Tanina Bumosi na Bilumbu Yai ya Nsuka

“Bikalulu na beno fweti landa mambu [ya] Nsangu ya Mbote. . . . [beno] zinga kaka na kikesa, na mabanza mosi; beno ke nwana na kimvuka mosi sambu na lukwikilu yina ke katukaka na Nsangu ya Mbote.”​—FILIPI 1:27.

 1. Inki luswaswanu kele na kati ya Bambangi ya Yehowa ti inza?

YAI kele “bilumbu ya nsuka.” Nkatu ntembe, “bantangu ya mpasi na kuvibidila” kele awa. (2 Timoteo 3:​1-5, NW) Na “ntangu yai ya nsuka,” ti kimvuka na yau ya bantu ya kudasuka, Bambangi ya Yehowa mekabwana ya kuswaswana mpenza sambu na ngemba mpi bumosi na bau. (Daniele 12:4) Kansi, yau melombama na muntu yonso yina kele na kati ya dibuta ya mvimba ya bansambidi ya Yehowa, na kusala ngolo sambu na kubumba bumosi yai.

 2. Inki Polo tubaka na yina metala kubumba bumosi, ye inki ngyufula beto tatadila?

² Ntumwa Polo kebisaka bankundi Bakristu na kubumba bumosi. Yandi sonikaka nde: “Bikalulu na beno fweti landa mambu yina ya Nsangu ya Mbote ya Kristo ke songaka. Mpidina, ata mono kwisa kutala beno to ve, mono ta waka kaka nde beno ke zinga kaka na kikesa, na mabanza mosi; beno ke nwana na kimvuka mosi sambu na lukwikilu yina ke katukaka na Nsangu ya Mbote. Beno tina bambeni na beno boma ve; beno vanda kaka na kikesa. Mambu yai ta songa bo nde bo ta nunga ve, kansi beno ta nunga, sambu Nzambi muntu ta nungisa beno.” (Filipi 1:​27, 28) Bangogo ya Polo kemonisa pwelele nde Bakristu fwete sala kumosi. Ebuna, inki tasadisa beto na kubumba bumosi na beto ya Bukristu na bantangu yai ya mpasi?

Lemfuka na Luzolo ya Nzambi

 3. Na wapi mpi inki mutindu Mimpani ya ntete ya kukonda kuyotisama kumaka balandi ya Kristu?

³ Mutindu mosi ya kubumba bumosi na beto kele kulemfuka ntangu yonso na luzolo ya Nzambi. Yau lenda lomba kubongisa dyaka mabanza na beto. Tadila mbandu ya balongoki ya Yezu ya ntangu ya ntete ya Bayuda. Ntangu ntumwa Piere samunaka na mbala ya ntete na Mimpani ya kukonda luyotisu na 36 T.B., Nzambi tyamunaka mpeve santu na zulu ya bantu ya makanda yai, mpi bau botamaka. (Bisalu, kapu 10) Na ntwala ya ntangu yina, kuvandaka kaka Bayuda, baprozelite ya dibundu ya Bayuda, ti bantu ya Samaria, bantu kumaka balandi ya Yezu Kristu.​—Bisalu 8:​4-8, 26-38.

 4. Na nima ya kutendula mambu yina salamaka ti Korneye, inki Piere tubaka, ebuna inki kumekama yau natilaka balongoki ya Yezu ya Bayuda?

⁴ Ntangu bantumwa ti bampangi yankaka na Yeruzalemi zabaka dyambu ya Korneye ti Mimpani yankaka yina ndimaka lukwikilu, bau vandaka na mpusa mingi ya kuwa lapolo ya Piere. Na nima ya ntendula ya mambu yina bwaka na Korneye ti bankwikidi yankaka ya Mimpani, ntumwa sukisaka na bangogo yai: “Nzambi pesaka bo [Mimpani ya kwikilaka] makabu yina [mpeve santu] kiteso mosi mutindu yandi pesaka beto [Bayuda] ntangu beto ndimaka Mfumu Yesu Kristo na ntima, ebuna mono, keti mono vandaka na mpila ya kukanga Nzambi nzila na kusala mambu yina ya yandi me zola?” (Bisalu 11:1-17) Yau nataka kumekama sambu na balandi ya Bayuda ya Yezu Kristu. Keti bau talemfuka na luzolo ya Nzambi mpi kundima Mimpani ya kwikilaka bonso bankundi na bau bansambidi? To keti bau zolaka kutula bumosi ya bansadi ya Yehowa na zulu ya ntoto na kigonsa?

 5. Inki mutindu bantumwa ti bampangi yankaka ndimaka dyambu yai nde Nzambi pesaka kubalula ya ntima na Mimpani, ye inki beto lenda longuka na mboninu yai?

⁵ Nkenda keta nde: “Ntangu bo [bantumwa ti bampangi yankaka] waka mambu yina, bo tulaka ntembe diaka ve. Bo kumisaka Nzambi nde: ‘Ya kieleka, bantu yina kele Bayuda ve Nzambi me pesa bo mpi nzila ya kubalula ntima sambu bo kuvanda na moyo.’ ” (Bisalu 11:18) Mboninu ya mutindu yina bumbaka mpi yedisaka bumosi ya balandi ya Yezu. Na ntangu fyoti mpamba, kisalu ya kusamuna yelaka na kati ya Mimpani, to bantu ya makanda, ye lusakumunu ya Yehowa vandaka na zulu ya kisalu ya mutindu yina. Beto mpi fwete ndima kana lusadisu na beto melombama na yina metala kusalama ya dibundu mosi ya mpa to kana dibanza ya mpa ya teokrasi mepesama na lutwadisu ya mpeve santu ya Nzambi. Kuvukana na beto ya ntima ya mvimba tayangidika Yehowa mpi tasadisa beto na kubumba bumosi na beto na bilumbu yai ya nsuka.

Kangama na Kyeleka

 6. Inki malanda kyeleka kele na yau na zulu ya bumosi ya bansambidi ya Yehowa?

⁶ Bonso bantu ya dibuta ya bansambidi ya Yehowa, beto kebumbaka bumosi sambu beto yonso “kelongamaka na Yehowa” mpi kekangamaka ngolo na kyeleka na yandi ya mesongamaka. (Yoane 6:45, NW; Nkunga 43:3) Sambu malongi na beto kele na lufulu na Ndinga ya Nzambi, beto yonso ketubaka na kuwakana. Beto kendimaka na kyese yonso madya ya kimpeve ya Yehowa keyidikaka na nzila ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele.” (Matayo 24:​45-47, NW) Malongi ya mutindu yai kesadisaka beto na kubumba bumosi na beto na inza ya mvimba.

 7. Kana beto kele na mpasi na kubakisa kima mosi, inki beto fwete sala, ye inki beto fwete sala ve?

⁷ Ebuna kusala inki kana beto kele na mpasi na kubakisa to kundima kima mosi? Beto fwete lomba mayele na kisambu mpi kusala nsosa na Masonuku ti na mikanda ya Bukristu. (Bingana 2:​4, 5; Yakobo 1:​5-8) Kusolula ti nkuluntu lenda sadisa. Kana beto kebakisa kaka ve, yau tavanda mbote na kubikisa yau fyoti na lweka. Mbala yankaka, mabanza mingi na dyambu yango tabasika na nima, mpi na ntangu yina mbakisa na beto takuma mingi. Kansi, yau tavanda kifu, na kusosa kundimisa bankaka na kati ya dibundu, mboninu na nge ya kuswaswana. Yau tavanda kukuna mavwanga, kukonda kusala ngolo sambu na kubumba bumosi. Dyambu ya mbote ya inki mutindu yau kele na “kulandaka [kutambula na] mambu ya kieleka” mpi kupesa bankaka kikesa ya kusala mutindu mosi!​—3 Yoane 4.

 8. Inki mboninu na yina metala kimpeve kele mbote?

⁸ Na mvunkama ya ntete, Polo tubaka nde: “Beto ke monaka Nzambi ntangu yai mutindu beto ke monaka ilungi ya muntu na tala-tala yina ke na lubungi, kansi na ntangu ke kwisa beto ta mona yandi meso na meso. Mambu yina ya mono zaba ntangu yai kele ndambu mpamba, kansi na ntangu yina ke kwisa mono ta zaba mambu yonso mpenza mutindu Nzambi ke zabaka mono mpenza.” (1 Korinto 13:12) Ata Bakristu ya ntete vandaka kuzaba mambu yonso ve, bau bikalaka ya kuvukana. Beto ntangu yai kele ti mbakisa ya kuluta pwelele, ya lukanu ya Yehowa ti ya Ndinga na yandi ya kyeleka. Yau yina, bika nde beto monisa ntonda sambu na kyeleka ya beto mebakaka na nzila ya ‘mpika ya kwikama.’ Mpi bika beto pesa matondo mutindu Yehowa metwadisaka beto na nsadisa ya organizasio na yandi. Ata beto kevandaka ve ntangu yonso ti nzayilu ya kiteso mosi, beto kefwaka ve na nzala to kiwini na kimpeve. Kansi, Ngungudi na beto, Yehowa, mebumbaka beto ya kuvukana mpi mesungiminaka beto mbote.​—Nkunga 23:1-3.

Sadila Mbote Ludimi Nge!

 9. Inki mutindu ludimi lenda sadilama sambu na kuyedisa bumosi?

⁹ Kusadila ludimi sambu na kupesa bankaka kikesa kele mutindu ya mfunu ya kuyedisa bumosi mpi mpeve ya kimpangi. Mukanda yina yidikaka dikambu ya luyotisu, yina nto-kimvuka tindaka, vandaka nto ya kikesa. Na nima ya kutanga yau, balongoki ya Mimpani ya Antioshe “monaka kiese mingi sambu mukanda yina pesaka bo kikesa.” Yude ti Silasi, bantu ya tindamaka ti mukanda, “pesaka malongi ya nda na bampangi yina sambu na kupesa bo kikesa ti ngolo.” Nkatu ntembe, Polo ti Barnabasi pesaka mpi kikesa ti ngolo na bankundi bankwikidi na Antioshe. (Bisalu 15:​1-3, 23-32) Beto lenda kusala mpi mambu mingi ya mutindu mosi ntangu beto kekutana na balukutakanu ya Bukristu mpi ‘kusadisana bamosi ti bankaka’ kana beto kekondana ve mpi kepesa bamvutu ya ketunga.​—Baebreo 10:24, 25, NW.

10. Sambu na kubumba bumosi, inki fwete salama kana mafingu mebasika?

¹⁰ Ata mpila yina, nsadilu ya mbi ya ludimi na beto lenda nwanisa bumosi na beto. Longoki Yakobo sonikaka nde: “Munoko [“ludimi,” NW] kele kima mosi ya fioti mpenza na kati ya nitu, kansi yo lenda kuditula sambu na mambu ya nene ya yo ke salaka. Beno tala ntete nki mutindu mwa-tiya ya fioti lenda manisa nseke ya nene!” (Yakobo 3:5) Yehowa kemengaka bayina kebasisaka maswana. (Bingana 6:​16-19) Kutubana ya mutindu yina lenda basisa nkabisa. Ebuna, kusala inki kana mafingu mebasika, disongidila, kusawula mpangi to kubasisa bangogo ya mafingu? Bankuluntu tameka kusadisa muntu ya mesala mbi. Kansi, mufingi ya kebalula ve ntima fwete basisama na dibundu sambu ngemba, ndonga, ti bumosi ya dibundu kubumbama. Ee, sambu Polo sonikaka nde: “Beno lenda vukana ve ti muntu yina ke tubaka nde yandi kele mukristo, kansi yandi . . . ke fingaka bantu . . . Beno dia mpi ve kisika mosi ti muntu ya mutindu yina.”​—1 Korinto 5:11.

11. Sambu na inki kudikulumusa kele mfunu kana beto metuba kima mosi yina menata makasi na kati na beto ti nkundi nkwikidi?

¹¹ Kukangisa ludimi kesadisaka beto na kubumba bumosi. (Yakobo 3:​10-18) Kansi, baka nde kima mosi ya beto metuba menata makasi na kati na beto ti nkundi Mukristu. Keti yau tavanda mbote ve na kubaka dibanza ya kusala ngemba ti mpangi na beto, kulomba ndolula kana yau kelombama? (Matayo 5:​23, 24) Ya kyeleka, yau kelombaka kudikulumusa, kukonda lulendo, kansi Piere sonikaka nde: “Beno yonso beno fweti sadisana beno na beno kukonda lulendo, sambu . . . Nzambi kele mbeni ya bantu ya lulendo, kansi yandi ke songaka mambote na yandi na bantu yina ke na lulendo ve, [“bantu ya kudikulumusa,” NW].” (1 Piere 5:5) Nkadilu ya kudikulumusa tatinda beto na ‘kusosa ngemba’ ti bampangi na beto, na kundimaka bifu na beto mpi na kulombaka ndolula ya mefwana. Yau kesadisaka na kubumba bumosi ya dibuta ya Yehowa.​—1 Piere 3:​10, 11.

12. Inki mutindu beto lenda sadila ludimi sambu na kuyedisa mpi kubumba bumosi ya bantu ya Yehowa?

¹² Beto lenda yedisa ngindu ya dibuta na kati ya bayina kele na kati ya organizasio ya Yehowa kana beto kesadila ludimi na beto mbote. Sambu yina kele kima Polo salaka, yandi lendaka kuyibusa bantu ya Tesalonika nde: “Beno zaba nde beto salaka na konso muntu na kati na beno bonso tata ke salaka na bana na yandi mosi. Beto pesaka beno kikesa, beto katulaka beno mawa, beto vandaka kubondila beno na kuzinga bonso kele luzolo ya Nzambi yina ke solaka beno na kubaka ndambu na beno ya kimfumu na Kimfumu na yandi ti ndambu na beno ya lukumu na lukumu na yandi.” (1 Tesalonika 2:​11, 12) Mutindu yandi pesaka mbandu ya mbote na dyambu yai, Polo tumaka bankundi Bakristu nde “beno pesa kikesa na bantu yina ke na ntima ya petepete.” (1 Tesalonika 5:14) Yindula mambu mingi ya mbote ya beto tasala na kusadilaka ludimi na beto na kulembika, na kupesa kikesa, mpi na kusyamisa bankaka. Ee, “kiese mpenza na kupesa mvutu ya kufwana na ntangu yo yina!” (Bingana 15:23) Kuluta dyaka, kutuba ya mutindu yina kesadisaka na kuyedisa mpi kubumba bumosi ya bantu ya Yehowa.

Lolula!

13. Sambu na inki beto fwete lolula?

¹³ Kulolula muntu ya mesala mbi yina melomba ndolula kele mfunu kana beto kezola kubumba bumosi ya Bukristu. Ebuna mbala ikwa beto fwete lolula? Yezu songaka Piere nde: “Ve, mbala nsambwadi ve, kansi [“mbala makumi nsambwadi na nsambwadi,” NW].” (Matayo 18:22) Kana beto kelolula ve, beto tamona mambote ve. Inki mutindu? Kimbeni mpi kubumba mbi na ntima tayiba ngemba na beto ya mabanza. Mpi kana nsangu mepanzana nde beto kele na kikalulu ya mbi ya kukonda kulolula, beto lenda binga mpasi na zulu na beto mosi. (Bingana 11:17) Kubumba mbi na ntima keyangidikaka Nzambi ve mpi yau lenda nata na disumu ya nene. (Levi 19:18) Yibuka nde Yoane Mbotiki fwaka sambu na mfundu ya nkento ya mbi Erodiade, “yina bumbaka mbi na ntima” sambu na yandi.​—Marko 6:​19-28.

14. (a) Inki Matayo 6:​14, 15 kelonga beto na yina metala kulolula? (b) Keti beto fwete kinga kaka muntu kulomba ndolula na ntwala beto lolula yandi?

¹⁴ Kisambu ya mbandu ya Yezu kele ti bangogo yai: “Lolula beto bantu ya masumu, sambu beto mpi ke lolulaka bantu yonso yina ke salaka beto mbi.” (Luka 11:4) Kana beto kelolulaka ve, kigonsa kele nde kilumbu yankaka Yehowa tandima mpi ve kulolula dyaka masumu na beto, sambu Yezu tubaka nde: “Bantu ya nkaka yina me salaka beno mbi, kana beno ke lolula bo, Tata na beno kele na zulu mpi ta lolula beno. Kansi kana beno ke lolula bantu ya nkaka ve, Tata na beno mpi ta lolula beno ve.” (Matayo 6:​14, 15) Yau yina, kana beto kezola kulungisa mpenza mukumba na beto ya kubumba bumosi na dibuta ya bansambidi ya Yehowa, beto tazola kulolula, na kuvilaka ntangu yankaka mbi ya kesalamaka na kukonda kuzaba mpi nkatu kuvanda na ngindu ya mbi na ntwala. Polo tubaka nde: “Kana muntu mosi na kati na beno ke na mambu na muntu ya nkaka, mbote yandi kukanga ntima, yandi kulolula yandi. Beno fweti lolula bantu ya nkaka na kati na beno mutindu [“Yehowa,” NW] mpi me lolulaka beno.” (Kolosai 3:13) Kana beto kelolula, beto kesadisa na kubumba bumosi ya mbalu ya organizasio ya Yehowa.

Bumosi mpi Balukanu ya Konso Muntu

15. Inki kesadisaka bantu ya Yehowa na kubumba bumosi ntangu bau kebaka banzengolo na bau mosi?

¹⁵ Nzambi salaka beto ti kimpwanza ya kupona ndyatilu na beto kumosi ti dibaku mpi mukumba ya kubaka banzengolo. (Kulonga 30:19, 20; Galatia 6:5) Kansi, beto lenda bumba bumosi na beto sambu beto kesala na kuwakana ti bansiku mpi minsiku ya Biblia. Beto kevilaka yau ve ntangu beto kebakaka banzengolo na beto mosi. (Bisalu 5:29; 1 Yoane 5:3) Baka nde ngyufula mebasika na yina metala bukatikati. Beto lenda baka nzengolo na beto mosi ya mayele, na kuyibukaka nde beto kele “bantu ya nsi-ntoto yai ve” mpi nde ‘bambele na beto ya bitumba mekumaka bansengo.’ (Yoane 17:16; Yezaya 2:​2-4) Mutindu mosi, kana beto kebaka nzengolo ya metadila beto mosi na yina metala ngwakana na beto ti Leta, beto ketadilaka yina Biblia ketuba na dyambu ya kupesa “bima ya Nzambi na Nzambi,” ntangu beto kelemfuka na “bamfumu ya leta” na mambu ya kinsuni. (Luka 20:​25, NW; Roma 13:​1-7; Tito 3:​1, 2) Ee, kukonda kuvila bansiku ti minsiku ya Biblia ntangu beto kebaka banzengolo na beto mosi, kesadisaka beto na kubumba bumosi na beto ya Bukristu.

16. Inki mutindu beto lenda bumba bumosi ntangu beto kebaka banzengolo yina kele ya mbote ve, ya mbi mpi ve, na kutadilaka Masonuku? Pesa mbandu.

¹⁶ Beto lenda mpi kubumba bumosi ya Bukristu ata ntangu beto kebaka nzengolo yina ketadila kibeni muntu yandi mosi; nzengolo yina kele ya mbote ve, ya mbi mpi ve, na kutadilaka Masonuku. Na inki mutindu? Na kumonisaka dikebi ya zola sambu na bankaka yina lenda kota na kati ya nzengolo na beto. Mu mbandu: Na dibundu ya Korinto ya ntama, dikambu basikaka na yina metala kudya mbisi ya bau metambika na biteki. Ya kyeleka, Mukristu lendaka kukota ve na bisalu ya kusambila biteki. Kansi, yau vandaka disumu ve na kudya mbisi ya mutindu yina ya bau mebasisa menga mbotembote mpi ya vandaka kutekama na zandu ya bantu yonso. (Bisalu 15:​28, 29; 1 Korinto 10:25) Ata mpila yina, kansansa ya Bakristu yankaka vandaka kutungisama na kudya mbisi yina. Na yau, Polo longisilaka Bakristu yankaka na kuzola ve kubudisa bau mabaku. Yandi sonikaka nde: “Kana mpangi na mono me sala masumu sambu na madia, mono ta dia mbisi diaka ve ata fioti, mbaimbai mpangi na mono ta bwa na masumu.” (1 Korinto 8:13) Yau yina, ata nsiku to munsiku ya Biblia mepesama ve, zola ya inki mutindu yau kele na kutadila bankaka ntangu beto kebaka banzengolo na beto mosi yina lenda simba bumosi ya dibuta ya Nzambi!

17. Inki kele mbote na kusala ntangu beto kebaka banzengolo na beto mosi?

¹⁷ Kana beto kezaba ve mbotembote inki beto fwete sala, yau kele mbote na kubaka nzengolo na mutindu mosi yina tabikisa beto ti kansansa ya mbote, ye bankaka fwete zitisa nzengolo na beto. (Roma 14:​10-12) Ya kyeleka, kana yau kelomba nde beto baka nzengolo na beto mosi, beto fwete sosa lutwadisu ya Yehowa na kisambu. Mutindu mosi bonso muyimbi-bankunga, beto lenda samba na kutulaka ntima nde: “Wa mono! . . . Vanda dikunzi na mono, kisika ya ngolo ya mono fweti tinina, [“mpi sambu na zina na nge, nge tatwadisa mono mpi tatambusa mono,” NW].”​—Nkunga 31:​2, 3.

Tanina Bumosi ya Bukristu Ntangu Yonso

18. Inki mbandu Polo pesaka sambu na bumosi ya dibundu ya Bukristu?

¹⁸ Na 1 Korinto kapu 12, Polo sadilaka nitu ya muntu sambu na kutendula bumosi ya dibundu ya Bukristu. Yandi tubilaka mingi kusadisana ya bitini ya nitu mpi mfunu ya konso kitini. Polo tubaka nde: “Kana kuvandaka kaka ndambu mosi mpamba ya nitu yo zolaka kuvanda nitu ve!” Yandi landaka nde: “Kansi bandambu mingi kele na nitu mosi. Ebuna disu lenda tubila diboko ve nde: ‘Mono ke na mfunu na nge ve!’ Ntu mpi lenda tubila makulu ve nde: ‘Mono ke na mfunu na beno ve!’ ” (1 Korinto 12:​19-21) Mutindu mosi, beto yonso kesalaka ve kisalu mosi na kati ya dibuta ya bansambidi ya Yehowa. Kansi, beto kele ya kuvukana, beto kele na mfunu ya bankaka.

19. Inki mutindu beto lenda baka mambote ya bangidika ya kimpeve ya Nzambi, ye inki mpangi mosi ya nkuluntu tubaka na dyambu yai?

¹⁹ Bonso nitu kezolaka kudya, kusansama, mpi lutwadisu, beto kele na mfunu ya bangidika ya kimpeve yina Nzambi kepesaka beto na nsadisa ya Ndinga, mpeve mpi organizasio na yandi. Na kubaka mambote ya bangidika yai, beto fwete vanda bantu ya dibuta ya Yehowa na zulu ya ntoto. Na nima ya bamvula mingi na kisalu ya Nzambi, mpangi-bakala mosi sonikaka nde: “Mono kele na ntonda mingi na mutindu mono mezinga na nzayilu ya balukanu ya Yehowa kubanda na bilumbu ya ntete na ntwala ya 1914, ntangu kyeleka yonso vandaka ntete pwelele mutindu yai ve . . . tii bubu yai ya kyeleka kengenga bonso ntangu na midi. Kana kele ti kima ya mono memonaka ya kuluta mfunu, kele dyambu ya kuvanda ya kukangama na organizasio ya Yehowa ya kemonana. Mono bakisaka ntetentete nde yau kele mbi na kutula ntima na mabanza ya bantu. Ntangu mono bakisaka dyambu yai imene, mono silaka na kubikala na organizasio ya kwikama. Inki kele mutindu yankaka ya muntu lenda baka bumbote ti lusakumunu ya Yehowa?”

20. Beto fwete sila na kusala inki na yina metala bumosi na beto bonso bantu ya Yehowa?

²⁰ Yehowa bingaka bantu na yandi tuka mpimpa mpi kukonda bumosi ya inza. (1 Piere 2:9) Yandi menataka beto na kati ya bumosi ya kusakumuna na kati na beto ti yandi mpi na kati na beto ti bankundi bansambidi. Bumosi yai tavanda na kati ya ngidika ya bima ya mpa yina mefinama mpenza. Yau yina, na bilumbu yai ya nsuka, bilumbu ya mpasi, bika nde beto landa na ‘kulwata zola’ mpi kusala yonso yina ya beto lenda sambu na kuyedisa mpi kubumba bumosi na beto ya mbalu.​—Kolosai 3:​14, NW.

Inki Mutindu Nge Tapesa Mvutu?

◻ Sambu na inki luzolo ya Nzambi ti kukangama na kyeleka lenda sadisa beto na kubumba bumosi?

◻ Inki mutindu bumosi kewakana ti kusadila ludimi mbote?

◻ Inki melombama na kuvanda muntu yina kelolulaka?

◻ Inki mutindu beto lenda bumba bumosi ntangu beto kebaka banzengolo na beto mosi?

◻ Sambu na inki kubumba bumosi ya Bukristu?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Kaka mutindu ngungudi yai kebumba kibuka na yandi kumosi, mutindu mosi Yehowa kebumba bantu na yandi ya kuvukana

[Bifwanisu ya kele na lutiti 18]

Na kulombaka ndolula ti kudikulumusa yonso ntangu beto mesala mbi, beto kesadisa na kutomisa bumosi