Kyeleka na Yina Metala Disumu

KETI mbefo lendaka kumonisa nde yandi kele ve na kimbefo na kubukaka termometre? Ata fyoti ve! Mutindu mosi, kaka sambu bantu mingi kebuyaka dibanza ya Nzambi na yina metala disumu, yo ketendula ve nde disumu kele ve. Ndinga na yandi, Biblia, ketuba mambu mingi sambu na dyambu yai. Inki yo kelongaka mpenza na yina metala disumu?

Beto Yonso Kebwaka

Kiteso ya bamvula mafunda zole meluta, ntumwa Polo vandaka kudiyangisa sambu ‘mambu ya mbote yina ya yandi vandaka kuzola kusala, yandi vandaka kusala yo ve, kansi mambu ya mbi yina ya yandi vandaka kuzola ve na kusala, yandi vandaka kusala yo.’ (Roma 7:19) Kana beto kele bantu ya masonga beto fwete ndima nde beto kele mutindu mosi ti yandi. Mbala yankaka beto kezolaka kuzitisa Bansiku Kumi to bansiku yankaka ya bikalulu ya mbote, kansi beto zola yo to ve, ata muntu mosi ve lenda sala yo kukonda kubwa. Yo kele ve nde beto keponaka na kufwa munsiku mosi na luzolo yonso, kansi beto kele kaka bantu ya masumu. Inki ntendula beto lenda pesa? Polo yandi mosi kepesa mvutu yai: “Kana mambu yina ya mono ke zolaka kusala ve, mono ke salaka yo, mono ve muntu ke salaka mpidina, kansi kima ke salaka mpidina kele masumu yina ke zingaka na mono.”​—Roma 7:20.

Bonso Polo, bantu yonso kebutukaka ti bifu​—dyambu ya kemonisa disumu ya beto kebakaka na bibuti na beto ya ntete mpi kukonda kukuka. Yandi tubaka nde: “Bantu yonso me salaka masumu, bo ke na lukumu ya Nzambi mpi ve.” Inki mesalaka nde beto kuma mutindu yina? Polo kelanda na kutuba nde: “Masumu me kotaka na nsi-ntoto sambu na mbi ya muntu mosi yai Adami, ebuna masumu me kwisaka kunata lufwa. Yo yina, bantu yonso ke fwaka sambu bo yonso ke salaka masumu.”​—Roma 3:23; 5:12.

Ata bantu mingi kebuyaka dibanza ya ketuba nde masumu ya bibuti na beto ya ntete kukabulaka beto ti Nzambi mpi kusalaka nde beto vidisa kikalulu ya kukuka yina vandaka na luyantiku, yai kele mpenza mambu yina Biblia kelongaka. Mutindu Yezu kuvutukilaka mambu yina kele na bakapu ya ntete ya mukanda ya Kuyantika, yo kemonisa nde yandi vandaka kundima disolo ya Adami mpi Eva.​—Kuyantika 1:27; 2:24; 5:2; Matayo 19:1-5.

Mosi na kati ya bansangu ya mfunu ya Biblia kele nde Yezu kwisaka na ntoto sambu na kukatula bantu yina kekwikilaka na yandi na masumu. (Yoane 3:16) Luzingu na beto ya bilumbu kekwisa ketadila mutindu beto kendima ngidika ya Yehowa mebakaka sambu na kugulusa bantu ya ntonda na dyambu yina bo lenda kuka ve kudikatula bo mosi. Kansi kana beto kebakisa ve pwelele dibanza ya Nzambi na yina metala disumu, beto lenda bakisa ve mwaye yina Nzambi metulaka sambu na kugulusa beto na disumu mpi kumonisa ntonda sambu na yo.

Kimenga ya Yezu mpi Sambu na Nki Yo Vandaka Mfunu

Yehowa kupesaka muntu ya ntete kivuvu ya kuzinga kimakulu. Adami zolaka kuvidisa kivuvu yina ya kitoko kaka kana yandi kolamaka na Nzambi. Adami kukolamaka, mpi ntangu yandi salaka yo, yandi kumaka nsumuki. (Kuyantika 2:15-17; 3:6) Adami kusalaka mambu na mutindu yina kuwakanaka ve ti luzolo ya Nzambi, yandi vandaka dyaka ve muntu ya kukuka, mpi yandi bebisaka bangwisana na yandi ti Nzambi. Ntangu yandi salaka disumu na kufwaka nsiku ya Nzambi, yandi yantikaka na kununa mpi nsukansuka yandi fwaka. Kansi yo kele mawa sambu, bana ya Adami yonso​—ti beto mpi​—kubutukaka na disumu, mpi beto fwete fwa sambu na yo. Sambu na inki?

Mvutu kele pete mpenza. Bibuti ya kukonda kukuka lenda buta ve bana ya kukuka. Bana ya Adami yonso kebutukaka bansumuki, mpi mutindu ntumwa Polo kumonisaka yo, “nsuka ya masumu kele lufwa.” (Roma 6:23) Kansi, kitini ya zole ya verse yina kepesa beto kivuvu: “Kansi makabu yina ya Nzambi ke pesaka beto na luzolo na yandi, yo kele moyo ya mvula na mvula ya beto ke na yo na kimvuka ti Mfumu na beto Yesu Kristo.” Yo ketendula nde, na nzila ya lufwa ya kimenga ya Yezu, Nzambi takatula malanda ya disumu ya Adami na bantu ya bulemfu mpi ya kemonisaka ntonda.a (Matayo 20:28; 1 Piere 1:18, 19) Yo fwete pusa nge na kudiwa nki mutindu?

Zola ya Kristu “Ke Yalaka Beto”

Ntumwa Polo ya vandaka ya kupemama kupesaka mvutu ya kekatuka na Nzambi na ngyufula ya kele na zulu. Yandi sonikaka nde: “Kuzola yina ya Kristo ke zolaka beto yo ke yalaka beto, sambu beto zaba nde muntu mosi yai, Kristo, me fwaka sambu na bantu yonso. . . . [Yandi] me fwaka sambu na bantu yonso, sambu bantu yina ke na moyo, bo zinga sambu na bo mosi diaka ve, kansi sambu na Kristo yina me fwaka, yina ya Nzambi me tedimisaka na lufwa sambu na bo.” (2 Korinto 5:14, 15) Kana muntu kubakisa nde kimenga ya Yezu lenda katula yandi na malanda ya disumu​—mpi yandi kezola kumonisa ntonda sambu na ngidika yai—​yandi fwete sala ngolo na kuzinga na kuwakana ti mambu yina Nzambi kezolaka nde yandi sala. Mambu yango ketadila kubakisa mambu yina Nzambi kelombaka, kulonga kansansa na yandi na kuwakana ti minsiku ya Biblia, mpi na nima kuzinga na kuwakana ti yo.​—Yoane 17:3, 17.

Mambi kebebisaka bangwisana na beto ti Yehowa Nzambi. Ntangu Ntotila Davidi kubakisaka bunene ya bizumba yina yandi salaka ti Batsheba mpi mutindu yandi fwaka bakala na yandi, ntembe kele ve nde yandi waka nsoni mingi. Kansi kima vandaka kuyangisa yandi mingi​—mpi yo mefwana mpenza—​kuvandaka nde disumu na yandi kupesaka Nzambi mpasi. Yandi ndimaka na mawa yonso na Yehowa nde: “Nge mpamba muntu ya mono salaka mbi, mono salaka mambu ya nge ke monaka nde yo kele masumu.” (Nkunga 51:6) Mutindu mosi, ntangu Yozefi kukutanaka ti mpukumuna ya kusala bizumba, kansansa na yandi kupusaka yandi na kudiyula nde: “Nki mutindu mono lenda sala mambu ya mbi mutindu yai? Nki mutindu mono lenda sala masumu na Nzambi?”​—Kuyantika 39:9.

Yo yina, disumu kele ve kaka dyambu ya ketadila mawi ya mbi na yina metala beto mosi, sambu bo lenda kanga beto beto kesala dyambu mosi ya mbi. Yo kele ve kaka dyambu ya ketadila kupesa bamvutu na meso ya bantu yonso to ya kimvuka ya bantu sambu mbala yankaka beto salaka dyambu mosi ya mbi. Kufwa bansiku ya Nzambi ya metala kuvukisa nitu, masonga, luzitu, lusambu, mpi buna na buna, kebebisaka bangwisana na beto ti yandi. Kana beto kele ti kikalulu ya kusala masumu na luzolo yonso, beto kekudikumisa bambeni ya Nzambi. Yai kele kyeleka mosi ya kelomba kutadila na mayele yonso.​—1 Yoane 3:4, 8.

Kana mpidina, inki mekuminaka disumu? Yo kele kyeleka nde ata kima mosi ve mekuminaka yo. Bantu kuyantikaka kaka na kubinga yo na bazina yankaka ti kivuvu nde yo lenda monana ve mbi kuluta mutindu yo kele. Bantu mingi melembisaka kansansa na bo to kelandaka yo ve. Mpi bantu yonso yina kezola nde Nzambi kundima bo fwete nwana ti kikalulu yai. Mutindu beto monaka yo, nsuka ya masumu kele kaka ve kubebisa lukumu ya muntu to kuwa nsoni, kansi yo kele lufwa. Disumu kele dyambu ya ketadila luzingu mpi lufwa.

Nsangu ya mbote kele nde beto lenda baka ndolula na nsadisa ya valere yina kimenga ya Yezu kele na yo ya kukatula masumu kana beto balula ntima na masumu na beto na masonga yonso mpi kuyambula yo. Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Kiese na bantu yina salaka mbi ti masumu, kansi Nzambi me lolulaka bo, yandi me katulaka masumu na bo! Kiese na muntu yina ya Mfumu Nzambi ke tangaka masumu na yandi ve!”​—Roma 4:7, 8.

[Noti na Nsi ya Lutiti]

[Lupangu/Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Dilongi Mosi ya Dibundu Mesoba

Banda ntama bantu mingi ya Katolika kebakisaka ve dilongi ya metala Limbe. Na bamvula ya mekatuka kuluta, bo mekatulaka dilongi yango malembe-malembe, na mpila nde yo kevandaka dyaka ve na malongi ya bo kepesaka bantu na ntwala ya kubundana. Na mvu 2007, Dibundu ya Katolika “kufwaka” dilongi ya Limbe na mukanda mosi yina kutubaka nde “teolozi mpi malongi ya dibundu kepesa bikuma ya kutula kivuvu nde bana-fyoti yina kefwaka kukonda kubaka mbotika taguluka mpi tabaka kyese ya mvula na mvula.”​—International Theological Commission.

Inki kele kikuma ya nsoba yai? Mingimingi, yo pesaka dibundu nzila ya kukatuka na nsi ya dilongi yina Henri Tincq, nsoniki mosi ya France kubingaka nde “difwa ya kizitu yina dibundu, ya vandaka kupusa bantu na ngolo na kusala mambu kukotilaka banda na Moyen Age tii na mvu-nkama ya 20, kusadilaka boma ya Limbe sambu na kupusa bibuti na kubotika bana na bo kukonda kusukinina.” Kansi, kusoba ya dilongi ya Limbe kebasisa mpi bangyufula yankaka.

Kinkulu to Masonuku? Masolo ya ntama kemonisa nde dilongi ya Limbe kubasikaka na mvu-nkama ya 12 na bantembe yina bantu ya teolozi vandaka kusala na yina metala kombelo. Dibundu ya Katolika vandaka kulonga nde myoyo kelandaka na kuzinga na nima ya lufwa, yo yina yo lombaka nde bo tendula mambu yina kekuminaka myoyo ya bana yina lendaka ve kukwenda na zulu sambu bo bakaka ve mbotika kansi yina lendaka mpi ve kukwenda na bilungi ya tiya. Yai kikuma ya kubasisaka dilongi ya Limbe.

Kansi, Biblia kelongaka ve nde moyo kelandaka kuzinga na nima ya lufwa ya muntu. Yo kemonisaka pwelele nde na kisika ya kuzinga kimakulu, myoyo ya bantu yina kesalaka masumu, bo lenda “fwa” yo mpi “yo fwete fwa.” (Bisalu 3:23; Ezekiele 18:4, Douay-Rheims Version) Sambu moyo kefwaka, kisika ya bo kebingaka nde Limbe lenda vanda ve. Dyaka, Biblia ketubaka nde lufwa kele kuvanda kukonda kuzaba mambu bonso kulala mpongi.​—Longi 9:5, 10; Yoane 11:11-14.

Biblia kemonisa nde Nzambi kemonaka bana ya fyoti yina bibuti na bo kele Bakristu nde bo kele basantu. (1 Korinto 7:14, NW) Bangogo yai zolaka kuvanda ve na mfunu kana mbotika ya babebe kuvandaka mfunu sambu na luguluku na bo.

Dilongi ya Limbe kuvandaka mpenza kufinga Nzambi, mpi kumonisa yandi bonso muntu ya ntima-mbi yina kepesaka ndola na bantu yina mesala ve ata kima mosi, na kisika ya kumonisa yandi bonso Tata ya lunungu mpi ya zola yina yandi kele. (Kulonga 32:4; Matayo 5:45; 1 Yoane 4:8) Yo yina, yo keyitukisa beto ve na kumona nde banda ntama dilongi yai ya kewakana ve ti Masonuku kevandaka ve na mfunu sambu na Bakristu ya kyeleka!

[Bifwanisu ya kele na lutiti 9]

Kuzinga na kuwakana ti Ndinga ya Nzambi kesalaka nde beto vanda na bangwisana ya mbote ti Nzambi mpi bantu