Mambu Yina Biblia Kutubaka Sambu na Bilumbu na Beto

BIBLIA kutubaka na ntwala nde Kimfumu ya Nzambi tanata ngemba mpi kyese ya kimakulu na ntoto. (Daniele 2:44) Na Kisambu ya Mfumu, to Tata na Beto, Yezu kulongaka balongoki na yandi na kusamba nde: “Kimfumu na nge kwisa, luzolo na nge kusalama awa na ntoto bonso na zulu.” (Matayo 6:10) Na mbikudulu na yandi ya mezabanaka mingi yina yandi pesaka na balongoki na yandi na Ngumba ya Banti ya Olive, Yezu kutubilaka mambu ya sikisiki yina zolaka kusalama kukonda kusukinina na ntwala nde Kimfumu yina kukwisa. Mambu yai yonso kesala kidimbu yina zolaka kumonana pwelele na meso ya bantu yonso ya ntima ya masonga. Mambu ikwa ya kesala kidimbu yina nge memonaka na kati ya mambu yai kelanda?

Bamvita na Bansi Mingi. Yezu kutubaka nde: “Bantu ya nsi ya nkaka ta kwisa kunwanisa bantu ya nsi ya nkaka, bantu ya kimfumu ya nkaka ta kwisa kunwanisa bantu ya kimfumu ya nkaka.” (Matayo 24:7) Na ntwala ya mvita ya ntete ya nsi-ntoto ya mvimba na mvu 1914, mbala mingi bamvita vandaka kupanzana ve na bisika mingi ya nsi-ntoto. Mvita ya Ntete ya Ntoto ya Mvimba kusalamaka kaka ve na bisika mingi ya ntoto, kansi yo nataka mpi bantu na kusala nswalu-nswalu minduki ya kuluta mbi yina bantu kuzabaka ntete ve. Mu mbandu, bantu kusadilaka avio yina bo katukaka kusala ntama mingi ve sambu na kulosa babombi na bantu yina vandaka ve basoda. Kusala minduki mingi mesalaka nde ntalu ya bantu yina kefwaka na bitumba kuyela mpenza na kiteso yina bantu lendaka kuyindula ve na ntwala, mu mbandu basoda penepene ya bamilio 65 yina kwendaka na bitumba kufwaka to kulwalaka. Kansi, mutindu mvu-nkama ya 20 vandaka kukwenda na ntwala, ntalu ya bantu yina kufwaka na bitumba vandaka kukuma kaka mingi. Muntu mosi ya kelongukaka mambu ya melutaka kutubaka nde beto “tabikala kuzaba ve ata fyoti ntalu” ya basoda ti ya bantu yina vandaka ve basoda ya kufwaka na Mvita ya Zole ya Nsi-Ntoto ya Mvimba. Mpi bamvita kelanda na kusalama tii bubu yai.

Nzala na Bisika Mingi. Yezu kutubaka nde: “Nzala ta vanda mingi mpenza.” (Matayo 24:7) Na mvu 2005, zulunalu mosi (Science) kutubaka nde: “Bantu bamilio 854 na nsi-ntoto (kiteso ya bantu 14 na kati ya nkama na ntalu ya bantu yonso ya ntoto) kedyaka mbote ve ntangu yonso to na nsungi mosi ya fyoti.” Na 2007, rapore ya kimvuka mosi ya Nations unies kutubaka nde bansi 33 kele ve ti madya ya kufwana sambu na kudisa bantu na bo. Inki mutindu bantu lenda konda madya na ntangu bilanga kebuta bambuma mingi na ntoto ya mvimba? Ntetentete, bo kesadilaka ntoto mpi bambuma yina bo lendaka kusadila na kudisa bantu sambu na kusala mazuti ya bo ketulaka na bakaminio. Zulunalu mosi ya Afrika ya Sudi (The Witness) ketuba nde: “Bambuma yina bo kesadilaka kiteso ya mazuti yina kele mfunu sambu na kufulusa mbala mosi mpamba kaminio ya nene ya bo kesadilaka bansaka mefwana na kudisa muntu mosi na mvula ya mvimba.” Na bansi yina metomaka mpi, kumata ya ntalu ya bima ya kudya kepusa bantu mingi na kupona kana bo fweti sumba madya ya kudya na nkokila to kufuta mbongo sambu na bima yankaka ya mfunu, bonso lusansu.

Kunikana ya Ngolo ya Ntoto. Yezu kutubaka nde: “Ntoto ta nikana ngolo.” (Luka 21:11) Kana yo kemonana na meso na nge nde ntangu yai bantu mingi kemona mpasi sambu na kunikana ya ntoto kuluta na ntangu ya ntama, nge kemona mbote. Na 2007, muntu mosi ya Inde ya kelongukaka mambu ya kunikana ya ntoto na zina ya R. K. Chadha kutubaka nde: “Beto kemona na mbala mosi nde ntoto kenikana mingi na nsi-ntoto ya mvimba. Ata muntu mosi ve mezaba sambu na nki.” Dyaka, sambu ntalu ya bantu yina kezingaka na bisika yina ntoto kenikanaka kekuma mingi nswalu-nswalu, yo mesalaka nde ntalu ya bantu yina kefwaka na kunikana ya ntoto kukuma mingi. Na kutadila kimvuka mosi, (Centre américain d’études géologiques) kunikana ya ntoto yina kusalamaka na Nzadi-Mungwa ya India na 2004 mpi tsunami yina kusalamaka na nima na yo kusalaka nde 2004 kuvanda mvula “ya kufwaka bantu kuluta mingi na bakunikana ya ntoto yina kusalamaka na kiteso ya bamvula 500” mpi “mvula ya zole ya kuluta mbi na disolo ya luzingu ya bantu.”

Bamaladi Yina Kebelukaka na Mpasi. Yezu kutubaka nde: “Maladi ya mbi ta vanda.” (Luka 21:11) Na nsi-ntoto ya mvimba bantu mingi kibeni kebela bamaladi ya ntama mpi ya mpa, mpi bo kele ve ti kivuvu ya kuzwa nkisi sambu na kusansa yo. Mu mbandu, balukanu ya bansi mingi sambu na kukatula malaria kelunganaka ve mbala mingi sambu maladi yina kemana ve. Dyaka, bantu mingi kefwa na bamaladi ya ntama, bonso tiberkiloze, mpi mingi yankaka kefwa na SIDA mpi na bamaladi yankaka ya mpa. Kimvuka ya ketalaka mambu ya mavimpi (Organisation mondiale de la santé) ketuba nde: “Kana beto kabisa bantu ya ntoto na bitini tatu, kitini mosi kele ti nioka yina kepesaka tiberkiloze.” Kimvuka yango ketuba mpi nde VIH kesala nde bantu mingi kubaka tiberkiloze na bansi mingi. Konso sekondi, muntu mosi kebakaka tiberkiloze, mpi yo kelemfuka dyaka ve na bankisi. Zulunalu mosi (New Scientist) kutubaka nde na 2007, bo kangaka mbefo mosi na Eropa ti tiberkiloze yina “vandaka kulemfuka ve na bankisi yonso yina beto kele na yo.”

Kubeba ya Bikalulu ya Bantu. Yezu kutubaka nde: “Mambu ya mbi ta kwisa mingi; yo yina, kuzolana na kati ya bantu mingi ta yantika kumana.” (Matayo 24:12) Katula mambu yina Yezu kutubaka na ntwala, ntumwa Polo kutubilaka kubeba ya bikalulu ya mbote. Yandi tubilaka “bilumbu ya nsuka” ya mpasi yina kwisa na ntwala nde Kimfumu ya Nzambi kutula nsuka na ngidika ya nsi-ntoto yai. “Bantu ta zolaka bantu ya nkaka ve, bo ta zolaka kaka mbongo; bo ta kuditulaka, bo ta vandaka lulendo mingi; bo ta vwenzaka Nzambi, bo ta tulaka ntu-ngolo na batata ti bamama na bo; bo ta zabaka kupesa mersi ve; bo ta zitisaka mambu ya Nzambi ve; bo ta vandaka nku mingi, bo ta zingaka kaka na kimbeni, bo ta kumaka songi-songi, bo ta waka makasi nswalu, bo ta zolaka kusala bantu ya nkaka mpasi, bo ta zolaka ve mambu ya mbote; bo ta zolaka kuteka bantu ya nkaka; bo ta vandaka na kifu ya kusala mambu kukonda kuyindula ntete; ntima na bo ta vanda me fuluka na lulendo mingi; bo ta zolaka kiese ya nsi-ntoto, kansi Nzambi ve; bo ta songaka na meso ya bantu nde bo kele na kinzambi, kisi na ntima na bo, bo ke buyaka ngolo ya kieleka ya kinzambi.” (2 Timoteo 3:1-5) Keti nge kemona ve nde bantu kemonisa bikalulu yai ya mbi mingi kuluta na bilumbu ya ntama?

Yezu ti Polo kutangaka ve mambu yonso yina melutaka, mambu ya luzingu, mpi ya politiki yina tavanda na kisina ya mambu yai ya kesalama na nsi-ntoto. Kansi, bambikudulu na bo kutubaka na ntwala na sikisiki yonso mambu mpi bikalulu yina beto kemona bubu yai. Inki beto lenda tuba sambu na bilumbu yina kekwisa? Mbikudulu ya Yezaya yina kutubilaka na sikisiki yonso kukwisa ya Mesia ketendula mpi bansoba ya mfunu yina Kimfumu ya Nzambi tanata na ntoto. Bika beto tadila bansoba yai na disolo yina kelanda.

[Kifwanisu ya kele na lutiti 6]

“Bantu ya nsi ya nkaka ta kwisa kunwanisa bantu ya nsi ya nkaka”

[Kifwanisu ya kele na lutiti 7]

“Maladi ya mbi ta vanda”

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto]

© OMS/​P. Virot