KAPU 18
Mbongo ya Bisalu ya Kimfumu Ke Katukaka na Wapi?
1, 2. (a) Inki mvutu Mpangi Russell pesaka mfumu mosi yina zolaka kuzaba mutindu bo vandaka kutwadisa bisalu ya balongoki ya Biblia? (b) Inki beto ta tadila na kapu yai?
KILUMBU mosi, mfumu mosi ya Dibundu ya Misioni bingaka Mpangi Charles T. Russell sambu yandi zolaka kuzaba mutindu bo vandaka kutwadisa bisalu ya Balongoki ya Biblia.
Mpangi Russell tendulaka nde: “Beto ke salaka ve nsisani ata fioti.”
Mfumu yina yulaka yandi nde: “Ebuna mbongo ke katukaka na wapi?”
Mpangi Russell vutulaka nde: “Kana mu zabisa nge kieleka, nge ta kwikila ve. Ntangu bantu ke kwisaka na balukutakanu na beto, bo ke lutisaka ve kitunga na ntwala na bo sambu bo tula mbongo. Kansi, ntangu bo ke monaka badepanse yina beto ke salaka, bo ke tubaka nde: ‘Nzo yai ke diaka mbongo . . . Inki mutindu mu le pesa mwa ndambu ya mbongo?’”
Mfumu yina talaka Mpangi Russell, kansi yandi kwikilaka ve.
Mpangi Russell tubaka nde: “Mu ke songa nge kaka kieleka. Bo ke yulaka mono ngiufula yai, ‘Inki mutindu mu lenda pesa mwa ndambu ya mbongo sambu na kisalu yai?’ Kana Nzambi me sakumuna muntu na kuzwa mbongo, yandi ke zolaka kusadila yo sambu na Mfumu. Kansi kana yandi kele na yo ve, sambu na nki beto fwete pusa yandi na kupesa na kingolo-ngolo?”a
2 Ya kieleka, Mpangi Russell vandaka kutuba “kaka kieleka.” Tuka ntama, bansadi ya Nzambi ke pesaka makabu ya luzolo ya mbote sambu na kupesa lusadisu na lusambu ya kieleka. Na kapu yai, beto ta tadila mwa bambandu ya Masonuku mpi ya bilumbu na beto ya ke tadila diambu yai. Ntangu beto ke tadila kisika mbongo ya beto ke sadilaka bisalu ya Kimfumu ke katukaka, konso muntu fwete kudiyula nde, ‘Inki mutindu mono lenda pesa lusadisu na Kimfumu?’
“Konso Muntu Yina Me Ndima na Kupesa Yandi Mosi na Luzolo na Yandi, Yandi Ta Nata Makabu”
3, 4. (a) Na nki diambu Yehowa ke tudilaka bansadi na yandi ntima? (b) Inki mutindu bantu ya Izraele pesaka lusadisu na kisalu ya kutunga nzo-tenta?
3 Yehowa ke tudilaka bansadi na yandi ya kieleka ntima. Yandi me zaba nde kana bo me pesa bo dibaku, bo ta vanda na kiese ya kupesa makabu ya luzolo sambu na kumonisa zola na bo ya ngolo. Beto tadila bambandu zole ya mambu yina salamaka na Izraele.
4 Ntangu yandi basisaka bantu ya Izraele na Ezipte, Yehowa zabisaka bo na kutunga nzo-tenta ya lusambu. Yo lombaka mbongo mingi sambu na kutunga nzo-tenta yina mpi kusala bima yina vandaka na kati na yo. Yehowa songaka Moize na kupesa bantu dibaku ya kupesa lusadisu na kisalu yai, yandi tubaka nde: “Konso muntu yina me ndima na kupesa yandi mosi na luzolo na yandi, yandi ta nata makabu [sambu na Yehowa].” (Kub. 35:5) Bantu salaka inki, ata bo katukaka kumona mpasi ntama mingi ve “sambu na kisalu ya nku ya bo vandaka kupesa bo”? (Kub. 1:14) Bo pesaka lusadisu na ntima ya mvimba, mpi bo pesaka wolo, arza, ti bima ya nkaka ya mfunu na luzolo yonso; ziku bo bakaka bima yina na bantu ya Ezipte, bamfumu na bo ya ntama. (Kub. 12:35, 36) Bantu ya Izraele pesaka bima mingi kuluta yina bo vandaka na yo mfunu, yo yina bo songaka bo na kwisa “kunata diaka ve makabu.”—Kub. 36:4-7.
5. Bantu ya Izraele salaka inki ntangu Davidi pesaka bo dibaku ya kupesa makabu sambu na kutunga tempelo?
5 Bamvula kiteso ya 475 na nima, Davidi pesaka makabu yina yandi bakaka na bima na yandi mosi sambu na kutunga tempelo, kisika ya ntete ya lusambu ya kieleka na ntoto. Na nima, yandi pesaka mpi bampangi na yandi ya Izraele dibaku ya kupesa, yandi yulaka bo nde: “Nani muntu ya nkaka ke ndima na kupesa makabu na Mfumu Nzambi na luzolo na yandi mosi?” Bantu salaka inki? Bo pesaka “makabu na luzolo na bo mosi na Mfumu Nzambi.” (1 Bans. 29:3-9) Davidi zabaka kisika ya kieleka ya makabu yina katukaka, yo yina ntangu yandi sambaka Yehowa yandi tubaka nde: “Bima yonso ya beto me bakaka yo me katukaka na nge, ebuna bima ya beto me pesa beto me baka yo na nge.”—1 Bans. 29:14.
6. Sambu na nki mbongo kele mfunu sambu na kusala kisalu ya Kimfumu bubu yai, mpi nki bangiufula beto fwete kudiyula?
6 Yo vanda Moize to Davidi, ata muntu mosi ve pusaka bansadi ya Nzambi na kupesa. Kansi, bantu pesaka na luzolo na bo mosi. Ebuna bubu yai? Beto me zaba mbote nde mbongo kele mfunu sambu na kusala kisalu ya Kimfumu ya Nzambi. Yo ke lombaka mbongo mingi sambu na kubasisa mpi kukabula ba-Biblia ti mikanda yina ke tendulaka yo, kutunga mpi kutanina bisika ya balukutakanu ti babiro ya filiale, mpi kusadisa bampangi na beto yina ke kutana ti bampasi. Yo yina, beto fwete kudiyula nde: Mbongo yina ke katukaka na wapi? Keti bo fwete pusa balongoki ya Ntotila na ngolo sambu na kupesa?
“Yo Ta Lomba Ve Lusadisu ya Bantu”
7, 8. Sambu na nki bansadi ya Yehowa ke lombaka ve mbongo na bantu ya nkaka?
7 Mpangi Russell ti banduku na yandi ya kisalu buyaka kusadila mayele ya kubakila mbongo yina mabundu ya Kikristu vandaka kusadila. Na nimero ya zole ya Nzozulu ya Nkengi, na disolo yina vandaka ti ntu-diambu, “Keti Nge Ta Zola Kutanga ‘Nzozulu ya Nkengi ya Sioni’?” Mpangi Russell tubaka nde: “Beto ke kwikila nde ‘Nzozulu ya Nkengi ya Sioni’ ke basikaka na lusadisu ya YEHOWA, mpi kana yo kele mutindu yina, yo ta lomba ve ata fioti lusadisu ya bantu. Ntangu Muntu yina ke tubaka nde: ‘Arza ti wolo yonso ya nsi-ntoto kele ya mono,’ ta kuka diaka ve kupesa mbongo yina beto kele na yo mfunu, beto ta bakisa nde ntangu me lunga sambu beto yambula kubasisa mukanda yai.” (Agai 2:7-9) Bamvula kuluta 130 na nima, Nzozulu ya Nkengi ti organizasio yina ke basisaka yo ke landa kaka na kulungisa lukanu na yo!
8 Bansadi ya Yehowa ke lombaka ve mbongo. Bo ke lutisaka ve malonga sambu na kukongula mbongo to kutinda mikanda sambu na kulomba lusadisu. Bo ke salaka mpi ve bansaka ya mbongo sambu na kukuma ti mbongo mingi. Bo ke zitisaka mambu yina Nzozulu ya Nkengi tubaka bamvula mingi me luta: “Beto ke monaka yo mbi na kulomba mbongo sambu na kisalu ya Mfumu, mutindu mabundu mingi ke salaka yo . . . Sambu na beto, kusadila bamwaye yina sambu na kuzwa mbongo na zina ya Mfumu ke vwezaka yandi mpi yandi ke zolaka yo ve; yandi ke sakumunaka mpi ve bantu yina ke pesaka yo to kisalu yina bo ke sadilaka yo.”b
“Bika nde Konso Muntu Kusala Kaka Mutindu Yandi Me Kana na Ntima na Yandi”
9, 10. Tanga kikuma mosi yina ke pusaka beto na kupesa makabu ya luzolo ya mbote.
9 Bo fwete pusa ve bantu ya Kimfumu na kupesa na ngolo. Kansi, beto ke vandaka na kiese ya kusadila mbongo ti bima na beto ya nkaka sambu na kupesa lusadisu na bisalu ya Kimfumu. Sambu na nki beto ke pesaka na luzolo yonso? Beto tadila bikuma tatu.
10 Ya ntete, beto ke pesaka makabu ya luzolo ya mbote sambu beto ke zolaka Yehowa mpi ke zolaka kusala “mambu yina ke pesaka yandi kiese.” (1 Yoa. 3:22) Ya kieleka, Yehowa ke vandaka na kiese kana nsadi na yandi kupesa na ntima ya mvimba. Beto tadila mambu yina ntumwa Polo tubaka na yina me tala mutindu Mukristu fwete pesa. (Tanga 2 Bakorinto 9:7.) Mukristu ya kieleka ke pesaka ve ti bantima zole to na ngolo. Yandi ke pesaka kaka “mutindu yandi me kana na ntima na yandi.”c Disongidila, na nima ya kutadila mpusa mosi mpi mutindu yandi lenda lungisa yo. Yehowa ke zolaka muntu ya mutindu yai, sambu “Nzambi ke zolaka muntu yina ke pesaka na kiese.” Mbalula ya nkaka ke tuba nde: “Nzambi ke zolaka bantu yina ke zolaka kupesa.”
11. Inki ke pusaka beto na kupesa Yehowa dikabu ya kuluta mbote?
11 Ya zole, beto ke pesaka bima ya kinsuni sambu na kupesa Yehowa mersi mutindu yandi me sakumunaka beto. Beto tadila munsiku mosi ya kele na Nsiku ya Moize yina ke pusa beto na kuyindula. (Tanga Kulonga 16:16, 17.) Ntangu bantu ya Izraele vandaka kukwenda na bafeti tatu ya konso mvula, bakala yonso vandaka kupesa dikabu “mutindu Mfumu Nzambi” sakumunaka yandi. Yo yina, na ntwala ya kukwenda na feti, konso bakala vandaka kuyindula na ntima na yandi balusakumunu yina yandi bakaka, mpi kusola dikabu ya kuluta mbote yina yandi zolaka kunata. Mutindu mosi mpi, ntangu beto ke talaka mutindu yina Yehowa me sakumunaka beto, yo ke pusaka beto na kupesa yandi dikabu ya kuluta mbote. Dikabu na beto ya ntima ya mvimba ke tadila mpi bima na beto ya kinsuni; yo ke monisaka ntonda na beto sambu na balusakumunu yina Yehowa me pesaka beto.—2 Bak. 8:12-15.
12, 13. Inki mutindu makabu na beto ya luzolo ya mbote ke monisaka zola na beto sambu na Ntotila, mpi konso muntu ke pesaka ikwa?
12 Ya tatu, makabu na beto ya luzolo ya mbote ke monisaka zola na beto sambu na Ntotila Yezu Kristu. Inki mutindu? Tala mambu yina Yezu songaka balongoki na yandi na mpimpa ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto. (Tanga Yoane 14:23.) Yezu tubaka nde: “Kana muntu ke zolaka mono, yandi ta zitisa ndinga na mono.” “Ndinga” ya Yezu ke tadila mpi ntuma na yandi ya kusamuna nsangu ya mbote ya Kimfumu na ntoto ya mvimba. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Beto ke zitisaka “ndinga” yina ntangu beto ke salaka mambu yonso yina beto lenda sala, (mu mbandu kusadila ntangu, ngolo, ti bima na beto ya kinsuni) sambu kisalu ya kusamuna Kimfumu kukwenda na ntwala. Kana beto ke sala mpidina, beto ke monisa zola na beto na Ntotila yina kele Mesia.
13 Ya kieleka, bantu ya kwikama ya Kimfumu fwete pesa makabu ya luzolo ya mbote sambu na kumonisa nde bo ke pesaka lusadisu na Kimfumu na ntima na bo ya mvimba. Inki mutindu beto ke salaka yo? Yo kele lukanu ya konso muntu. Konso muntu ke pesaka kiteso yina yandi lenda kuka. Kansi, bampangi na beto mingi ya Bakristu kele ve ti bima mingi ya nsi-ntoto. (Mat. 19:23, 24; Yak. 2:5) Ata mpidina, bo fwete zaba nde na meso ya Yehowa ti ya Mwana na yandi, ata makabu ya fioti yina muntu me pesa na luzolo yonso, ke vandaka mfunu.—Mar. 12:41-44.
Inki Mutindu Beto Ke Bakaka Mbongo?
14. Na nsungi ya bamvula mingi, Bambangi ya Yehowa vandaka kulomba inki sambu na kupesa bantu mikanda?
14 Na nsungi ya bamvula mingi, Bambangi ya Yehowa vandaka kulomba makabu ntangu bo vandaka kukabula mikanda yina ke tendulaka Biblia. Makabu yina vandaka fioti kibeni na mpila nde ata bantu yina vandaka ti mbongo mingi ve vandaka kubaka mikanda. Kana muntu me ndima nsangu kansi yandi kele ve ti mbongo ya makabu, bansamuni vandaka kupesa yandi mukanda. Mpusa na bo ya ngolo vandaka ya kupesa mikanda na bantu ya masonga yina lenda tanga yo sambu yo sadisa bo.
15, 16. (a) Inki nsoba Nto-Kimvuka salaka na mutindu na beto ya kukabula mikanda yantika 1990? (b) Inki mutindu bantu ke pesaka makabu ya luzolo ya mbote? (Tala mpi lupangu “Makabu na Beto Ke Kwendaka na Wapi?”)
15 Na 1990, Nto-Kimvuka yantikaka kusoba mutindu beto ke kabulaka mikanda na beto. Yantika mvula yina, bo yantikaka kukabula mikanda yonso na nsadisa ya makabu ya luzolo ya mbote na États-Unis. Mukanda mosi ya bo sonikilaka mabundu yonso ya États-Unis tubaka nde: “Bo ta pesaka bansamuni mpi bantu yina ke sepelaka ti nsangu mikanda mpi bazulunalu kukonda kulomba to nkutu kutuba nde bo fwete pesa dikabu ya sikisiki na ntwala ya kubaka mikanda. . . . Konso muntu yina me zola kupesa makabu sambu na badepanse ya kisalu na beto ya kulonga bantu lenda sala yo, kansi yandi lenda baka mikanda ata yandi me pesa makabu to ve.” Ngidika yai monisaka pwelele nde beto ke salaka kisalu na beto na luzolo ya mbote mpi yo kele kisalu ya Nzambi; yo monisaka diaka pwelele nde “beto kele ve bantu yina ke tekaka ndinga ya Nzambi.” (2 Bak. 2:17) Na nima, bafiliale yonso ya ntoto ya mvimba kumaka kusadila ngidika yai.
16 Inki mutindu bantu ke pesaka makabu ya luzolo ya mbote? Na Banzo ya Kimfumu ya Bambangi ya Yehowa, bo ke tulaka bakesi ya makabu na mpila nde yo benda ve dikebi ya bantu. Bantu lenda tula makabu na bakesi yina to kutinda yo mbala mosi na kimvuka mosi ya me zabanaka na nsiku yina Bambangi ya Yehowa ke sadilaka. Konso mvula, disolo mosi ya Nzozulu ya Nkengi ke monisaka mutindu beto lenda pesa makabu yai ya luzolo ya mbote.
Inki Mutindu Beto Ke Sadilaka Mbongo?
17-19. Tendula mutindu beto ke sadilaka mbongo ya beto ke pesaka sambu na (a) kisalu yina ke salama na nsi-ntoto ya mvimba, (b) kisalu ya kutunga banzo ya kimfumu na ntoto ya mvimba, mpi (c) badepanse ya dibundu.
17 Kisalu yina ke salama na nsi-ntoto ya mvimba. Beto ke sadilaka mbongo yai sambu na kuvutula mbongo yina beto ke basisaka sambu na kusala kisalu ya kusamuna na ntoto ya mvimba. Badepanse yai ke tadila mbongo yina beto ke basisaka sambu na kubasisa mikanda yina beto ke kabulaka na ntoto ya mvimba, kutunga ti kuyidika Babetele, mpi kusala banzo-nkanda ya Bukristu. Beto ke sadilaka diaka mbongo yai sambu na kusadisa bamisionere, bankengi-ntambudi, mpi bapasudi-nzila ya nene. Beto ke sadilaka yo mpi sambu na kusadisa bampangi na beto Bakristu yina me kutana ti bampasi.d
18 Kisalu ya kutunga Banzo ya Kimfumu na ntoto ya mvimba. Beto ke sadilaka mbongo yai sambu mabundu yina kele ti mfunu ya kutunga to kuyidika Nzo ya Kimfumu kudefa yo kukonda luta. Kana mabundu kufuta mbongo ya bo defaka, beto ke defisaka yo diaka na mabundu ya nkaka.e
19 Badepanse ya dibundu. Beto ke sadilaka mbongo yai sambu na kutanina Nzo ya Kimfumu mpi kufuta mbongo yina dibundu defaka na biro ya filiale sambu na kutunga mpi kuyidika kisika ya balukutakanu. Bankuluntu lenda baka lukanu ya kutinda mbongo ya nkaka na biro ya filiale sambu kisalu yina ke salama na nsi-ntoto ya mvimba kukwenda na ntwala. Kana bo baka lukanu ya mutindu yai, bankuluntu fwete zabisa dibundu lukanu yina. Kana dibundu kundima, bo ta tinda mbongo yina na filiale. Konso ngonda, mpangi yina ke talaka konti ya dibundu ke yidikaka rapore ya mbongo yina bo ke tangaka na dibundu.
20. Inki mutindu nge lenda zitisa Yehowa ti ‘bima na nge ya mbote’?
20 Kana beto yindula mambu yonso yina kele mfunu sambu na kusala kisalu ya kusamuna mpi kukumisa bantu balongoki na ntoto ya mvimba, yo ke pusa beto na ‘kuzitisa Mfumu Nzambi na bima na beto ya mbote.’ (Bing. 3:9, 10) Bima na beto ya mbote ke tadila ngolo, mayele, ti kimpeve. Ya kieleka, beto ke zola kusadila bima yai sambu na kisalu ya Kimfumu. Kansi, beto vila ve nde bima na beto ya mbote ke tadila mpi bima na beto ya kinsuni. Beto baka lukanu ya kupesa bima yina beto lenda, mpi na ntangu yina beto lenda sala yo. Makabu na beto ya luzolo ya mbote ke pesaka Yehowa lukumu mpi ke monisaka nde beto ke pesaka lusadisu na Kimfumu ya Mesia.
a Nzozulu ya Nkengi ya Yuli 15, 1915 (Kingelesi), balutiti 218-219.
b Nzozulu ya Nkengi ya Augusti 1, 1899 (Kingelesi), lutiti 201.
c Muntu mosi ya mayele ke tuba nde ngogo ya Kigreki yina bo me balula nde “me kana” “ke pesa dibanza ya kuyidika na ntwala.” Yandi ke yika nde: “Ata kiese ya kupesa ke kwisaka yo mosi, yo ke mfunu na kuyilama na ntwala.”—1Bak. 16:2.