Kivuvu ya Kyeleka Sambu na Bafwa
NKENTO mosi ya bamvula 25 kusonikaka nde: “Na 1981 mama na mono ya lundi kufwaka na maladi ya kansere. Lufwa na yandi vandaka dyambu mosi ya mpasi sambu na mono ti mpangi na mono ya bakala ya beto sansamaka ti yandi. Mono
vandaka na bamvula 17, mpangi na mono ya bakala kuvandaka na bamvula 11. Mono kondaka yandi kibeni. Mpila mono longamaka nde yandi kele na zulu, ya kyeleka, mono zolaka kudifwa sambu na kwenda kuvanda ti yandi. Yandi vandaka nduku na mono ya ngolo.”
Yau kemonanaka mpenza nde yau kele kukonda ya masonga kana lufwa fwete kuvanda na kiyeka ya kukatula muntu ya nge kezolaka. Mpi ntangu yau kesalama, ngindu ya kukonda kusolula dyaka ti yandi, kuseka ti yandi, to kusimba dyaka muntu ya nge vandaka kuzola kekumaka mpasi na kukanga ntima. Mpasi yina kekatukaka kibeni ve ata bau metubila nge nde muntu ya nge kezolaka kele na zulu.
Kansi, Biblia kepesa kivuvu ya luswaswanu. Bonso beto monaka yau na ntwala, Masonuku kemonisa nde kubika fyoti, nge tamonana dyaka ti mvumbi yina nge vandaka kuzola mingi, yau tavanda ve na zulu ya mekondaka kuzabana kansi kaka awa na zulu ya ntoto na nkadilu ya ngemba, ya lunungu. Mpi na ntangu yina bantu tavanda na kivuvu ya kuyangalala na mavimpi ya kukuka, mpi bau tafwa dyaka ve. Bantu ya nkaka lenda kutuba nde: ‘Kansi yina kele kaka mpila ya kutuba, yau lenda kusalama ve!’
Inki tandimisa nge nde yau kele kivuvu ya kyeleka? Na kundima lusilu yango, nge tavanda na mfunu ya kundima nde muntu kepesa lusilu kele na luzolo ya mbote mpi yandi mekuka na kulungisa yau. Ebuna, nani yango kusilaka nde bafwa tazinga dyaka?
Na nsungi ya kindolu ya mvula 31 ya T.B., na kikesa yonso Yezu kusilaka nde: “Mutindu Tata . . . ketelemisaka bantu na lufwa, mutindu yina mpi Mwana na yandi ke pesa moyo na bayina yandi zola pesa yo. Beno yituka ve sambu na mambu yina; na ntangu ke kwisa, bantu yonso yina me fwaka kele na mazwamu, bo ta wa ndinga na yandi; ebuna bo ta basika na maziamu na bo.” (Yoane 5:21, 28, 29) Ya kyeleka, Yezu Kristu silaka nde mafuku ya bantu ya kefwa ntangu yai tazinga dyaka na ntoto yai mpi bau kele na kivuvu ya kubikala kimakulu na bankadilu ya ngemba mpi ya mbote. (Luka 23:43; Yoane 3:16; 17:3; fwanisa na Bankunga 37:29 ti Matayo 5:5.) Sambu Yezu muntu kupesaka lusilu yina, beto fwete kuvanda na kivuvu nde yandi kele na luzolo ya mbote ya kulungisa yau. Kansi keti yandi mekuka na kulungisa yau?
Bamvula zole kulungaka ve na nima ya kupesa lusilu yina, Yezu kumonisaka na kiyeka yonso nde yandi kele ti luzolo ya mbote mpi yandi mekuka na kufutumuna bafwa.
“Lazare, Kwisa Kubasika!”
Yau vandaka dyambu mosi ya mawa. Lazare vandaka ya kubela mingi. Bampangi na yandi ya bankento zole, Maria ti Marta, kutindaka ndinga na Yezu, yina kuvandaka na simu ya nkaka ya masa ya Yordani nde: “Mfumu, tala, muntu ya nge kezolaka kebela.” (Yoane 11:3, NW) Bau vandaka kuzaba nde Yezu vandaka kuzola Lazare. Keti Yezu zolaka ve kukwenda kutala nduku na yandi ya vandaka kubela? Kima ya ngyituka, na kisika ya kukwenda na Betani na mbala mosi, Yezu kubikalaka dyaka bilumbu zole kisika yandi vandaka.—Yoane 11:5, 6.
Lazare kufwaka mwa ntangu fyoti na nima ya nsangu yina ketadila maladi na yandi kutindamaka. Yezu zabaka ntangu Lazare kufwaka, mpi yandi vandaka na ngindu ya kusala kima mosi sambu na yau. Na ntangu Yezu kumaka na Betani, nduku na yandi ya luzolo vandaka mefwaka bilumbu iya meluta. (Yoane 11:17, 39) Keti Yezu lendaka kukuka na kufutumuna muntu ya mefwaka banda ntangu ya mutindu yina?
Na ntangu bau waka nde Yezu kekwisa, Marta, nkento ya kikesa, kwendaka ntinu na kukutana ti yandi. (Fwanisa na Luka 10:38-42.) Na kuwilaka yandi mawa sambu na mpasi na yandi, Yezu ndimisaka yandi nde: “Mpangi na nge tafutumuka.” Ntangu yandi monisaka lukwikilu na yandi na lufutumuku ya ntangu kekwisa, Yezu kutubilaka yandi pwelele nde: “Mono kele lufutumuku mpi luzingu. Yina takwikila na mono, ata yandi kufwa, yandi taguluka.”—Yoane 11:20-25.
Ntangu bau mekuma na mazyamu, Yezu pesaka nswa nde bau katula ditadi yina vandaka kufika munoko na yau. Ebuna, na nima ya kusamba na ndinga ya ngolo, yandi pesaka nswa nde: “Lazare, kwisa kubasika!”—Yoane 11:38-43.
Meso ya bantu yonso yina kuvandaka pana vandaka kutala na kati ya mazyamu. Ebuna, na nsi ya mudidi, kivudi ya muntu kubasikaka. Makulu na yandi ti maboko vandaka ya kukangisa na bitemba ya bilele, mpi luse na yandi vandaka ya kukangisa na lele. Yezu pesaka nswa nde: “Beno katula yandi [bitemba ya bilele, NW], bikisa yandi yantika kutambula.” Kitemba ya lele ya nsuka kubwaka na ntoto. Ya kyeleka, kuvandaka Lazare, muntu ya kufwaka kubanda bilumbu iya!—Yoane 11:44.
Keti ya Kyeleka Yau Salamaka?
Disolo ya lufutumuku ya Lazare memonisama na Evanzile ya Yoane nde yau kele dyambu ya kyeleka. Mambu ya metubama na bunda kele pwelele kibeni na mpila nde yau lenda ve kuvanda disapu. Kukonda kundima bukyeleka na yau kele mpenza kukonda kundima bimangu yonso ya Biblia, yika mpi lufutumuku ya yandi mosi Yezu. Mpi kubuya lufutumuku ya Yezu kele kubuya lukwikilu ya bukristu yonso.—1 Korinto 15:13-15.
Kana ya kyeleka nge kendimaka nde Nzambi kele, nge lenda kuvanda ti mpasi ve na kundima lufutumuku. Mu mbandu: Muntu lenda kutanga lukanu na yandi ya nsuka mpi mukanda ya kubikisa kimvwama na yandi sambu na kukotisa yau na kaseti video, na nima ya lufwa na yandi, bampangi na yandi ti banduku na yandi lenda kumona mpi kuwa yandi, ya kyeleka, mpila yandi tendulaka mutindu kimvwama na yandi fwete kukabisama. Bankama ya bamvula na ntwala, kima ya mutindu yina kuvandaka ve. Mpi sambu na bantu ya nkaka ya kezinga bubu yai na bisika ya ntamantama ya nza, mayele yina ya kukotisa ndinga na video bau kezabaka yau ve ata fyoti na mpila nde yau lenda kumonana bonso yau kele kimangu mosi ya nene. Kana bantu fwete kusadila mayele ya ndongilu ya Nzambi tulaka sambu na kusala dyaka kima mosi ya lenda kumonana mpi kuwakana, keti Ngangi lenda kukuka ve na kusala ya kuluta mpenza? Ebuna, keti yau kele ve mayele na kuyindula nde yina kugangaka luzingu mekuka na kuganga yau dyaka?
Kimangu ya kuvutula Lazare na luzingu kesadisa beto na kuyedisa lukwikilu na beto na Yezu ti na lufutumuku. (Yoane 11:41, 42; 12:9-11, 17-19) Na mpila ya kusyamisa ntima, yau kemonisa dyaka luzolo ya mbote mpi nsatu ya Yehowa ti mwana na yandi sambu na kufutumuna.
‘Nzambi Tavanda ti Nsatu ya Ngolo’
Mambu ya Yezu kusalaka sambu na lufwa ya Lazare kemonisa mawa ya Mwana ya Nzambi. Mawi na yandi ya mudindu na okazio yina kemonisa pwelele mpusa na yandi ya ngolo ya kufutumuna bafwa. Beto ketanga nde: “Maria kumaka na kisika yina ya Yezu vandaka; ntangu yandi monaka Yezu, yandi fukamaka na makulu na yandi, ebuna yandi tubaka nde: ‘Mfumu, kana nge vandaka awa mpangi na mono zolaka kufwa ve.’ Yezu monaka Maria ke dila, Bayuda yina kwisaka ti yandi bo mpi kedila. Mawa ti mpasi simbaka yandi na ntima. Ebuna yandi yufulaka bo nde: ‘Beno zikaka yandi wapi?’ Bo nde: ‘Mfumu, kwisa kutala.’ Yezu yantikaka na kudila. Ebuna Bayuda tubaka nde: ‘Tala mutindu yandi me zolaka yandi.’”—Yoane 11:32-36.
Ntima ya mawa ya Yezu kemonana awa na bantubilu tatu: “mawa kusimbaka yandi,” “mpasi kusimbaka yandi,” mpi “yandi yantikaka na kudila.” Bangogo ya ndinga ya kisina ya mesadilama sambu na kutubila dyambu yai ya kyeleka kemonisa nde Yezu tungisamaka mingi sambu na lufwa ya nduku na yandi Lazare mpi na kumona kudila ya mpangi ya Lazare ya nkento yau yina kufulusaka meso na yandi ti mansanga.a
Kima kebenda mpenza dikebi kele nde Yezu futumunaka ntete bantu zole. Mpi yandi vandaka kibeni ti ngindu ya kusala mutindu mosi sambu na Lazare. (Yoane 11:11, 23, 25) Kansi yandi “yantikaka kudila.” Ebuna kuvutula bantu na luzingu, kele kima mosi ya mpamba ve sambu na Yezu. Bumbote na yandi ti mawi na yandi ya mudindu bonso mutindu yau memonisama na okazio yai kemonisa pwelele nsatu na yandi ya ngolo ya kukatula mpasi yonso ya mekatuka na lufwa.
Bonso Yezu kele kifwanisu ya Yehowa Nzambi kibeni, beto ketula mpenza kivuvu na tata na beto ya zulu. (Baebreo 1:3) Sambu na yina metala luzolo ya mbote ya Yehowa ya kufutumuna, muntu ya lukwikilu Yobi tubaka nde: “Kana muntu ya lunungu kufwa, keti yandi lenda kuzinga dyaka? . . . Nge tabinga, mpi mono mosi tavutudila nge mvutu. Sambu na kisalu ya maboko na nge, nge tavanda na nsatu ya ngolo.” (Yobi 14:14, 15, NW) Awa ngogo ya ndinga ya kisina yina mebalulama na “nge tavanda na nsatu ya ngolo” kemonisa nsatu ya ngolo ya Nzambi kele na yau ti mpwisa. (Kuyantika 31:30; Bankunga 84:2) Yau kemonana nde Yehowa kele na nsatu ya ngolo ya kufutumuna swaluswalu.
Keti ya kyeleka beto fwete kukwikila lusilu ya lufutumuku? Ee, ntembe kele ve nde Yehowa ti mwana na yandi kele na luzolo ya mbote mpi bau mekuka na kulungisa yau. Mambu yai ketendula inki sambu na nge? Nge kele na kivuvu ya kuvukana dyaka ti mvumbi ya nge zolaka mingi kaka awa na zulu ya ntoto, kansi na bankadilu ya kuswaswana na yina kele bubu yai!
Yehowa Nzambi yina kuyantikaka dibuta ya bantu na masamba ya kitoko, mesilaka na kuvutula paladisu na zulu ya ntoto yai na nsi ya luyalu ya Kimfumu na yandi ya zulu na maboko ya Yezu Kristu yina kekembisama bubu yai. (Kuyantika 2:7-9; Matayo 6:10; Luka 23:42, 43) Na kati ya paladisu yina tavutulama, mabuta ya bantu tavanda ti kivuvu ya kuyangalala kimakulu ti luzingu, ya kukatulama na mawa ti maladi. (Kusonga 21:1-4; fwanisa na Yobi 33:25; Yezaya 35:5-7.) Kimbeni, kuponapona ya mpusu, bamvita ya makanda, mpi mpasi ya mbongo, yonso mpi tavila kimakulu. Yehowa Nzambi tafutumuna bafwa na nzila ya Yezu Kristu na kati ya ntoto ya kuyobisama.
Yai kele sesepi yai kivuvu ya mukristu ya nkento ya beto tubilaka na luyantiku ya kitini yai. Bamvula mingi na nima ya lufwa ya mama na yandi, Bambangi ya Yehowa sadisaka yandi na kulonguka mbotembote Biblia. Yandi keyibuka nde: “Na nima ya kulonguka kivuvu ya lufutumuku, mono dilaka. Mono vandaka na kyese mingi na kuzaba nde mono tamona dyaka mama na mono.”
Kana ntima na nge mpi kele na nzala ya kumona dyaka muntu ya nge vandaka kuzola mingi, Bambangi ya Yehowa tasadisa nge na kyese yonso na kulonguka inki mutindu nge lenda kukumisa kivuvu yai ya nge mosi mpenza.
[Noti na nsi ya lutiti]
a Ngogo ya Kigreki ya mebalulama awa na “mawa kusimbaka yandi” kekatuka na kisongi-dyambu (em·bri·maʹo·mai) yina ketendula nde kupusama na mpasi ya mingi, to ya ngolo. Ntendudi mosi ya Biblia kumonisaka nde: “Awa yau lenda kutendula kaka nde mawi ya mudindu kusimbaka Yezu na ntima na mpila nde yandi kuwaka mawa ya mingi mpenza.” Ntubilu ya mebalulama na “mpasi simbaka yandi” kekatuka na ngogo ya Kigreki (ta·rasʹso) yina ketendula kunikana. Na kutadila nsoniki ya diksionere mosi, yau ketendula “kutula yikiyiki na kati ya ntima,. . . kupesa mpasi ya mingi na ntima.” Ntubilu “yandi yantikaka kudila” kekatuka na kisongi-dyambu ya Kigreki (da·kryʹo), yina ketendula “kubasisa mansanga, kudila na nsi ya ntima.”
Bangyufula ya Ngindulula
Na ntangu nduku na yandi Lazare kufwaka inki mutindu Yezu kumonisaka nde yandi kele ti luzolo ya mbote mpi yandi mekuka na kufutumuna bantu?
Sambu na inki beto fwete kundima disolo ya Lazare yina ketadila lufutumuku nde yau kele mpenza ya kyeleka?
Inki mutindu disolo ya Yoane kapu 11 kemonisa nsatu ya ngolo ya Yezu ya kukatula kimakulu bampasi ya lufwa?
Inki kemonisa nde Yehowa Nzambi kele na nsatu ya ngolo ya kufutumuna nswalunswalu?
[Lupangu ya kele na lutiti 28]
Mikapu Ya Kesyamisaka
Mbala mingi, ntangu bau ketendulaka mutindu bau nungaka mawa na bau, bakristu ya kwikama kutubaka nde: “Bika mono songa nge mukapu ya mono kezolaka mingi.” Kana nge kele na mawa, mbala ya nkaka mwa mikapu yai tasadisa nge mpi.
“Bika . . . Tata ya kufuluka na nkenda mpi Nzambi ya nsyamisa yonso kubaka lukumu, yina ya kesyamisaka beto na bampasi na beto yonso.”—2 Korinto 1:3, 4, NW.
“Nge kekangula diboko na nge mpi kefulusa mpwisa ya bima yonso ya kezinga.”—Bankunga 145:16, NW.
“Yandi [Nzambi] metulaka kilumbu mosi yina yandi fwete kusambisa bantu yonso na zulu ya ntoto na lunungu na nzila ya muntu ya yandi meponaka, mpi yandi mepesaka kipiku na bantu yonso na mpila yandi mefutumunaka yandi na kati ya bafwa.”—Bisalu 17:31, NW.
“Mono—mono mosi kele Muntu yina kesyamisaka beno.”—Yezaya 51:12, NW.
“Bonso muntu yina mama na yandi mosi keyambulaka ve na kusyamisa yandi, kele mutindu yina mono tayambula ve na kusyamisa beno.”—Yezaya 66:13, NW.
“Yai kele nsyamisa na mono na mpasi na mono, kadi ndinga na nge mosi melundaka mono na luzingu. Mono yibukaka mutindu nge vandaka kusambisa makambu tuka na bantangu ya kukonda nsuka, o Yehowa, mpi mono ke kudisyamisa. Bika luzolo na nge ya mbote kusyamisa mono, kana nge mezola, na kutadila ndinga na nge na nsadi na nge.”—Bankunga 119:50, 52, 76, NW.
“Beno yituka ve sambu na mambu yina; na ntangu ke kwisa, bantu yonso yina me fwaka kele na maziamu bo ta wa ndinga na yandi; bo ta telema sambu na kubaka diaka moyo, bayina [kusalaka mambu ya mbote sambu na lufutumuku ya luzingu, NW].”—Yoane 5:28, 29.
[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]
Mawete ya mawi ya Yezu ntangu yandi kufutumunaka Lazare kemonisa nsatu na yandi ya ngolo ya kukatula kimakulu mpasi ya lufwa
[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]
Lufutumuku, yina kele na lufulu na nkudulu ya kimenga ya Yezu Kristu, tanata kyese na makanda yonso