Kisalu na Beto Bonso Binati-Nsangu ya Ngemba ya Nzambi
“Makulu ya kitoko mingi na zulu ya bangumba kele ya . . . muntu ya kesamuna ngemba.”—YEZAYA 52:7, NW.
1, 2. (a) Mutindu yau tubamaka na ntwala na Yezaya 52:7, inki nsangu ya mbote fwete samunama? (b) Bangogo ya mbikudulu ya Yezaya tendulaka inki sambu na Izraele ya ntama?
KELE na nsangu ya mbote ya fwete samunama! Yau kele nsangu ya ngemba—ngemba ya kyeleka. Yau kele nsangu ya luguluku ya ketadila Kimfumu ya Nzambi. Bamvula mingi meluta, mbikudi Yezaya sonikaka sambu na yau, mpi bangogo na yandi melundamaka sambu na beto na Yezaya 52:7 (NW), kisika beto ketanga nde: “Makulu ya kitoko mingi na zulu ya bangumba kele ya muntu yina kekwisa ti nsangu ya mbote, muntu ya kesamuna ngemba, muntu ya kekwisa ti nsangu ya mbote ya kima mosi ya mbote, muntu ya kesamuna luguluku, muntu ya ketubila Sioni nde: ‘Nzambi na nge mekuma ntotila!’ ”
2 Yehowa pesaka mpeve na mbikudi na yandi Yezaya na kusonika nsangu yina sambu na mambote ya Izraele ya ntama mpi sambu na mambote na beto bubu yai. Inki yau ketendula? Na ntangu yina ya Yezaya sonikaka bangogo yai, yau lenda vanda nde kimfumu ya nordi ya Izraele vandaka meyita kunatama na kimpika na bantu ya Asiria. Na nima, yau lombamaka nde bantu ya kimfumu ya sudi ya Yuda kunatama mpi na kimpika na Babilone. Yina vandaka bilumbu ya mpasi mpi ya mawvanga na kati ya kikanda sambu bantu vandaka ve na bulemfu na Yehowa ye na yau, bau vandaka ve na ngemba ti Nzambi. Mutindu Yehowa tubilaka bau, ndyatilu na bau ya masumu basisaka nkabwana na kati na bau ti Nzambi na bau. (Yezaya 42:24; 59:2-4) Kansi, na nzila ya Yezaya, Yehowa tubaka na ntwala nde na ntangu ya kutulamaka, yau lombaka nde byelo ya Babilone kubikala ya kukangula. Yau lombaka nde bantu ya Nzambi kuvanda na kimpwanza ya kuvutuka na insi na bau ya kisina, sambu na kutunga dyaka tempelo ya Yehowa kuna. Yau lombaka nde Sioni kuvutulama, ye lusambu ya Nzambi ya kyeleka kulanda dyaka kusalama na Yeruzalemi.—Yezaya 44:28; 52:1, 2.
3. Inki mutindu lusilu ya kuvutuka dyaka na Izraele vandaka mpi mbikudulu ya ngemba?
3 Lusilu yai ya lugulusu vandaka mpi mbikudulu mosi ya ngemba. Kuvutuka dyaka na insi yina Yehowa pesaka bantu ya Izraele, zolaka vanda nzikisa ya nkenda ya Nzambi ti ya mbalula na bau ya ntima. Yau zolaka kumonisa nde bau vandaka na ngemba ti Nzambi.—Yezaya 14:1; 48:17, 18.
“Nzambi na Nge Mekuma Ntotila!”
4. (a) Na inki sansa yau lendaka kutubama na 537 N.T.B. nde ‘Yehowa mekuma ntotila’? (b) Inki mutindu Yehowa bongisaka mambu na bamvula ya kulandaka sambu na mambote ya bantu na yandi?
4 Na ntangu Yehowa salaka lugulusu yai na 537 N.T.B., nsangu lungaka kupesama na Sioni nde: “Nzambi na nge mekuma ntotila!” Ya kyeleka, kele “Ntotila ya mvula na mvula.” (Kusonga 15:3, NW) Kansi lugulusu yai ya bantu na yandi vandaka lumonisu yankaka ya bunkwa-kimfumu na yandi. Na mutindu mosi ya ngituka, yau monisaka bunene ya ngolo na yandi na zulu ya kintinu ya bantu ya kuluta ngolo salaka tuka ntama tii na ntangu yina. (Yeremia 51:56, 57) Bonso mbutu ya kisalu ya mpeve ya Yehowa, bamfundu yankaka sambu na bantu na yandi kwisaka ve kununga. (Estere 9:24, 25) Mbala na mbala, Yehowa vandaka kukota na bampila ya kuswaswana sambu na kupusa bantotila ya Medo-Persia na kusala kumosi ti ndungisa ya luzolo na yandi mosi ya kuluta nene. (Zakaria 4:6) Makambu ya kitoko yina salamaka na kati ya bilumbu yina, mesonamaka sambu na beto na kati ya mikanda ya Biblia ya Esdrasi, Nehemia, Estere, Agai, ti Zakaria. Mpi, yau kele nsyamisa ya ngolo kibeni ya lukwikilu na kutadila yau dyaka!
5. Inki mambu ya mfunu metubama na Yezaya 52:13–53:12?
5 Kansi, mambu yina salamaka na bamvula 537 N.T.B. mpi na nima vandaka kaka luyantiku. Na mbala mosi na nima ya mbikudulu ya mvutulula na kapu 52, Yezaya sonikaka mambu ya metala kukwisa ya Mesia. (Yezaya 52:13–53:12) Na nsadisa ya Mesia, yina kwisaka kumonana Yezu Kristu, yau lombaka nde Yehowa kupesa nsangu ya lugulusu ye ngemba ya mfunu mingi kuluta mambu ya kubwaka na 537 N.T.B.
Kinati-Nsangu ya Ngemba ya Yehowa ya Kuluta Nene
6. Nani kele kinati-nsangu ya ngemba ya Yehowa ya kuluta nene, ye yandi monisaka nde kisalu na yandi kuvandaka inki?
6 Yezu Kristu kele kinati-nsangu ya ngemba ya Yehowa ya kuluta nene. Yandi kele Ndinga ya Nzambi, Kinati-ndinga ya Yehowa yandi mosi. (Yoane 1:14) Na kuwakana ti mambu yai, mwa ntangu fyoti na nima ya kubaka mbotika na Nzadi Yordani, Yezu telemaka na sinagoga na Nazareti mpi tangaka na ndinga ya ngolo kisalu na yandi na mukanda ya Yezaya kapu 61. Kisalu yina monisaka pwelele nde yina yandi tindamaka na kusamuna vandaka kutadila “kimpwanza” mpi “kubelula,” kumosi ti dibaku ya kuzwa kundimama na Yehowa. Kansi, Yezu salaka mambu mingi kuluta kusamuna ngemba mpamba. Nzambi tindaka yandi mpi sambu na kupesa lufulu ya ngemba ya kimakulu.—Luka 4:16-21, NW.
7. Ngemba ti Nzambi kebutaka inki yina kekwisaka na nzila ya Yezu Kristu?
7 Na ntangu ya lubutuku ya Yezu, bawanzyo kwisaka kumonana na bangungudi penepene na Betelemi, na kukembilaka Nzambi ye na kutubaka nde: “Lukumu kele na Nzambi kuna na zulu, ngemba kele awa na nsi-ntoto na kati ya bantu yina ya yandi ke ndimaka.” (Luka 2:8, 13, 14) Ee, yau lombaka nde ngemba kuvanda sambu na bayina ya Nzambi kundimaka sambu bau kutulaka lukwikilu na dikabu ya yandi vandaka kupesa na nzila ya Mwana na yandi. Inki yau zolaka kutendula? Yau zolaka kutendula nde ata bantu mebutukaka na masumu, bau lenda kuzwa kinduku ya kugedila ti Nzambi, ngwisana ya kundimama na yandi. (Roma 5:1) Bau lendaka sepela na pima ya ntima, na ngemba, yina lenda kwisa ve na mpila yankaka. Na ntangu ya Nzambi solaka, yau lombaka nde kimpwanza kuvanda sambu na malanda yonso ya disumu yina katukaka na Adami, na kati na yau maladi ti lufwa. Bantu lendaka kuvanda dyaka ve bifwa-meso to bifwa-makutu to bikata. Balebakanu ya buzoba ti mabanza ya kenataka mpasi na ntima zolaka kukatuka kimakulu. Nzila lendaka kumonana na kusepela na luzingu ya kukuka ya mvula na mvula.—Yezaya 33:24; Matayo 9:35; Yoane 3:16.
8. Ngemba ya Nzambi kepesamaka na nani?
8 Ngemba yina kepesamaka na banani? Na bayina yonso ketula lukwikilu na Yezu Kristu. Ntumwa Polo sonikaka nde ‘Nzambi vutulaka [“wakanisaka,” NW] bima yonso na yandi mosi, na luzolo na yandi mosi, ntangu yandi pesaka ngemba na nzila ya lufwa ya Mwana na yandi na zulu ya [nti].’ Ntumwa yikaka nde kuwakana yai zolaka kukotisa “bima . . . yina kele na zulu”—disongidila, bayina fwanaka kwenda kubaka difwa ti Kristu na zulu. Yau zolaka kukotisa mpi “bima yina kele na nsi-ntoto”—disongidila, bayina fwanaka kubaka mambote ya kuzinga kimakulu na zulu ya ntoto yai na ntangu yau kefuluka na mambu yonso ya Paladisu. (Kolosai 1:19, 20) Sambu bau kebaka mambote ya mbalu ya kimenga ya Yezu mpi sambu na bulemfu na bau ya ntima na Nzambi, bayai yonso lendaka kusepela na kinduku ya tiya ti Nzambi.—Fwanisa ti Yakobo 2:22, 23.
9. (a) Ngemba ti Nzambi kepusaka inki bangwisana yankaka? (b) Na dibanza ya kuvutula ngemba ya kyeleka bisika yonso, inki kiyeka Yehowa pesaka na Mwana na yandi?
9 Ngemba ya mutindu yai ti Nzambi kele ti mfunu mingi kibeni! Kana ngemba kele ve ti Nzambi, ngemba ya kimakulu to ya kyeleka lenda vanda ve ata na ngwisana mosi yankaka. Ngemba ti Yehowa kele lufulu sambu na ngemba ya kyeleka na ntoto. (Yezaya 57:19-21) Na mutindu ya kufwana, Yezu Kristu kele Mfumu ya Ngemba. (Yezaya 9:5) Na muntu ya kele nzila ya bantu lenda kuwakana dyaka ti Nzambi, Yehowa mepesaka mpi kiyeka ya kuyala. (Daniele 7:13, 14) Sambu na yina ketala bambutu ya kuyala ya kimfumu ya Yezu na zulu ya bantu, Yehowa kesila nde: “Yo ta vanda kaka na ngemba tii kuna.”—Yezaya 9:6; Nkunga 72:7.
10. Inki mutindu Yezu pesaka mbandu ya kusamuna nsangu ya ngemba ya Nzambi?
10 Bantu yonso kele na mfunu ya nsangu ya ngemba ya Nzambi. Yezu yandi mosi pesaka mbandu ya kikesa na kusamunaka yau. Yandi salaka mutindu yina na kibansala ya tempelo ya Yeruzalemi, na zulu ya ngumba, na kati ya nzila, na nkento ya Musamaria na dibulu ya masa, mpi na banzo ya bantu. Konso kisika yina bantu kuvandaka, Yezu vandaka kubaka baokazio ya kusamuna mambu metala ngemba ti Kimfumu ya Nzambi.—Matayo 4:18, 19; 5:1, 2; 9:9; 26:55; Marko 6:34; Luka 19:1-10; Yoane 4:5-26.
Bau Longamaka na Kulanda Bitambi ya Yezu
11. Yezu longaka balongoki na yandi sambu na kusala inki kisalu?
11 Yezu longaka balongoki na yandi na kusamuna nsangu ya ngemba. Kaka mutindu Yezu vandaka “mbangi ya kwikama mpi ya kyeleka,” bau bakisaka nde bau mpi vandaka ti mukumba ya kuta kimbangi. (Kusonga 3:14, NW; Yezaya 43:10-12) Bau bakaka Kristu bonso Ntwadisi na bau.
12. Inki mutindu Polo monisaka mfunu ya kisalu ya kusamuna?
12 Ntumwa Polo yindulaka sambu na mfunu ya kisalu ya kusamuna, na kutubaka nde: “Sambu Mukanda ya Nzambi ke tuba nde: ‘Konso muntu yina ke tulaka ntima na Mfumu Nzambi, Mfumu Nzambi ta monisa yandi nsoni ve.’ ” Disongidila nde, ata muntu mosi ve yina kekwikilaka na Yezu Kristu bonso Mfumu ya Ntete ya Yehowa kesadila sambu na lugulusu tabaka nsoni. Mpi kikanda kele ve kikuma ya kubuyama ya muntu, sambu Polo kuyikaka nde: “Diswaswanu kele ve na kati ya Bayuda ti bayina kele Bayuda ve [Bagreki]. Bo yonso ke na Mfumu mosi, Mfumu yina ke pesaka makabu na yandi mingi na bantu yina ke sambaka yandi. Mutindu bo sonikaka na mukanda ya Nzambi nde: ‘Konso muntu yina ta samba na zina ya [“Yehowa,” NW], yandi ta guluka.’ ” (Roma 10:11-13) Kansi, inki mutindu bantu lendaka kulonguka mambu ya metala dibaku yina?
13. Inki kuvandaka mfunu sambu bantu kuwa nsangu ya mbote, ye inki mutindu Bakristu ya mvu-nkama ya ntete ndimaka nsatu yango?
13 Polo tadilaka nsatu yina (ya bansamuni) na kuyufulaka bangyufula yina konso nsadi ya Yehowa fwete fimpa. Ntumwa yulaka nde: “Kansi nki mutindu bantu lenda samba Mfumu, kana bo me tulaka yandi ntete ntima ve? Nki mutindu bo lenda tula yandi ntima, kana bo me waka ntete ve nsangu na yandi? Ebuna nki mutindu bo lenda wa nsangu yina, kana muntu me longaka bo yo ntete ve? Nki mutindu bantu lenda longa nsangu yina, kana Nzambi me tinda bo ve na kulonga yo?” (Roma 10:14, 15) Nkenda ya kusonama ya Bukristu ya mvu-nkama ya ntete keta kimbangi ya ngolo ya kesonga nde babakala ti bankento, baleke ti bambuta, kulandaka mbandu ya Kristu ti bantumwa na yandi kupesaka. Bau kumaka bamwangi ya kikesa ya nsangu ya mbote. Na kulandaka mbandu ya Yezu, bau samunaka na bantu ya konso kifulu yina ya bau lendaka kukutana na bau. Ti mpusa ya kubikisa muntu mosi ve, bau landaka na kusala kisalu na bau na bisika ya bantu yonso mpi nzo na nzo.—Bisalu 17:17; 20:20.
14. Inki mutindu yau monanaka nde ya kyeleka “makulu” ya bayina kesamunaka nsangu ya mbote vandaka “kitoko”?
14 Ya kyeleka, muntu yonso kuyambaka ve bansamuni Bakristu na kyese. Kansi, ntela ya Polo bakaka na Yezaya 52:7 (NW) monikaka ya kyeleka. Na nima ya kuyula ngyufula, ‘Nki mutindu bantu lenda longa kana Nzambi me tinda bo ve?’ yandi yikaka nde: “Kaka mutindu yau kele ya kusonama: ‘Makulu ya kitoko mingi kele ya bayina kesamuna nsangu ya mbote ya bima ya mbote!’ ” Bamingi na kati na beto keyindulaka ve nde makulu na beto kele ya kitoko. Na yau, mvese yai kesongidila inki? Kima ya kenataka muntu na ntangu yandi kebasikaka na kwenda kusamuna na bankaka kele makulu. Ya kyeleka, makulu ya mutindu yai kefwanisaka muntu yandi mosi. Ye beto lenda ndima nde na bantu mingi yina kuwaka nsangu ya mbote na bantumwa mpi na balongoki yankaka ya Yezu Kristu ya mvu-nkama ya ntete, Bakristu yai ya ntete vandaka kitoko mpenza na meso na bau. (Bisalu 16:13-15) Kuluta dyaka yina, bau vandaka na mfunu mingi na meso ya Nzambi.
15, 16. (a) Inki mutindu Bakristu ya ntete monisaka nde bau vandaka mpenza binati-nsangu ya ngemba? (b) Inki lenda sadisa beto na kusala kisalu na beto mutindu Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kusalaka?
15 Balandi ya Yezu vandaka ti nsangu ya ngemba, ye bau pesaka yau na mpila ya mbote. Yezu pesaka balongoki na yandi bantuma yai: “Kana beno ke kota na konso nzo yina, beno tuba ntete na bantu ya nzo yina nde: ‘[“Ngemba kuvanda na nzo yai,” NW].’ Kana muntu ke zingaka na nzo yina kele [nduku ya ngemba], [ngemba] na beno kuvanda kaka mpidina. Kansi, kana yandi kele [nduku ya ngemba] ve, [ngemba] na beno kuvutuka na beno mosi.” (Luka 10:5, 6) Sha·lohmʹ, to “ngemba,” kele mutindu ya ntama ya kupesila mbote ya Bayuda. Kansi, bantuma ya Yezu songidilaka mambu mingi kuluta yai. Bonso “ba ambasadere ya kuyingaka Kristu,” balongoki na yandi ya kupakulama tumaka bantu nde: “Beno wisana dyaka ti Nzambi.” (2 Korinto 5:20, NW) Na kuwakana ti bantuma ya Yezu, bau tubilaka bantu mambu yina ketala Kimfumu ya Nzambi mpi inki yau lendaka kutendula sambu na bantu bonso bau. Bayina widikilaka kubakaka mambote; bayina buyaka nsangu buyaka mambote.
16 Bubu yai Bambangi ya Yehowa kesalaka kisalu na bau mutindu mosi. Nsangu ya mbote yina ya bau kenataka na bantu kele ya bau ve; yau kele ya Muntu yina kutindaka bau. Kisalu na bau kele ya kupesa yau. Kana bantu kundima yau, bau kekudibongisa sambu na kubaka balusakumunu ya kitoko. Kana bau kubuya yau, bau kebuya ngemba ti Yehowa Nzambi mpi Mwana na yandi, Yezu Kristu.—Luka 10:16.
Bantu ya Ngemba na Kati ya Inza ya Mavwanga
17. Ata ntangu beto kekutana ti bantu ya mbi, beto tamonisa inki kikalulu, ye sambu na inki?
17 Ata mvutu ya bantu kuvanda inki mutindu, yau kele mfunu nde bansadi ya Yehowa kutula na ntu nde bau kele binati-nsangu ya ngemba ya Nzambi. Bantu ya inza lenda kota na maswana mpi kuwa makasi na kuzengaka ndinga to na kufingaka bayina kepesa bau nganzi. Mbala yankaka bamosi na kati na beto salaka yau na bantangu ya meluta. Kansi, kana beto melwataka kimuntu ya mpa mpi kekotaka ve na mambu ya inza ntangu yai, beto talanda ve banzila na bau. (Efezo 4:23, 24, 31; Yakobo 1:19, 20) Nkatu kulanda mutindu bankaka kesalaka, beto tasadila ndongisila yai: “Beno tula ngolo mpenza na kuzinga na ngemba ti bantu yonso.”—Roma 12:18.
18. Inki mutindu beto fwete pesa mvutu kana bamfumu ya leta mewila beto makasi, ye sambu na inki?
18 Kisalu na beto lenda kunata beto bantangu yankaka na ntwala ya bamfumu ya leta. Na kumonisaka kiyeka na bau, bau lenda ‘kuyula beto’ na kutendula kikuma ya beto kesalaka bima yankaka to kikuma ya beto kebuyaka kusala mwa bisalu yankaka. Bau lenda zola kuzaba sambu na inki beto kesamunaka nsangu yina ya beto kepesaka—nsangu yina ketungululaka dibundu ya luvunu mpi yina ketubilaka nsuka ya ngidika ya bima. Luzitu na beto sambu na mbandu yina Kristu pesaka tapusa beto na kumonisa mawete ti luzitu ya mingi. (1 Piere 2:23; 3:15) Mbala mingi, bamfumu yai kevandaka na bupusi ya bamfumu ya mabundu to mbala yankaka ya bamfumu na bau mosi. Mvutu mosi ya mawete lenda kusadisa bau na kundima nde kisalu na beto kele ti kigonsa ve sambu na bau to sambu na bantu yonso. Mvutu ya mutindu yina kebutaka mpeve ya luzitu, ya kuwakana, ye ngemba na bayina kendimaka yau.—Tito 3:1, 2.
19. Na inki bisalu Bambangi ya Yehowa kekotaka ve ata inki mutindu?
19 Bambangi ya Yehowa mezabanaka na ntoto ya mvimba bonso bantu kekotaka ve na mubulu ya inza. Bau kekotaka ve na mavwanga ya inza na yina metala mpusu, lusambu, to politiki. (Yoane 17:14) Sambu Ndinga ya Nzambi kesonga beto na “kulemfuka na bamfumu ya leta,” beto tazola mpi ve ata fyoti kubaka ngindu ya kukota na bisalu ya kutula mubulu sambu na kubuya baluyalu ya politiki. (Roma 13:1) Bambangi ya Yehowa mebikaka kukota ve na muvuma mosi ya kele ti lukanu ya kubwisa luyalu. Sambu na minsiku ya Yehowa pesaka sambu na bansadi na yandi Bakristu, kukota na bau na kutyamuna menga to nku ya konso mpila yina lenda salama ve! Bakristu ya kyeleka ketubilaka ngemba kaka na munoko ve; bau kezingaka na kuwakana ti nsangu ya bau kesamunaka.
20. Na yina metala ngemba, inki Babilone ya Nene mesalaka?
20 Ya kuswaswana ti Bakristu ya kyeleka, mimonisi ya bimvuka ya mabundu ya Kikristu memonisaka ve nde bau kele binati-nsangu ya ngemba. Mabundu ya Babilone ya Nene—mabundu ya Kikristu nzila mosi ti mabundu ya Kikristu ve—melolulaka, mesimbaka, mpi mebakaka mpenza ntwala na kati ya bitumba ya makanda. Bau mepusaka bantu na kunyokula nkutu mpi na kufwa bansadi ya kwikama ya Yehowa. Yau yina, na yina metadila Babilone ya Nene, Kusonga 18:24 ketuba nde: “Babilone bakaka ndola sambu bo monaka na bwala yina menga ya baprofete ti ya bantu ya Nzambi, menga ya bantu yina yonso ya bo fwaka awa na nsi-ntoto.”
21. Inki bantu mingi ya ntima-masonga kesalaka ntangu bau kemonaka luswaswanu na kati ya ndyatilu ya bantu ya Yehowa ti ya bantu ya lusambu ya luvunu?
21 Ya kuswaswana ti mabundu ya Kikristu ti ndambu ya mebikala ya Babilone ya Nene, dibundu ya kyeleka kele ngolo ya mbote ya mvukisa. Na balandi na yandi ya kyeleka, Yezu Kristu tubaka nde: “Kana beno ke zolana beno na beno, bantu yonso ta zaba nde beno kele balonguki na mono.” (Yoane 13:35) Yai kele zola yina keluta bandilu ya insi, ya bimvuka ya bantu, ya mbongo, ti bampusu yina kekabula ntangu yai bantu yankaka yonso. Mafuku ya bantu ya ntoto ya mvimba ya mebakisaka mambu yai kele na kutuba na bansadi ya kupakulama ya Yehowa nde: “Beto ke zola kwenda ti beno sambu beto me wa nde Nzambi kele ti beno.”—Zakaria 8:23.
22. Inki mutindu beto ketadilaka kisalu ya kuta kimbangi yina fwete kusalama dyaka?
22 Bonso bantu ya Yehowa, beto kesepela mingi na mambu yina mesalamaka, kansi kisalu memana ntete ve. Na nima ya kumwanga nkuna mpi kukuna kilanga na yandi, nsadi ya bilanga kekwendaka ve kimakulu. Yandi kelandaka kisalu, mingimingi na luyantiku ya nsungi ya kubuka mbuma. Nsungi ya kubuka mbuma kelombaka ngolo ya kusimbama, ngolo ya mingi. Ebuna ntangu yai kibeni, kele ti kisalu ya nene ya kubuka bansambidi ya Nzambi ya kyeleka kuluta bilumbu ya ntwala. Yai kele ntangu ya kyese. (Yezaya 9:3) Ya kyeleka, beto kekutana na mbangika ti kubuyama. Bonso bantu, beto lenda vanda na kunwana sambu na kununga maladi ya ngolo, mambu ya mpasi na dibuta, to mpasi ya mbongo. Kansi, zola sambu na Yehowa kepusa beto na kuvibidila. Nsangu ya Nzambi mepesaka na beto kele kima ya bantu fwete kuwa. Yau kele nsangu ya ngemba. Ya kyeleka, yau kele nsangu ya Yezu yandi mosi samunaka—nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi.
Mvutu na Nge Kele Inki?
◻ Inki ndungisa Yezaya 52:7 vandaka na yau na zulu ya Izraele ya ntama?
◻ Inki mutindu Yezu pesaka nzikisa nde yandi vandaka kinati-nsangu ya ngemba ya kuluta nene?
◻ Inki mutindu ntumwa Polo kwedisaka Yezaya 52:7 ti kisalu yina Bakristu kesalaka?
◻ Kuvanda kinati-nsangu ya ngemba na bilumbu na beto kelomba inki?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 6]
Bonso Yezu, Bambangi ya Yehowa kele binati-nsangu ya ngemba ya Nzambi
[Bifwanisu ya kele na lutiti 7]
Bambangi ya Yehowa kebikalaka bantu ya ngemba mvutu ya bantu na nsangu ya Kimfumu kuvanda ya mbote to ya mbi