Lutwadisu ya Nzambi Sambu na Kupona Muntu ya Nge Takwela

“Mono ta songa nge nzila ya nge fweti landa, mono ta longa nge mambu yonso, mono ta talaka nge.”​—NKUNGA 32:8.

 1. Inki mambu kele mfunu sambu na kusala makwela ya mbote?

MUNTU mosi ke na kusala nsaka ya kulela na nsinga, ebuna yandi mebika nsinga mpi yandi mekudibikisa na zulu. Yandi mebula bashite mbala zole kuna na zulu, na nima yandi mekuditandula mbote mpi metandula maboko; ebuna muntu yankaka ya kesala mpi nsaka yina mosi ya kulela na nsinga, ntu na nsi makulu na zulu, mesimba yandi na maboko bo zole meyantika kulela. Bakala mosi ti nkento mosi ya melwata basapatu ya kele na bapneu mesimbana mpi bo kesala nsaka ya kutambula na kisika mosi ya ke muselu na zulu ya matadi ya neze. Na mbala mosi, bakala metombula nkento mpi yandi melosa yandi na zulu. Nkento yango mebula shite na zulu; ebuna yandi mekulumuka malembe mpi mekita na dikulu mosi, mpi bo melanda kutambula na zulu ya matadi ya neze. Bansaka yai yonso zole kemonana bonso nde yo ke mpasi ve na kusala. Kansi, nani lenda meka kusala yo kukonda kulonguka yo ntete, kukonda muntu yankaka yina mezaba mpi mbote nsaka yango, mpi kukonda kulanda mbote bansiku na yo to malongi na yo. Mutindu mosi, makwela ya mbote lenda monana bonso kima kesalamaka yo mosi. Kansi, yo mpi kelombaka kuvanda ti nkwelani ya mbote, yo kelandaka dyaka kikesa yina bankwelani kesala kumosi, mpi mingimingi kusadila bandongisila ya mayele. Ya kyeleka, lutwadisu ya mbote kele mfunu mingi.

 2. (a) Nani muntu kusalaka makwela, mpi ti nki lukanu? (b) Inki mutindu bo vandaka kukwedisa bantu yankaka?

² Yo kele mbi ve nde mwana-bakala to mwana-nkento yina mekwelaka ntete ve kuyindula muntu ya yandi takwela, ya yandi tazinga na yandi luzingu ya mvimba. Banda Yehowa Nzambi mesalaka yo, makwela ya bakala ti nkento kele kima mosi ya mbote na luzingu. Kansi, bakala ya ntete, Adami, kuponaka ve nkento na yandi. Yehowa kupesaka yandi nkento na zola yonso. (Kuyantika 2:18-24) Yo lombaka nde bankwelani yai ya ntete kubuta bana na mpila nde ntoto kufuluka na bantu. Na nima ya makwela yina ya ntete, bibuti ya nkento ti ya bakala bantu kumaka kuyidika makwela ya bana na bo, mbala yankaka na nima ya kuyula bo kana bo mendima na kukwelana. (Kuyantika 21:21; 24:2-4, 58; 38:6; Yozue 15:16, 17) Ata makwela ya kuyidika mutindu yina kesalamaka tii ntangu yai na bansi mpi na bantu mingi, bubu yai bantu mingi keponaka bo mosi muntu yina bo takwela.

 3. Inki mutindu kupona muntu ya nge takwela?

³ Inki mutindu kupona muntu ya nge takwela? Bantu mingi kelandaka kitoko ya meso, disongidila mambu ya kepesa bo kyese mpi ya bo kesepila na kutala na meso. Bankaka kesosaka bima ya kinsuni, bo kesosaka muntu yina tasungiminaka bo mbote mpi tadisaka bo mpi kulungisa bampusa na bo. Kansi keti bima yai yo mosi mpamba lenda nata na kinduku ya kyese mpi ya mbote? Bingana 31:30 ketuba nde: “Kitoko ya meso ke kusaka, yo mpi ke vilaka, kansi nkento yina ke zitisaka Mfumu Nzambi bo fweti kumisa yandi.” Verse yai metubila kima mosi ya mfunu: Yindula Yehowa na ntangu nge kepona muntu ya nge takwela.

Lutwadisu ya Zola Yina Nzambi Kepesaka

 4. Inki lusadisu Nzambi mepesaka beto na yina metala kupona muntu ya nge takwela?

⁴ Tata na beto ya zola yina kele na zulu, Yehowa, mepesaka beto Ndinga na yandi ya kusonika sambu yo twadisa beto na mambu yonso. Yandi ketuba nde: “Mono [Yehowa] Nzambi na nge, mono muntu ke longa nge sambu na mambote na nge, mono muntu ke nata nge na nzila ya nge fweti landa.” (Yezaya 48:17) Ebuna, mpila ya kuyituka kele ve na kuzwa na kati ya Biblia bandongisila ya mbote yina bantu kesadilaka banda ntama sambu na kupona muntu ya nge takwela. Yehowa kezolaka nde makwela na beto kuzinga mingi mpi yo vanda ya kyese. Yo yina, yandi mesadisaka beto na kubakisa mpi na kusadila bandongisila yai. Keti yo yina ve kima ya beto fwete kinga na Ngangi na beto ya zola?​—Nkunga 19:8.

 5. Inki mambu kele mfunu sambu na kuvanda kaka na kyese na makwela?

⁵ Ntangu Yehowa kusalaka makwela, yandi vandaka na ngindu nde yo fwete vanda kima ya kekangisa bantu kimakulu. (Marko 10:6-12; 1 Korinto 7:10, 11) Yo yina yandi “ke zolaka ve ata fioti nde bakala kubikisa nkento na yandi,” katula kaka sambu na “pite.” (Malashi 2:13-16; Matayo 19:9) Yo ketendula nde, kupona muntu ya nge takwela kele mosi na kati ya badesizio ya nene ya beto lenda baka mpi yo kele ve kima ya kusakana na yo. Badesizio mingi ve kevandaka na bupusi ya kunata kyese to mawa kuluta desizio ya kukwela. Kupona ya mbote lenda nata muntu na luzingu mosi ya kyese mpi ya mbote, kansi kupona ya mbi lenda nata mawa ya kukonda nsuka. (Bingana 21:19; 26:21) Sambu na kulanda kuvanda na kyese, yo kelombaka kupona na mayele yonso mpi kuvanda na luzolo ya kusala kinduku ya luzingu ya mvimba, sambu Nzambi kusalaka makwela sambu yo vanda kinduku mosi yina tavanda na bumosi ti kuwakana.​—Matayo 19:6.

 6. Sambu na nki bana-babakala ti bana-bankento fwete keba na ntangu ya kupona muntu yina bo takwela, mpi nki mutindu bo lenda baka desizio ya mayele mpenza?

⁶ Ntetentete bana-babakala ti bana-bankento fwete keba mpenza nde kitoko ya meso mpi mpusa ya ngolo ya mawi kukusa bo ve na ntangu bo kepona muntu yina bo takwela. Ya kyeleka, kinduku yina mesalama kaka na mambu yai lenda sukinina ve na kuzengana to nkutu na kuyinana. (2 Samuele 13:15) Dyaka, beto lenda yedisa zola yina tazinga ntangu mingi kana beto sosa kuzaba mbote muntu yina beto kezola kukwela mpi kana beto sosa kudizaba mbote beto mosi. Beto fwete zaba mpi nde mambu yina kele mbote sambu na beto lenda vanda ve mambu ya ntima na beto vandaka kuzola ntete. (Yeremia 17:9) Yo yina, bandongisila ya Nzambi ya kele na Biblia kele mfunu mingi. Yo kesadisaka beto na kubakisa nki mutindu beto lenda baka badesizio ya mayele mpenza na luzingu. Muyimbi-bankunga kemonisa Yehowa na ntangu yandi ketuba nde: “Mono ta songa nge nzila ya nge fweti landa, mono ta longa nge mambu yonso, mono ta talaka nge.” (Nkunga 32:8; Baebreo 4:12) Ata makwela lenda lungisa mpusa yina beto kebutukaka na yo ya kuzola ti ya kuvanda ti banduku, yo kenataka mpi makambu yankaka ya kelombaka kuyela mpi mayele.

 7. Sambu na nki bantu yankaka kendimaka ve bandongisila ya kekatukaka na Biblia na yina metala kupona muntu ya bo takwela, kansi kusala mutindu yina lenda nata nki mambu?

⁷ Yo kele mayele na kulanda mambu yina Muntu ya kusalaka makwela ketuba sambu na yina metala kupona muntu ya nge takwela. Kansi, beto lenda buya nswalu bandongisila ya mekatuka na Biblia yina bibuti to bankuluntu kepesa beto. Beto lenda yindula nde bo kebakisa beto mbote ve, mpi mawi ya ngolo lenda pusa beto na kulanda mambu ya ntima na beto. Kansi, na ntangu beto takutanaka ti bampasi ya luzingu ya kilumbu na kilumbu, beto lenda yantika kudimona zoba sambu beto landaka ve bandongisila ya mayele yina bo pesaka beto sambu na mambote na beto mosi. (Bingana 23:19; 28:26) Beto lenda kwenda kudikotisa na makwela mosi ya kele na zola ve, ti bana ya beto kekuka ve kusansa mpi mbala yankaka nkutu ti nkwelani yina kele ve Mukristu. Yo tavanda mawa mingi kana makwela ya zolaka kunatila beto kyese mingi kukuma nto ya bampasi mingi!

Kukangama na Nzambi Meluta Mfunu

 8. Inki mutindu kukangama na Nzambi kesadisaka makwela na kuzinga mpi na kunata kyese?

⁸ Ya kyeleka, kana bo zole kesepila mosi na yankaka, yo kesadisaka na kukumisa makwela ngolo. Kansi kuvanda na bikalulu mosi na kimvuka kevandaka nkutu mfunu mingi kuluta sambu makwela kuzinga mpi kunata kyese. Kana beno zole mekudipesaka na Yehowa Nzambi, yo tasala nde makwela na beno kuzinga mingi mpi beno tavanda na bumosi; kele ve ti kima yankaka yina lenda vukisa beno mutindu yina. (Longi 4:12) Kana bankwelani yina kele Bakristu ketula luzingu na bo yonso na lusambu ya kyeleka ya Yehowa, bo tavanda na bumosi na kimpeve, na mabanza, mpi na bikalulu. Bo talongukaka Ndinga ya Nzambi kumosi. Bo tasambaka kumosi, mpi yo takumisa ntima na bo na bumosi. Bo takwendaka kumosi na balukutakanu ya Bukristu mpi bo tasalaka kisalu ya bilanga kumosi. Mambu yai yonso kesadisaka bo na kusala kuwakana ya kimpeve yina takangisa mosi na yankaka. Kuluta dyaka, yo kenataka lusakumunu ya Yehowa.

 9. Inki Abrahami kusalaka sambu na kuzwa nkento sambu na Izaki, mpi nki yo salaka?

⁹ Sambu yandi vandaka kukangama na Nzambi, Abrahami, muntu ya kwikama ya ntama, sosaka kupesa Nzambi kyese na ntangu ya kupona nkento sambu na mwana na yandi Izaki. Na muntu na yandi ya kisalu yina yandi vandaka kutudila ntima, Abrahami kutubaka nde: “Mono zola nde nge zenga na meso ya Mfumu Nzambi yina salaka zulu ti ntoto, nde nge ta bakila mwana na mono Izaki nkento ve awa na nsi ya Kanana, kisika ya mono ke zinga. Kansi nge fweti vutuka tii na ntoto na mono, ebuna ko kuna nge ta sosila Izaki nkento na dikanda na mono. . . . [Yehowa] ta tinda wanzio sambu na kusadisa nge na kusosila mwana na mono nkento.” Rebeka kumonisaka nde yandi vandaka nkento mosi ya bikalulu ya mbote, yina Izaki kuzolaka mingi.​—Kuyantika 24:3, 4, 7, 14-21, 67.

10. Inki mambu Masonuku kelomba na babakala ti bankento?

¹⁰ Kana beto kele Bakristu yina mekwelaka ntete ve, kukangama na Nzambi tasadisa beto na kuyedisa bikalulu yina tasadisa beto na kulungisa mambu yina Masonuku kelomba sambu na makwela. Mambu yai ya ntumwa Polo kutangaka kele na kati ya mambu yina bakala ti nkento fwete lungisa: “Beno bankento, beno lemfuka na babakala na beno, mutindu beno ke lemfukaka na Mfumu Yesu . . . Beno babakala, beno zola bankento na beno mutindu Kristo zolaka Dibundu ntangu yandi fwaka sambu na yo . . . Babakala . . . fweti zola bankento na bo, mutindu bo ke zolaka nitu na bo mosi. . . . Konso bakala fweti zola nkento na yandi bonso yandi mosi, konso nkento fweti zitisa bakala na yandi.” (Efezo 5:22-33) Mutindu beto kemona yo, mambu ya Polo metuba na ngolo ya mpeve santu kemonisa mpenza mfunu ya zola ti luzitu. Kuzitisa ndongisila yai ketendula kuwa Yehowa boma. Yo kelombaka kudipesa na nkwelani na nge na masonga yonso, na ntangu ya kyese ti ya mpasi. Bakristu yina kezolaka kukwelana fwete yilama na kulungisa mukumba yai.

Ntangu ya Kubaka Desizio ya Kukwela

11. (a) Inki ndongisila ya kesonga ntangu ya kukwela Masonuku kepesa? (b) Inki mbandu kemonisa nde yo kele mayele na kulanda ndongisila ya Biblia yina kele na 1 Korinto 7:36?

¹¹ Kuzaba ntangu ya beto mefwana na kukwela kele mfunu mingi. Sambu yo kevandaka ve mutindu mosi na konso muntu, Masonuku kepesaka ve mvula ya muntu fwete kwela. Kansi, yo kemonisaka nde, yo kele mbote mingi na kukinga tii kuna “kintuntu ya kileki kuluta,” sambu na ntangu yai nzala ya kuvukisa nitu ya kevandaka ngolo mpenza lenda bebisa mayele na beto ya kutadila makambu. (1 Korinto 7:36, NW) Michelle ketuba nde: “Ntangu mono monaka banduku na mono ketalana sambu na kukwelana mpi kekwela, mingi na kati na bo ntangu bo vandaka batoko, mono vandaka kumona mpasi bantangu yankaka na kulemfuka na ndongisila yai. Kansi mono bakisaka nde ndongisila yai mekatuka na Yehowa, ebuna yandi kesongaka beto kaka mambu yina kele sambu na mambote na beto. Na ntangu ya mono vandaka kukinga kukwela, mono vandaka kuzwa ntangu ya kutula dikebi na kinduku na mono ti Yehowa mpi kuzwa eksperiansi ya luzingu, kima ya nge lenda vanda na yo ve na ntangu nge kele toko. Na nima ya bamvula, mono yilamaka mbote sambu na kulungisa mikumba mpi makambu yina kebasikaka na makwela.”

12. Sambu na nki yo kele mayele na kukonda kunwanina na kukwela na kileki?

¹² Bayina kenwaninaka na kukwela na ntangu bo kele dyaka baleke kemonaka mbala mingi nde mambu ya bo kele na yo mfunu ti bampusa na bo kebalukaka na ntangu bo ke na kuyela. Ebuna bo kemonaka nde mambu ya bo vandaka kumona mbote na luyantiku kele dyaka mfunu ve. Mwana-nkento mosi ya kele Mukristu mosi ya leke kubakaka desizio ya kukwela ntangu yandi vandaka na bamvula 16. Nkaka na yandi ya nkento kukwelaka na bamvula yina, ti mama na yandi mpi. Ntangu mwana-bakala yina yandi vandaka kuzola kubuyaka na kukwela yandi na ntangu yina, yandi ponaka bakala yankaka yina kundimaka na kukwela yandi. Kansi na nima, yandi kumaka kubokuta mingi sambu na desizio ya ntinu-ntinu yina yandi bakaka.

13. Bantu yina kekwelaka na kileki kekondaka mbala mingi nki mambu?

¹³ Na ntangu nge kesosa kukwela, yo kele mfunu na kubakisa mbote mambu yonso yina yo ketendula. Kunwanina kukwela lenda nata makambu mingi yina bankwelani yina kele baleke mekuka ntete ve na kuyidika. Bo lenda konda eksperiansi ti mayele yina kesadisaka bankwelani na kunwana ti basusi yina kebasikaka na makwela mpi na kusansa bana. Beto fwete kwela kaka na ntangu beto meyilama na kinsuni, na mabanza, mpi na kimpeve na kusala kinduku yina tabikala kimakulu.

14. Inki yo kelombaka sambu na kunwana ti bampasi yina kebasikaka na makwela?

¹⁴ Polo kusonikaka nde bantu yina kekwela ‘ta mona mpasi.’ (1 Korinto 7:28) Makambu tabasika kaka sambu konso muntu kele na kimuntu ya kuswaswana, mpi bangindu tavandaka kaka ve kiteso mosi. Sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka, yo lenda vanda mpasi na kulungisa mukumba yina Masonuku kepesa beto na kati ya makwela. (1 Korinto 11:3; Kolosai 3:18, 19; Tito 2:4, 5; 1 Piere 3:1, 2, 7) Yo kelombaka kuvanda ya kuyela mpi ti kimpeve ya mbote sambu na kusosa mpi kulanda lutwadisu ya Nzambi sambu na kumanisa na zola yonso mambu ya mpasi yina kenataka mavanga.

15. Inki bibuti lenda sala sambu na kubongisa bana na bo na kukwela? Pesa mbandu.

¹⁵ Bibuti lenda bongisa mabanza ya bana na bo sambu na makwela na kusadisaka bo na kubakisa mfunu ya kulanda lutwadisu ya Nzambi. Kana bo kesadila mbote Masonuku ti mikanda ya Bukristu, bibuti lenda sadisa bana na bo na kuzaba kana bo ti bantu yina bo kezola kukwela melunga na kubaka desizio ya kukwelana.a Blossom, yina vandaka na bamvula kumi na nana, vandaka kuyindula nde yandi vandaka kuzola mwana-bakala mosi ya dibundu na bo. Mwana-bakala yina vandaka mupasudi-nzila ya ntangu yonso, mpi bo zolaka kukwelana. Kansi, bibuti ya Blossom kulombaka Blossom na kukinga mvula mosi dyaka, sambu bo monaka nde yandi vandaka dyaka mwana ya fyoti. Blossom kusonikaka na nima nde: “Mono kepesa mpenza mersi mutindu mono waka ndongisila yina ya mayele. Na mvula yina kaka, mono yelaka dyaka mwa mingi mpi mono yantikaka kumona nde mwana-bakala yina kuvandaka ve na bikalulu yina zolaka kusala nde yandi vanda bakala ya mbote. Nsukansuka yandi bikisaka organizasio, ebuna mono gulukaka na kigonsa yina zolaka kubwila mono na luzingu. Yo kele mbote mpenza na kuvanda na bibuti ya mayele yina kele na mayele ya beto lenda tudila ntima!”

‘Kwela Kaka na Mfumu’

16. (a) Inki mutindu Bakristu lenda mekama na yina metala ‘kukwela kaka na Mfumu’? (b) Kana bo memekama na kukwela muntu yina kele ve Mukristu, inki mbandu lenda sadisa bo na kuyindula?

¹⁶ Dyambu ya Yehowa kelombaka na Bakristu kele pwelele: ‘Kwela kaka na Mfumu.’ (1 Korinto 7:39, NW) Bibuti yina kele Bakristu mpi bana na bo lenda mekama na dyambu yai. Inki mutindu? Bana na bo lenda wa nzala ya kukwela, kansi bantu ya bo lenda kwelana na bo na kati ya dibundu kele ve. Yo lenda monana mpidina. Babakala lenda vanda fyoti bankento mingi na bwala mosi, to bo lenda mona ve babakala yina melunga na bo na kisika yina. Ebuna, mwana-bakala mosi ya kele ve Mukristu lenda zola mwana-nkento mosi ya kele Mukristu (to mwana-nkento lenda zola mwana-bakala), mpi yo lenda pusa Mukristu ti bibuti na yandi na kubuya kulanda bansiku yina Yehowa mepesaka. Kana mambu mekuma mpidina, yo tavanda mbote na kuyindula mbandu ya Abrahami. Yandi taninaka kinduku na yandi ti Nzambi mutindu yandi sungiminaka nde mwana na yandi Izaki kukwela muntu yina vandaka kusambila Yehowa. Izaki mpi kusalaka mutindu mosi sambu na mwana na yandi Yakobi. Yo lombaka kikesa mpenza sambu bantu yai yonso kusala mambu yina, kansi yo pesaka Nzambi kyese mpi na nsuka yandi sakumunaka bo.​—Kuyantika 28:1-4.

17. Sambu na nki kukwela muntu yina kele ve Mukristu lenda nata mavanga mingi, mpi nki kele kikuma ya ntete ya ketinda beto na ‘kukwela kaka na Mfumu’?

¹⁷ Na makwela fyoti mpamba, yo mesalamaka nde nkwelani yina kuvandaka ve Mukristu kukuma nsukansuka Mukristu. Ata mpidina, kukwelana ti bantu yina kele Bakristu ve kevandaka mbala mingi kudisosila mpasi. Bayina mekwelanaka ti bantu yina kele Bakristu ve kekwikilaka ve malongi ya mutindu mosi, bo kezitisaka ve minsiku mosi, to bo kevandaka ve na balukanu ya mutindu mosi. (2 Korinto 6:14) Yo lenda sala nde kusolula na bo kesalama ve mbote mpi kyese kuvanda ve na makwela. Mu mbandu, nkento mosi ya kele Mukristu vandaka kuwa ntima mpasi sambu, na nima ya lukutakanu mosi ya mbote, yandi lendaka ve kukwenda na nzo mpi kutubila mambu ya kimpeve ti bakala na yandi yina kuvandaka ve Mukristu. Kikuma ya ntete ya ketindaka beto na ‘kukwela kaka na Mfumu’ kele nde yo kemonisaka kwikama na beto na Yehowa. Na ntangu beto kelemfukaka na Ndinga ya Nzambi, ntima na beto kebedisaka beto ve, sambu beto kesalaka mambu yina “ke pesaka yandi kiese.”​—1 Yoane 3:21, 22.

18. Na ntangu muntu kesosa kukwela, inki mambu fwete baka kisika ya ntete, mpi sambu na nki?

¹⁸ Na ntangu muntu kesosa kukwela, bikalulu ya mbote mpi kimpeve ya mbote ya muntu yina yandi kezola kukwela fwete baka kisika ya ntete. Bikalulu ya mbote ya Bukristu, mpi kuzola Nzambi mpi kukangama na yandi na ntima ya mvimba, kele mfunu mingi kuluta kutadila kaka kitoko ya meso. Nzambi kendimaka bantu yina kesepilaka mpi kesosaka kulungisa mukumba na bo ya kuvanda bankwelani ya kele na kimpeve ya ngolo. Mpi sambu makwela kuvanda mpenza ngolo bankwelani fwete kangama na Ngangi mpi kundima lutwadisu na yandi na ntima mosi. Mpidina, yo kepesaka lukumu na Yehowa, mpi makwela keyantikaka kutambula na nzila mosi ya kele ngolo na kimpeve yina tasala nde makwela na bo kuzinga.

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tavutula?

• Sambu na nki lutwadisu ya Nzambi kele mfunu sambu na kupona muntu ya mbote ya kukwela?

• Inki mutindu kukangama na Nzambi kekumisaka makwela ngolo?

• Inki mutindu bibuti lenda bongisa bana na bo sambu na makwela?

• Sambu na nki yo kele mfunu na ‘kukwela kaka na Mfumu’?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 13]

Kulanda ndongisila ya Nzambi na ntangu ya kupona muntu yina nge takwela lenda nata kyese mingi

[Bifwanisu ya kele na lutiti 16]

‘Kukwela kaka na Mfumu’ kenataka balusakumunu mingi