Landa na Kusala Mambu ya Mbote

“Beno sala . . . mambu ya mbote.”​—LUKA 6:35.

1, 2. Sambu na nki yo kevandaka mbala mingi mpasi na kusadila bankaka mambu ya mbote?

KUSADILA bankaka mambu ya mbote lenda vanda mpasi. Bantu yina beto kemonisaka zola kemonisilaka beto zola ve. Ata beto kesosa mambote ya kimpeve ya bantu na kusalaka kikesa sambu na kuzabisa bo ‘nsangu ya mbote ya lukumu ya Nzambi ya kiese’ mpi ya Mwana na yandi, bantu yango kendimaka ve to kemonisaka ve ntonda. (1 Tim. 1:11) Bankaka kemonisaka mpenza nde bo kele “bambeni” ya nti ya mpasi ya Kristo. (Filp. 3:18) Sambu beto kele Bakristu, nki mutindu beto fwete sadila bo mambu?

² Yezu Kristu kuzabisaka balongoki na yandi nde: “Beno zola bambeni na beno, beno sala bo mambu ya mbote.” (Luka 6:35) Bika beto tadila ntangu yai ndongisila yango na dikebi yonso. Beto tabaka mpi mambote na mambu yankaka yina Yezu kutubaka na yina metala kusadila bankaka mambu ya mbote.

“Beno Zola Bambeni na Beno”

 3. (a) Na bangogo na nge mosi, tubila na bunkufi mambu yina Yezu kutubaka na Matayo 5:43-45. (b) Bamfumu ya mabundu ya Bayuda ya mvu-nkama ya ntete kuvandaka ti nki ngindu na yina metala Bayuda ti bantu yina kuvandaka ve Bayuda?

³ Na Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba yina mezabanaka mingi, Yezu kuzabisaka bawi na yandi na kuzola bambeni na bo mpi na kusamba sambu na bantu yina kemonisaka bo mpasi. (Tanga Matayo 5:43-45.) Bantu yina vandaka kuwidikila yandi kilumbu yina kuvandaka Bayuda yina kuzabaka mbote nsiku yai ya Nzambi: “Kuvutula mbi ve sambu na mbi ya bantu me sala nge, kubumbila bo mpi kimbeni ve na ntima, kansi zola mpangi na nge bonso nge mosi.” (Levi 19:18) Bamfumu ya mabundu ya Bayuda ya mvu-nkama ya ntete vandaka kuyindula nde “mpangi na nge” kuvandaka kaka Muyuda. Nsiku ya Moize vandaka kulomba nde bantu ya Izraele kuvanda ya kukabwana ti makanda yankaka, kansi bantu kumaka kuyindula nde bantu yonso yina kuvandaka ve Bayuda kuvandaka bambeni yina bo fwete menga.

 4. Yo lombaka nde balongoki ya Yezu kusadila bambeni na bo mambu nki mutindu?

⁴ Kansi, Yezu kutubaka nde: “Beno zola bambeni na beno, samba Nzambi sambu na bantu yina ke monisaka beno mpasi.” (Mat. 5:44) Yo lombaka nde balongoki na yandi kusala mambu na zola yonso na bantu yina vandaka kumenga bo. Na kutadila Luka, Yezu kutubaka nde: “Beno zola bambeni na beno, beno sala bo mambu ya mbote, beno sakumuna bantu yina ke singaka beno, beno samba Nzambi sambu na bantu yina ke monisaka beno mpasi.” (Luka 6:27, 28) Bonso bantu ya mvu-nkama ya ntete yina kusadilaka mambu yina Yezu kutubaka, beto ‘kesalaka mambu ya mbote’ na bantu yina kemengaka beto na ntangu beto kesadilaka bo mambu na luzitu yonso. Beto ‘kesakumunaka bantu yina ke singaka’ beto na ntangu beto ketubilaka bo mambu na mutindu ya mbote. Mpi, beto ‘kesambaka sambu na bantu yina kemonisaka beto mpasi’ na nitu to bampasi ya mutindu na mutindu. Na bisambu ya mutindu yai, beto kelombaka nde bantu yina kemonisaka beto mpasi kusoba ntima na bo mpi kusala mambu yina tasala nde Yehowa kundima bo.

5, 6. Sambu na nki beto fwete zola bambeni na beto?

⁵ Sambu na nki beto fwete zola bambeni na beto? Yezu kutubaka nde: “Mpidina beno ta vanda mpenza bana ya Tata na beno yina kele na zulu.” (Mat. 5:45) Kana beto sadila ndongisila yai, beto takuma “bana” ya Nzambi na mutindu beto talanda mbandu ya Yehowa yina “ke basisaka ntangu na yandi na zulu sambu na bantu ya mbi ti na bantu ya mbote, yandi ke nokisaka mvula na yandi na bantu yina ke salaka mambu ya mbote ti na bayina ke salaka mambu ya mbi.” Mutindu disolo ya Luka ketendula yo, Nzambi “ke zolaka bantu yina ke pesaka mersi ve ti bantu ya mbi.”​—Luka 6:35.

⁶ Sambu na kumonisa nde yo vandaka mfunu mpenza nde balongoki na yandi kulanda na ‘kuzola bambeni na bo,’ Yezu kutubaka nde: “Kana beno ke zolaka kaka bantu yina ke zolaka beno, sambu na nki Nzambi fweti pesa beno matabisi? Ata bakalaki yina ke futisaka bantu mpaku, bo mpi ke zolaka kaka bantu yina ke zolaka bo! Kana beno ke pesaka mbote kaka na bampangi na beno, nki mambu beno ke salaka ya bantu ya nkaka ke salaka ve? Ata bantu yina kuzaba Nzambi ve, bo mpi ke pesaka mbote na bantu yina ke pesaka bo mbote!” (Mat. 5:46, 47) Kana beto kezola kaka bantu yina kezolaka beto, Nzambi tapesa beto ve “matabisi” to yandi tandima beto ve. Ata bakalaki ya mpaku, yina bantu mingi vandaka kuzola ve, vandaka kumonisa zola sambu na bantu yina vandaka kuzola bo.​—Luka 5:30; 7:34.

 7. Kana beto kepesa mbote kaka na “bampangi” na beto, sambu na nki yo tavanda ve kusala mambu yina bantu yankaka kesalaka ve?

⁷ Mutindu ya kupesana mbote yina Bayuda vandaka kusadila mingi kuvandaka ti ngogo “ngemba” na kati. (Baz. 19:20, NW; Yoa. 20:19, NW) Yo vandaka mutindu ya kuzodila muntu yina bo kepesa mbote mavimpi ya mbote mpi nde mambu yonso kukwendila mbote sambu na yandi. Kana beto kepesa mbote kaka na bantu yina beto kemona nde bo kele “bampangi” na beto, yo tavanda ve ‘kusala mambu yina bantu yankaka kesalaka ve.’ Mutindu Yezu kumonisaka yo, “bantu yina kuzaba Nzambi ve” kesalaka mpi mutindu yina.

 8. Ntangu Yezu kutubaka nde: “Beno lenda vanda na kifu ve,” yandi vandaka kusyamisa bawi na yandi na kusala inki?

⁸ Balongoki ya Kristu kuvandaka bantu ya kukonda kukuka sambu na masumu yina beto mebakaka na Adami. (Roma 5:12) Ata mpidina, Yezu kutubaka mutindu yai na nsuka ya kitini yai ya disolo na yandi: “Beno lenda vanda na kifu ve, mutindu Tata na beno yina kele na zulu ke na kifu mpi ve.” (Mat. 5:48) Yandi vandaka kusyamisa bawi na yandi na kulanda mbandu ya ‘Tata na bo ya zulu,’ Yehowa, na kusalaka na mpila nde zola na bo kuvanda na kifu ve, disongidila kuzola bambeni na bo. Beto fwete sala mutindu mosi.

Sambu na Nki Kulolula?

 9. Na kutadila kisambu ya mbandu ya Yezu, nki mutindu beto lenda landa na kusala mambu ya mbote?

⁹ Beto kelandaka na kusala mambu ya mbote ntangu beto kewilaka bantu yina mesala beto mbi mawa mpi kelolulaka bo. Nkutu, kitini mosi ya kisambu ya mbandu ya Yezu kele ti bangogo yai: “Lolula beto bantu ya masumu, sambu beto mpi ke lolulaka bantu yonso yina ke salaka beto mbi.”​—Luka 11:4.

10. Sambu na yina metala ndolula, nki mutindu beto lenda landa mbandu ya Nzambi?

¹⁰ Beto fwete landa mbandu ya Nzambi, yina kelolulaka na luzolo yonso bansumuki yina kebalulaka ntima. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Beno na beno, beno fweti vanda mbote; konso muntu fweti wila mpangi na yandi mawa, yandi fweti lolula yandi mutindu Nzambi me lolulaka beno sambu na Kristo.” (Ef. 4:32) Muyimbi-bankunga Davidi kuyimbaka nde: “Mfumu Nzambi ke zolaka bantu ti kuwila bo mawa, yandi ke bakaka makasi nswalu ve, yandi ke songaka kaka mambote na yandi konso ntangu. . . . Yandi ke pesaka beto ndola ve mutindu kele masumu na beto, yandi ke vutulaka beto mbi ve mutindu kele mbi na beto. . . . Mutindu este kele ntama na weste, mutindu yo yina mpi yandi ke losa ntama masumu na beto. Mutindu tata ke wilaka bana na yandi mawa, Mfumu Nzambi ke salaka mpi mutindu yo yina na bantu yina ke tinaka yandi boma. Yandi zaba na nki yandi salaka beto, yandi zaba mbote nde beto kele kaka putulu.”​—Nk. 103:8-14.

11. Nzambi kelolulaka banani?

¹¹ Nzambi kelolulaka bantu kaka kana bo lolula bantu yankaka yina kesala bo mbi. (Mar. 11:25) Sambu na kubenda dikebi na dyambu yai, Yezu kuyikaka nde: “Sambu, bantu ya nkaka yina me salaka beno mbi, kana beno ke lolula bo, Tata na beno kele na zulu mpi ta lolula beno. Kansi kana beno ke lolula bantu ya nkaka ve, Tata na beno mpi ta lolula beno ve.” (Mat. 6:14, 15) Ya kyeleka, Nzambi kelolulaka kaka bantu yina kelolulaka bankaka na luzolo yonso. Mpi mutindu mosi ya kulanda kusala mambu ya mbote kele ya kuzitisa ndongisila yai ya Polo: “Beno fweti lolula bantu ya nkaka na kati na beno mutindu [Yehowa, NW] mpi me lolulaka beno.”​—Kol. 3:13.

“Beno Sambisa Ve Bantu ya Nkaka”

12. Inki ndongisila Yezu kupesaka na yina metala kusambisa bantu yankaka?

¹² Na Disolo na Zulu ya Ngumba, Yezu kutubilaka mutindu yankaka ya kusala mambu ya mbote na ntangu yandi zabisaka bawi na yandi na kusambisa ve bantu yankaka, ebuna yandi sadilaka kingana mosi ya ngolo sambu na kumonisa dyambu yango. (Tanga Matayo 7:1-5.) Bika beto tadila nki Yezu zolaka kutuba ntangu yandi zabisaka bawi na yandi nde: “Beno sambisa ve bantu ya nkaka.”

13. Yo lombaka nde bantu yina vandaka kuwidikila Yezu kusala inki?

¹³ Evanzile ya Matayo kevutukila bangogo ya Yezu mutindu yai: “Beno sambisa ve bantu ya nkaka, mpidina Nzambi ta sambisa beno ve.” (Mat. 7:1) Na kutadila Luka, Yezu kutubaka nde: “Beno sambisa ve bantu ya nkaka, mpidina Nzambi ta sambisa beno ve. Beno bedisa bantu ya nkaka ve, mpidina Nzambi mpi ta bedisa beno ve. Beno lolula bantu ya nkaka, mpidina Nzambi mpi ta lolula beno.” (Luka 6:37) Bafarize ya mvu-nkama ya ntete vandaka kusambisa bantu yankaka na nku yonso, na kutadilaka binkulu ya bantu. Yo lombaka nde bawi yonso ya Yezu ya vandaka kusala mutindu yina, ‘kusambisa ve bankaka,’ kansi, bo “lolula” bifu na bo. Ntumwa Polo kupesaka ndongisila ya mutindu mosi na yina metala ndolula mutindu beto tubilaka yo na zulu.

14. Na kulolulaka bankaka, balongoki ya Yezu zolaka kupusa bantu na kusala inki?

¹⁴ Na kulolulaka bankaka, balongoki ya Yezu zolaka kupusa bantu na kulolula. Yezu kutubaka nde: “Mutindu beno ke sambisaka bantu ya nkaka, Nzambi mpi ta sambisa beno mutindu yina; kiteso yina ya beno ke sadilaka na kutesa bantu ya nkaka, Nzambi mpi ta sadila yo sambu na kutesa beno.” (Mat. 7:2) Beto kekatulaka bambuma yina beto kekunaka na yina metala mutindu beto kesadilaka bankaka mambu.​—Gal. 6:7.

15. Inki mutindu Yezu kumonisaka nde yo kele mbi na kusambisa bankaka?

¹⁵ Yibuka nde sambu na kumonisa nde yo kele mbi na kusambisa bankaka, Yezu kuyulaka nde: “Sambu na nki nge ke talaka mwa-dititi yina kele na disu ya mpangi na nge, kansi nge ke monaka ve nti ya nene yina kele na disu na nge? Kana ve, nki mutindu nge lenda tubila mpangi na nge nde: ‘Bika mono katula mwa-dititi yina kele na disu na nge,’ kansi nge mosi nge ke na nti ya nene na disu na nge?” (Mat. 7:3, 4) Muntu yina kevandaka ti kikalulu ya kusambisa mpangi na yandi ketadilaka mwa kifu yina kele na “disu” na yandi. Muntu yango kemonisaka nde mpangi na yandi ketadilaka ve mambu na mutindu ya mbote. Ata kifu yina mpangi mesala kele fyoti, bonso mwa-dititi, muntu yina kesambisaka bankaka kezolaka ‘kukatula mwa-dititi’ yango. Yandi kekusaka kusadisa mpangi na yandi sambu yandi mona mbote.

16. Sambu na nki beto lenda tuba nde Bafarize kuvandaka na “nti ya nene” na meso na bo?

¹⁶ Mingimingi, bamfumu ya mabundu ya Bayuda vandaka kusambisa mpenza bankaka. Mu mbandu: Ntangu kifwa-meso mosi, yina Kristu kugulusaka, kutubaka nde yo fwete vanda Yezu kukatukaka na Nzambi, Bafarize kuvutulaka na makasi yonso nde: “Nge ya mvimba, nge butukaka muntu ya masumu, nge zola kulonga beto.” (Yoa. 9:30-34) Na kutadila mabanza ya Yehowa na yina metala kusambisa na mutindu ya mbote, Bafarize kuvandaka na “nti ya nene” na meso na bo mpi bo vandaka mpenza bifwa-meso. Yo yina Yezu kutubaka nde: “Nge muntu ya luvunu, katula ntete nti ya nene yina kele na disu na nge, ebuna nge ta zaba kumona mbote sambu na kukatula mwa-dititi yina kele na disu ya mpangi na nge.” (Mat. 7:5; Luka 6:42) Kana beto kele ti lukanu ya kusadila bankaka mambu ya mbote, beto tasambisaka ve bampangi na beto na nku yonso, na kusosaka ntangu yonso na kukatula mwa-dititi mosi ya kifwani na meso na bo. Kansi, beto tandima nde beto kele bantu ya kukonda kukuka, ebuna beto fwete buya kusambisa bampangi na beto Bakristu.

Mutindu Beto Fwete Sadila Bankaka Mambu

17. Na kutadila Matayo 7:12, nki mutindu beto fwete sadila bankaka mambu?

¹⁷ Na Disolo na Zulu ya Ngumba, Yezu kumonisaka nde Nzambi kesadilaka bansadi na yandi mambu, bonso tata kesadilaka bana na yandi mambu, na mutindu yandi kepesaka bamvutu na bisambu na bo. (Tanga Matayo 7:7-12.) Yo kebenda dikebi na kumona mutindu Yezu kumonisaka munsiku yai ya beto fwete landa: “Beno sala bantu ya nkaka mambu yonso yina ya beno zola nde bo sala beno.” (Mat. 7:12) Beto lenda monisa nde beto kele balongoki ya kyeleka ya Yezu Kristu kaka kana beto kesadila bantu mambu mutindu yai.

18. Inki mutindu “Bansiku” vandaka kumonisa nde beto fwete sadila bankaka mambu mutindu beto kezola nde bo sadila beto?

¹⁸ Na nima ya kutuba nde beto fwete sadila bankaka mambu mutindu beto kezola nde bo sadila beto, Yezu kuyikaka nde: “Sambu Bansiku ya Moize ti malongi ya baprofete ke longaka mpidina.” Ntangu beto kesadilaka bankaka mambu mutindu Yezu kumonisaka, beto kesalaka na kuwakana ti lukanu ya “Bansiku,” disongidila masonama yina kele na mukanda ya Kuyantika tii na Kulonga. Mikanda yai kemonisaka kaka ve lukanu ya Yehowa ya kubasisa nkuna yina takatula mambi, kansi mpi Bansiku yina Nzambi kupesaka na dikanda ya Izraele na nzila ya Moize na mvu 1513 N.T.B. (Kuy. 3:15) Na kati ya mambu yankaka, Bansiku vandaka kumonisa pwelele nde bantu ya Izraele fwete vanda bantu ya lunungu, ya keponaponaka ve, mpi ya kesadilaka bansukami ti banzenza mambu ya mbote.​—Levi 19:9, 10, 15, 34.

19. Inki mutindu “baprofete” kemonisa nde beto fwete sala mambu ya mbote?

¹⁹ Ntangu yandi tubilaka “baprofete,” Yezu vandaka kuyindula mikanda ya Masonuku ya Kiebreo yina ketubilaka bambikudulu. Mikanda yango ketubilaka bambikudulu ya metala Mesia yina kulunganaka na Kristu yandi mosi. Masonama yango kemonisaka mpi nde Nzambi kesakumunaka bantu na yandi ntangu bo kesalaka mambu ya mbote na meso na yandi mpi kesadilaka bankaka mambu na mutindu ya mbote. Mu mbandu, mbikudulu ya Yezaya kupesaka bantu ya Izraele ndongisila yai: “Mfumu Nzambi ke tubila bantu na yandi nde: ‘Beno landa mambu yina kele ya kieleka, beno sala mambu yina kele ya masonga. . . . Kiese na muntu yina ke landaka bansiku na mono ntangu yonso, ke simbaka yo mbote-mbote . . . , yandi ke tinaka mambu yonso ya mbi.’” (Yez. 56:1, 2) Ya kyeleka, Nzambi kezolaka nde bantu na yandi kulanda na kusala mambu ya mbote.

Ntangu Yonso Sadila Bankaka Mambu ya Mbote

20, 21. Inki mambu bantu kutubaka na nima ya kuwa Disolo ya Yezu na Zulu ya Ngumba, mpi sambu na nki nge fwete yindulula yo?

²⁰ Beto metadila kaka mwa bangindu fyoti na kati ya mambu mingi ya mfunu yina Yezu kutubaka na Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba. Ata mpidina, beto lenda bakisa kukonda mpasi mambu ya bantu yina kuwidikilaka yandi kutubaka. Biblia ketuba nde: “Ntangu Yesu manisaka malongi yina, bantu vandaka kuyituka ngolo mutindu yandi vandaka kulonga, sambu yandi vandaka kulonga ve bonso balongi na bo ya Bansiku, kansi yandi vandaka kulonga ti kiyeka.”​—Mat. 7:28, 29.

²¹ Ntembe kele ve nde Yezu Kristu kumonanaka mpenza nde yandi kele “Konseye ya Mayele” yina Biblia kutubilaka. (Yez. 9:5) Disolo na Zulu ya Ngumba kele mbandu ya kuluta mfunu ya nzayilu yina Yezu kuvandaka na yo na mutindu Tata na yandi ya zulu ketadilaka mambu. Katula bangindu yina beto metadila, Disolo na Zulu ya Ngumba ketubila mambu mingi yina metala kyese ya kyeleka, mutindu ya kutina pite, mutindu ya kusadila lunungu, mambu ya beto fwete sala sambu na kuvanda ti luzingu ya lutaninu ti ya kyese na bilumbu kekwisa, mpi mambu mingi yankaka. Sambu na nki ve kusala kisambu mpi kutanga dyaka Matayo kapu 5 tii na 7 na dikebi yonso? Yindulula bandongisila ya kitoko ya Yezu yina kele na mikapu yango. Sadila mambu yango na luzingu na nge. Ebuna, nge tavanda mpenza ya kuyilama sambu na kusepedisa Yehowa, na kusadila bankaka mambu na mutindu ya mbote, mpi na kulanda na kusala mambu ya mbote.

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Inki mutindu beto fwete sadila bambeni na beto mambu?

• Sambu na nki beto fwete lolula?

• Yezu kutubaka nki na yina metala kusambisa bantu?

• Na kutadila Matayo 7:12, nki mutindu beto fwete sadila bankaka mambu?

[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 14]

Keti nge mezaba sambu na nki Yezu kutubaka nde: “Beno sambisa ve bantu ya nkaka”?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 12]

Sambu na nki beto fwete samba sambu na bantu yina kemonisaka beto mpasi?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 15]

Keti ntangu yonso nge kesadilaka bankaka mambu mutindu nge kezolaka nde bo sadila nge?