Mutindu ya Kuvanda na Dibanza ya Bukatikati Sambu na Kisalu

NA INZA ya bubu yai bupusi kele mingi sambu na bazandu ya mumbongo yina kele bisika yonso, kumekana ya nku yina kesalamaka, mpi bakompani ya kebasisaka bima mingi ya mpa, bantu mingi kezolaka dyaka ve kukwenda na kisalu konso kilumbu. Kansi, beto fwete sepelaka na kisalu na beto. Sambu na inki? Sambu Nzambi kusalaka beto na kifwani na yandi, mpi Nzambi kesepelaka na kisalu na yandi. Mu mbandu, ntangu yandi talaka bima ya yandi salaka na nsuka ya “bilumbu” sambanu ya kuganga, to ya bansungi ya ntangu ya nda, Kuyantika 1:31 ketuba nde “Nzambi monaka nde mambu yonso ya yandi salaka yo kele mbote mpenza.”

Ntembe kele ve nde kikuma ya ntete ya bo kebingilaka Yehowa nde ‘Nzambi ya kyese’ kele sambu yandi kezolaka kisalu. (1 Timoteo 1:11) Ebuna, keti yo kemonana ve pwelele nde kana beto kelemba ve na kulanda mbandu na yandi, beto takuma na kyese mingi? Sambu na dyambu yai, Ntotila Salomo ya Izraele ya ntama, yina kuvandaka mutungi ya nene mpi yina zabaka mpenza kuyidika mambu kusonikaka nde: “Muntu [fwete, NW] kudia ti kunwa ti kumona kiese sambu na bima ya yandi me zwa na kisalu na yandi, yo kele matabisi ya Nzambi.”​—Longi 3:13.

Yo lenda vanda mpasi na kuvanda na dibanza ya bukatikati mpi ya mbote sambu na kisalu na bisika yina bisalu ya bubu yai kesobaka nswalu-nswalu. Kansi, Yehowa Nzambi kesakumunaka bayina kelandaka lutwadisu na yandi ya zola. (Nkunga 119:99, 100) Bapatro kebakaka bantu ya mutindu yai na valere, bo ketulaka bo ntima, mpi bo kekatulaka bo ve mingi na kisalu. Bantu yango kelongukaka mpi na kutadila luzingu mpi kisalu na bo ti mabanza ya kuzwa kaka bima ya kinsuni ve, kansi mpi ti mabanza ya kimpeve. Dibanza ya mutindu yai kesadisaka bo na kubaka badesizio ya mbote na luzingu mpi na kubakisa nde kyese ti lutaninu na bo kekatukaka ve na kisalu na bo to na kuzwa kisalu ya muntu lenda tudila ve ntima. (Matayo 6:31-33; 1 Korinto 2:14, 15) Yo kesadisaka bo na kuvanda na bikalulu ya kisalu ya bukatikati mpenza.

Vanda na Bikalulu ya Kisalu ya Kesepedisaka Nzambi

Bantu mingi mekumaka bampika ya kisalu, bo mekumaka kutula kisalu na bo na kisika ya ntete. Bankaka kevandaka ntima zuluzulu nde kilumbu kumana nswalu sambu bo katuka na kisalu mpi bo vutuka na banzo na bo. Inki kele dibanza ya bukatikati? Biblia ketuba nde: “Kuluta mbote na diboko mosi nge zwa ndambu ya mambote na ngemba yonso, kansi mbote ve na kufulusa maboko yonso zole na kisalu mingi ya mpamba; yonso kele kaka mupepe.” (Longi 4:6) Ya kyeleka, kusala kisalu ya kuluta ngolo to na bantangu ya kuluta mingi, kenataka bampasi na kisika ya kunata mambote, yo “kele kaka mupepe” mpamba. Sambu na nki yo kele mutindu yina? Sambu beto lenda bebisa mambu ya mfunu mpenza ya kepesaka beto kyese ya kuluta mingi: bangwisana na beto ti dibuta mpi ti banduku na beto, kimpeve na beto, mavimpi na beto, to nkutu nda ya luzingu na beto. (1 Timoteo 6:9, 10) Dibanza ya bukatikati kelombaka nde beto vanda na kyese na ndambu ya bima ya kinsuni mpi mwa ngemba yina beto kevandaka na yo, na kisika ya kunata kilo ya kuluta mingi ya kisalu yina kenataka mpasi ti basusi.

Ata Biblia kesyamisaka na kuvanda na dibanza ya bukatikati ya mutindu yina, yo kendimaka ve bumolo. (Bingana 20:4) Bumolo kekatulaka beto luzitu malembemalembe mpi yo kekatulaka dyaka luzitu yina bankaka kevandaka na yo sambu na beto. Kima ya kuluta mbi kele nde yo lenda bebisa kinduku na beto ti Nzambi. Biblia ketuba pwelele nde muntu yina kebuya kusala mefwana ve na kudya bima ya bankaka memonina mpasi. (2 Tesalonika 3:10) Kansi, yandi fwete soba bikalulu na yandi mpi kusala kisalu ya ngolo sambu na kuzwa na lukumu yonso bima ya kudisansila yandi mosi mpi ya kusansila bantu na yandi. Na nsadisa ya kisalu ya ngolo, yandi lenda zwa mwaye ya kusadisa nkutu bayina kele mpenza na mpasi mutindu Ndinga ya Nzambi kesyamisaka.​—Bingana 21:25, 26; Efezo 4:28.

Bo Melongaka Bo na Kuzola Kisalu Banda na Bumwana

Bikalulu ya mbote ya kisalu kekwisaka ve na kintulumukina; bo kelongukaka yo na bumwana. Yo yina, Biblia kesyamisa bibuti nde: “Longa mwana mutindu yandi fweti zinga, ebuna ntangu yandi me kuma mbuta yandi ta vila yo ve.” (Bingana 22:6) Katula mbandu ya mbote ya bo fwete pesa sambu na kumonisa nde bo mosi kesalaka mingi, bibuti ya mayele keyantikaka na kulonga bana na bo ya fyoti kisalu na kupesaka bo bisalu ya nzo yina mefwana na bamvula na bo. Ata bana lenda sepela ve na kusala bisalu yankaka, bo tabakisa bo mosi na nima nde bo kele na valere na dibuta, mingimingi kana Mama ti Tata kesikisa bo sambu na kisalu ya mbote ya bo mesala. Kansi yo kele mawa mingi na kumona nde bibuti mingi kesadilaka bana na bo mambu yonso, mbala yankaka kima ya ketindaka bo na kusala mutindu yina kele bumbote mosi ya mefwana ve. Yo kele mbote nde bibuti ya mutindu yina kuyindula mambu yina kele na Bingana 29:21, ya ketuba nde: “Mpika [to mwana] ya bo ke sansa mbote-mbote katuka kileki na yandi, kilumbu kele yandi [tapesaka mersi ve, NW].”

Bibuti yina mezaba mikumba na bo ketulaka dyaka dikebi mingi na nzo-nkanda ya bana na bo, bo kesyamisaka bana na bo na kulonguka mpi na kusala ngolo ntangu bo kele ntete na nzo-nkanda. Yo tasadisa bo mingi na nima ntangu bo tasalaka kisalu ya tafutaka bo mbongo.

Vanda Mayele Ntangu Nge Kepona Kisalu

Ata Biblia ketubila beto ve mutindu ya kisalu ya beto fwete sala, yo kepesa beto bandongisila ya mbote sambu kuyela na beto ya kimpeve, kisalu na beto ya Nzambi, mpi mikumba na beto yankaka ya mfunu kubeba ve. Mu mbandu, ntumwa Polo kusonikaka nde: “Ntangu me bika diaka mingi ve. Ebuna, . . . bika nde . . . bayina ke sadilaka mambu ya nsi-ntoto bo kuvanda bonso bantu ke sadilaka yo mpenza ve. Sambu nsi-ntoto, mutindu yo kele ntangu yai, yo ta zinga diaka mingi ve.” (1 Korinto 7:29-31) Ata kima mosi ve kebikalaka kaka mutindu mosi to kesobaka ve na ngidika ya bima yai. Kupesa yo ntangu mpi ngolo na beto yonso, kele bonso kubumba kimvwama ya luzingu na beto ya mvimba na nzo mosi ya bo metunga na kisika mosi ya kefulukaka masa. Yo kele kukonda mayele mpenza!

Bambalula yankaka ya Biblia kebalulaka bangogo ‘kusadilaka yo mpenza ve’ nde “kudipesa na yo ve nge ya mvimba” mpi “kusadila yo yonso ve.” (The Jerusalem Bible; Luwawanu yampa) Bantu ya mayele kevilaka ve ata fyoti nde ntangu “me bika diaka mingi ve” sambu na ngidika ya inza yai, mpi nde “kudipesa nge ya mvimba” to “kusadila yo yonso,” tanata kaka kyadi mpi mawa.​—1 Yoane 2:15-17.

‘Nzambi Tabikisa Nge Ve Ata Fyoti’

Yehowa mezaba bampusa na beto kuluta nkutu beto mosi. Yandi mezaba mpi kisika ya beto mekuma na kulungana ya lukanu na yandi. Yo yina, yandi keyibusa beto nde: “Na luzingu na beno, beno lenda pesa ntima na beno na mbongo ve; kansi beno fweti vanda na kiese na bima yina ya beno ke na yo ntete, sambu Nzambi yandi mosi me tubaka nde: ‘Mono ta bikisa nge ve ata fioti.’” (Baebreo 13:5) Bangogo yai kepesa kikesa mpenza! Sambu yandi vandaka kulanda mbandu ya Nzambi na yina metala kudibanza na zola yonso sambu na bantu na yandi, Yezu kusadilaka kitini ya nene ya Disolo na yandi ya Zulu ya Ngumba yina mezabanaka sambu na kulonga balongoki na yandi dibanza ya mbote ya bo fwete vanda na yo na ntwala ya kisalu mpi ya bima ya kinsuni.​—Matayo 6:19-33.

Bambangi ya Yehowa kesalaka ngolo sambu na kulanda malongi yina. Mu mbandu, ntangu patro mosi kulombaka Mbangi mosi, ya vandaka kusala kisalu ya kuran, na kusala mbala na mbala bantangu ya ngika, mbangi yango kubuyaka. Sambu na inki? Sambu yandi kuzolaka ve nde kisalu na yandi ya kinsuni kubebisa ntangu ya yandi vandaka kupesa na dibuta na yandi ti na mambu ya kimpeve. Sambu yandi vandaka kusala kisalu na yandi mbote mpi bo vandaka kutula yandi ntima, mfumu na yandi kuzitisaka desizio na yandi. Na kutuba ya mbote, mambu kesukaka ve bantangu yonso mutindu yina, sambu yo lenda lomba nde muntu kubaka desizio ya kusosa kisalu yankaka sambu na kuvanda na luzingu mosi ya bukatikati. Kansi, mbala mingi, bayina ketulaka ntima na bo yonso na Yehowa kemonaka nde bikalulu na bo ya mbote na luzingu mpi na kisalu kesalaka nde bamfumu na bo kuzola bo.​—Bingana 3:5, 6.

Ntangu Bisalu Yonso Tavanda Mbote

Bilumbu yai, ngidika ya bima ya kukonda kukuka, bisalu mpi balukanu ya bisalu tavandaka kaka ya mpasi mpi mpila ya kutudila yo ntima tavandaka ve ata fyoti. Ya kyeleka, mambu lenda kuma mbi mingi dyaka mutindu inza kesoba mingi mpi ekonomi kebikala kisika mosi ve, to nkutu kebwa. Kansi, dyambu yai talanda ve na kusalama tii kuna. Kubika fyoti, ata muntu mosi ve takonda kisalu. Dyaka, bisalu yonso tavanda ya kitoko mpenza mpi ya mbote. Inki mutindu yo tasalama? Inki tanata nsoba ya mutindu yai?

Na nsadisa ya profete na yandi Yezaya, Yehowa kutubilaka ntangu mambu yango tasalama. Yehowa kutubaka nde: “Mono ke sala zulu ya mpa ti ntoto ya mpa; makambu ya ntama bantu ta yindula yo diaka ve, yo ta kwisila bo mpi ve na mabanza.” (Yezaya 65:17) Yandi vandaka kutubila guvernema na yandi ya mpa, yina tayala kimvuka ya bantu ya mpa mpi ya kuswaswana mpenza.​—Daniele 2:44.

Sambu na yina metala mutindu bantu tazinga mpi tasala kisalu na ntangu yina, mbikudulu kelanda na kutuba nde: “Bo ta tunga banzo, bo ta zinga muna; bo ta kuna bilanga ya vinu, bo ta dia bambuma na yo. Banzo ya bo ta tunga ti bilanga ya bo ta kuna, yo ta vanda sambu na bo mosi kansi sambu na bantu ya nkaka diaka ve. Bantu na mono ta zinga mingi bonso banti ke zingaka mingi, ebuna bo ta mona kiese na bisalu ya maboko na bo. Bisalu ya bo ta sala yo ta vanda ya mpamba ve, bana ya bo ta buta bo ta butuka ve sambu na kufwa. Mono Mfumu Nzambi ta sakumunaka bo ti bana na bo tii kuna sambu bo kele bantu na mono.”​—Yezaya 65:21-23.

Inza ya mpa yina Nzambi tasala tavanda ya kuswaswana mpenza! Keti nge kezola ve kuzinga na inza ya mutindu yina, kisika nge tasala kisalu “ya mpamba ve” kansi nge tadya “bambuma” ya kisalu na nge luzingu na nge yonso? Kansi, simba kana banani tabaka balusakumunu ya mutindu yina: ‘Bantu yina Mfumu Nzambi mesakumunaka.’ Nge lenda vanda na kati ya bantu yina Nzambi “ta sakumunaka” kana nge longuka mambu ya metala Yehowa mpi kana nge sadila minsiku na yandi. Yezu kutubaka nde: “Kana bo [longuka na kuzaba, NW] nge Nzambi mosi ya kieleka, ti Yesu Kristo yina ya nge tindaka, yo ke songa nde bo ke na moyo ya mvula na mvula.” (Yoane 17:3) Bambangi ya Yehowa tasepela na kusadisa nge na kubaka nzayilu yina kepesaka luzingu na nzila ya kulonguka mosi ya mudindu ya Ndinga ya Nzambi, Biblia.

[Lupangu ya kele na lutiti 4]

“BO KESOSAKA BO NTANGU YONSO”

Biblia ketuba nde: “Konso kisalu yina ya beno ke sala, beno fweti sala yo na ntima mosi ya mbote, bonso nde beno ke sadila kaka bantu ve, kansi [Yehowa, NW].” (Kolosai 3:23) Yo ke pwelele nde muntu yina kelandaka munsiku yai na kisalu na yandi tavanda muntu ya kisalu ya mbote yina bantu fwete sosa. Yo yina kusalaka nde, na mukanda na yandi How to Be Invisible (Mutindu ya Kukonda Kusosa Kuzabana), J. J. Luna kepesa ndongisila na bamfumu ya bisalu yina kesosaka bantu ya kisalu na kusosa bo na bimvuka ya mabundu ya mezabana mbote, kansi yandi keyika nde: “Mbala mingi beto kesukaka na kubaka Bambangi [ya Yehowa].” Kikuma mosi na kati ya bikuma ya yandi kepesa kele nde bo mezabanaka mbote sambu na masonga na bo, mpi yo kesalaka nde beto ‘sosa bo ntangu yonso’ sambu na bisalu ya mitindu yonso.

[Bifwanisu ya kele na lutiti 5]

Kusadila bukatikati na kisalu, na mambu ya kimpeve, ti na kulenga kepesaka kyese