kezola kutuba inki?

BANTU yina kuzingaka na ntangu ya Noa, bantu ya Izraele yina kutambulaka na ntoto ya zelo na zelo ti Moize, Bayuda yina kuvandaka na luzingu ntangu Yezu kuvandaka na ntoto, bantu yai yonso vandaka ti luzingu ya kuswaswana. Kansi, bo yonso kubakaka mambote ya kikalulu mosi yina Yehowa kele na yo: kukanga ntima. Sambu na bantu yankaka, yo gulusaka luzingu na bo. Kukanga ntima ya Yehowa lenda gulusa mpi luzingu na beto.

² Kukanga ntima kezola kutuba inki? Inki ntangu Yehowa kesongaka yo, mpi sambu na nki? ‘Kukanga ntima’ kezola kutuba “kuvanda ntima-nda na ntwala ya dikambu ya mbi ya muntu mesala beto to mesosila beto, mpi kubuya na kuvidisa kivuvu nde bangwisana yina mebeba tayilama.” Yo ketendula nde, kikalulu yai kele ti lukanu mosi. Yo ketadilaka ntetentete mambote ya muntu yina mesala dikambu yina ya mbi. Kansi, kukanga ntima ketendula ve kukanga meso na ntwala ya mambi. Kana kukanga ntima melungisa lukanu na yo to kana ata dyambu mosi ve kelomba dyaka kusonga kikalulu yai, kukanga ntima kesukaka.

 3. Inki kele lukanu ya kukanga ntima ya Yehowa, mpi nki ntangu yo tasuka?

³ Ata bantu lenda kanga ntima, Yehowa mepesaka mbandu ya kuluta mbote sambu na yina metala kikalulu yai. Banda bangwisana yina bantu kuvandaka na yo ti Yehowa kubebaka sambu na disumu, Ngangi na beto kukangaka ntima mpi yandi pesaka kima yina lenda sadisa bantu yina kebalula ntima na kutomisa bangwisana na bo ti yandi. (2 Piere 3:9; 1 Yoane 4:10) Kansi, ntangu kukanga ntima na yandi talungisa lukanu na yo, Nzambi tafwa bantu ya mbi, ebuna yandi tasukisa ngidika ya bima ya mbi ya ntangu yai.​—2 Piere 3:7.

Yo Kewakana ti Bikalulu ya Nene ya Nzambi

 4. (a) Kukanga ntima kezola kutuba nki na Masonuku ya Kiebreo? (Tala mpi noti na nsi ya lutiti.) (b) Profete Nahumi ketuba nde Yehowa kele nki mutindu, mpi nki kima dyambu yai kelonga beto sambu na yina metala kukanga ntima ya Yehowa?

⁴ Na Masonuku ya Kiebreo, dibanza ya kukanga ntima kemonana na bangogo zole ya Kiebreo yina ketendula ntetentete “nda ya mabulu ya mbombo” mpi bo kebalulaka yo nde “kuwa makasi nswalu ve” na Biblia ya Kikongo (La Bible en Kituba).a Ntangu yandi tubilaka kukanga ntima ya Nzambi, profete Nahumi kutubaka nde: “Mfumu Nzambi ke waka makasi nswalu ve, kansi yandi kele ngolo mingi, yandi ke vilaka ve na kupesa ndola na bantu ya mbi.” (Nahumi 1:3) Yo kezola kutuba nde, kukanga ntima ya Yehowa kele ve kidimbu ya kesonga kukonda ngolo mpi nde yo kele ve ti ndilu. Mutindu Nzambi nkwa ngolo yonso kewaka makasi nswalu ve mpi yandi kele ngolo mingi kemonisa nde yo kelombaka yandi kudipimisa mpenza ti lukanu sambu na kukanga ntima. Yandi kele na ngolo ya kupesa ndola, kansi na luzolo yonso yandi kesalaka yo ve nswalunswalu sambu na kupesa bantu ya mbi ntangu ya kubalula luzingu na bo. (Ezekiele 18:31, 32) Yo yina, kukanga ntima ya Yehowa kele mutindu ya kumonisa zola na yandi, mpi yo kesongaka nde yandi kesadilaka ngolo na yandi na mayele.

 5. Na nki mutindu kukanga ntima ya Yehowa kewakanaka ti lunungu na yandi?

⁵ Kukanga ntima ya Yehowa kewakana mpi ti lunungu na yandi. Yandi kudisongaka na Moize bonso ‘Nzambi mosi ke [lolulaka] bantu ti kuwila bo mawa; yina ke waka makasi nswalu ve [to, kekangaka ntima] kansi ya ke songaka kaka mambote na yandi. Yina ke salaka mambu yonso ya yandi ke tubaka.’ (Kubasika 34:6) Bamvula mingi na nima, Moize kuyimbaka mutindu yai sambu na kukumisa Yehowa: “Yandi ke salaka kaka mbote, yandi ke zengaka makambu na nzila ya mbote. Yandi ke salaka mambu yonso ya yandi ke tubaka, yandi ke taka luvunu ve, yandi kele muntu ya kieleka mpenza.” (Kulonga 32:4) Ya kyeleka, mawa, kukanga ntima, lunungu, mpi masonga ya Yehowa, yonso kesalaka kumosi sambu na kulungisa luzolo na yandi.

Yehowa Kukangaka Ntima na Ntwala nde Mvula ya Ngolo Kunoka

 6. Inki dyambu ya kuluta nene kesonga kukanga ntima yina Yehowa kumonisaka na bana ya Adami ti Eva?

⁶ Kukolama ya Adami ti Eva na Edeni kufwaka kimakulu kinduku ya mbote yina bo vandaka na yo ti Ngangi na bo, Yehowa, yina vandaka kuzola bo mingi. (Kuyantika 3:8-13, 23, 24) Bana na bo mpi kuvandaka ve na kinduku ti Yehowa mpi bo bakaka masumu, kukonda kukuka, mpi lufwa ya bibuti na bo. (Roma 5:17-19) Ata bankwelani ya ntete kusumukaka na luzolo yonso, Yehowa kupesaka bo nswa ya kubuta bana. Na nima, na zola yonso yandi pesaka kima yina tasadisa bana ya Adami ti Eva na kuvutula kuwakana ti yandi. (Yoane 3:16, 36) Ntumwa Polo kutendulaka nde: “Nzambi songaka beto mutindu yandi ke zolaka beto: Kristo fwaka sambu na beto ntangu beto vandaka kaka bantu ya masumu. Ntangu yai, sambu na menga ya Kristo, Nzambi me ndima beto; mpidina Kristo ta gulusa beto mpenza na ndola yina ya Nzambi ta pesa beto na makasi na yandi. Beto vandaka ntete bambeni ya Nzambi, kansi beto me wakana ti yandi sambu na lufwa ya Mwana na yandi. Ebuna, kana beto me wakana ti Nzambi ntangu yai, moyo ya Mwana na yandi ta gulusa beto mpenza.”​—Roma 5:8-10.

 7. Inki mutindu Yehowa kumonisaka kukanga ntima na ntwala nde Mvula ya Ngolo kunoka, mpi sambu na nki lufwa ya bantu yina kuzingaka na ntwala na yo kuvandaka na kikuma?

⁷ Kukanga ntima ya Yehowa kumonanaka na bilumbu ya Noa. Bamvula kuluta nkama mosi na ntwala nde Mvula ya Ngolo kunoka, “Nzambi talaka nsi-ntoto, yandi monaka nde yo me kuma mavanga sambu bantu vandaka kusala mambu ya mbi mpenza.” (Kuyantika 6:12) Kansi, Yehowa kumonisaka kukanga ntima na yandi na kiteso mosi ya kufwana na ntwala ya bantu. Yandi tubaka nde: “Mpeve na mono ta vanda diaka ve mvula mingi na bantu, sambu bo kele ka bo bantu, bo fweti fwa. Katuka ntangu yai tii kuna, bo ta zingaka diaka ve kuluta bamvula nkama mosi makumi zole.” (Kuyantika 6:3) Bamvula 120 yina kusadisaka Noa, muntu ya kwikama, na kuzwa ntangu ya kusala dibuta mpi, yandi zabaka mambu yina Nzambi kulombaka yandi, kutunga maswa mpi kukebisa bantu yina vandaka kuzinga na ntangu na yandi sambu na Mvula ya Ngolo yina zolaka kunoka. Ntumwa Piere kusonikaka nde: “Yandi vandaka kukanga ntima na kuvingila tii kuna Noa me manisa na kusala maswa. Bantu mingi ve kotaka na maswa, kaka bantu nana mpamba, ebuna masa gulusaka bo.” (1 Piere 3:20) Ya kyeleka, katula bantu yina kuvandaka na dibuta ya Noa, bantu yankaka “kubuyaka na kuwa” nsangu yina yandi vandaka kuzabisa bo. (Matayo 24:38, 39, NW) Kansi, mutindu yandi lombaka Noa na kutunga maswa mpi ziku kusala kisalu ya “kulonga malongi ya Nzambi” bamvula mingi, Yehowa kupesaka bantu ya ntangu ya Noa okazio ya mbote ya kubalula ntima mpi ya kubikisa banzila na bo ya mbi sambu na kusadila Yandi. (2 Piere 2:5; Baebreo 11:7) Ya kyeleka, lufwa ya bantu yina ya mbi vandaka mpenza na kikuma.

Mbandu ya Mbote ya Kukanga Ntima na Ntwala ya Bantu ya Izraele

 8. Inki mutindu Yehowa kumonisaka kukanga ntima na ntwala ya dikanda ya Izraele?

⁸ Yehowa kukangaka ntima bamvula 120 sambu na bantu ya Izraele. Na nsungi ya bamvula kuluta 1 500 ya luzingu na bo yonso bonso bantu ya Nzambi kusolaka, bantu ya Izraele vandaka kumeka kukanga ntima ya Nzambi mbala mingi. Bamposo fyoti mpamba na nima ya kubasika na bo na Ezipte na mutindu mosi ya kuyituka, bo bwaka na lusambu ya kiteki, bo monisaka kukonda luzitu na Ngulusi na bo. (Kubasika 32:4; Nkunga 106:21) Na bamvula yina kulandaka, bantu ya Izraele kuyantikaka kubokuta sambu na madya yina Yehowa kupesaka bo na mutindu mosi ya kuyituka na ntoto ya zelo na zelo, bo kumaka kubokutila Moize ti Aroni, bo kumaka kutuba kontre Yehowa, mpi bo salaka pite ti mimpani, nkutu bo sambilaka Baale. (Kutanga 11:4-6; 14:2-4; 21:5; 25:1-3; 1 Korinto 10:6-11) Yehowa vandaka na kikuma ya mbote ya kufwa bantu na yandi, kansi yandi salaka yo ve sambu yandi kangaka ntima.​—Kutanga 14:11-21.

 9. Inki mutindu Yehowa kumonisaka nde yandi kele Nzambi ya kekangaka ntima na ntangu ya luyalu ya Bazuzi mpi na ntangu bantotila vandaka kuyala?

⁹ Na ntangu ya Bazuzi, mbala mingi bantu ya Izraele vandaka kubwa na lusambu ya biteki. Ntangu bo vandaka kusala mutindu yina, Yehowa vandaka kutanina bo ve na bambeni na bo. Kansi ntangu bo vandaka kubalula ntima mpi kulomba yandi lusadisu, yandi vandaka kumonisa bo kikalulu na yandi ya kukanga ntima mpi yandi tindaka bazuzi sambu na kugulusa bo. (Bazuzi 2:17, 18) Na ntangu bantotila kumaka kuyala na Izraele, bantotila fyoti mpamba kukangamaka na Yehowa. Ata na ntangu bantotila ya kwikama vandaka kuyala, mbala mingi bantu vandaka kuvukisa lusambu ya kyeleka ti ya luvunu. Ntangu Yehowa vandaka kutinda baprofete sambu na kukebisa bo sambu na kukonda kwikama na bo, mbala mingi bantu vandaka kuzola kulanda banganga-nzambi yina kuvandaka ti luzingu ya mbi mpi kuwila baprofete ya luvunu. (Yeremia 5:31; 25:4-7) Ya kyeleka, bantu ya Izraele kumonisaka baprofete ya Yehowa mpasi, nkutu bo fwaka bankaka. (2 Bansangu 24:20, 21; Bisalu 7:51, 52) Ata mpidina, Yehowa kulandaka na kumonisa bo kikalulu ya kukanga ntima.​—2 Bansangu 36:15.

Yehowa Mesukisaka Ve na Kukanga Ntima

10. Inki ntangu kukanga ntima ya Yehowa kukumaka na nsuka?

¹⁰ Kansi, mambu ya mesalamaka ntama kemonisa nde kukanga ntima ya Nzambi kele ti ndilu. Na mvu 740 ya N.T.B., yandi pesaka nzila na bantu ya Asiria na kufwa kimfumu ya bikanda kumi ya Izraele mpi kunata bantu na yo na kimpika. (2 Bantotila 17:5, 6) Ebuna na nsuka ya mvu-nkama yina kulandaka, yandi pesaka nswa na bantu ya Babilone na kunwanisa bikanda zole ya Yuda mpi kufwa Yeruzalemi ti tempelo na yo.​—2 Bansangu 36:16-19.

11. Inki mutindu Yehowa kumonisaka kukanga ntima na yandi ata ntangu yandi vandaka kuzenga nkanu?

¹¹ Kansi, ata na ntangu yandi zengilaka Izraele ti Yuda nkanu ya lufwa, Yehowa kuvilaka ve na kusonga kikalulu na yandi ya kukanga ntima. Yo yina, na nsadisa ya profete Yeremia, Yehowa kuzabisaka nde yandi tavutula dyaka bantu ya yandi ponaka. Yandi tubaka nde: “Kana beno me lungisa bamvula makumi nsambwadi kuna na Babilonia, mono ta tala beno diaka, mono ta sala mpi mambu ya mono tubaka nde mono ta vutula beno na ntoto na beno. Beno ta mona mono kaka, mono ta katula beno na kimpika. Mono ta baka-baka beno na bisika yonso ya mono panzaka beno, mono ta kwisa kuvutula beno na ntoto na beno.”​—Yeremia 29:10, 14.

12. Inki kemonisa nde Nzambi muntu kusalaka nde Bayuda yina kubikalaka kuvutuka na Yuda sambu na kuyamba Mesia yina zolaka kukwisa?

¹² Mwa ndambu ya Bayuda yina kubikalaka na kati ya bayina kukwendaka na kimpika kuvutukaka mpenza na Yuda mpi bo vutulaka lusambu ya Yehowa na tempelo yina bo tungaka dyaka na Yeruzalemi. Na ntangu balukanu ya Yehowa zolaka kulungana, bantu yai ya kubikalaka zolaka kukuma bonso “malulu ya Mfumu Nzambi me tinda,” yina kekitisa ntima mpi kenata mambote mingi. Bo zolaka kuvanda dyaka kikesa mpi ngolo bonso “ntambu yina ke sosa madia na mfinda.” (Mishe 5:6, 7) Ziku bangogo yai ya nsuka kulunganaka na nsungi ya ba Makabe, ntangu Bayuda yina kuvandaka na nsi ya luyalu ya dibuta ya ba Makabe kukulaka bambeni na bo na Ntoto ya Lusilu mpi kutungaka dyaka tempelo, yina bo bebisaka. Ebuna, bo taninaka ntoto yina ti tempelo sambu bantu yankaka ya kwikama yina kubikalaka kuyamba Mwana ya Nzambi ntangu yandi kumonanaka bonso Mesia.​—Daniele 9:25; Luka 1:13-17, 67-79; 3:15, 21, 22.

13. Ata ntangu Bayuda kufwaka Mwana na yandi imene, inki mutindu Yehowa kulandaka na kusonga bo kikalulu na yandi ya kukanga ntima?

¹³ Ata ntangu Bayuda kufwaka Mwana na yandi, Yehowa kulandaka na kusonga bo dyaka kikalulu na yandi ya kukanga ntima na nima ya bamvula tatu ti ndambu, sambu na kupesa bo okazio ya nsuka ya kukwisa kukuma bantu ya nkuna ya kimpeve ya Abrahami. (Daniele 9:27)b Na ntwala mpi na nima ya mvu 36 ya T.B., Bayuda yankaka kundimaka imvitasio yai, yo yina, mutindu Polo kutubaka yo na nima, “bantu fioti kaka me bika yina ya Nzambi solaka na ntima na yandi ya mbote.”​—Roma 11:5.

14. (a) Na mvu 36 ya T.B., banani kuzwaka dibaku ya kuvanda na kati ya nkuna ya kimpeve ya Abrahami? (b) Inki mambu Polo kutubaka ya kemonisa mawi na yandi sambu na mutindu Yehowa keponaka bantu ya Izraele ya kimpeve?

¹⁴ Na mvu 36 ya T.B., Nzambi kupesaka dibaku ya kuvanda na kati ya nkuna ya kimpeve ya Abrahami sambu na mbala ya ntete na bantu yina kuvandaka ve Bayuda to ba prozelite. Bayina kundimaka kubaka mambote ya ntima ya mbote mpi ya kukanga ntima ya Yehowa. (Galatia 3:26-29; Efezo 2:4-7) Sambu na kusonga ntonda na yandi sambu na mayele ti lukanu yina mawa mpi kukanga ntima ya Yehowa kele na yo, yina mesadisaka yandi na kulungisa ntalu yonso ya bantu yina kele na kati ya Izraele ya kimpeve, Polo kudiyulaka na kuyituka yonso nde: “Nzambi ke na kimvwama mingi mpenza! Mayele na yandi ti mambu yina ya yandi zaba yo ke kwendaka ntama mpenza! Nani lenda tendula mambu yina ya yandi ke zengaka? Nani lenda landa banzila na yandi?”​—Roma 11:25, 26, 33; Galatia 6:15, 16.

Kukanga Ntima Sambu na Zina na Yandi

15. Sambu na nki kikuma ntetentete Nzambi kekangaka ntima, mpi nki ntembe kulombaka ntangu sambu na kumanisa yo?

¹⁵ Sambu na nki Yehowa kekangaka ntima? Ntetentete, sambu na kukumisa zina na yandi ya santu mpi kunwanina kimfumu na yandi. (1 Samuele 12:20-22) Ntembe yina Satana kubasisaka sambu na mutindu Yehowa kesadilaka kimfumu na Yandi kulombaka ntangu sambu na kumanisa yo mbotembote na ntwala ya bigangwa yonso. (Yobi 1:9-11; 42:2, 5, 6) Yo yina, ntangu bantu na yandi vandaka kumona mpasi na Ezipte, Yehowa kusongaka Farao nde: “Kansi mono me bika nge mpidina sambu mono zola nde nge mona ngolo na mono; mpidina lukumu na mono ta mwangana na nsi-ntoto ya mvimba.”​—Kubasika 9:16.

16. (a) Inki mutindu kukanga ntima ya Yehowa kusadisaka yandi na kupona bantu sambu na zina na yandi? (b) Inki mutindu Yehowa tasantisa zina na yandi mpi tanwanina kimfumu na yandi?

¹⁶ Polo kuvutukilaka mambu yina Yehowa kusongaka Farao ntangu yandi vandaka kutendula mfunu ya kukanga ntima ya Nzambi sambu na kukumisa zina na Yandi ya santu. Ebuna, Polo kusonikaka nde: “Beto lunga kutuba nki sambu na mambu yina ya Nzambi salaka? Yandi zolaka kusonga makasi na yandi, yandi zolaka nde bantu kuzaba ngolo na yandi. Yo yina, bantu yina ya Nzambi fweti wila makasi, ya yandi zolaka kufwa, yandi kangilaka bo ntima, yandi wilaka bo mawa. Beto bantu yina ya yandi ke wilaka mawa, beto bayina ya yandi yidikaka ntama na kubaka ndambu ya lukumu na lukumu na yandi, yandi zolaka kusonga beto mpi nde lukumu na yandi kele ya nene. Sambu beto kele bantu yina ya yandi solaka. Yandi solaka beto na kati ya Bayuda kaka ve, kansi ti na kati ya bantu ya nkaka mpi. Mutindu Nzambi tubaka na mukanda ya Ozea nde: ‘Bantu yina vandaka bantu na mono ve, mono ta binga bo “bantu na mono.”’ (Roma 9:17, 22-25) Sambu Yehowa kukangaka ntima, yandi ponaka “bantu sambu na zina na yandi” na kati ya makanda. (Bisalu 15:14, NW) Na lutwadisu ya Mfumu na bo, Yezu Kristu, “bantu ya santu” yai tayala na Kimfumu yina Yehowa tasadila sambu na kusantisa zina na Yandi ya nene mpi kunwanina kimfumu na Yandi.​—Daniele 2:44; 7:13, 14, 27; Kusonga 4:9-11; 5:9, 10.

Kukanga Ntima ya Yehowa Kenataka Luguluku

17, 18. (a) Inki kima beto lenda sala yina tamonana bonso nde beto ke na kutonga Yehowa kukonda kuzaba sambu na kukanga ntima na yandi? (b) Bo kesyamisa beto na kubaka kukanga ntima ya Yehowa nki mutindu?

¹⁷ Banda bantu mebwaka na masumu tii bubu yai, Yehowa memonisaka nde yandi kele Nzambi mosi ya kekangaka ntima. Kukanga ntima na yandi na ntwala nde Mvula ya Ngolo kunoka kupesaka ntangu ya kufwana sambu na kuzabisa bantu nsangu ya kukebisa mpi na kutunga maswa yina zolaka kugulusa bantu. Kansi, ntima-nda na yandi kukumaka na nsuka, ebuna Mvula ya Ngolo kunokaka. Mutindu mosi bubu yai, Yehowa ke na kukanga mpenza ntima, mpi yo kezinga mingi kuluta kiteso yina bantu yankaka vandaka kuyindula. Kansi, yo kele ve kikuma ya fwete sala nde beto vidisa kivuvu. Sambu kusala mutindu yai tatendula nde beto ketonga Nzambi sambu yandi ke na kukanga ntima. Polo kuyulaka nde: “Keti nge ke vwenzaka Nzambi sambu na mambote na yandi, sambu na mawa na yandi, ti mutindu yandi ke kangaka ntima? Keti nge zaba ve nde mambote ya Nzambi fweti benda nge na kubalula ntima?”​—Roma 2:4.

¹⁸ Ata muntu mosi ve na kati na beto lenda zaba kiteso ya kukanga ntima ya Nzambi yina beto kele na yo mfunu sambu yandi ndima mpi kugulusa beto. Polo kelongisila beto nde “kana beno zola kuguluka, beno fweti landa kaka na kusala kisalu ya Nzambi na boma ti na matekita.” (Filipi 2:12) Ntumwa Piere kusonikilaka bampangi na yandi Bakristu nde: “Bantu ya nkaka ke yindulaka nde Nzambi me sukinina na kusala mambu yina ya yandi silaka, kansi mpidina ve. Nzambi ke kangaka ntima sambu na beno, sambu yandi ke zolaka ve nde ata muntu mosi kuvila; kansi yandi ke zolaka nde bantu yonso kubalula ntima.”​—2 Piere 3:9.

19. Inki mutindu beto lenda baka mambote ya kukanga ntima ya Yehowa?

¹⁹ Yo yina, bika beto vanda ve ntima zuluzulu na mutindu Yehowa ketwadisa mambu. Kansi, bika beto landa ndongisila yina Piere kupesaka na nsuka mpi beto “baka kukanga ntima yina ya Mfumu na beto . . . ke kangaka bonso nde nzila ya kuguluka.” Luguluku ya nani? Ya beto mpi, ya bantu mingi yina kele dyaka na mfunu ya kuwa “Nsangu yai ya Mbote ya Kimfumu.” (2 Piere 3:15; Matayo 24:14) Yo tasadisa beto na kubaka na valere kikalulu ya kukaba mingi yina kukanga ntima ya Yehowa kele na yo mpi yo tapusa beto na kukanga ntima na mambu yonso ya beto kesala ti bantu yankaka.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Lenda Tendula?

• “Kukanga ntima” kezola kutuba nki na mutindu Biblia kesadilaka yo?

• Inki mutindu Yehowa kumonisaka kukanga ntima na yandi na ntwala nde Mvula ya Ngolo kunoka, na nima ya kimpika ya Babilone, mpi na mvu-nkama ya ntete ya T.B.?

• Sambu na nki bikuma ya mfunu Yehowa kekangaka ntima?

• Inki mutindu beto fwete baka kukanga ntima ya Yehowa?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]

Kukanga ntima ya Yehowa na ntwala nde Mvula ya Ngolo kunoka kupesaka bantu ntangu ya kufwana sambu na kubalula ntima

[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]

Na nima ya kubwa ya Babilone, Bayuda kubakaka mambote ya kukanga ntima ya Yehowa

[Kifwanisu ya kele na lutiti 25]

Na mvu-nkama ya ntete, Bayuda ti bantu yina kuvandaka Bayuda ve kubakaka mambote ya kukanga ntima ya Yehowa

[Bifwanisu ya kele na lutiti 26]

Bubu yai Bakristu kebakaka mambote ya kukanga ntima ya Yehowa