Lukumu ya Kuluta Nene ya Nzo ya Yehowa
“ ‘Mono tafulusa nzo yai ti lukumu,’ Yehowa ya minkangu metuba.”—AGAI 2:7, NW.
1. Inki mutindu mpeve santu kekwelana ti lukwikilu mpi bisalu?
NA NTANGU yandi vandaka kusamuna nzo na nzo, Mbangi ya Yehowa mosi kukutanaka ti mwana-nkento mosi ya Pantekotiste yina kutubaka nde, ‘Beto kele ti mpeve santu, kansi beno kele bantu ya kesalaka kisalu.’ Na mayele yonso, yandi tendudilaka yandi nde, muntu yina kele ti mpeve santu fwete pusama yandi mosi na kusala kisalu ya Nzambi. Yakobo 2:17 ketuba nde: “Lukwikilu: . . . kana yo ke monika ve na mambu ya beto ke salaka, ebuna yo kele lukwikilu mosi ya kufwa.” Ti lusadisu ya mpeve ya Yehowa, Bambangi na yandi mekunaka lukwikilu ya ngolo, ye yandi ‘mefulusaka nzo na yandi ti lukumu’ na kupusaka bau na kusala bisalu ya lunungu—ntetentete ‘kulonga Nsangu ya Mbote ya Kimfumu na nsi-ntoto ya mvimba, na mpila nde bantu ya makanda yonso kuwa yo.’ Kana kisalu yai mesalama na kiteso ya Yehowa kesepela, “ebuna na nima, nsuka ya ntoto ta kwisa.”—Matayo 24:14.
2. (a) Kudikotisa ya mvimba na kisalu ya Yehowa tanatila beto inki lusakumunu? (b) Sambu na inki beto fwete vanda na kyese sambu na yina kemonana bonso “nsukinina”?
2 Na kutadilaka bangogo yai ya Yezu, beto kesukisa nde kisalu na beto bubu yai fwete tadila mingi kusamuna na bankaka “Nsangu ya Mbote yina ya Nzambi ya lukumu ti ya kiese,” yina ya yandi pesaka beto. (1 Timoteo 1:11) Kana beto kudikotisa ya mvimba na kyese yonso na kisalu ya Yehowa, nsuka tamonika bonso nde yau kekwisa nswalu. Na Habakuki 2:2, 3, beto ketanga bangogo yai ya Yehowa: “Mambu yai ya mono ke songa nge na mbona-meso, nge sonika yo na zulu ya matadi na mpila nde bantu kutanga yo kukonda mpasi. Sonika yo na kusonika sambu ntangu na yo me lunga ntete ve. Kansi ntangu ke kwisa nswalu, ebuna mambu yai ya mono ke songa nge yo ta bwa mpidina. Yo lenda kwisa malembe-malembe [“yau lenda sukinina,” NW], kansi vingila yo; yo ta bwa kaka, yo [tavanda ve na nsukinina].” Ee, “mbona-meso” takuma kyeleka ata “yau lenda sukinina.” Na mvula yai ya 83 ya luyalu ya Kimfumu ya Yezu, bankaka lenda yindula nde ntangu yai beto kele na nsungi mosi ya nsukinina. Kansi, keti beto fwete vanda na kyese ve sambu nsuka mekwisa ntete ve? Na mvu-kumi yai ya 1990, nkandikila na kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote katulamaka, bonso na kimangu, na Eropa ya Esti, bitini yankaka ya Afrika, mpi bansi yankaka. Kima ya kemonana bonso nde “nsukinina,” kele na kupesa ntangu sambu “mameme” mingi dyaka kuvukisama na bateritware yina mekanguka sesepi.—Yoane 10:16.
3. Sambu na inki mbakisa na beto ya mpa ya “mbandu yai” fwete pusa beto na kusala kisalu ya Nzambi na nswalu yonso?
3 Mbikudi ketuba nde: “Yau tavanda ve na nsukinina.” Yezu tubaka nde mbandu ya mbi ya ntangu yai tamana ve “kana mambu yina yonso me bwa ntete ve.” (Matayo 24:34) Keti mbakisa na beto ya mpa ya bangogo na yandi ketendula nde kisalu na beto kele ya nswalunswalu ve?a Mambu ya kesalama kemonisa luswaswanu! Mbandu ya ntangu na beto kele na kukota na kati ya nkadilu mosi ya mambi mpi ya mbebisa yina mesalamaka ntete ve na nkenda ya meluta. (Fwanisa ti Bisalu 2:40.) Beto fwete sala kisalu na beto nswalunswalu. (2 Timoteo 4:2) Bambikudulu yonso ya ketadila ntangu ya kubwa ya mpasi ya nene kemonisa nde yau takwisa na kintulumukina, na mbala mosi, na kinsweki—bonso muyibi. (1 Tesalonika 5:1-4; Kusonga 3:3; 16:15) “Yo yina, beno mpi beno yilama, sambu Mwana-muntu ta kwisa na ntangu yina ya beno ta zaba ve nde yandi ke kwisa.” (Matayo 24:44) Mutindu mbandu yai ya kukonda bunzambi kele na kyelo ya lufwa, ya kyeleka, beto tazola ve kuyonika kivuvu na beto ya mbalu ya luzingu ya kimakulu, na kuvutukaka na “kubaluka diaka na poto-poto” ya bisalasala ya inza!—2 Piere 2:22; 3:10; Luka 21:32-36.
4. Inki dyambu kubendaka kuyela ya “madya na ntangu ya mbote,” ye inki mutindu nsatu yai melungisamaka?
4 Na kulungana ya mbikudulu ya Yezu, na 1914 kuvandaka ti “luyantiku ya misongo” sambu bantu kukotaka na “nsuka ya ngidika ya bima.” (NW) Mpasi, bankuba, mpi kufwa nsiku mebilamaka katuka pana tii bubu yai. (Matayo 24:3-8, 12) Na ntangu yango yina mosi, Yehowa mepesaka mukumba na kalasi ya mpika ya kwikama mpi ya mayele ya kupakulama, na kupesa “madya” ya kimpeve “na ntangu ya mbote” na nzo ya Mfumu na bau, Kristu. (Matayo 24:45-47, NW) Tuka kiti na yandi ya kimfumu na mazulu, Ntotila yai ya Kimesia kele na kutwadisa ntangu yai manaka mosi ya kitoko ya madya ya kimpeve na ntoto ya mvimba.
“Madia” Mingi
5. Inki dikebi kele na kutulama na kima ya ntete ya “madya”?
5 Tadila kulambama ya “madia.” (Luka 12:42) Kima ya ntete na lisiti ya madya ya Bakristu kele Ndinga ya Nzambi, Biblia. Sambu na kulonga Biblia mbotembote, mbalula ya pwelele, ya sikisiki kele nsatu ya ntete. Na kati ya bamvula, nsatu yai kelunganaka malembe-malembe, mingimingi kubanda na 1950 ntangu Les Écritures grecques chrétiennes — Traduction du monde nouveau kubasikaka na Kingelesi. Na 1961, Biblia ya mvimba [Traduction du monde nouveau] kubasikaka, ye ntama mingi ve yau basikaka na bandinga yankaka ya nene. Babuku 3 ya kubasikaka na mvu ya kisalu 1996 melungisa ntalu ya 27, na kati na yau, 14 kele Biblia ya mvimba. Sambu na kununga kisalu yai ya Biblia, kumosi ti ya mikanda ya kesadisaka na kubakisa Biblia, Bakristu ya kudipesa kiteso ya 1174 kele ntangu yai na kusala ntangu yonso kisalu ya kubalula na bansi 77.
6. Inki mutindu la Société melungisaka ndomba ya mikanda ya kewakana na Biblia?
6 Sambu na kusimba kisalu ya mbidi ya babaludi yai, bafiliale 24 ya la Société Watch Tower ya kenyemaka mikanda vandaka kubasisa mikanda ya kuluta ningi. Sambu na lukanu yai, binyeminu yankaka ya kebalukaka na vitesi mingi kele na kutulama na bafiliale ya nene. Kusalama ya bazulunalu Nzozulu ya Nkengi ti Réveillez-vous! kuyelaka konso ngonda, yau kumaka na kimvuka bansononono 943892500, kuyela ya 13,4 na kati ya nkama na mvula yango. Babiblia yonso ya salamaka ti mikanda ya kimpusu ya ngolo na Allemagne, Brésil, Corée, États-Unis, Finlande, Italie, Japon, mpi Mexique mpamba kuyelaka tuka 40 na kati ya nkama na 1995 tii na bansononono 76760098 na 1996. Bafiliale yankaka salaka mpi dikabu ya mingi na kuyela ya kimvuka ya ntalu ya mikanda.
7. Inki mutindu Yezaya 54:2 mekuma mambu ya nswalu mingi ntangu yai?
7 Kuyela ya mingi kusalamaka na bamvu 1990 sambu na kukatulama ya nkandikila na zulu ya Bambangi ya Yehowa na Eropa ya Esti ti na Afrika. Nzala ya madya ya kimpeve kele mingi na bisika yai. Yau yina imvitasio pesamaka na nswalu yonso nde: “Nzo na nge ya ntenta, kumisa yo nene. Tandula lele na yo, yo kuma nda mingi. Kulemba ve, yika bansinga ya nkaka. Banti yina ke simba bansinga, kotisa yo ngolo na ntoto.”—Yezaya 54:2.
8. Inki kukaba na luzolo ya mbote kele na kusadisa sambu na kupesa lusadisu ya mbongo?
8 Yau yina, yau vandaka mfunu na kukumisa banzo ya bafiliale mingi nene na kati ya bafiliale 104 ya la Société. Sambu na mpasi ya mbongo na bateritware mingi ya mekanguka ya mpa, mbongo mingi ya lutungu yai kekatukaka na makabu ya kusimbisa kisalu ya inza ya mvimba ya bansi ya kele na mwa kimvwama. Kyese mingi, mabundu ti bantu vandaka kupesa na ntima yonso ya mbote, na mpeve ya Kubasika 35:21: “Ebuna konso muntu yina ndimaka na kupesa makabu yandi mosi na luzolo na yandi, yandi kwisaka kunata bima sambu na [kisalu].” Beto kesadila dibaku yai sambu na kutonda bayina yonso kuvukanaka na kupesa makabu yai ya ntima ya mbote.—2 Korinto 9:11.
9. Inki mutindu Roma 10:13, 18 kele na kulungana bubu yai?
9 Na mvu 1996 mikanda ya la Société Watch Tower kumisaka mpenza zina ti balukanu ya Yehowa tii na bansuka ya ntoto. Yau kele kaka mutindu ntumwa Polo yitaka kutuba. Na kusadilaka mbikudulu ya Yoele ti Nkunga 19, yandi sonikaka nde: “ ‘Konso muntu yina ta [“binga na zina ya Yehowa,” NW] yandi ta guluka.’ Ebuna mono ke yula: Keti bo waka nsangu yina ve? Bo waka yo si! Mutindu bo sonikaka . . . ‘Ndinga na bo wakanaka na nsi-ntoto ya mvimba. Malongi na bo kumaka tii na nsuka ya ntoto.’ ” (Roma 10:13, 18) Na kukembisaka ngolo zina ya mbalu Yehowa, bantu na yandi bakaka dikabu ya nene na kufulusa nzo na yandi ya lusambu ti lukumu. Kansi, inki mutindu kusamuna yina kunungaka mbotembote na mvu 1996? Kana nge mezola, fimpa lupangu ya kele na balutiti 28 tii 31.
Kubuka Mbuma na Ntoto ya Mvimba
10. Inki mambu ya kebenda dikebi nge memona na kisalu ya bantu ya Yehowa, mutindu yau kemonana na bunkufi na lupangu ya balutiti 28-31?
10 Ata mbala mosi ve na ntwala bangogo ya Yezu ya kele na Luka 10:2 mevandaka ti ngolo ya kuluta: “Bambuma mingi kele na bilanga, kansi bantu ya kisalu kele mingi ve sambu na kukatula yo. Beno bondila mfumu ya bilanga na kutinda bantu ya nkaka ya kisalu sambu na kukatula bambuma na yandi.” Keti nge kele na kundima imvitasio yai? Mafunda na ntoto ya mvimba kele na kundima. Yau kemonana pwelele na ntalu ya mpa ya bansamuni ya Kimfumu 5413769, yina kupesaka lapolo ya kisalu ya bilanga na mvu 1996. Dyaka, bampangi ya mpa ya babakala ti ya bankento 366579 kubotamaka. Beto kezolaka ngolo kibeni “bima [yai] ya mfunu ya makanda yonso,” yina kevukana ntangu yai na ‘kufulusa nzo ya lusambu ya Yehowa ti lukumu’!—Agai 2:7, NW.
11. Sambu na inki beto yonso kele na kikuma ya kuwa kyese mingi?
11 Balapolo ya kuyela na bilanga ya mekanguka sesepi kele kima ya fyoti ve. Keti bankaka na kati na beto kewila bayina kesepela ntangu yai ti kuyela ya mutindu yina kimpala? Ata fyoti ve, nkutu beto kesepela ti bau. Bansi yonso vandaka ti luyantiku ya fyoti. Mbikudi ya ntangu ya Agai, Zakaria, kusonikaka nde: “Nani kuvwezaka kilumbu ya bima ya fyoti?” (Zakaria 4:10, NW) Beto kele na kyese mingi sambu na bansi kisika kisalu ya kusamuna metulaka bansimbulu mbote, ntangu yai kele ti mafunda ya bansamuni ya Kimfumu, mpi bau ketala bateritware mbala mingi, nkutu konso mposo na bambanza mingi ya nene. Keti beto kele ti kikuma ya kulembisa maboko ntangu yai ya Yehowa kepesa dibaku ya luguluku na bisika yina vandaka ntete na dibaku ve? Ata fyoti ve! Yezu tubaka nde: “Bilanga kele nsi-ntoto ya mvimba.” (Matayo 13:38) Kimbangi ya bumvimba fwete landa na kupesama, kaka mutindu balongoki ya ntete kupesaka kimbangi ya bumvimba na nsuka ya ngidika ya bima ya Bayuda.—Bisalu 2:40; 10:42; 20:24; 28:23.
Kukwenda Kimakulu na Ntwala
12. Inki kepusa beto na kukwenda “kaka na ntwala”? (Tala lupangu “Kubuka Mbuma ‘Na Bandambu Yonso ya Nsi-ntoto.’ ”)
12 Ee, beto fwete lembisa ve ntinu, na kukwendaka “kaka na ntwala” ti kalu ya bawanzyo ya zulu ya Yehowa. (Ezekiele 1:12) Beto keyibuka bangogo ya Piere: “[Yehowa] me sukinina [ve] na kusala mambu yina ya yandi silaka, kansi [yandi] ke kangaka ntima sambu na beno, sambu yandi ke zolaka ve nde ata muntu mosi kuvila; kansi yandi ke zolaka nde bantu yonso kubalula ntima.” (2 Piere 3:9) Bika mbandu ya bampangi na beto ya bansi ya bunsukami kupusa beto. Konso kima yina kemonana bonso nsukinina na kubwa ya Armagedoni, kepesa nzila na bankama ya mafunda na kuvukisama na bansi yai kumosi ti na bateritware mingi kisika kisalu mesalamaka mbote. Kudikusa ve sambu na yau: “Kilumbu ya nene ya [Yehowa] ta wa makasi me kuma penepene mpenza, yo ke kwisa nswalu!” (Sofonia 1:14) Beto mpi fwete sala nswalu na kupesa kimbangi ya nsuka na bumvimba!
13, 14. (a) Inki beto lenda tuba na yina metala kukabula mikanda na mvu 1996? (b) Inki bangidika ya sipesiali mabundu lenda sala konso mvula, ye inki mutindu nge kele na kuyilama sambu na kusala dikabu na nge?
13 Ata mambu yonso kemonana ve na lupangu ya kisalu, kuyela ya ngolo kuvandaka na yina metala kukabula Babiblia, mikanda, ti bazulunalu na mvu ya meluta. Mu mbandu, kukabula bazulunalu na ntoto ya mvimba kumonisaka kuyela ya 19 na kati ya nkama, na kimvuka beto pesaka bansononono 543667923. Bazulunalu na beto yau mosi kesadisaka kusamuna ya mitindu mingi—na babalabala, na baparke, na bisika ya kukinga bisi, na bisika ya mumbungu. Balapolo kemonisa nde na bateritware yankaka ya Kimfumu mesamunamaka mingi, bantu ya kesalaka mikanda keyitukaka mbalu ya bazulunalu na beto mpi kele na kundima kulonguka ya Biblia.
14 Konso mvula na ngonda ya Aprili, mabundu kelutaka kuyidika kisalu ya sipesiali ya kukabula bazulunalu, na kuyidikaka kilumbu ya mvimba ya kisalu nzo na nzo ti na bisika ya bantu mingi. Keti dibundu na beno tavukana na kisalu yai na Aprili 1997? Banimero ya kitoko ya Nzozulu ya Nkengi ti Réveillez-vous! ya Aprili mebongisama, mpi kumonisa yau na ntangu mosi na ntoto ya mvimba, fwete benda mpenza dikebi! Na kisanga ya Chypre, mabundu, na kusadilaka siloga yai nde, “kumina konso muntu ya nge lenda ti nsangu ya Kimfumu,” kufulaka nkutu ti manaka ya kisalu ya mutindu yina ya bazulunalu konso ngonda, bau kumaka na ntalu ya mpa ya bazulunalu 275359 ya kupesamaka na mvula ya meluta, kuyela ya 54 na kati ya nkama.
Bansangu ya Nsuka ya Agai
15. (a) Sambu na inki Yehowa tindaka bansangu yankaka na nzila ya Agai? (b) Inki dilongi nsangu ya tatu ya Agai fwete pesa na beto?
15 Yehowa tindaka Agai, na nima ya bilumbu 63 banda yandi tubaka nsangu na yandi ya zole, ti nsangu ya tatu yina beto lenda bumba mbote na ntima bubu yai. Agai tubaka bonso nde Bayuda vandaka kutula fondasio ya tempelo na ntangu yina, kansi bau vandaka meyita kutula yau bilumbu 17 meluta. Yehowa monaka dyaka nde yau lombaka kusala kisalu ya kugedisa. Banganga-nzambi ti bantu kumaka bimpumbulu ebuna bau vandaka ya mvindu na meso ya Yehowa. Keti yau lenda vanda nde bankaka na kati ya bantu ya Yehowa melembisaka maboko na bau bubu yai, na kukotaka nkutu na banzila ya inza ya mbi mpi ya bima ya kinsuni? Yau kele dyambu ya nswalu nde beto yonso kuyindula mbotembote “kubanda kilumbu yai tii na ntwala” na kunataka lukumu na zina ya Yehowa, na kutulaka ntima na lusilu na yandi yai: “Katuka bubu yai tii kuna mono ta salaka beno mambote.”—Agai 2:10-19; Baebreo 6:11, 12.
16. Inki “kunikisa” mefinama mpenza, ye inki tavanda na nsuka?
16 Na kilumbu yango yina mosi, ndinga ya “Yehowa ya minkangu” kwisaka na Agai na mbala ya iya mpi ya nsuka. Yandi zabisaka disongidila ya “kunikisa [na yandi ya] zulu ti ntoto,” na kutubaka nde: “Mono ke zola kubwisa-bwisa bimfumu yonso ti kukatula ngolo na yo. Mono ta balula-balula bapusupusu ti bantu yina ke nataka yo; bampunda ta fwa-fwa, ebuna bantu yina ke kwendaka na zulu na yo, bo ta kudifwa bo na bo.” (Agai 2:6, 21, 22) “Kunikisa” takuma na nsuka na yau ntangu Yehowa tasukula ntoto kimakulu na Armagedoni. Na ntangu yina “bima ya mfunu ya makanda yonso” takota sambu na kutunga mbuma ya kimvuka ya bantu sambu na inza ya mpa. Bikuma ya mbote kibeni sambu na kyese mpi kupesa nkembo na Yehowa!—Agai 2:7; Kusonga 19:6, 7; 21:1-4.
17. Inki mutindu Yezu tulamaka bonso “lupeto ya musapi”?
17 Na kusukisa mbikudulu na yandi, Agai kesonika nde: “Na kilumbu yina, nge muntu na mono Zorobabele, mono ta baka nge ti kutula nge bonso lupeto na musapi na mono. Nge kele muntu ya mono me sola . . . Mono [Yehowa ya minkangu], muntu me tuba.” (Agai 2:23) Kristu Yezu kele ntangu yai Ntotila ya Kimesia mpi Nganga-nzambi ya Nene ya kyeleka ya Yehowa, yandi kevukisa na mazulu kisalu ya Guvernere Zorobabele ti ya Nganga-nzambi ya Nene Yozue vandaka kusala muntu na muntu na Yeruzalemi ya ntoto. Bonso lupeto ya musapi ya bamfumu na diboko ya kibakala ya Yehowa, Yezu kele muntu yina mekumaka “Ee” bonso kisadilu ya Yehowa na kunataka makyeleka ya “balusilu [mingi] ya Nzambi.” (2 Korinto 1:20, NW; Efezo 3:10, 11; Kusonga 19:10) Nsangu ya mbikudulu ya mvimba ya Biblia ketubila ntetentete lusadisu ya Yehowa mepesaka, Kristu, bonso Ntotila mpi Mupesi-nkudulu ya kinganga-nzambi.—Yoane 18:37; 1 Piere 1:18, 19.
18. Inki mutindu ndinga ya nsuka ya “Yehowa ya minkangu metuba” tavanda ti ndungisa ya kenata kyese?
18 Kyeleka mpenza na bilumbu yai ya beto, lukumu ya kuluta nene kemonana kaka na tempelo ya kimpeve ya Yehowa ya kengenga! Ebuna kubika fyoti, kana Yehowa mekomba mbotembote ngidika yonso ya Satana imene, Agai 2:9 tavanda ti ndungisa yankaka ya kyese mpenza: “Mono ta pesa bo ngemba. Mono Mfumu Nzambi, [Yehowa ya minkangu] muntu me tuba.” Nsukansuka ngemba!—ngemba ya kezingaka, ya bantu yonso, ya takatuka na “lupeto ya musapi” ya Yehowa, Kristu Yezu, “Ntotila ya Ngemba,” bo mesonikaka sambu na yandi nde: “Kimfumu na yandi ta yela, yo ta kwenda kaka na ntwala; yo ta vandaka kaka na ngemba tii kuna. . . . [Yehowa ya minkangu] na luzolo na yandi, me zenga na kusala mambu yai yonso.” (Yezaya 9:6) Mvula na mvula, lukumu ya nzo ya lusambu ya Yehowa tamonanaka bisika yonso na kibansala ya ngemba ya kimfumu na yandi ya inza ya mvimba. Bika beto bikala kimakulu na nzo yina!—Nkunga 27:4; 65:4; 84:10.
[Noti na nsi ya lutiti]
a Tala “Bau Kugulukaka na Kati ya ‘Mbandu Mosi ya Mbi’ ” ti “Ntangu Mosi ya Kubikala ya Kusikama” na nimero ya Novembri 1, 1995, ya Nzozulu ya Nkengi.
Keti Nge Lenda Tendula?
◻ Inki mutindu nzo ya Yehowa kele na ‘kufuluka ti lukumu’ bubu yai?
◻ Sambu na inki kusamuna nsangu ya mbote mevandaka ntete ve kima ya ntinuntinu na ntwala?
◻ Inki bupusi ya kusamuna nswalunswalu Lapolo ya Mvula ya Kisalu 1996 kepesa?
◻ Inki mutindu Kristu kele na kusala bonso “lupeto ya musapi” ya Yehowa?
[Lupangu ya kele na lutiti 26]
Kubuka Mbuma “na Bandambu Yonso ya Nsi-Ntoto”
NA Yezaya 43:6, beto ketanga ntuma ya Yehowa nde: “Beno bika bana na mono bo katuka na bansi ya ntama, bo telama na bandambu yonso ya nsi-ntoto, bo kwisa vutuka bo yonso.” Mukapu yai kele na kulungana na mutindu ya ngituka bubu yai na Eropa ya Esti. Baka mbandu ya insi ya ntama ya Kominisme, Moldavie. Kele ti babwala yankaka mfinama na kikatikati ya ntalu ya bantu kele ntangu yai Bambangi. Bau fwete tambula bitamina ya nda sambu na kuzwa teritware sambu na kusamuna, kansi bau kele na kusala kikesa! Bansamuni mingi ya mabundu yai kele bana ya bibuti yina kwendaka kimpika na Sibérie na luyantiku ya bamvu 1950. Ntangu yai mabuta na bau kele na kunata na ntwala kisalu ya kubuka mbuma. Na kati ya bansamuni 12565, bansamuni, 1917 kubotamaka na mvula yai meluta. Mabundu kele 43, konso dibundu mfinama ti bansamuni 150, ye banzyunga memata katuka na iya tii na nana na mvula ya kisalu ya mpa.
Kuyela ya ngolo kemonana mpi na Albanie. Kuna, ndambu ya Bambangi ya kwikama vibidilaka kidiktatire ya nku bamvula kiteso ya 50. Bo fwaka ndambu na kati na bau. Yau keyibusa lusilu ya Yezu: “Kuwa boma ve sambu na mpasi yina ya nge ta mona. Kuwa: Satana ta tula bantu ya nkaka na kati na beno na boloko sambu na kumeka beno; . . . Simba kaka lukwikilu na nge tii na kilumbu ya nge ta fwa, ebuna mono ta pesa nge moyo yina kele bonso mpu ya lukumu.” (Kusonga 2:10; tala mpi Yoane 5:28, 29; 11:24, 25.) Inki beto kemona ntangu yai na Albanie? Ya kyeleka ndungisa ya ngolo ya lusilu ya Yehowa ya kele na Yezaya 60:22: “Ata bantu kele mingi ve mono ta kumisa bo mingi”! Na 1990 nsamuni mosi mpamba pesaka lapolo ya kisalu na Albanie. Kansi, “bantu ya kisalu” mingi yina katukaka na Italie ti na bansi yankaka kundimaka imvitasio ya Yezu: “Beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono: Beno botika bo.” (Matayo 28:19; Luka 10:2) Na ntangu ya Lusungiminu ya lufwa ya Yezu na 1996, bansamuni 773 vandaka na kati ya kisalu ya bilanga, ye bau vukisaka bantu 6523 na balukutakanu na bau ya Lusungiminu, ntalu ya kuluta ntalu ya bansamuni mbala nana! Ntalu ya bantu ya kuyitukisa katukaka na bisika ya ntama. Bambanza yai Kukës ti Divjakë vandaka ti bansamuni ve, kansi yau vandaka ti bantu 192 mpi 230 na kulandaka ndonga. Krujë, kisika ya kele ti nsamuni mosi mpamba, kuvandaka ti bantu 212. Bansamuni 30 ya Korçë kufutilaka kisika ya lenda fulusa kaka bantu 300. Ntangu ntalu yina fulukaka na nzo, bantu yankaka 200 vutukaka kwabo sambu kisika vandaka dyaka ve. Kyeleka, kilanga ya kuyela mpenza sambu na kubuka bambuma.
Lopolo yai mekatuka na Romanie: “Ntangu beto vandaka na kisalu ya nzo na nzo, beto kutanaka ti muntu mosi yina tubaka nde yandi vandaka Mbangi ya Yehowa mpi vandaka kuzinga na kambanza mosi yina, na nzayilu na beto, ata mbangi mosi ve vandaka kuna. Yandi songaka beto nde, katula yandi, kuvandaka ti bantu yankaka 15, yina vandaka kusala balukutakanu konso Kiya ti Lumingi bamvula mingi meluta yempi nde bau mebandaka kusamuna nzo na nzo. Na kilumbu ya kulandaka beto kwendaka na mbanza yina. Babakala, bankento ti bana 15 vandaka kukinga beto na basuku zole, bau bakaka mikanda 20 ti bazulunalu ya mpa 20. Beto monisaka bau mutindu ya kutwadisa kulonguka ya Biblia ti bantu. Beto yimbaka kumosi mpi pesaka bamvutu na bangyufula na bau ya nswalunswalu. Muntu ya vandaka kutwadisa kimvuka yango tubaka nde: ‘Mwa bilumbu meluta, mono sambaka ti mansanga na Yehowa na kutindila beto ngungudi, ye mvutu mepesama na kisambu na mono.’ Beto vandaka na kyese mingi mpenza, ye na ntangu ya kukwenda na beto, bonso mwana-nsyona ya mezwa tata na nsukansuka, yandi tubaka nde: ‘Pardo beno vila beto ve. Beno kwisa tala beto dyaka!’ Beto salaka buna, ye ntangu yai kulonguka ya Biblia ketwadisama ti bantu nsambwadi na mbanza yina. Na bateritware mingi ya mpa, kisalu kebandaka na mutindu ya kuluta kitoko ti mikanda ya ketendula Biblia, yina bantu kesepelaka na yau mingi, ye yau kemonisa nde kisalu katukaka na Nzambi.”
[Bifwanisu ya kele na lutiti 24]
“Bima ya mfunu ya makanda yonso” kele na kuvukisama na Bisanga ya Nzadi (1), Amerika ya Sudi (2), Afrika (3), Azia (4), Amerika ya Nordi (5), mpi na Eropa (6)