Wapi Beto Lenda Baka Kikesa ya Kyeleka?

“Nzambi yina kele Tata ya Mfumu na beto Yesu Kristo . . . yandi muntu [kepesaka beto kikesa, NW] na bampasi na beto ya mutindu na mutindu.”​—2 KORINTO 1:3, 4.

 1. Inki mambu lenda sala nde bantu kuvanda na mfunu ya kikesa mingi?

MALADI ya ngolo lenda pesa muntu ngindu nde imene yandi tabeluka dyaka ve. Kunikana ya ntoto, mipepe ya ngolo, mpi nzala lenda natila bantu kinsukami ya ngolo. Mvita lenda natila bantu ya dibuta yankaka lufwa, yo lenda bebisa banzo, to yo lenda pusa bantu yankaka na kuyambula bima na bo yonso. Kukonda lunungu lenda pusa muntu na kuyindula nde ata kisika mosi kele ve ya yandi lenda kwenda kubaka kikesa. Bantu ya kekutanaka na bampasi ya mutindu yina ya kekatulaka bo kivuvu kele na mfunu ya kikesa. Na wapi bo lenda zwa yo?

 2. Sambu na nki kikesa yina Yehowa kepesaka meswaswana mpenza na kikesa yina bantu kepesaka?

² Bantu ti baorganizasio mingi kesalaka ngolo sambu na kupesa bantu kikesa. Bantu kevandaka na ntonda kana bo ketubila bo na bangogo ya mbote. Kupesa bantu bima bonso bilele, madya ti kisika ya kulala kesadisaka bo na kulungisa bampusa na bo na nsungi mosi ya fyoti. Kansi Yehowa mpamba, yina kele Nzambi ya kyeleka, muntu lenda katula bampasi yonso mpi kupesa lusadisu yina kele mfunu sambu na kumanisa bampasi ya mutindu yina na mpila nde yo vutuka dyaka ve. Biblia ketuba mutindu yai sambu na yandi: ‘Beto pesa mersi na Nzambi yina kele Tata ya Mfumu na beto Yesu Kristo, yandi kele mpi Tata yina ke wilaka beto mawa. Kikesa na beto yonso ke katukaka na yandi. Yandi muntu kepesaka beto kikesa na bampasi na beto ya mutindu na mutindu na mpila nde beto mpi lenda pesa bantu ya nkaka kikesa na bampasi na bo ya mutindu na mutindu. Beto kepesaka bo kikesa na kikesa yina ya Nzambi pesaka beto.’ (2 Korinto 1:3, 4) Inki mutindu Yehowa kepesaka beto kikesa?

Beto Sosa Kuzaba Kikuma ya Bampasi

 3. Inki mutindu kikesa yina Nzambi kepesaka kesimbaka mpenza kikuma ya bampasi ya bantu?

³ Bantu yonso kukumaka ya kukonda kukuka sambu na disumu ya Adami, mpi kukonda kukuka yango mebasisaka bampasi mingi yina kenataka nsukansuka na lufwa. (Roma 5:12) Bampasi yango kekumaka dyaka ngolo sambu Satana Dyabulu kele “mfumu ya nsi-ntoto yai.” (Yoane 12:31; 1 Yoane 5:19) Yehowa kusukaka ve kaka na kumona mawa sambu na bampasi yina bantu kekutanaka na yo. Yandi tindaka Mwana na yandi mosi kaka ya kubutukaka na kudipesa bonso nkudulu sambu na kugulusa bantu, mpi Yandi monisaka beto nde, kana beto tula lukwikilu na Mwana na Yandi, beto lenda katuka na bampasi yina disumu ya Adami menatilaka beto. (Yoane 3:16; 1 Yoane 4:10) Nzambi kutubaka dyaka nde Yezu Kristu, yina Yandi kupesaka kiyeka yonso na zulu ti na ntoto, tafwa Satana ti ngidika ya bima na yandi yonso ya mbi.​—Matayo 28:18; 1 Yoane 3:8; Kusonga 6:2; 20:10.

 4. (a) Inki Yehowa mepesaka sambu na kusadisa beto na kutula ntima mingi na balusilu na yandi ya kemonisa nde mpasi tamana? (b) Inki mutindu Yehowa kesadisaka beto na kubakisa ntangu yina mpasi tamana?

⁴ Sambu na kusadisa beto na kutula dyaka ntima mingi na balusilu na yandi, Nzambi mepesaka bidimbu mingi ya kemonisa nde mambu yonso ya yandi ketubaka kesalamaka kaka. (Yozue 23:14) Yandi kotisaka na kati ya Biblia masolo ya mambu yina yandi salaka sambu na kugulusa bansadi na yandi na kati ya bampasi ya kuluta ngolo yina bantu lendaka kuyindula ve nde bo taguluka na yo. (Kubasika 14:4-31; 2 Bantotila 18:13–19:37) Ebuna na nzila ya Yezu Kristu, Yehowa kumonisaka nde kukatula bantu na “mpasi ya mutindu na mutindu,” to nkutu kufutumuna bafwa kuvandaka na kati ya lukanu na yandi. (Matayo 9:35; 11:3-6) Inki ntangu mambu yai yonso tasalama? Sambu na kubaka mvutu, Biblia ketendula mambu yina fwete salama na bilumbu ya nsuka ya ngidika yai ya ntama, yina kele na kuyala na ntwala nde zulu ya mpa ti ntoto ya mpa ya Nzambi kuyinga yo. Mambu ya Yezu kutubaka kewakana ti mambu yina ya beto ke na kuzinga ntangu yai.​—Matayo 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5.

Kikesa Sambu na Bantu Yina Ke na Mpasi

 5. Ntangu yandi pesaka kikesa na bantu ya Izraele ya ntama, na nki bima Yehowa kubendaka dikebi na bo?

⁵ Mambu yina Yehowa kusalaka sambu na bantu ya Izraele, kelongaka beto nde yandi pesaka bo kikesa na ntangu ya mpasi. Yandi yibusaka bo mutindu ya Nzambi yina yandi kele. Dyambu yai kusadisaka bo na kutula ntima mingi na balusilu na yandi. Yehowa kutindaka baprofete na yandi na kumonisa luswaswanu ya ngolo yina kele na kati na yandi, Nzambi ya kyeleka mpi ya moyo, ti banzambi ya biteki yina lendaka ve kudisadisa to kusadisa bantu yina vandaka kusambila bo. (Yezaya 41:10; 46:1; Yeremia 10:2-15) Ntangu yandi zabisaka Yezaya nde “Pesa kikesa, pesa bantu na mono kikesa,” (NW) Yehowa kupusaka profete na yandi na kusadila bambandu ti bantendula ya bisalu na Yandi ya lugangu sambu na kumonisa mbotembote bunene ya Yehowa yina kele Nzambi mosi kaka ya kyeleka.​—Yezaya 40:1-31.

 6. Inki bidimbu Yehowa kepesaka bantangu yankaka sambu na yina metala ntangu ya yandi tagulusa bantu?

⁶ Bantangu yankaka, Yehowa kupesaka kikesa na kumonisaka pwelele ntangu, ya penepene to yina kekwisa, ya yandi tagulusa bantu. Ntangu yandi monaka nde kubika fyoti yandi gulusa bantu na yandi na Ezipte, yandi zabisaka bantu ya Izraele nde: “Mono ke tinda kaka ndola yo yai mpamba na mfumu ti bantu ya Ezipte. Na nima, yandi ta pesa beno nzila na kwenda.” (Kubasika 11:1) Ntangu basoda ya bansi tatu kwendaka kunwanisa Yuda na bilumbu ya Ntotila Yozafati, Yehowa kusongaka bo nde Yandi takotila bo “mbasi.” (2 Bansangu 20:1-4, 14-17) Kansi sambu na yina metala kukatuka na bo na kimpika na Babilone, Yezaya kutubilaka yo kiteso ya bamvula 200 na ntwala, mpi bamvula nkama mosi na nima Yeremia kupesaka dyaka bantendula yankaka na ntwala nde ntangu ya kukatula bantu yango na kimpika kulunga. Bambikudulu yai kupesaka mpenza bansadi ya Nzambi kikesa na ntangu luguluku yango kukumaka penepene!​—Yezaya 44:26–45:3; Yeremia 25:11-14.

 7. Inki mambu Nzambi vandaka kukotisa mingi na balusilu ya kugulusa, mpi nki bupusi mambu yai kuvandaka na yo na zulu ya bantu ya Izraele ya kwikama?

⁷ Yo kele mfunu mingi na kuzaba nde balusilu yina kupesaka bantu ya Nzambi kikesa vandaka kutubila mbala mingi mambu yina metala Mesia. (Yezaya 53:1-12) Na ntangu mabuta yankaka yonso vandaka kubutuka, dyambu yai vandaka kupesa kivuvu na bantu ya kwikama ntangu bo vandaka kukutana ti bampasi mingi. Na Luka 2:25, beto ketanga nde: “Ebuna kuvandaka muntu mosi na Yerusalemi, zina na yandi Simeoni. Yandi vandaka muntu mosi ya mbote ti ya kinzambi. Yandi vandaka kuvingila ntangu Nzambi ta katula mawa ya bantu ya Israele [to, tapesa kikesa; disongidila, kukwisa ya Mesia]. Mpeve ya Nzambi vandaka na yandi.” Simeoni kuzabaka kivuvu ya metala Mesia yina kele na kati ya Masonuku, mpi kulungana ya lusilu yango kuvandaka mfunu mingi sambu na luzingu na yandi. Yandi bakisaka ve nki mutindu mambu yonso tasalama, mpi yandi mosi kuzingaka ve tii kuna ya luguluku yango tasalama mpenza, kansi yandi vandaka na kyese na kuzaba Muntu yina Nzambi mesadilaka na kuvanda “ngulusi.”​—Luka 2:30.

Kikesa Yina Kupesamaka na Nzila ya Kristu

 8. Lusadisu yina Yezu kupesaka kele nki mutindu kana nge fwanisa yo ti yina bantu vandaka kuyindula nde yandi tapesa bo?

⁸ Ntangu Yezu Kristu kulungisaka kisalu na yandi na zulu ya ntoto, yandi vandaka kupesa ve ntangu yonso lusadisu yina bantu vandaka kuyindula nde bo vandaka na yo mpenza mfunu. Bantu yankaka vandaka kukinga Mesia yina takatula bo na mpasi yina bo vandaka kumona na nsi ya luyalu ya Roma. Kansi Yezu kulongaka bo ve na kubendumukila bamfumu, yandi tubilaka bo nde: “Ya ntotila ya nene, beno pesa na ntotila ya nene.” (Matayo 22:21) Lukanu ya Nzambi kuvandaka ya kusala mambu mingi kuluta kukatula bantu na mpasi yina bo vandaka kumona na maboko ya luyalu mosi buna ya politiki. Bantu zolaka kutula Yezu ntotila, kansi yandi tubaka nde yandi ‘tapesa moyo na yandi bonso nkudulu ya kukatula bantu mingi na kimpika ya masumu.’ (Matayo 20:28; Yoane 6:15) Ntangu ya kukumisa yandi ntotila kulungaka ntete ve, mpi Yehowa muntu zolaka kupesa yandi kiyeka ya kuyala, kansi yo zolaka kukatuka ve na bantu yina bo vandaka kumonisa mpasi.

 9. (a) Inki nsangu ya kikesa Yezu kulongaka? (b) Inki mutindu Yezu kumonisaka mfunu ya nsangu yango na bampasi yina konso muntu vandaka kukutana na yo? (c) Kisalu ya Yezu kutulaka fondasio sambu na nki dyambu?

⁹ Kikesa yina Yezu kunatilaka bantu kuvandaka na “nsangu ya mbote ya kimfumu ya Nzambi.” Yezu kusamunaka nsangu yai na bisika yonso yina yandi vandaka kukwenda. (Luka 4:43) Yandi tubilaka mingi mfunu ya nsangu yai kuvandaka na yo na bampasi yina bantu vandaka kukutana na yo konso kilumbu na kumonisaka mambu yina ya yandi tasadila bantu na ntangu yandi takuma na Kimfumu na yandi ya Mesia. Yandi pesaka bambefo kikuma ya mpa ya kuzinga na mpila yandi kangulaka bo meso mpi yandi belulaka bababa (Matayo 12:22; Marko 10:51, 52), yandi belulaka bikata (Marko 2:3-12), yandi belulaka bampangi na yandi ya Izraele na bamaladi ya nzanzi (Luka 5:12, 13), mpi yandi belulaka bo na bamaladi ya ngolo. (Marko 5:25-29) Yandi katulaka mpenza mawa ya mabuta yina vandaka kudila na ntangu yandi futumunaka bana na bo na lufwa. (Luka 7:11-15; 8:49-56) Yandi monisaka ngolo na yandi ya kuyala mipepe ya ngolo mpi ya kudisa bantu mingi mpenza. (Marko 4:37-41; 8:2-9) Dyaka, Yezu kulongaka bo minsiku ya kuzingila yina lendaka kusadisa bo na kununga kuzinga ti bampasi mpi yina zolaka kupesa bantima kivuvu mingi ya kimfumu ya lunungu yina Mesia tatwadisa. Yo yina, ntangu Yezu kulungisaka kisalu na yandi, yandi sukaka kaka ve na kupesa kikesa na bantu yina vandaka kuwidikila yandi ti lukwikilu kansi yandi tulaka mpi fondasio sambu na kupesa bantu kikesa na nsungi mosi ya bamvula funda na bilumbu kekwisa.

10. Kimenga ya Yezu kekangula nzila na nki mambu?

¹⁰ Bamvula kutula 60 na nima ya ntangu yina Yezu kupesaka kimenga ya luzingu na yandi ya kimuntu mpi ya yandi futumukaka sambu na kuzinga na zulu, Nzambi kupesaka ntumwa Yoane mpeve ya kusonika nde: “Bana na mono, mono ke sonikila beno bamambu yai sambu beno kusala masumu ve. Kansi kana muntu me sala masumu, beto ke na muntu mosi ta bondila Tata Nzambi sambu na yandi. Muntu yango, zina na yandi Yesu Kristo; yandi kele muntu ya mbote na meso ya Nzambi. Yandi muntu me fwaka sambu na kukatula masumu na beto. Yo kele sambu na masumu na beto kaka ve, kansi sambu na masumu ya bantu yonso.” (1 Yoane 2:1, 2) Beto kebakaka kikesa mingi kibeni na mambote yina kimenga ya kukuka ya Yezu mepesaka beto. Beto mezaba nde beto lenda baka ndolula ya masumu na beto, kuvanda ti kansansa ya mbote, Nzambi lenda ndima beto, mpi beto lenda baka kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula.​—Yoane 14:6; Roma 6:23; Baebreo 9:24-28; 1 Piere 3:21.

Mpeve Santu Kele Nsadisi

11. Inki kima yankaka ya zolaka kupesa kikesa yina Yezu kusilaka na ntwala ya lufwa na yandi?

¹¹ Ntangu yandi vandaka ti bantumwa na yandi na nkokila ya nsuka na ntwala nde yandi kufwa lufwa ya mpasi, Yezu kutubilaka kima yankaka ya Tata na yandi ya zulu kuyidikaka sambu na kupesa bo kikesa. Yezu kutubaka nde: “Mono ta bondila Tata sambu yandi kupesa beno muntu ya nkaka na kusadisa beno [kupesa kikesa, na Kigreki pa·raʹkle·tos], sambu yandi ta vandaka ti beno ntangu yonso. Yandi kele Mpeve ya kieleka.” Yezu kundimisaka bo nde: “Muntu yina ta sadisaka beno kele Mpeve-Santu yina . . . [tayibusaka, NW] beno mambu yonso, yandi ta songaka mpi beno diaka mambu yai yonso ya mono me tubila beno.” (Yoane 14:16, 17, 26) Inki mutindu mpeve santu kunatilaka bo mpenza kikesa?

12. Inki mutindu mpeve santu yina zolaka kuyibusa balongoki ya Yezu mambu kusadisaka bo na kupesa bantu mingi kikesa?

¹² Bantumwa kulongukaka mambu mingi na Yezu. Ntembe kele ve nde bo vilanaka ve ata fyoti mambu ya bo longukaka, kansi keti bo zolaka mpenza kuyibuka mambu ya yandi vandaka kutuba? Keti bo zolaka kuvilana bantuma ya mfunu sambu na kimuntu na bo ya kukonda kukuka? Yezu kundimisaka bo nde mpeve santu ‘tayibusaka bo mambu yonso ya yandi tubilaka bo.’ Yo yina kusalaka nde bamvula nana na nima ya lufwa ya Yezu, Matayo kukaka kusonika Evanzile ya ntete, kisika yandi sonikaka Disolo na Zulu ya Ngumba yina kesimbaka ntima ya bantu, bingana na yandi mingi yina vandaka kutubila Kimfumu, mpi disolo na yandi ya ketendula na bunda kidimbu ya kuvanda na yandi. Kiteso ya bamvula 50 na nima, ntumwa Yoane kukaka kusonika disolo mosi ya kutudila ntima yina kutubilaka na bunda mambu yina metala bilumbu ya nsuka ya luzingu ya Yezu na ntoto. Yo kepesa kibeni kikesa na kumona nde masolo yai ya kupemama bo mebumbaka yo tii bubu yai sambu na beto!

13. Inki mutindu mpeve santu kusalaka bonso longi sambu na Bakristu ya ntete?

¹³ Mpeve santu kusalaka mambu mingi kuluta kuyibusa bo malongi. Yo longaka balongoki mpi yo twadisaka bo na kubakisa mbotembote lukanu ya Nzambi. Ntangu Yezu kuvandaka ti balongoki na yandi, yandi zabisaka bo mambu yina bo bakisaka mbote ve na ntangu yina. Kansi, na lusadisu ya mpeve santu, Yoane, Piere, Yakobo, Yude, ti Polo kusonikaka bantendula ya mambu yankaka yina fwete lungana na lukanu ya Nzambi. Mpidina mpeve santu kuvandaka bonso longi, yina vandaka kundimisa balongoki nde Nzambi vandaka kutwadisa bo.

14. Na nki mitindu mpeve santu kusadisaka bantu ya Yehowa?

¹⁴ Makabu ya mpeve santu ya kusala mambu ya kuyituka kusadisaka mpi balongoki na kubakisa nde Nzambi kukatulaka mpeve na yandi na Izraele ya kinsuni mpi yandi pesaka yo na dibundu ya Bukristu. (Baebreo 2:4) Mbuma ya mpeve yango yina vandaka kumonana na luzingu ya bantu vandaka mpi kima mosi ya mfunu ya kuzabila bantu yina kuvandaka mpenza balongoki ya Yezu. (Yoane 13:35; Galatia 5:22-24) Ebuna mpeve kusyamisaka bantu ya dibundu yango na kuvanda bambangi ya kikesa mpi ya kukonda boma.​—Bisalu 4:31.

Bo Bakaka Lusadisu Ntangu Bo Vandaka na Mpasi ya Ngolo

15. (a) Inki bampasi Bakristu ya ntangu ya ntama ti ya bubu yai mekutanaka na yo? (b) Sambu na nki bantu yina kepesaka bankaka kikesa kevandaka bantangu yankaka ti mfunu nde bo pesa bo mpi kikesa?

¹⁵ Bantu yonso yina mekudipesaka na Yehowa mpi yina kele ya kwikama na yandi kekutanaka ti bampasi ya mutindu mosi to yankaka. (2 Timoteo 3:12) Kansi, Bakristu mingi mekutanaka ti bampasi ya kuluta ngolo. Na bilumbu na beto, bo menyokulaka bamingi mpi bo melosaka bo na bakan ya konsatrasio, na baboloko, mpi bo mepesaka bo mpasi ya kuluta ngolo na bakan. Baguvernema mekumaka kunyokula bo ngolo to mpi bo kebikilaka babandi kimpwanza ya kusala Bakristu nku kukonda kupesa bo ndola. Dyaka, Bakristu mekutanaka ti bamaladi ya ngolo to bampasi ya kuluta ngolo na kati ya mabuta. Mukristu ya kuyela mpi lenda kuma na basusi mingi kana yandi kesadisa Bakristu mingi yina kenwana ti bampasi. Kana yo mesalama mutindu yina, muntu yina kepesa kikesa lenda vanda mpi na mfunu ya lusadisu.

16. Ntangu Davidi kuvandaka na mpasi ya ngolo nki mutindu yandi bakaka lusadisu?

¹⁶ Ntangu Ntotila Saule vandaka kulanda Davidi sambu na kufwa yandi, Davidi kusosaka lusadisu na Nzambi yina kuvandaka Nsadisi na yandi. Yandi bondilaka Nzambi nde: “Nzambi, wa bisambu na mono, wila mono! . . . Na nsi ya mapapu na nge nge tanina mono.” (Nkunga 54:4, 6; 57:2) Keti Davidi kubakaka lusadisu? Ee. Na nsungi yina, Yehowa kusadilaka profete Gadi ti nganga-Nzambi Abiatare sambu na kupesa lutwadisu na Davidi, mpi yandi sadilaka Yonatani mwana ya Saule sambu na kupesa Davidi kikesa. (1 Samuele 22:1, 5; 23:9-13, 16-18) Yehowa kupesaka mpi nzila nde bantu ya Filistia kukota na ntoto na yandi sambu Saule kutudila bo dikebi na mpila nde yandi kulanda dyaka ve Davidi.​—1 Samuele 23:27, 28.

17. Na ntangu yandi vandaka na mpasi ya ngolo, na wapi Yezu kusosaka lusadisu?

¹⁷ Yezu Kristu yandi mosi mpi kukutanaka ti bampasi ntangu nsuka ya luzingu na yandi na ntoto kukumaka penepene. Yandi zabaka mbotembote nde kikalulu na yandi lendaka kuvanda na bupusi na zulu ya zina ya Tata na yandi ya zulu mpi yandi zabaka mambote yina yo zolaka kunatila bantu yonso na bilumbu kekwisa. Yandi sambaka na masonga yonso, nkutu ti “boma.” Nzambi kusalaka yonso sambu Yezu kubaka lusadisu yina yandi vandaka na yo mfunu na ntangu yina.​—Luka 22:41-44.

18. Inki kikesa Nzambi kupesaka Bakristu ya ntete yina vandaka kunyokwama mingi?

¹⁸ Na nima ya kusalama ya dibundu na mvu-nkama ya ntete, bantu kunyokulaka Bakristu mingi kibeni na mpila nde bo yonso, katula kaka bantumwa, kutinaka Yeruzalemi mpi bo panzanaka. Bo vandaka kubasisa na ngolo babakala ti bankento na banzo na bo. Inki kikesa Nzambi kupesaka bo? Ndinga na yandi kundimisaka bo nde bo vandaka ti “kimvwama ya kuluta mbote yina ke zingaka mvula na mvula,” kimvwama ya kyeleka ya bo tabaka na zulu ti Kristu. (Baebreo 10:34; Efezo 1:18-20) Ntangu bo landaka na kulonga, bo monaka bidimbu ya kundimisaka bo nde mpeve ya Nzambi kuvandaka ti bo, mpi mambu ya bo kutanaka na yo kupesaka bo dyaka kikuma yankaka ya kuvanda na kyese.​—Matayo 5:11, 12; Bisalu 8:1-40.

19. Ata Polo kumonaka mpasi ya kuluta ngolo, inki mutindu yandi kudiwaka sambu na yina metala kikesa ya Nzambi kepesaka?

¹⁹ Nsukansuka, bantu kumaka kunyokula mpi Saule (Polo), yina vandaka kunyokula Bakristu na nku, sambu yandi mpi kukumaka Mukristu. Na kisanga ya Shipre, kuvandaka ti ndoki mosi yina sosaka kusadila mayele ya mbi ti luvunu sambu na kubebisa kisalu ya Polo. Na Galatia, bantu kulosilaka Polo matadi mpi bo bikisaka yandi na nganda ya bwala sambu bo yindulaka nde yandi mefwa. (Bisalu 13:8-10; 14:19) Na Masedonia bo bulaka yandi bafimbu. (Bisalu 16:22, 23) Na nima ya kunyokwama na maboko ya bantu ya nku ya Efezo, yandi sonikaka nde: “Beto monaka mpasi ya kuluta kiteso; yo yina, beto vandaka na ngindu diaka ve nde beto lenda zinga. Na mabanza na beto, beto monaka nde beto fweti fwa kaka na mpasi.” (2 Korinto 1:8, 9) Kansi kaka na mukanda yina mosi, Polo kusonikaka bangogo ya kupesa kikesa yina kele na verse ya ke na paragrafe ya 2 ya disolo yai.​—2 Korinto 1:3, 4.

20. Inki beto tatadila na disolo yina kelanda?

²⁰ Inki mutindu nge lenda pesa bantu yankaka kikesa ya mutindu yai? Na bilumbu na beto, bantu mingi kele na mfunu na yo ntangu bo kevandaka na mawa mbala yankaka sambu kisumbula mebwila bantu mingi to sambu na bampasi yina bo mosi mpamba mekutana na yo. Na disolo yina kelanda, beto tatadila mutindu ya kupesa kikesa na bantu ya mutindu yina.

Keti Nge Keyibuka?

• Sambu na nki kikesa ya Nzambi kepesaka kele mfunu mingi?

• Inki kikesa Nzambi kepesaka na nzila ya Kristu?

• Inki mutindu mpeve santu kumonisaka nde yo vandaka nsadisi?

• Pesa bambandu yina kemonisa kikesa yina Nzambi kupesaka ntangu bansadi na yandi kuvandaka na mpasi ya kuluta kiteso.

[Bifwanisu ya kele na lutiti 23]

Biblia kemonisa nde Yehowa kupesaka bantu na yandi kikesa na mpila yandi katulaka bo na kimpika

[Bifwanisu ya kele na lutiti 24]

Yezu kupesaka kikesa na kulonga, na kubelula bantu, mpi na kufutumuna bafwa

[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]

Yezu kubakaka lusadisu yina kukatukaka na zulu