Ndinga ya Yehowa Kele ya Moyo
Bangindu ya Mfunu ya Mukanda ya Matayo
MUNTU ya ntete ya kusonikaka disolo ya luzingu ti kisalu ya kusamuna ya Yezu kuvandaka Matayo. Yandi vandaka nduku ya ngolo ya Yezu Kristu mpi kuvandaka ntete kalaki ya mpaku. Matayo kusonikaka ntete Evanzile na yandi na Kiebreo, mpi na nima bo balulaka yo na Kigreki. Yandi manisaka kusonika yo penepene ya mvu 41 T.B., mpi yo kele bonso kilalu yina kewakanisa Masonuku ya Kiebreo ti Masonuku ya Kigreki ya Bukristu.
Yo kemonana nde Evanzile yai ya mfunu mpi ya kesimba ntima kusonamaka ntetentete sambu na Bayuda, mpi yo kemonisa nde Yezu kele Mwana ya Nzambi, Mesia yina yandi silaka. Kutula mpenza dikebi na nsangu na yo takumisa ngolo lukwikilu na beto na Nzambi ya kyeleka, na balusilu na yandi, mpi na Mwana na yandi.—Baeb. 4:12.
“KIMFUMU YA NZAMBI ME KUMA PENEPENE”
Matayo kutubilaka mingi Kimfumu ti malongi ya Yezu, ata kusala buna kulombaka nde yandi tubila ve na ndonga mambu mutindu yo salamaka. Mu mbandu, ata Yezu kusalaka ve Disolo na Zulu ya Ngumba na luyantiku ya kisalu na yandi ya kusamuna, Matayo kusonikaka yo na luyantiku ya mukanda na yandi.
Na ntangu yandi vandaka kusala kisalu na yandi ya kusamuna na Galilea, Yezu kusalaka bidimbu ya nkumbwa, kupesaka bantumwa na yandi 12 bantuma sambu na kisalu ya kusamuna, kumonisaka luvunu ya Bafarize, mpi kutaka bingana yina vandaka kumonisa mambu ya Kimfumu. Na nima, yandi katukaka na Galilea, mpi kukwendaka na “ndambu yina [kuvandaka] na simu ya nzadi ya Yordani.” (Mat. 19:1) Na nzila, Yezu kusongaka balongoki na yandi nde: ‘Beto ke kwenda na Yeruzalemi. Kuna, bo tazengila Mwana-muntu nde yandi fweti fwa; ebuna na kilumbu ya tatu, Nzambi tatedimisa yandi na lufwa.’—Mat. 20:18, 19.
Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:
3:16—Na nki mutindu “zulu kangukaka” ntangu Yezu kubakaka mbotika? Yo kemonana bonso yo vandaka kutendula nde Yezu kuyibukaka luzingu na yandi na zulu, na ntwala ya kukwisa na ntoto.
5:21, 22—Keti kuwila muntu makasi kele mbi kuluta kukangila yandi kimbeni na ntima? Yezu kukebisaka bawi na yandi nde muntu yina kekangila mpangi na yandi kimbeni kesala disumu mosi ya nene. Kansi, muntu yina ketubila mpangi na yandi bangogo ya kuvweza sambu na kumonisa makasi mesala mbi kuluta, mpi bo fwete sambisa yandi na tribinale ya nene.
5:48—Keti beto lenda vanda mpenza “na kifu ve, mutindu Tata na [beto] yina kele na zulu ke na kifu mpi ve”? Na mutindu mosi buna, beto lenda tuba nde ee. Na verse yai, Yezu vandaka kutubila zola, mpi yandi songaka bawi na yandi na kulanda mbandu ya Nzambi mpi na kuvanda na kifu ve na zola na bo, to kuzola na ntima ya mvimba. (Mat. 5:43-47) Inki mutindu? Na kumonisaka zola ata na bambeni na bo.
7:16-20—Inki “bambuma” kesadisaka na kuzaba dibundu ya kyeleka? Bambuma yango kele kaka bikalulu na beto ve. Yo ketadila mpi mambu ya beto kekwikilaka, disongidila malongi yina beto kendimaka.
10:34-38—Keti beto fwete pesa foti na nsangu ya Masonuku kana mabuta kekabwana? Ve ata fyoti. Kana mabuta kekabwana, yo kele sambu na desizio yina bantu ya dibuta yina kele ve Bakristu kebakaka bo mosi. Bo lenda pona na kubuya Bukristu to kunwanisa bantu yina mendimaka yo, ebuna yo lenda sala nde mabuta kukabwana.—Luka 12:51-53.
11:2-6—Kana Yoane kuzabaka dezia nde Yezu kele Mesia sambu yandi waka ntangu Nzambi kutubaka nde yandi kendima mwana na yandi, sambu na nki yandi yulaka kana Yezu kuvandaka “muntu yina fweti kwisa”? Yo fwete vanda nde Yoane kuyulaka ngyufula yai sambu yandi kubaka mvutu na munoko ya Yezu yandi mosi. Katula kikuma yai, Yoane zolaka kuzaba kana “muntu ya nkaka” takwisa na kiyeka ya Kimfumu mpi talungisa mambu yonso yina Bayuda vandaka kuvingila. Mvutu ya Yezu kumonisaka nde na nima na yandi, muntu yankaka kuvandaka ve.
19:28—“Makanda kumi na zole ya Israele” yina bo tasambisa kemonisa inki? Yo kemonisa ve makanda 12 ya Izraele ya kimpeve. (Gal. 6:16; Kus. 7:4-8) Bantumwa yina Yezu vandaka kutubila zolaka kuvanda bantu ya Izraele ya kimpeve, kansi ve bazuzi ya bantu ya Izraele yango. Yezu kusalaka kuwakana ti bo sambu na Kimfumu, mpi bo tavanda ‘bamfumu mpi banganga-Nzambi sambu na kusadila Nzambi.’ (Luka 22:28-30; Kus. 5:10) Bantu yina ya Izraele ya kimpeve fwete “sambisa bantu yonso” ya nsi-ntoto. (1 Kor. 6:2) Yo yina, yo kemonana nde “makanda kumi na zole ya Israele,” yina bantu ya tavanda na bakiti ya Kimfumu na zulu tasambisa, kemonisa nsi-ntoto ya bantu yina kele ve na kimvuka ya bamfumu mpi ya banganga-Nzambi, mutindu makanda 12 vandaka kumonisa yo na Kilumbu ya Ndolula.—Levi kapu 16.
Malongi Sambu na Beto:
4:1-10. Disolo yai kelonga beto nde Satana kele mpenza muntu, kansi ve ngindu ya mbi. Sambu na kupukumuna beto, yandi kesadilaka “bima yina ya nitu na beto ti meso na beto ke monaka nzala na yo ti bima yina ya beto ke tulaka lulendo sambu na yo.” Ata mpidina, kusadila minsiku ya Masonuku tasadisa beto na kubikala ya kwikama na Nzambi.—1 Yoa. 2:16.
5:1–7:29. Zaba bampusa na nge ya kimpeve. Vanda muntu ya ngemba. Katula bangindu ya mansoni. Zitisaka balusilu na nge. Na ntangu nge kesamba, tula mambu ya kimpeve na kisika ya ntete, kansi ve mambu ya kinsuni. Vanda mvwama na meso ya Nzambi. Sosa ntete Kimfumu mpi lunungu ya Nzambi. Kusambisaka ve bankaka. Sala luzolo ya Nzambi. Disolo na Zulu ya Ngumba kele ti malongi mingi ya mbote mpenza!
9:37, 38. Beto fwete sala mambu na kuwakana ti bisambu ya beto kesalaka nde Mfumu “kutinda bantu ya nkaka ya kisalu sambu na kukatula bambuma na yandi,” na kusalaka ti kikesa yonso kisalu ya kukumisa bantu balongoki.—Mat. 28:19, 20.
10:32, 33. Beto fwete waka ve boma na kutubila mambu ya beto kekwikilaka.
13:51, 52. Kubakisa ntendula ya bakyeleka ya metala Kimfumu kepesaka beto mukumba ya kulonga bankaka mpi kusadisa bo na kubakisa bakyeleka yina ya mfunu.
14:12, 13, 23. Bantangu yankaka, kuvanda kaka beto mosi kele mfunu sambu na kuyindulula mbote.—Mar. 6:46; Luka 6:12.
17:20. Beto kele na mfunu ya lukwikilu sambu na kununga mambu ya mpasi yina kele bonso bangumba ya kekangaka beto nzila na kuyela na kimpeve mpi na kunwana ti bampasi. Beto fwete sala bikesa sambu na kuyedisa mpi kukumisa ngolo lukwikilu na beto na Yehowa ti na balusilu na yandi.—Mar. 11:23; Luka 17:6.
18:1-4; 20:20-28. Kukonda kukuka ya balongoki ya Yezu mpi malongi ya dibundu yina vandaka kutula dikebi mingi na lukumu yina bo yelaka na yo, kupusaka bo na kudibanza mingi sambu na kuzaba nani kulutaka nene na kati na bo. Beto fwete yedisa kikalulu ya kudikulumusa mpi kukeba na kimuntu ya masumu sambu na kuvanda ti mabanza ya mbote na yina metala lukumu mpi mikumba ya kisalu na dibundu.
“BO TA PESA MWANA-MUNTU NA MABOKO YA BAMBENI”
Na Nisani 9, ya mvu 33 T.B., Yezu kukwendaka na Yeruzalemi ya kuvanda “na zulu ya mpunda ya nkento.” (Mat. 21:5) Kilumbu yina kulandaka, yandi kwendaka na tempelo mpi kukulaka bantu yina vandaka kusadila yo na mutindu ya mbi. Na Nisani 11, yandi longaka na tempelo, yandi monisaka luvunu ya balongi ya bansiku ti ya Bafarize, mpi na nima yandi pesaka balongoki ‘kidimbu ya kuvanda na yandi mpi ya nsuka’ ya ngidika ya bima. (Mat. 24:3) Kilumbu yina kulandaka, yandi songaka bo nde: “Beno zaba nde bilumbu zole me bika Nkinsi ya Paki na kuyantika, ebuna bo ta pesa Mwana-muntu na maboko ya bambeni na yandi sambu bo kutula yandi na zulu ya [nti ya mpasi, NW].”—Mat. 26:1, 2.
Na Nisani 14, Yezu kuyantikisaka Lusungiminu ya lufwa na yandi yina kukumaka penepene. Na nima, bo tekaka yandi, bo kangaka yandi, bo monisaka yandi mpasi, mpi bo tulaka yandi na zulu ya nti ya mpasi. Na kilumbu ya tatu, yandi futumukaka. Na ntwala ya kukwenda na zulu, Yezu yina kufutumukaka kupesaka balongoki na yandi ntuma yai: “Beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono.”—Matayo 28:19.
Bangyufula ya Masonuku Mezwa Bamvutu:
22:3, 4, 9—Kubingama mbala tatu na fete ya makwela kusalamaka nki ntangu? Kubingama ya ntete sambu na kuvukisa kimvuka ya nkento ya makwela kusalamaka ntangu Yezu ti balongoki na yandi yantikaka kusamuna na mvu 29 T.B., mpi yo landaka na kusalama tii na mvu 33 T.B. Kubingama ya zole kusalamaka banda ntangu yina mpeve santu kukulumukilaka balongoki na Pantekoti ya mvu 33 T.B. tii na mvu 36 T.B. Kubingama yina yonso zole kuvandaka kaka sambu na Bayuda, baprozelite ya Bayuda, ti bantu ya Samaria. Kansi, kubingama ya tatu kuvandaka sambu na bantu yina bo tamona na banzila, disongidila bantu yina kuvandaka ve Bayuda. Yo yantikaka na mvu 36 T.B. ntangu Korneye, mfumu ya basoda ya Roma, kubalulaka ntima mpi yo kelanda na kusalama tii na ntangu na beto.
23:15—Sambu na nki prozelite to muntu yina kundimaka dibundu ya Bayuda ‘kuvandaka muntu mosi ya kuluta Bafarize na mbi yina mefwana kukwenda na [Gehena]’? Yo lenda vanda nde bantu yankaka yina kuvandaka ve Bayuda kansi ya kukumaka baprozelite ya Bafarize kuvandaka bansumuki ya nene. Kansi, sambu bo balulaka ntima mpi kumaka kusala mambu ya ngolo bonso Bafarize, bo kumaka kusala mambu ya mbi kuluta, ziku kuluta nkutu balongi na bo yina kuvandaka dezia mbi. Yo yina, na kufwanisa ti Bafarize, baprozelite yina ‘kufwanaka na kukwenda’ na Gehena.
27:3-5—Inki kima kupesaka Yudasi mpasi? Ata kima mosi ve kemonisa nde mpasi yina Yudasi kuwaka kuvandaka kidimbu ya kubalula ntima ya masonga. Na kisika ya kulomba ndolula na Nzambi, yandi fungunaka mbi na yandi na bamfumu ya banganga-Nzambi ti na bambuta bantu. Sambu Yudasi kusalaka “masumu ya . . . ke nataka bantu na lufwa,” kima kupesaka yandi mpasi mingi kuvandaka dibanza ya kuzaba nde yandi mesala mbi mpi nde yandi kele ve ti kivuvu. (1 Yoa. 5:16) Kima kupesaka yandi mpasi kuvandaka dibanza ya kuzaba nde yandi vandaka ve ti kivuvu.
Malongi Sambu na Beto:
21:28-31. Kusala luzolo ya Yehowa kele kima ya kuluta mfunu na meso na yandi. Mu mbandu, beto fwete sala ti kikesa yonso kisalu ya kusamuna Kimfumu mpi ya kukumisa bantu balongoki.—Mat. 24:14; 28:19, 20.
22:37-39. Bansiku zole ya kuluta nene kemonisa mpenza pwelele mpi na bunkufi mambu yina Nzambi kelombaka na bantu yina kesambilaka yandi!
[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]
Keti nge kesala ti kikesa yonso kisalu ya kukatula bambuma?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 23]
Matayo kutubilaka mingi Kimfumu