Tula Ntima na Ntwadisi na Beto ya Kikesa—Kristu
“Beno kele kaka na Ntwadisi mosi, Kristu.”—MATAYO 23:10.
BANKUNGA: 16, 14
1, 2. Inki mukumba ya mpasi Yozue vandaka na yo na nima ya lufwa ya Moize?
YEHOWA songaka Yozue nde: “Moize nsadi na mono me fwa. Telama ntangu yai, sabuka Yordani, nge ti bantu yai yonso, mpi kota na insi yina mono ke pesa bo.” (Yozue 1:1, 2) Yo vandaka nsoba ya nene sambu na Yozue, yina vandaka nsadisi ya Moize bamvula kiteso ya 40!
2 Moize twadisaka bantu ya Izraele bamvula mingi, kansi ntangu yai Yozue muntu ta twadisa bo. Ziku yandi kudiyulaka kana bantu yina ta ndima nde yandi twadisa bo. (Kulonga 34:8, 10-12) Na kutadila mukanda ya Yozue 1:1, 2, mukanda mosi ya ke tendulaka Biblia ke tuba nde bantangu ya kuluta mpasi to ya kigonsa sambu na insi, yo vanda na ntangu ya ntama to bubu, kele kana ntwadisi mosi me yinga ntwadisi ya nkaka.
3, 4. Inki mutindu Nzambi sakumunaka Yozue sambu Yozue tudilaka yandi ntima mpi nki ngiufula beto lenda kudiyula?
3 Yozue vandaka ti bikuma ya mbote ya kudiyangisa. Kansi yandi tudilaka Yehowa ntima mpi vandaka ya kuyilama sambu na kundima lutwadisu ya Yehowa. (Yozue 1:9-11) Nzambi sakumunaka Yozue sambu Yozue tudilaka yandi ntima mpi tindaka wanzio sambu na kutwadisa yandi ti bantu ya Izraele. Ntembe kele ve nde wanzio yina vandaka Ndinga, Mwana ya ntete ya Nzambi.—Kubasika 23:20-23; Yoane 1:1.
4 Yehowa sadisaka dikanda ya Izraele na kuyikama ti Yozue, ntwadisi na bo ya mpa. Bubu yai, bansoba mingi mpi ke salama. Beto lenda kudiyula nde, ‘Sambu dibundu ya Nzambi ke landa na kuyela, keti beto kele ti bikuma ya mbote ya kutula ntima na Yezu, Ntwadisi yina Yehowa me ponaka?’ (Tanga Matayo 23:10.) Sambu na kupesa mvutu na ngiufula yai, beto ta tadila mutindu Yehowa twadisaka bansadi na yandi na ntangu ya ntama ntangu bansoba vandaka kusalama.
YANDI TWADISAKA BANSADI YA NZAMBI NA NTOTO YA LUSILU
5. Inki diambu ya kuyituka Yozue kutanaka na yo pene-pene ya Yeriko? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)
5 Ntangu fioti na nima nde bantu ya Izraele kusabuka Yordani, Yozue kutanaka ti diambu mosi ya kuyituka. Pene-pene ya mbanza Yeriko, Yozue kutanaka ti muntu mosi yina vandaka ti mbele ya bitumba. Yozue yulaka muntu yango nde: “Keti nge kele sambu na beto to sambu na bambeni na beto?” Yozue yitukaka ntangu muntu yina tubaka nde yandi kele “mfumu ya basoda ya Yehowa,” wanzio yina kele ya kuyilama sambu na kunwanina bansadi ya Nzambi. (Tanga Yozue 5:13-15.) Ata baverse ya nkaka ke monisa nde Yehowa muntu vandaka kutubila Yozue, yo ke monana nde Nzambi sadilaka wanzio sambu na kusolula ti yandi mutindu Nzambi vandaka kusala na ntangu ya ntama.—Kubasika 3:2-4; Yozue 4:1, 15; 5:2, 9; Bisalu 7:38; Bagalatia 3:19.
6-8. (a) Sambu na nki bantuma ya nkaka yina wanzio songaka Yozue vandaka kuyitukisa? (b) Inki ke ndimisa beto nde bantuma yango vandaka mfunu mpi Nzambi pesaka yo na ntangu ya me fwana? (Tala mpi noti na nsi ya lutiti.)
6 Wanzio songaka Yozue na siki-siki yonso mambu yina yandi fwete sala sambu na kununga Yeriko. Ziku, bantuma ya nkaka vandaka ntete kuyitukisa. Mu mbandu, wanzio songaka Yozue na kuyotisa basoda yonso. Yo tendulaka nde bo ta vanda ve ti ngolo ya kunwana na mwa bilumbu. Keti yo vandaka kibeni ntangu ya mbote ya kuyotisa babakala yina?—Kuyantika 34:24, 25; Yozue 5:2, 8.
7 Mbala ya nkaka basoda kudiyulaka nde, ‘Inki mutindu beto ta tanina mabuta na beto kana bambeni kunwanisa beto?’ Diambu mosi ya kuyituka salamaka! Na kisika ya kunwanisa bantu ya Izraele, bantu ya Yeriko kumaka na boma sambu na bantu ya Izraele. Biblia ke tuba nde: “Bo kangaka bakielo ya Yeriko mbote-mbote sambu na bantu ya Izraele; muntu mosi ve vandaka kubasika mpi muntu mosi ve vandaka kukota.” (Yozue 6:1) Ziku, nsangu yai sadisaka diaka mingi bantu ya Izraele na kutula ntima na lutwadisu ya Nzambi!
8 Wanzio songaka Yozue nde bantu ya Izraele ta nwanisa ve Yeriko. Na bilumbu sambanu, bo ta tambula konso kilumbu mbala mosi na nziunga ya mbanza kansi na kilumbu ya nsambwadi, bo ta tambula mbala nsambwadi. Ziku basoda yindulaka nde, ‘Beto ta lutisa ntangu na beto mpamba mpi ta manisa ngolo na beto!’ Kansi Ntwadisi ya Izraele, yina vandaka kumonana ve, zabaka mbote kibeni mambu yina yandi vandaka kusala! Kuzitisa bantuma na yandi kumisaka ngolo lukwikilu ya bantu ya Izraele mpi bo nwanisaka ve basoda ya Yeriko.—Yozue 6:2-5; Baebreo 11:30.a
9. Sambu na nki beto fwete zitisa bantuma yonso yina dibundu ya Nzambi ke pesa beto? Pesa mbandu.
9 Disolo yai ke longa beto nki? Bantangu ya nkaka dibundu ya Yehowa ke sobaka mutindu ya kusala mambu mpi mbala mingi beto ke bakisaka ve kikuma. Mu mbandu, beto vandaka ve kuyindula nde kusadila ba-apareyi sambu na kulonguka na beto mosi, na kisalu ya kusamuna to sambu na balukutakanu vandaka lukanu ya mbote. Kansi ntangu yai beto ke bakisaka mambote ya kusadila yo. Kana beto ke tula dikebi na mambote yina beto ke bakaka sambu na bansoba yai, lukwikilu mpi bumosi na beto ta kuma ngolo mingi.
INKI MUTINDU KRISTU TWADISAKA BAKRISTU YA MVU-NKAMA YA NTETE?
10. Nani kibeni twadisaka lukutakanu ya mfunu ya nto-kimvuka yina salamaka na Yeruzalemi na yina me tala luyotisu?
10 Bamvula kiteso ya 13 na nima nde Korneye Muntu ya Makanda kukuma Mukristu, Bakristu ya nkaka yina vandaka Bayuda vandaka kutuba nde luyotisu vandaka kaka mfunu. (Bisalu 15:1, 2) Na mbanza Antioshe, bampangi vandaka kuwakana ve sambu na diambu yina. Yo yina, bankuluntu tindaka Polo na kukwenda kuyula nto-kimvuka diambu yina na Yeruzalemi. Kansi nani tindaka yandi mpenza? Polo tubaka nde: “Mono tombukaka kuna sambu mono monaka mbona-meso.” Yo kele pwelele nde Kristu twadisaka mambu mutindu yina sambu nto-kimvuka kupesa mvutu na diambu yina.—Bagalatia 2:1-3.
Kristu vandaka Ntwadisi ya dibundu ya Bakristu na mvu-nkama ya ntete (Tala baparagrafe 10, 11)
11. (a) Sambu na nki Bakristu ya nkaka yina vandaka Bayuda landaka kukwikila na mambu ya me tala luyotisu? (b) Inki mutindu Polo monisaka nde yandi landaka ti kudikulumusa yonso lutwadisu ya bankuluntu na Yeruzalemi? (Tala mpi noti na nsi ya lutiti.)
11 Kristu twadisaka nto-kimvuka sambu na kumonisa pwelele nde yo vandaka diaka ve mfunu nde bo yotisa Bakristu yina vandaka ve Bayuda. (Bisalu 15:19, 20) Ata mpidina, na nima ya bamvula, Bakristu mingi yina vandaka Bayuda landaka kuyotisa bana na bo. Na nima, bankuluntu na Yeruzalemi waka bantu ke tuba nde Polo vandaka ve kuzitisa Nsiku ya Moize. Yo yina, bo songaka Polo na kusala diambu yina ta monisa nde yandi ke zitisaka Nsiku.b (Bisalu 21:20-26) Bo zabisaka yandi na kubaka babakala iya na tempelo sambu na kumonisa bantu nde yandi ke zitisaka Nsiku. Polo lendaka kutuba nde: ‘Yo kele ve mfunu ata fioti! Sambu na nki beno ke lomba mono na kusala diambu yai? Foti kele ya Bakristu yina kele Bayuda ya ke bakisa ve mambu ya me tala luyotisu.’ Kansi Polo bakisaka nde bankuluntu vandaka kuzola nde Bakristu yonso kuvanda na bumosi, yo yina yandi landaka lutwadisu na bo na kudikulumusa yonso. Beto lenda kudiyula sambu na nki Yezu bikaka nde diambu ya me tala luyotisu kulanda kubasisa mavwanga ata Nsiku ya Moize sukaka ntangu Yezu fwaka?—Bakolosai 2:13, 14.
12. Sambu na nki Kristu bikaka mwa ntangu na ntwala ya kuyidika diambu ya me tala luyotisu?
12 Kuyikama ti nsoba mosi lenda baka ntangu. Yo lombaka nde Bakristu ya nkaka yina vandaka Bayuda kundima nde bo vandaka diaka ve na nsi ya Nsiku. (Yoane 16:12) Bo vandaka kuyindula nde luyotisu vandaka kidimbu yina vandaka kumonisa nde muntu kele ti kinduku ya mbote ti Nzambi. (Kuyantika 17:9-12) Bakristu ya nkaka vandaka kuwa boma nde bampangi na bo Bayuda ta bangika bo kana bo zitisa ve Nsiku. (Bagalatia 6:12) Kansi na nima, Kristu pesaka bo bantuma mingi ya pwelele na mikanda yina Polo sonikaka.—Baroma 2:28, 29; Bagalatia 3:23-25.
KRISTU KE LANDA KUTWADISA DIBUNDU NA YANDI
13. Inki lenda sadisa beto na kupesa maboko na lutwadisu yina Kristu ke pesa bubu yai?
13 Bubu yai Kristu kele kaka Ntwadisi ya dibundu. Yo yina, kana nsoba mosi me salama na dibundu mpi nge ke bakisa yo mbote ve, yindula mutindu Kristu twadisaka bansadi ya Nzambi na ntangu ya ntama. Yo vanda na bilumbu ya Yozue to na ntangu ya bantumwa, Kristu vandaka kupesa ntangu yonso lutwadisu ya mbote sambu na kutanina bansadi ya Nzambi, kukumisa ngolo lukwikilu na bo mpi kusadisa bo na kuvanda na bumosi.—Baebreo 13:8.
14-16. Inki mutindu lutwadisu yina “mpika ya kwikama mpi ya mayele” ke pesaka ke monisa nde Kristu kele ti luzolo ya kusadisa beto na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo?
14 Bubu yai, “mpika ya kwikama mpi ya mayele” ke pesaka beto lutwadisu yina beto kele na yo mfunu. (Matayo 24:45) Lutwadisu yango ke monisaka nde Yezu ke tudilaka beto dikebi. Mpangi Marc, yina kele ti bana iya ke tuba nde: “Satana ke sosaka kulembisa mabuta sambu na kubebisa mabundu. Yo yina, bamfumu ya mabuta fwete salaka lusambu ya dibuta konso mposo sambu mabuta na bo kuvanda ngolo na kimpeve!”
15 Kana beto ke bakisa mutindu Kristu ke twadisaka beto, beto ta ndima nde yandi ke zolaka kusadisa beto na kukumisa lukwikilu na beto ngolo. Mu mbandu, mpangi Patrick yina kele nkuluntu ke tuba nde: “Ntete, bampangi ya nkaka vandaka ve kusepela na kukwenda na bimvuka ya fioti ya dibundu sambu na kusamuna na Bamposo to Balumingu.” Yandi ke yika nde nsoba yai monisaka nde Yezu ke tudilaka bampangi yonso dikebi. Mu mbandu, bampangi ya nkaka yina ke vandaka nsoni-nsoni to bayina vandaka ve kusamuna mbala mingi me kumaka kikesa mpi bo ke salaka mingi na dibundu. Yo me kumisaka ngolo lukwikilu na bo.
16 Kristu ke sadisaka beto mpi na kudipesa mingi na kisalu ya kusamuna, kisalu ya kuluta mfunu bubu yai. (Tanga Marko 13:10.) André, nkuluntu mosi ya mpa, ke salaka ngolo na kuzitisa balutwadisu yonso ya mpa yina dibundu ya Yehowa ke pesaka. Yandi ke tuba nde: “Ngidika ya kukulumusa ntalu ya bampangi na Betele ke yibusa beto nde nsuka me finama mpi beto fwete kudipesa mingi na kisalu ya kusamuna.”
INKI MUTINDU BETO LENDA PESA MABOKO NA LUTWADISU YA KRISTU?
17, 18. Sambu na nki beto fwete yibuka mambote yina beto ke bakaka ntangu beto ke yikamaka ti bansoba ya mpa?
17 Lutwadisu yina Yezu Kristu, Ntotila ya ke yala, ke pesaka beto ke sadisaka beto bubu yai mpi yo ta sadisa beto na bilumbu ke kwisa. Yibuka mambote yina nge me bakaka sambu nge yikamaka ti bansoba ya mpa. Na lusambu na beno ya dibuta, beno lenda tubila mutindu bansoba sambu na balukutakanu to sambu na kisalu ya kusamuna me sadisaka dibuta na beno.
Keti nge ke sadisaka dibuta na nge mpi bampangi ya nkaka na kuyikama ti bansoba yina ke salama na dibundu ya Yehowa? (Tala baparagrafe 17, 18)
18 Kana beto ke yibuka mambote mingi yina beto ke bakaka ntangu beto ke zitisaka bantuma ya dibundu ya Yehowa, beto ta landa lutwadisu na yo kukonda mpasi mpi beto ta vanda na kiese. Mu mbandu, sambu bo ke niemaka diaka ve mikanda mingi, dibundu ya Yehowa me kumaka kubumba mbongo. Sambu beto me kumaka kusadila ba-apareyi, yo ke sadisaka beto na kulonga bantu mingi kibeni nsangu ya mbote. Keti beto lenda sadila diaka mingi mikanda mpi bavideo na nzila ya ba-apareyi? Yo kele mpi mutindu ya kupesa maboko na lutwadisu ya Kristu yina ke zola nde beto sadila mbote mbongo ya dibundu ya Yehowa.
19. Sambu na nki beto fwete pesa maboko na lutwadisu ya Kristu?
19 Ntangu beto ke pesaka maboko na lutwadisu ya Kristu, beto ke sadisaka bampangi na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo mpi na bumosi. André ke tubila bansoba yina salamaka ntangu bo kulumusa ntalu ya bampangi ya Babetele ya ntoto ya mvimba nde: “Bampangi yina basikaka na Betele monisaka mabanza ya mbote sambu na kuyikama ti bansoba yai, yo siamisaka mono na kutula ntima na Yehowa mpi kuzitisa lutwadisu na yandi. Bo ke landa kutambula nzila mosi ti pusu-pusu ya Yehowa ntangu bo ke salaka konso kisalu yina bo me pesa bo na kiese yonso.”
VANDA TI LUKWIKILU MPI TULA NTIMA NA NTWADISI NA BETO
20, 21. (a) Sambu na nki beto fwete tula ntima na Kristu, Ntwadisi na beto? (b) Inki ngiufula beto ta tadila na disolo yina ke landa?
20 Ntama mingi ve Ntwadisi na beto, Yezu Kristu, ta ‘nunga tii na nsuka’ mpi ta “sala mambu ya ke pesa boma.” (Kusonga 6:2; Nkunga 45:4) Nkutu, bubu yai yandi ke sadisa beto na kuyilama sambu na kuzinga na nsi-ntoto ya mpa mpi sambu na kisalu yina beto ta sala kuna, ntangu beto ta longa bantu yina ta futumuka mpi ta kumisa ntoto paladisu.
21 Kana beto ke tula ntima na Ntwadisi mpi Ntotila na beto, ata diambu mosi ve lenda kanga yandi nzila ya kutwadisa beto na nsi-ntoto ya mpa. (Tanga Nkunga 46:1-3.) Bubu yai, yo lenda vanda mpasi na kuyikama ti bansoba , mingi-mingi kana yo me kumina beto na mutindu yina beto yindulaka ve. Kana yo salama, nki mutindu beto lenda tanina ngemba ya mabanza mpi lukwikilu na beto na Yehowa? Beto ta tadila ngiufula yai na disolo yina ke landa.
a Ntangu mbanza Yeriko kumaka mayumbu, bantu ya ke longukaka bima yina bo ke zwaka na ntoto monaka bambuma mingi yina bantu ya Yeriko katulaka na bilanga kansi bo diaka yo ve. Yo ke wakana ti disolo ya Biblia yina ke tuba nde bantu ya Izraele ziungaka mbanza bilumbu fioti mpi bo pesaka bo ve nswa ya kudia bambuma ya bantu ya Yeriko. Sambu yo vandaka nsungi ya kukatula bima na bilanga, bantu ya Izraele nungaka mbanza Yeriko na ntangu ya mbote sambu bima vandaka mingi na bilanga.—Yozue 5:10-12.