Sambu na Nki Kumonisa Ntonda?

 1. Inki mutindu muntu ya Samaria me monisila Yezu ntonda?

BANTU kumi kele na mpasi ya ngolo. Bo kele ti maladi ya lepre mpi bo kele ve ti kivuvu ya kubeluka. Kilumbu mosi, bo me mona Yezu, Longi ya Nene na ntama. Bo me wa nde Yezu ke belula maladi ya mitindu yonso mpi bo me tula kivuvu nde bo ta beluka. Yo yina, bo me tuba na ndinga ya ngolo nde: “Yezu, Longi, wila beto mawa!” Yandi me belula bo. Ntembe kele ve nde bo yonso me sepela mutindu yandi me belula bo. Muntu ya Samaria me sepela mpi me monisila Yezu ntonda.b Ntangu yandi me beluka, yandi me pesa Nzambi nkembo “na ndinga ya ngolo.”—Luka 17:12-19.

2-3. (a) Sambu na nki yo ke vandaka mpasi bantangu ya nkaka na kumonisa ntonda? (b) Inki beto ta tubila na disolo yai?

² Bonso muntu ya Samaria, beto ke zolaka kumonisa ntonda na bantu yina ke sadilaka beto mambu ya mbote. Kansi bantangu ya nkaka, beto ke vilaka kupesa matondo kana bantu me sadila beto mambu ya mbote.

³ Disolo ta tubila kikuma yina beto fwete monisa ntonda na bangogo mpi na bisalu ntangu bantu ke sadila beto mambu ya mbote. Beto ta tubila mpi bambandu ya bantu ya nkaka yina Biblia ke tubilaka, yina monisaka ntonda mpi bayina salaka yo ve. Diaka, beto ta tubila mitindu ya nkaka ya beto lenda monisa ntonda.

4-5. Sambu na nki beto fwete monisa ntonda?

⁴ Yehowa kele mbandu ya mbote na kumonisa ntonda. Mu mbandu, yandi ke sakumunaka bantu yina ke pesaka yandi kiese. (2 Sam. 22:21; Nk. 13:6; Mat. 10:40, 41) Biblia ke siamisa beto na ‘kulanda mbandu ya Nzambi, sambu beto kele bana yina yandi ke zolaka mingi.’ (Baef. 5:1) Kikuma ya kuluta mfunu ya beto ke monisaka ntonda kele sambu beto ke landaka mbandu ya Yehowa.

⁵ Beto tadila kikuma ya nkaka. Kumonisa ntonda kele bonso madia ya ntomo, yo ke pesaka diaka kiese mingi ntangu beto ke kabila bantu ya nkaka. Kana bantu me monisila beto ntonda, beto ke waka kiese. Ntangu beto mpi ke monisilaka bantu ya nkaka ntonda, beto ke pesaka bo kiese. Bantu yina beto ke pesa matondo sambu na diambu yina bo sadilaka beto, ke bakisaka nde bikesa na bo sadisaka beto mpi beto bakaka yo na mbalu mingi. Kinduku na beto ti bo ke kumaka ngolo kibeni.

 6. Inki kuwakana kele na kati ya bangogo ya ke monisa ntonda ti dimbuma ya bo me sala na wolo?

⁶ Kumonisa ntonda ke vandaka mfunu mingi. Biblia ke tuba nde: “Ngogo yina bo me tuba na ntangu ya mbote kele bonso bapome ya wolo na kati ya babolo ya arza.” (Bing. 25:11) Yindula mutindu dimbuma yina bo me sala na wolo mpi bo me tula na dilonga ya arza ke vandaka kitoko! Yindula fioti valere na yo! Nge ta wa nki mutindu kana bo pesa nge dikabu ya mutindu yai? Mutindu mosi, bangogo yina beto ke sadilaka sambu na kupesa bantu ya nkaka matondo ke vandaka mpi mfunu. Dimbuma yina bo me sala na wolo ke zingaka mingi. Mutindu mosi, bangogo yina beto ke sadilaka sambu na kupesa matondo lenda bikala na mabanza ya bantu luzingu na bo ya mvimba.

 7. Na kutadila Nkunga 27:4, nki mutindu Davidi mpi bansoniki ya nkaka ya bankunga monisaka ntonda na bo?

⁷ Bansadi mingi ya Nzambi ya ntangu ya ntama monisaka ntonda. Mu mbandu Davidi. (Tanga Nkunga 27:4.) Yandi vandaka kubaka lusambu ya bunkete na valere mingi mpi vandaka kumonisa yo na bikalulu na yandi. Yandi pesaka makabu mingi ya mbalu sambu na kutunga tempelo. Bantekolo ya Azafi monisaka ntonda ntangu bo sonikaka bankunga mpi bankunga ya kupesa Yehowa lukumu. Mu mbandu, bo yimbaka nkunga mosi sambu na kupesa Yehowa matondo mpi kumonisa kiese na bo sambu na ‘bisalu na yandi ya kuyituka.’ (Nk. 75:1) Ya kieleka, Davidi mpi bantekolo ya Azafi monisilaka Yehowa ntonda sambu na balusakumunu yonso yina Yehowa pesaka bo. Yindula mutindu nge lenda landa mbandu na bo.

8-9. Inki mutindu ntumwa Polo monisilaka bampangi ntonda, nki mambote bo bakaka?

⁸ Ntumwa Polo vandaka kumonisila bampangi ntonda, yandi monisaka yo na mambu yina yandi tubaka sambu na bo. Yandi vandaka kutonda mingi Nzambi na kisambu sambu na bo. Yandi monisaka ntonda na yandi na mikanda yina yandi vandaka kusonikila bo. Na Baroma 16:1-15, Polo tangaka bazina ya bampangi 27. Polo monisaka nde Prisila ti Akilasi “tulaka luzingu na bo na kigonsa sambu” na yandi. Polo tubaka nde Febe ‘nwaninaka bampangi mingi,’ mpi nwaninaka yandi. Yandi sikisaka bampangi yai ya yandi vandaka kuzola mingi sambu na kisalu na bo ya ngolo.—Bar. 16:1-15.

⁹ Polo zabaka nde bampangi yai vandaka bantu ya kukonda kukuka, kansi na mikanda na yandi, yandi tulaka dikebi na bikalulu na bo ya mbote. Yo kele pwelele nde bampangi bakaka kikesa ntangu bo vandaka kutanga mikanda ya Polo na mabundu. Ntembe kele ve nde kinduku na bo ti Polo kumaka ngolo. Keti nge ke monisaka ntonda mbala na mbala na mambu ya mbote yina bampangi ke tubaka to ke sadilaka nge?

10. Inki dilongi beto lenda baka mutindu Yezu monisilaka balongoki na yandi ntonda?

¹⁰ Na bansangu yina Yezu tindilaka mabundu ya Asie Mineure, yandi monisilaka balongoki na yandi ntonda sambu na kisalu yina bo salaka. Mu mbandu, ntangu yandi vandaka kutubila dibundu ya Tiatire, yandi yantikaka nde: “Mono me zaba bisalu na nge, zola na nge, lukwikilu na nge, kisalu na nge, mpi kukanga-ntima na nge, mpi nde bisalu na nge ya ntangu yai kele mingi kuluta yina nge salaka ntete.” (Kus. 2:19) Yezu sikisaka bo sambu na kisalu na bo ya mingi mpi sambu na bikuma yina vandaka kupusa bo na kusala mambu ya mbote. Ata Yezu pesaka bampangi ya nkaka ya dibundu ya Tiatire bandongisila, yandi yantikaka mpi sukisaka ti bangogo yina ke pesa kikesa. (Kus. 2:25-28) Yindula kiyeka yina Yezu kele na yo na mabundu yonso. Yo ke lombaka ve nde yandi pesa beto mersi sambu na kisalu yina beto ke sadila yandi. Ata mpidina, yandi ke sepelaka kumonisila beto ntonda. Yai kele kibeni mbandu mosi ya mbote sambu na bankuluntu!

11. Na kutadila Baebreo 12:16, nki mutindu Ezau vandaka kutadila mambu ya santu?

¹¹ Diambu ya mawa kele nde bantu ya nkaka yina Biblia ke tubila monisaka ve ntonda. Mu mbandu, Ezau yelaka na dibuta yina vandaka kuzola mpi kuwa Yehowa boma kansi yandi monisaka ve ntonda sambu na bima ya santu. (Tanga Baebreo 12:16.) Inki mutindu yandi monisaka ve ntonda? Ezau tekaka nswa na yandi ya mwana-ntete na leke na yandi Yakobi sambu na supu ya madesu. (Kuy. 25:30-34) Na nima, yandi waka mawa mingi na diambu yina yandi salaka. Yandi bakaka ve na mbalu kimvwama na yandi, yo yina yandi vandaka ve ti kikuma ya kubokuta ntangu yandi vidisaka nswa ya mwana-ntete.

12-13. Inki mutindu bantu ya Izraele monisaka ve ntonda mpi nki mambu kuminaka bo?

¹² Bantu ya Izraele vandaka ti bikuma mingi ya kumonisa ntonda. Yehowa basisaka bo na kimpika ntangu yandi pesaka bantu ya Ezipte Bandola Kumi. Na nima, Nzambi gulusaka bo na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki mpi yandi fwaka basoda ya Ezipte. Bantu ya Izraele monisaka ntonda ya mingi, yo yina bo yimbaka nkunga ya kununga sambu na kukumisa Yehowa. Keti bo landaka kumonisa ntonda?

¹³ Ntangu bantu ya Izraele vandaka kukutana ti bampasi, bo vandaka kuvila mambote yonso yina Yehowa sadilaka bo. Yo monisaka nde bo vandaka ve ti ntonda. (Nk. 106:7) Inki mutindu? “Kimvuka ya mvimba ya bantu ya Izraele yantikaka kubokutila Moize ti Aroni na ntoto-makanga.” Na kutuba ya mbote, bo vandaka kibeni kubokutila Yehowa. (Kub. 16:2, 8) Yehowa waka mpasi sambu na kikalulu na bo ya kukonda ntonda. Na nima yandi tubaka nde bo yonso ta fwa na ntoto ya zelo na zelo, katula kaka Yozue ti Kalebi. (Kut. 14:22-24; 26:65) Beto tadila mutindu beto lenda landa ve mbandu ya mbi ya bantu ya Izraele kansi beto landa bambandu ya mbote.

14-15. (a) Inki mutindu nkwelani lenda monisila nkwelani ya nkaka ntonda? (b) Inki mutindu bibuti lenda longa bana mutindu ya kumonisa ntonda?

¹⁴ Na dibuta. Dibuta ya mvimba ke bakaka mambote kana konso muntu ke monisa ntonda. Kana nkwelani ke monisila nkwelani na yandi ntonda, zola na bo ta kuma ngolo. Yo ta sadisa yandi na kulolula nkwelani ya nkaka kukonda mpasi. Bakala yina ke zolaka nkento na yandi ke sukaka ve kaka na kumona mambu ya mbote yina nkento ke tubaka mpi ke salaka kansi yandi ‘ke telamaka mpi ke kumisaka yandi.’ (Bing. 31:10, 28) Nkento ya mayele ke songaka bakala na yandi mambu ya mbote yina bakala ke salaka.

¹⁵ Bibuti, nki mutindu beno lenda longa bana na kumonisa ntonda? Beno vila ve nde bana ke landaka mbandu na beno. Yo yina, beno pesa bo mersi ntangu bo me sala mambu ya mbote mpidina beno ta pesa bo mbandu ya mbote. Diaka, beno longa bo na kumonisa ntonda ntangu bantu ya nkaka ke sadila bo mambu ya mbote. Beno sadisa bo na kubakisa nde bangogo na bo ya kumonisa ntonda fwete katuka kibeni na ntima mpidina yo ta sepedisa mingi bantu ya nkaka. Mu mbandu, Clary ke tuba nde: “Ntangu mama vandaka ti bamvula 32, papa yambula yandi ti bana tatu. Ntangu mono lungisaka bamvula 32, mono bakisaka mpasi yina mama waka ntangu yandi vandaka ti bamvula yai. Yo yina, mono songaka yandi nde mono ke tondaka yandi mingi sambu na bibansa yina yandi salaka sambu na kusansa beto. Na nima, mama songaka mono nde mambu yina mono tubilaka yandi pesaka yandi kiese mpi nde yandi ke yibukaka yo konso ntangu.”

16. Pesa mbandu ya ke monisa nde kumonisa ntonda lenda pesa bantu ya nkaka kikesa?

¹⁶ Na dibundu. Kana beto ke monisila bampangi ntonda, yo ta pesa bo kikesa. Mu mbandu, Jorge, nkuluntu mosi ya bamvula 28, belaka ngolo. Yandi kwendaka ve na balukutakanu ngonda ya mvimba. Ntangu yandi yantikaka kukwenda, yandi kukaka ve kusala masolo. Yandi ke tuba nde: “Mono kudiwaka mfunu ve mpi mono kukaka ve kulungisa mikumba na mono na dibundu sambu na maladi. Kansi, kilumbu mosi na lukutakanu, mpangi mosi songaka mono nde: ‘Mono ke pesa nge mersi mingi sambu nge kele mbandu ya mbote sambu na dibuta na mono. Beto ke sepelaka mingi ti badiskure yina nge salaka mwa bamvula me luta. Yo sadisaka beto na kuvanda ngolo na kimpeve.’ Mambu yai simbaka ntima na mono mpi mono dilaka. Yo vandaka kibeni bangogo yina mono vandaka na yo mfunu.”

17. Na kutadila Bakolosai 3:15, nki mutindu beto lenda monisila Yehowa ntonda sambu na mambu ya mbote ya yandi ke sadilaka beto?

¹⁷ Na Nzambi. Yehowa ke pesaka beto madia mingi ya kimpeve na nzila ya balukutakanu, ya mikanda mpi ya site Internet na beto. Keti nge me waka dezia diskure mosi, disolo mosi ya nge me tangaka to nge me talaka manaka mosi ya JW Télédiffusion mpi na nima nge tuba nde: “Mambu yai kele kibeni yina mono vandaka na yo mfunu!” Inki mutindu beto lenda monisila Yehowa ntonda? (Tanga Bakolosai 3:15.) Beto lenda monisila Yehowa ntonda ntangu beto ke samba yandi sambu na mambu ya mbote yina yandi ke sadilaka beto.—Yak. 1:17.

18. Inki mutindu beto lenda monisila Yehowa ntonda sambu na Nzo ya Kimfumu?

¹⁸ Beto ke monisilaka mpi Yehowa ntonda ntangu beto ke tulaka bunkete na Nzo ya Kimfumu. Beto ke tulaka bunkete mbala na mbala mpi ke taninaka yo. Diaka, bampangi yina ke talaka mambu ya bavideo mpi miziki ke sadilaka bisadilu yina mbote sambu yo beba ve. Kana beto ke tanina mbote Nzo ya Kimfumu, yo ta zinga mingi mpi yo ta lomba ve mambu mingi sambu na kuyidika yo. Kusala mutindu yina ta sadisa beto na kubumba mbongo sambu na kutunga mpi kuyidika Banzo ya Kimfumu ya nkaka na ntoto ya mvimba.

19. Inki dilongi nge me baka na diambu yina nkengi ya nziunga ti nkento na yandi kutanaka ti yo?

¹⁹ Na bampangi yina ke sala ngolo sambu na beto. Ntangu beto ke monisa ntonda na bampangi yina ke kutana ti bampasi, bangogo na beto lenda lembika bampasi na bo. Beto tadila diambu yina nkengi mosi ya nziunga ti nkento na yandi kutanaka ti yo. Na nima ya kusamuna kilumbu mosi ya madidi, bo vutukaka ya kulemba na nzo. Madidi vandaka mingi, nkento na yandi lwataka lele ya madidi sambu na kuladila. Na suka, yandi songaka bakala na yandi nde yandi ke kuka diaka ve kusala kisalu ya nziunga. Kaka kilumbu yina, mpangi nkento zwaka mukanda yina katukaka na Betele. Mukanda yango pesaka yandi kikesa ya kukanga-ntima na kisalu na yandi. Bampangi sonikilaka yandi nde bo ke bakisa mbote bampasi yina bo ke kutana ti yo ya kutambula konso mposo. Bakala na yandi tubaka nde mukanda yina pesaka nkento na yandi kikesa mpi yandi ke vandaka diaka ve ti ngindu ya kuyambula kisalu ya nziunga. Mbala mingi yandi muntu kumaka kupesa bakala na yandi kikesa ya kuyambula ve kisalu. Bo landaka kusala kisalu ya nziunga bamvula kiteso ya 40.

20. Inki beto fwete sala konso kilumbu mpi sambu na nki?

²⁰ Bika nde mambu yina beto ke tuba mpi ke sala konso kilumbu kumonisa nde beto kele bantu yina ke monisaka ntonda. Bisalu mpi bangogo na beto ya masonga lenda sadisa muntu ya nkaka na kununga bampasi yina yandi ke kutana ti yo, na ntoto yai ya bantu ke monisaka ve ntonda. Bangogo na beto ya kumonisa ntonda ta sadisa beto na kuta kinduku ya ngolo yina ta zinga kimakulu. Kima ya kuluta mfunu kele nde beto ta landa mbandu ya Tata na beto Yehowa, yina ke monisaka ntonda.