Inki Mutindu Beto Fwete Sadila Bankaka Mambu?

“Beno sala bantu ya nkaka mambu yo yina ya beno zola nde bo sala beno.”​—LUKA 6:31.

1, 2. (a) Disolo na Zulu ya Ngumba kele inki? (b) Inki beto tatadila na disolo yai mpi yina kelanda?

YEZU KRISTU kuvandaka mpenza Longi ya Nene. Ntangu bamfumu ya mabundu yina kuvandaka bambeni na yandi kutindaka bapolisi sambu bo kanga yandi, bapolisi yango kuvutukaka maboko mpamba mpi kutubaka nde: “Ata mbala mosi ve muntu me tubaka mambu mutindu muntu yai ke tuba!” (Yoa. 7:32, 45, 46) Disolo na Zulu ya Ngumba kuvandaka mosi ya malongi ya kuluta mfunu ya Yezu. Disolo yango kele na bakapu 5 tii 7 ya Evanzile ya Matayo, yo kele mpi na Luka 6:20-49.a

² Ziku, bangogo ya mezabanaka mingi na disolo yina kele bangogo yina bantu kebingaka mbala mingi nde Munsiku ya Wolo. Munsiku yango ketadilaka mutindu beto kesadilaka bankaka mambu. Yezu kutubaka nde: “Beno sala bantu ya nkaka mambu yo yina ya beno zola nde bo sala beno.” (Luka 6:31) Mpi yandi salaka mpenza mambu ya mbote sambu na bantu! Yandi belulaka bambefo mpi nkutu kufutumunaka bafwa. Kansi, mingimingi bantu kubakaka mambote ntangu bo ndimaka nsangu ya mbote yina yandi longaka. (Tanga Luka 7:20-22.) Beto Bambangi ya Yehowa mpi kevandaka na kyese ya kusala kisalu ya kusamuna Kimfumu. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Na disolo yai mpi yina kelanda, beto tatadila mambu yina Yezu kutubaka sambu na kisalu yai mpi bangindu yankaka ya Disolo na Zulu ya Ngumba yina kewakana ti mutindu beto fwete sadila bankaka mambu.

Vanda Muntu ya Pima

 3. Inki mutindu nge lenda tendula kikalulu ya pima?

³ Yezu kutubaka nde: “Kiese na bantu yina kele pima, sambu bo ta baka ntoto yina ya Nzambi me silaka bo!” (Mat. 5:5) Na kati ya Masonuku, kikalulu ya pima kele ve kidimbu ya kukonda ngolo. Yo kele mawete yina beto kemonisaka sambu na kulemfuka na bansiku ya Nzambi. Nkadilu yai kemonanaka na bikalulu na beto na ntwala ya bankaka. Mu mbandu, ‘kana muntu me sala beto mbi, beto kevutulaka yandi mbi na mbi ve.’​—Roma 12:17-19.

 4. Sambu na nki bantu ya pima kele na kyese?

⁴ Bantu ya pima kele na kyese sambu “bo ta baka ntoto yina ya Nzambi me silaka bo.” Yezu, yina kuvandaka ‘muntu ya pima mpi ya ntima ya mbote’ kele muntu yina “Nzambi solaka . . . na kubaka bima yonso.” Yo yina, ntoto ya mvimba tavanda ya yandi. (Mat. 11:29; Baeb. 1:2; Nk. 2:8) Biblia kutubaka nde Mesia “mwana ya muntu” tayala ti bantu yankaka na Kimfumu ya zulu. (Dan. 7:13, 14, 21, 22, 27) Sambu bo “ta baka makabu . . . yina na kimvuka ti Kristo,” bantu ya kupakulama 144 000 yina kele bantu ya pima mpi tabaka ntoto. (Roma 8:16, 17; Kus. 14:1) Bantu yankaka ya pima tabaka luzingu ya mvula na mvula na ntoto na nsi ya Kimfumu yango.​—Nk. 37:11.

 5. Kuvanda muntu ya pima bonso Kristu kekumisaka beto nki mutindu?

⁵ Kana beto kevandaka makambu ngolo, ntembe kele ve nde beto tatula kukanga ntima ya bankaka na kumekama mpi bo tabuya beto. Kansi, kuvanda muntu ya pima bonso Kristu kekumisaka beto bantu ya mbote mpi ya kepesaka kikesa na bampangi ya dibundu. Kikalulu ya pima kele kitini ya mbuma yina mpeve ya Nzambi kebutaka na kati na beto kana beto kebika nde ‘mpeve yina kuyala beto.’ (Tanga Galatia 5:22-25.) Ya kyeleka, beto kezola nde Yehowa kutanga beto na kati ya bantu ya pima yina mpeve santu na yandi ketwadisaka!

Kyese Kibeni na Bantu Yina Kewilaka Bantu Yankaka Mawa!

 6. “Bantu yina ke wilaka bantu ya nkaka mawa” kevandaka ti nki bikalulu ya mbote?

⁶ Na Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba, Yezu kutubaka dyaka nde: “Kiese na bantu yina ke wilaka bantu ya nkaka mawa, sambu Nzambi ta wila bo mpi mawa!” (Mat. 5:7) “Bantu yina ke wilaka bantu ya nkaka mawa” kemonisaka zola sambu na bansukami, ketadilaka mawi na bo mpi kefwilaka bo nkenda. Na nzila ya bidimbu ya nkumbwa, Yezu kulembikaka bampasi ya bantu sambu yandi “wilaka bo mawa.” (Mat. 14:14; 20:34) Yo yina, kufwila bantu yankaka nkenda mpi kutadila mawi na bo fwete pusa beto na kuwila bo mawa.​—Yak. 2:13.

 7. Mawa kupusaka Yezu na kusala inki?

⁷ Ntangu Yezu vandaka kwenda kupema, kibuka mosi ya bantu kukutanaka ti yandi, ebuna “yandi wilaka bo mawa, sambu bo vandaka bonso mameme yina me konda ngungudi ya kutala bo.” Yo yina, “yandi yantikaka kulonga bo mambu mingi.” (Mar. 6:34) Beto mpi kevandaka na kyese ntangu beto kesamunaka nsangu ya Kimfumu na bankaka mpi kezabisaka bo mambu ya metala mawa ya nene ya Nzambi.

 8. Sambu na nki bantu yina kewilaka bankaka mawa kele na kyese?

⁸ Bantu yina kewilaka bankaka mawa kele na kyese sambu “Nzambi ta wila bo mpi mawa.” Ntangu beto kewilaka bankaka mawa, mbala mingi bo mpi kewilaka beto mawa. (Luka 6:38) Dyaka, Yezu kutubaka nde: “Bantu ya nkaka yina me salaka beno mbi, kana beno ke lolula bo, Tata na beno kele na zulu mpi ta lolula beno.” (Mat. 6:14) Nzambi kelolulaka mpi kendimaka kaka bantu yina kewilaka bankaka mawa, ebuna yo kepesaka bo kyese.

Kikuma ya Kesalaka nde “Bantu Yina Ke Kotisaka Ngemba” Kuvanda na Kyese

 9. Inki mutindu beto tasadila bankaka mambu kana beto kele bantu yina kekotisaka ngemba?

⁹ Sambu na kutubila kikuma yankaka ya kuvanda na kyese, Yezu kutubaka nde: “Kiese na bantu yina ke kotisaka ngemba na kati ya bantu, sambu Nzambi ta binga bo bana na yandi!” (Mat. 5:⁠9) Kana beto kele bantu yina kekotisaka ngemba, beto tandima ve mpi tasala ve ata dyambu mosi bonso kutonga, yina lenda ‘fwa kinduku’ ya bantu yankaka. (Bing. 16:28) Na bangogo mpi na bisalu na beto, beto talanda na kukotisa ngemba na kati mpi na nganda ya dibundu ya Bukristu. (Baeb. 12:14) Mingimingi, beto tasala kikesa sambu na kuvanda na ngemba ti Yehowa Nzambi.​—Tanga 1 Piere 3:10-12.

10. Sambu na nki “bantu yina ke kotisaka ngemba na kati ya bantu” kele na kyese?

¹⁰ Yezu kutubaka nde “bantu yina ke kotisaka ngemba na kati ya bantu” kele na kyese sambu “Nzambi ta binga bo bana na yandi.” Sambu bo memonisaka lukwikilu na Yezu yina kele Mesia, Bakristu ya kupakulama tabaka “kiyeka na kukituka bana ya Nzambi.” (Yoa. 1:12; 1 Pie. 2:24) Inki beto lenda tuba sambu na “mameme ya nkaka” ya Yezu yina kekotisaka ngemba? Yezu tavanda ‘Tata na bo ya Mvula na Mvula’ na nsungi ya Luyalu ya Bamvula Funda, kumosi ti bantu yina tayala ti yandi na zulu. (Yoa. 10:14, 16; Yez. 9:5; Kus. 20:6) Na nsuka ya Luyalu ya Bamvula Funda, bantu yina kekotisaka ngemba takuma mpenza bana ya Nzambi yina tazinga na ntoto.​—1 Kor. 15:27, 28.

11. Kana “mayele yina ke katukaka na zulu” ketwadisa beto, nki mutindu beto tasadilaka bantu yankaka mambu?

¹¹ Sambu na kuvanda ti bangwisana ya ngolo ti Yehowa, ‘Nzambi ya ngemba,’ beto fwete landa mbandu ya bikalulu na yandi, tanga mpi kikalulu ya kukotisa ngemba. (Filp. 4:9) Kana beto kebika nde “mayele yina ke katukaka na zulu” kutwadisa beto, beto tasadilaka bankaka mambu na ngemba. (Yak. 3:17) Ya kyeleka, beto tavanda mpenza bantu ya kyese yina ke kotisaka ngemba.

Beno Bika nde ‘Mwinda na Beno Kupela’

12. (a) Inki Yezu kutubaka na yina metala nsemo ya kimpeve? (b) Inki mutindu beto lenda bika nde mwinda na beto kupela?

¹² Beto kesadilaka bantu mambu na mutindu ya kuluta mbote ntangu beto kesadisaka bo na kubaka nsemo ya kimpeve yina kekatukaka na Nzambi. (Nk. 43:3) Yezu kuzabisaka balongoki na yandi nde bo kele “mwinda sambu na bantu” mpi yandi longisilaka bo na kubika nde mwinda na bo kupela na mpila nde bantu kumona “mambu ya mbote” yina bo kesadilaka bankaka. Ebuna, yo tanatila “bantu” mambote to nsemo ya kimpeve. (Tanga Matayo 5:14-16.) Bubu yai, beto kebikaka nde mwinda na beto kupela na ntangu beto kesadilaka bamfinangani na beto mambu ya mbote mpi kesalaka kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote na “nsi-ntoto” ya mvimba, disongidila “na makanda yonso ya bantu.” (Mat. 26:13; Mar. 13:10) Beto kele ti dikabu ya mbote kibeni!

13. Na nki bantu kezabaka beto?

¹³ Yezu kutubaka nde: “Bwala yina kele na zulu ya ngumba, yo lenda bumbana ve.” Bwala yonso yina kele na zulu ya ngumba kemonanaka kukonda mpasi. Mutindu mosi, bantu kezabaka beto sambu na mambu ya mbote yina beto kesalaka bonso bansamuni ya Kimfumu mpi bikalulu na beto bonso ya bukatikati ti bunkete.​—Tito 2:1-14.

14. (a) Minda ya bantu ya mvu-nkama ya ntete kuvandaka nki mutindu? (b) Inki yo ketendula kukonda kufika nsemo ya kimpeve na nsi ya “kantini”?

¹⁴ Yezu kutubilaka kupedisa mwinda mpi kutula yo na nsi ya kantini ve, kansi na zulu ya mesa na mpila nde yo pela sambu na bantu yonso yina kele na kati ya nzo. Mwinda yina bantu ya mvu-nkama ya ntete vandaka kusadila mingi kuvandaka kamwa dibungu ya ntoto ti nsinga mosi ya vandaka kubenda mafuta (mingimingi mafuta ya olive) mpi kupedisa mwinda. Mbala mingi bo vandaka kutula mwinda yango na zulu ya mesa mosi ya dibaya to ya kibende, ebuna yo vandaka ‘kupela sambu na bantu yonso na kati ya nzo.’ Bantu vandaka kupedisa ve mwinda mpi kutula yo na nsi ya “kantini.” Yezu kuzolaka ve nde balongoki na yandi kufika nsemo na bo ya kimpeve na nsi ya kantini mosi ya kifwani. Yo yina, beto fwete bika nde nsemo na beto kupela mpi kupesa ve ata fyoti nzila nde kimbeni to minyokudi kufika kyeleka ya Masonuku to kubumba yo sambu na beto mosi.

15. Inki mutindu ‘mambu na beto ya mbote’ kevandaka na bupusi na bantu mingi?

¹⁵ Na nima ya kutubila mwinda ya kepela, Yezu kusongaka balongoki na yandi nde: “Mutindu mosi mpi, mwinda na beno fweti pela na meso ya bantu. Mpidina bo ta mona mambu ya mbote ya beno ke salaka, ebuna bo ta pesa lukumu na Tata na beno kele na zulu.” Sambu na ‘mambu na beto ya mbote,’ bantu mingi ‘kepesaka lukumu’ na Nzambi na mutindu bo kekumaka bansadi na yandi. Dyambu yai kesyamisa beto na kulanda ‘kupela na kati ya bantu mutindu ke pelaka bambwetete na zulu.’​—Filp. 2:15.

16. Kuvanda “mwinda sambu na bantu” kelombaka nde beto sala nki?

¹⁶ Kuvanda “mwinda sambu na bantu” kelombaka nde beto sala kisalu ya kusamuna Kimfumu mpi ya kukumisa bantu balongoki. Kansi, yo kelombaka mpi nde beto sala kima yankaka. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Beno fweti zinga kaka ya kutemuka, sambu, kana bantu me temuka bo ke salaka mambu ya mbote ya mutindu na mutindu, bo ke tubaka mpi mambu ya kieleka mpenza.” (Ef. 5:8, 9) Beto fwete monisa bikalulu ya mbote yina Nzambi kendimaka. Ya kyeleka, beto fwete tula dikebi na ndongisila yai ya ntumwa Piere: “Beno vanda na bikalulu ya mbote ntangu beno kele na kati ya bamimpani. Kana beno sala mpidina, ata bo ke funda beno nde beno ke salaka mambu ya mbi, kana bo mona mambu ya mbote ya beno ke salaka, bo ta zitisa Nzambi na kilumbu yina ya yandi ta kwisa.” (1 Pie. 2:12) Kansi, beto fwete sala nki kana mavwanga kubasika na kati na beto ti mpangi Mukristu mosi?

‘Wakana ti Mpangi na Nge’

17-19. (a) “Makabu” yina Matayo 5:23, 24 ketubila kuvandaka inki? (b) Inki kele mfunu ya kuwakana ti mpangi, mpi nki mutindu Yezu kumonisaka yo?

¹⁷ Na Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba, Yezu kukebisaka balongoki na yandi na kukangila ve mpangi mosi kimbeni mpi kuwila yandi makasi. Kansi, yo lombaka nde bo sukinina ve na kutula ngemba ti mpangi yina bo mepesa mpasi. (Tanga Matayo 5:21-25.) Tadila mbote ndongisila ya Yezu. Kana nge vandaka kunata makabu na mesa-kimenga mpi pana nge yibuka nde mpangi na nge kele na makambu ti nge, yo lombaka nde nge sala inki? Nge fwete bikisa makabu na nge na ntwala ya mesa-kimenga mpi kukwenda kuwakana ti mpangi na nge. Na nima ya kusala buna, nge lenda vutuka mpi kupesa makabu na nge.

¹⁸ Mbala mingi, “makabu” kuvandaka bima yina muntu vandaka kupesa bonso kimenga na tempelo ya Yehowa. Bimenga ya bambisi kuvandaka mfunu mingi sambu Nzambi muntu kupesaka bantu ya Izraele nsiku yango. Yo vandaka kitini mosi ya lusambu na nsi ya Nsiku ya Moize. Kansi, kana nge yibuka nde mpangi na nge ke na makambu ti nge, kuyidika makambu yina kuvandaka mfunu mingi kuluta kupesa makabu. Yezu kutubaka nde: “Bikisa makabu na nge pana na ntwala ya mesa-kimenga, kwenda ntete kuwakana ti mpangi na nge; na nima, vutuka, pesa makabu na nge.” Na ntwala ya kusala dyambu mosi yina Nsiku vandaka kulomba, yo vandaka kulomba nde muntu kuwakana ntete ti mpangi na yandi.

¹⁹ Yezu kutubilaka kaka ve makabu ya mutindu mosi buna mpi masumu ya sikisiki. Yo yina, yo lombaka nde muntu kubikisa ntete konso makabu yina yandi zolaka kupesa kana yandi yibuka nde mpangi na yandi vandaka na makambu ti yandi. Kana makabu kuvandaka mbisi ya moyo, yo lombaka nde yandi bikisa yo “na ntwala ya mesa-kimenga” ya kuyokila makabu na kibansala ya banganga-Nzambi na tempelo. Na nima ya kumanisa makambu, muntu yina kupesaka mpangi na yandi mpasi lendaka kuvutuka mpi kupesa makabu na yandi.

20. Sambu na nki beto fwete wakana nswalu kana beto kele na makambu ti mpangi mosi?

²⁰ Na meso ya Nzambi, bangwisana na beto ti bampangi na beto kele kitini mosi ya mfunu ya lusambu ya kyeleka. Bimenga ya bambisi kuvandaka mfunu ve na meso ya Yehowa kana bantu yina kepesa yo vandaka kusadila ve bampangi na bo mambu na mutindu ya mbote. (Mis. 6:6-8) Yo yina, Yezu kulongisilaka balongoki na yandi na ‘kuwakana nswalu.’ (Mat. 5:25) Polo kusonikaka dyambu ya mutindu mosi nde: “Kana beno me wa makasi, beno keba, mbaimbai yo ta benda beno na kusala masumu. Beno vanda na makasi ve kilumbu ya mvimba. Beno pesa Satana nzila ve na kuyala beno.” (Ef. 4:26, 27) Kana beto kele ti kikuma ya kuwa makasi, beto fwete wakana nswalu na mpila nde beto vanda ve na makasi kilumbu ya mvimba, ebuna kupesa Satana nzila ya kununga beto.​—Luka 17:3, 4.

Ntangu Yonso Sadila Bankaka Mambu ti Luzitu

21, 22. (a) Inki mutindu beto lenda sadila bandongisila ya Yezu yina beto mekatuka kutadila? (b) Inki beto tatadila na disolo yina kelanda?

²¹ Kutadila dyaka mambu yankaka yina Yezu kutubaka na Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba fwete sadisa beto na kusadila bankaka mambu na mutindu ya mbote mpi ti luzitu. Ata beto yonso kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda sadila bandongisila ya Yezu sambu yandi ti Tata na beto yina kele na zulu kelombaka beto ve mambu mingi kuluta yina beto lenda sala. Na nzila ya kisambu, bikesa ya masonga, mpi lusadisu ya Yehowa Nzambi, beto lenda vanda bantu ya pima, ya kewilaka bankaka mawa, mpi ya kekotisaka ngemba. Beto lenda monisa nsemo ya kimpeve yina kesema sambu na lukumu ya Yehowa. Dyaka, beto lenda wakana ti mpangi na beto kana yo kele mfunu.

²² Lusambu yina Yehowa kendimaka kelombaka mpi kusadila nkweno mambu na mutindu ya mbote. (Mar. 12:31) Na disolo yina kelanda, beto tatadila mambu yankaka ya Disolo na Zulu ya Ngumba yina fwete sadisa beto na kulanda kusadila bankaka mambu ya mbote. Kansi, na nima ya kuyindulula bangindu ya disolo ya kitoko ya Yezu yina beto metubila, beto lenda kudiyula, ‘Inki mutindu mu kesadilaka bankaka mambu?’

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Kuvanda muntu ya pima ketendula inki?

• Sambu na nki “bantu yina ke wilaka bantu ya nkaka mawa” kele na kyese?

• Inki mutindu beto lenda bika nde mwinda na beto kupela?

• Sambu na nki beto fwete sukinina ve na ‘kuwakana ti mpangi na beto’?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]

Kuzabisa nsangu ya Kimfumu kele mutindu mosi ya mfunu ya kubika nde mwinda na beto kupela

[Kifwanisu ya kele na lutiti 9]

Bakristu fwete monisa bikalulu yina Nzambi kendimaka

[Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Sala yonso sambu na kuwakana ti mpangi na nge