Tula Ntima na Yehowa, mpi Vanda Kikesa
“Tula ntima na Mfumu Nzambi! Kulemba ve! Tula kaka ngolo, tula ntima na Mfumu Nzambi!”—NKUNGA 27:14.
1. Kutula ntima kesadisaka beto na nki mpi nki mutindu Masonuku kesadilaka ngogo yina?
KIVUVU ya kyeleka kele bonso nsemo yina kesemaka. Yo kesadisaka beto na kutala kaka bampasi ya ntangu yai ve, kansi na kumona mambu ya mbote yina tasalama na ntwala mpi kukinga bilumbu kekwisa na kikesa mpi na kyese. Kaka Yehowa mpamba muntu lenda pesa beto kivuvu ya kyeleka mpi yandi kepesaka beto yo na nsadisa ya Ndinga na yandi ya kupemama. (2 Timoteo 3:16) Ya kyeleka, bangogo, “tula ntima,” “tulaka ntima,” mpi “ketulaka ntima” kemonana bambala mingi na Biblia mpi yo ketubilaka mambu yonso zole, disongidila kikesa mpi kutula kivuvu na kima mosi ya mbote yina nge ketula ntima nde yo tasalama.a Kutula ntima ya mutindu yina kele ve mpusa ya mpamba ya muntu lenda vanda na yo, mpi yina lenda vanda ve ti kisina ya kyeleka to yina lenda ve kulungana.
2. Inki mutindu kivuvu kusadisaka Yezu?
2 Ntangu Yezu kukutanaka ti bampasi, yandi vandaka kutala kyese yina kuvandaka na ntwala na yandi mpi yandi vandaka kutula ntima na Yehowa. Biblia ketuba nde: “Yandi kangaka ntima ntangu bo fwaka yandi na zulu ya [nti ya mpasi]. Yandi monaka nsoni ve na kufwa lufwa ya mutindu yina, sambu yandi vandaka kutala kaka kiese yina vandaka kuvingila yandi. Ebuna ntangu yai, yandi me vanda na diboko ya kibakala ya kiti ya kimfumu ya Nzambi.” (Baebreo 12:2) Sambu yandi vandaka kutula dikebi kaka na kunwanina kimfumu ya Yehowa mpi kusantisa zina na yandi, Yezu vandaka kulemfukila Nzambi na mambu yonso, ata yo vandaka mpasi mingi sambu na yandi.
3. Kivuvu kesalaka nki kisalu na luzingu ya bansadi ya Nzambi?
3 Ntotila Davidi kumonisaka kuwakana yina kele na kati ya kutula ntima mpi kuvanda ti kikesa. Yandi tubaka nde: “Tula ntima na Mfumu Nzambi! Kulemba ve! Tula kaka ngolo, tula ntima na Mfumu Nzambi!” (Nkunga 27:14) Kana beto kezola nde ntima na beto kuvanda ngolo, beto fwete bika ve kivuvu na beto yo konda lukanu, kansi yo fwete vanda ntangu yonso pwelele na mabanza na beto mpi kuzola yo na ntima na beto. Kusala mutindu yina tasadisa beto na kulanda mbandu ya Yezu sambu na yina metala kumonisa kikesa ntangu beto kesala kisalu ya yandi pesaka balongoki na yandi na kusala. (Matayo 24:14; 28:19, 20) Ya kyeleka, Biblia ketanga kivuvu kumosi ti lukwikilu mpi zola, mpi yo ketuba nde yo kele bikalulu ya mfunu yina bansadi ya Nzambi kemonisaka na luzingu na bo.—1 korinto 13:13.
Keti Beno ‘Ketulaka Ntima Mingi’?
4. Bakristu bapakulami ti bampangi na bo “mameme ya nkaka” kevingila nki ti kyese yonso?
4 Luzingu ya mbote kekinga bansadi ya Nzambi na ntwala. Bakristu bapakulami kekinga na kyese yonso na kusadila Nzambi na zulu kumosi ti Kristu, kansi “mameme ya nkaka” kele na kivuvu nde bo “ta baka dipanda ya lukumu yina ya bana ya Nzambi ta baka” awa na ntoto. (Yoane 10:16; Roma 8:19-21; Filipi 3:20) “Dipanda ya lukumu” yina kekatula beto na kimpika ya masumu ti malanda na yo ya mbi. Ya kyeleka, Yehowa yina kele Muntu ya kepesaka “makabu yonso ya mbote mpenza” tapesa bantu na yandi ya kwikama kaka makabu ya kuluta mbote.—Yakobo 1:17; Yezaya 25:8.
5. Inki kesadisaka beto na ‘kutula ntima mingi’?
5 Inki kisalu ya nene kivuvu kesalaka na luzingu na beto? Roma 15:13 ketuba nde: “Nzambi yina ke songaka beto mpila ya kutula yandi ntima, yandi kupesa beno kiese ti ngemba sambu na lukwikilu yina ya beno ke kwikilaka yandi; mpidina beno ta tula ntima mingi na yandi sambu na ngolo yina ya mpeve na yandi ke pesaka beno.” Ya kyeleka, beto lenda fwanisa ve kivuvu ti buzi yina kepela na mpimpa, kansi beto lenda fwanisa yo ti nsemo ya ntangu yina kesemaka na suka, yo kepesaka beto ngemba, kyese, lukanu na luzingu, mpi kikesa. Simba nde beto ‘ketulaka ntima mingi’ ntangu beto kekwikilaka mambu yina ketubaka Ndinga ya Nzambi mpi ntangu beto kebakaka mpeve santu. Roma 15:4 ketuba nde: “Mambu yonso ya bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi, bo sonikaka yo sambu na kulonga beto na mpila nde beto kukanga ntima, beto kuvanda na kikesa na kuvingila mambu yina ya Nzambi silaka beto.” Yo yina, kudiyula nde: ‘Keti mu kelongukaka Biblia mpi ketangaka yo konso kilumbu sambu na kuvanda ntangu yonso ti kivuvu ya ngolo? Keti mu kesambaka Nzambi mbala mingi sambu na kulomba mpeve na yandi?’—Luka 11:13.
6. Sambu na kuvanda kaka ti lukwikilu ya ngolo, inki beto fwete buya?
6 Yezu yina kele mbandu na beto kubakaka kikesa mingi na Ndinga ya Nzambi. Kana beto tadila mbandu na yandi ti dikebi, beto mpi ‘talemba ve, kansi beto tatula kikesa.’ (Baebreo 12:3) Yo mefwana na kuyindula nde kana beto bika nde kivuvu ya Nzambi mepesaka beto kufyotuna malembemalembe na mabanza mpi na ntima na beto, to kana beto ketula dikebi na beto kisika yankaka, ziku na bima ya kinsuni to na balukanu ya kinsuni, beto takuma kutadila mambu ya kimpeve na zuluzulu, mpi nsukansuka beto tavidisa ngolo mpi kikesa ya kulungisa yo. Dyaka, beto lenda ‘vidisa lukwikilu na beto.’ (1 Timoteo 1:19) Kansi, kivuvu ya kyeleka kekumisaka lukwikilu na beto ngolo.
Kutula Ntima Kele Kima ya Mfunu Sambu na Lukwikilu
7. Na nki mutindu kivuvu kele kima ya mfunu sambu na lukwikilu?
7 Biblia ketuba nde: “Kana muntu ke na lukwikilu, yandi zaba mbote-mbote nde yandi ta baka kima yina ya yandi ke tulaka ntima, yandi zaba mpi mbote-mbote nde bima yina ke monikaka na meso ve yo kele kaka.” (Baebreo 11:1) Yo yina, kivuvu kele kaka ve kima ya fyoti ya kuyika na lukwikilu, kansi yo kele kima ya mfunu sambu na lukwikilu. Beto baka mbandu ya Abrahami. Kana kutadila yo na meso ya kimuntu, yandi ti nkento na yandi Sara vandaka melutisa bamvula ya kubuta bana ntangu Yehowa silaka na kupesa bo mwana. (Kuyantika 17:15-17) Abrahami kusalaka inki? “Abrahami vandaka na lukwikilu. Na kimuntu yandi vandaka na mpila ve ya kutula ntima, kansi yandi tulaka kaka ntima. Yo yina yandi me kitukaka ‘tata ya makanda mingi ya bantu.’” (Roma 4:18) Ya kyeleka, kivuvu yina Nzambi pesaka Abrahami kukumisaka lukwikilu na yandi ngolo na mpila nde yandi tulaka ntima nde yandi takuma tata ya makanda mingi. Ebuna, lukwikilu na yandi kuyedisaka mpi kukumisaka ngolo kivuvu na yandi. Ya kyeleka, sambu na kivuvu yina, Abrahami ti Sara kubakaka kikesa ya kuyambula nsi ti bampangi na bo sambu na kukwenda kuzinga na batenta na nsi ya nzenza!
8. Inki mutindu kukanga ntima na kwikama yonso kekumisaka kivuvu ngolo?
8 Abrahami kuvandaka ntangu yonso ti kivuvu ya ngolo, yo yina yandi vandaka kulemfukila Yehowa na mambu yonso, ata yo vandaka mpasi na kusala mutindu yina. (Kuyantika 22:2, 12) Kiteso mosi, kana beto kelemfuka na Yehowa mpi kekanga ntima na kisalu na yandi, beto lenda tula ntima nde yandi tasakumuna beto. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Kana muntu kukanga ntima”, yandi ta longuka mpi na kuvanda na kikesa ata yandi ke mona mpasi. Ebuna, kana muntu kuvanda na kikesa ata yandi ke mona mpasi, yandi ta longuka mpi na kutula ntima. “Kana beto tula ntima, beto ke kudikusa ve.” (Roma 5:4, 5) Kikuma yo yina Polo kusonikaka dyaka nde: “Beto zola nde konso muntu na kati na beno kutula ngolo tii na nsuka, sambu mambu yina ya beno ke tulaka ntima yo lunga.” (Baebreo 6:11) Kivuvu ya mutindu yai yina kesimbamaka na bangwisana ya ngolo ya beto kevandaka na yo ti Yehowa lenda sadisa beto na kunwana na kikesa yonso ti konso mpasi yina mpi kuvanda na kyese.
“Beno Vanda na Kiese Sambu na Mambu Yina ya Beno Ke Tulaka Ntima”
9. Inki beto lenda sala mbala na mbala yina lenda sadisa beto na ‘kuvanda na kiese sambu na mambu yina ya beto ketulaka ntima’?
9 Kivuvu yina Nzambi mepesaka beto meluta konso kima yina inza lenda pesa beto. Nkunga 37:34 ketuba nde: “Tula ntima na Mfumu Nzambi, landa mpi bansiku na yandi; yandi ta pesa nge ngolo na kubaka ntoto, nge ta mona mpi yandi ta kula bantu ya mbi.” Ya kyeleka, beto kele na bikuma yonso ya ‘kuvanda na kiese sambu na mambu yina ya beto ketulaka ntima.’ (Roma 12:12) Kansi sambu na kuvanda na kyese, beto fwete yindula ntangu yonso kivuvu na beto. Keti nge keyindulaka mbala na mbala kivuvu yina Nzambi mepesaka nge? Keti nge lenda mona na mabanza nde nge kele na paladisu, ti ngolo mpi mavimpi ya mbote, ya kukonda susi, mezyungama na bantu ya nge kezolaka mpi kesala na bumosi kisalu yina kepesaka kyese? Keti nge keyindulaka na bifwanisu ya kemonisaka luzingu ya paladisu yina kevandaka na mikanda na beto? Beto lenda fwanisa kuyindula mbala na mbala mutindu yina ti kukatula mvindu na ditensi ya fenetre sambu na kumona mbotembote. Kana beto kekatula ve mbala na mbala mvindu ya bitalatala ya bafenetre, ntama mingi ve mvindu yina takanga beto nzila na kumona mambu ya mbote ya kesalama na nganda. Mpi bima yankaka lenda benda dikebi na beto. Beto bika ve ata fyoti nde dyambu yai kusalama!
10. Sambu na nki kuyindula matabisi yina Yehowa tapesa beto kemonisaka bangwisana ya mbote ya beto kevandaka na yo ti yandi?
10 Ya kyeleka, kikuma ya ntete ya beto kesadilaka Yehowa kele sambu beto kezolaka yandi. (Marko 12:30) Ata mpidina, beto fwete vingila na kyese yonso nde yandi tapesa beto matabisi. Na kutuba ya mbote, ata Yehowa kevingila nde beto vanda na mabanza yina sambu Baebreo 11:6 ketuba nde: “Kana muntu ke na lukwikilu ve, yandi lenda pesa Nzambi kiese ve. Sambu konso muntu yina ke kwisaka na Nzambi yandi fweti kwikila nde Nzambi kele, mpi nde Nzambi ke pesaka matabisi na bantu yina ke sosaka yandi.” Sambu na nki Yehowa kezola nde beto baka yandi bonso muntu yina kepesaka matabisi? Sambu na ntangu beto kesala yo, beto kemonisa nde beto zaba mbote Tata na beto ya zulu. Yandi kekabaka mpi kezolaka bana na yandi. Yindula ntete mutindu beto zolaka kukonda kyese mpi kulemba nitu kukonda mpasi kana Nzambi pesaka beto ve kivuvu sambu na bilumbu kekwisa?—Yeremia 29:11.
11. Inki mutindu kivuvu yina Nzambi pesaka Moize kusadisaka yandi na kubaka badesizio ya mayele?
11 Mbandu ya kuluta mbote ya muntu mosi yina vandaka kutula dikebi yonso na kivuvu yina Nzambi kupesaka yandi kuvandaka Moize. Sambu yandi vandaka bonso “mwana ya mwana ya mfumu ya nene ya nsi ya Ezipte,” Moize kuvandaka ti kiyeka, lukumu, mpi kimvwama ya Ezipte na maboko na yandi. Keti yandi zolaka kulanda bima yina, to yandi zolaka kusadila Yehowa? Moize kuponaka na kikesa yonso na kusadila Yehowa. Sambu na inki? Sambu “meso na yandi vandaka ke tala kaka matabisi yina kele na ntwala.” (Baebreo 11:24-26) Ya kyeleka, Moize kukondaka ve kutula dikebi na kivuvu yina Yehowa kutulaka na ntwala na yandi.
12. Sambu na nki kivuvu ya Bukristu kele bonso mpu?
12 Ntumwa Polo kufwanisaka kivuvu ti mpu. Mpu na beto ya kifwani ketaninaka mabanza ti mawi na beto, mpidina yo kesadisaka beto na kubaka badesizio ya mayele, na kuzaba kutula mambu ya mfunu na kisika ya ntete, mpi kutanina kwikama na beto. (1 Tesalonika 5:8) Keti nge kelwataka mpu na nge ya kifwani ntangu yonso? Kana mpidina, bonso Moize ti Polo, nge tatula ntima na ‘kimvwama ya nsi-ntoto yai ve, kansi na Nzambi yina kepesaka beto bima yonso ya kuluta mingi sambu beto mona kiese na yo.’ Ya kyeleka, kukonda kusala mambu yina bantu yonso kesalaka na kubuyaka kulanda balukanu ya bwimi kelombaka kuvanda ti kikesa, kansi kikesa yina kele ve ya mpamba! Kana beto tala mbote, sambu na nki kundima konso kima ya mpamba yina kele ve “moyo ya kieleka” yina kekinga bantu yina ketulaka ntima na Yehowa mpi kezolaka yandi?—1 Timoteo 6:17, 19.
“Mono Ta Bikisa Nge Ve Ata Fioti”
13. Yehowa kendimisa bansadi na yandi ya kwikama nde inki?
13 Bantu yina ketulaka ntima na ngidika yai fwete yindula mpenza mambu ya mpasi yina kekinga bo mutindu bampasi ya inza kekuma kaka mingi bonso “misongo ke simba nkento na ntangu ya kubuta mwana.” (Matayo 24:8) Kansi, bantu yina ketulaka ntima na Yehowa kele ve na boma ya mutindu yina. Bo talanda na ‘kuzinga na ngemba, boma ve.’ (Bingana 1:33) Sambu bo ketulaka ve ntima na ngidika yai, bo kelandaka na kyese yonso ndongisila yina Polo kupesaka nde: “Na luzingu na beno, beno lenda pesa ntima na beno na mbongo ve; kansi beno fweti vanda na kiese na bima yina ya beno ke na yo ntete, sambu Nzambi yandi mosi me tubaka nde: ‘Mono ta bikisa nge ve ata fioti.’”—Baebreo 13:5.
14. Sambu na nki Bakristu fwete tula ve susi ya mpamba-mpamba sambu na bampusa na bo ya kinsuni?
14 Verse yai kemonisa pwelele nde Nzambi tasadisa beto. Yezu mpi kundimisaka beto nde Nzambi kekudibanzaka sambu na beto, yandi tubaka nde: “Beno landa kaka na kusosa Kimfumu na yandi ti mambu yina ya yandi ke zolaka, ebuna yandi ta yika beno bima yina yonso. Yo yina, beno mona mpasi ve sambu na mambu yina ke kwisa mbasi; kilumbu ya mbasi ta vanda na mpasi na yo mosi ya kufwana.” (Matayo 6:33, 34) Yehowa kezabaka nde yo kele mpasi na kusala mambu yonso zole mbala mosi, disongidila kusala kisalu ya Kimfumu na yandi ti kikesa mpi kulungisa mbote bampusa na beto ya kinsuni. Yo yina, bika beto tula ntima ya mvimba na mayele ti mpusa yina Nzambi kevandaka na yo ya kulungisa bampusa na beto.—Matayo 6:25-32; 11:28-30.
15. Inki mutindu Bakristu kevandaka ti ‘disu ya petepete’?
15 Beto kemonisaka nde beto ketulaka ntima na Yehowa ntangu beto kevandaka ti ‘disu ya petepete.’ (Matayo 6:22, 23) Disu ya petepete kele disu yina kevandaka masonga, ti bangindu ya mbote, ya kukonda balukanu ya bwimi ti ya kuzola kuvanda ti kimvwama mingi. Kuvanda ti disu ya petepete ketendula ve kuzinga na kinsukami ya ngolo to kubuya kulungisa bampusa na beto ya kinsuni. Kansi, yo ketendula kumonisa kikalulu ya “kudiyala” mpi kutula kisalu ya Yehowa na kisika ya ntete.—2 Timoteo 1:7.
16. Sambu na nki lukwikilu ti kikesa kele mfunu sambu na kuvanda disu ya petepete?
16 Kuvanda ntangu yonso ti disu ya petepete kelombaka kuvanda ti lukwikilu mpi kikesa. Mu mbandu, kana mfumu ya kisalu kezola kaka nde nge sala mbala na mbala na bantangu yina dibundu mebongisaka sambu na balukutakanu ya Bukristu, keti nge takangama na kikesa yonso na mambu ya kimpeve mpi tatula yo na kisika ya ntete? Kana muntu kele ti badute nde Yehowa talungisa ve lusilu na yandi ya kulungisa bampusa ya bansadi na yandi, Satana tasosa kukumisa mpasi ngolo mpi muntu ya mutindu yina lenda yambula kimakulu na kukwenda na balukutakanu. Ya kyeleka, kana beto kekonda lukwikilu, na kisika nde Yehowa kuyala beto, yo lenda pesa Satana nzila ya kuyala beto mpi yandi tatudila beto mambu ya yandi kemonaka nde yo kele mfunu na kisika ya ntete. Yo tavanda dyambu ya mpasi mpenza!—2 Korinto 13:5.
“Tula Ntima na Mfumu Nzambi”
17. Inki mutindu bantu yina ketulaka ntima na Yehowa kebakaka mambote ata na ntangu yai?
17 Masonuku kemonisaka mbala na mbala nde bantu yina ketulaka ntima na Yehowa kenungaka kaka. (Bingana 3:5, 6; Yeremia 17:7) Ya kyeleka, yo lenda lomba bantangu yankaka nde bo zinga ti bima fyoti ya kinsuni, kansi bo ketadilaka yo bonso kakibansa ya fyoti kana bo fwanisa yo ti balusakumunu yina Nzambi mebumbilaka bo. Mpidina, bo kemonisaka nde bo ‘ketulaka ntima na Yehowa’ mpi kendimaka nde yandi talungisa bampusa ya bansadi na yandi yonso ya kwikama. (Nkunga 37:4, 34) Yo yina, bo kevandaka mpenza na kyese ata na ntangu yai. Biblia ketuba nde: “Mambu ya bantu ya mbote ke tulaka ntima ke pesaka bo kiese, kansi mambu ya bantu ya mbi ke tudilaka ntima ke yikaka bo kima ve.”—Bingana 10:28.
18, 19. (a) Inki Yehowa kendimisa beto na zola yonso? (b) Inki mutindu beto kesimbaka Yehowa na ‘diboko na beto ya kitata’?
18 Kana mwana ya fyoti ketambula, yandi mesimba tata na yandi na diboko, yandi kekudiwaka na lutaninu mpi na ngemba. Beto kekudiwaka mutindu mosi na ntangu beto ketambulaka ti Tata na beto ya zulu. Yehowa kusongaka bantu ya Izraele nde: “Kuwa boma ve sambu mono kele ti nge . . . mono ke sadisa nge. . . . Sambu mono Mfumu Nzambi, mono kele Nzambi na nge; mono muntu ke pesa nge ngolo, mono muntu ke tubila nge nde: ‘Kuwa boma ve, mono ke sadisa nge!’”—Yezaya 41:10, 13.
19 Yai kele mutindu ya mbote mpenza ya kumonisa Yehowa mesimba diboko ya muntu na zola yonso! Davidi kusonikaka nde: “Ntangu yonso mono ke zabaka nde Mfumu Nzambi kele ti mono; yandi kele penepene, kima mosi ve lenda nikisa mono.” (Nkunga 16:8) Inki mutindu beto kesimbaka Yehowa na ‘diboko na beto ya kitata’? Beto kesalaka yo na mitindu zole. Ya ntete, beto kebikaka Ndinga na yandi na kutwadisa beto na mambu yonso ya luzingu. Ya zole, beto ketulaka dikebi yonso na matabisi ya lukumu yina Yehowa metudilaka beto na ntwala. Muyimbi-bankunga Azafi kuyimbaka nde: “Mono kele kaka na nge ntangu yonso, nge me simbaka mono na diboko na nge. Nge ke sadisaka mono na malongi na nge ebuna na nima nge ta yamba mono na lukumu.” (Nkunga 73:23, 24) Kana beto kele ti kivuvu ya mutindu yina, beto lenda vingila mpenza avenire ti kutula ntima yonso.
‘Luguluku na Beno Mekuma Penepene’
20, 21. Inki avenire kekinga bantu yina ketulaka ntima na Yehowa?
20 Konso kilumbu ya keluta, mfunu kekuma mingi ya kusimba Yehowa na diboko ya kitata kukonda kusukinina. Ntama mingi ve, Yehowa tabanda na kufwa dibundu ya luvunu, mpi mpasi mosi ya ngolo yina mebwaka ntete ve tabwila inza ya Satana. (Matayo 24:21) Bantu ya kukonda lukwikilu tatekita na boma. Kansi na nsungi yina ya mpasi, bansadi ya Yehowa ya kikesa tavanda na kyese sambu na kivuvu na bo! Yezu kutubaka nde: “Ntangu mambu yina ta yantika kubwa, beno vanda ya kusungama, beno nangula ntu na beno, sambu ntangu ya Nzambi ta gulusa beno ta vanda me kuma penepene.”—Luka 21:28.
21 Yo yina, bika beto sepela na kivuvu yina Nzambi mepesaka beto, mpi kubika ve Satana kukusa beto to kupukumuna beto na nzila ya bima ya yandi ketulaka na mayele ya mbi sambu na kukatula dikebi na beto na mambu ya kimpeve. Kaka na ntangu yina mosi, bika beto sala ngolo na kuyedisa lukwikilu, zola, mpi boma ya Nzambi. Kana beto kesala mutindu yina, beto tavanda ti kikesa ya kulemfukila Yehowa na mambu yonso mpi kuvanda bambeni ya Dyabulu. (Yakobo 4:7, 8) Ya kyeleka, “beno yonso bayina ke tulaka ntima na Mfumu Nzambi, beno vanda ngolo ti kikesa!”—Nkunga 31:25.
[Noti na nsi ya lutiti]
a Ata Masonuku ya Kigreki ya Bukristu kesadilaka bangogo ‘kutula ntima’ sambu na kutubila dikabu ya kuzinga na zulu yina Bakristu bapakulami ketulaka ntima, na disolo yai beto tatubila kivuvu yina bantu yonso kevandaka na yo.
Keti Nge Lenda Pesa Mvutu?
• Na nki mutindu kivuvu yina Yezu kuvandaka na yo kupesaka yandi kikesa?
• Inki kuwakana kele na kati ya lukwikilu ti kivuvu?
• Inki mutindu kivuvu ti lukwikilu lenda pesa Mukristu kikesa ya kuditudila balukanu ya mbote na luzingu?
• Sambu na nki bantu yina “ke tulaka ntima na Mfumu Nzambi” lenda vingila avenire ti kivuvu yonso?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]
Ata nge kele leke to mbuta, keti nge kekudimonaka na Paladisu?