“Beno Kuma ya Santu na Bikalulu na Beno Yonso”

“Nzambi yina solaka beno, yandi kele muntu ya santu; bikalulu na beno fweti songa nde beno mpi beno kele bantu ya santu. Sambu bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi nde: ‘Beno vanda bantu ya santu, sambu mono mpi mono kele muntu ya santu.’ ”​—1 PIERE 1:15, 16.

 1. Sambu na inki Piere syamisaka Bakristu na kuvanda ya santu?

SAMBU na inki ntumwa Piere pesaka ndongisila yai na zulu? Sambu yandi monaka mfunu ya konso Mukristu na kutwadisa mabanza ti bisalu na yandi sambu yau kwelana ti yina ya busantu ya Yehowa. Yau yina, na ntwala ya kutuba bangogo yai na zulu, yandi tubaka nde: “Mabanza na beno fweti vanda ya kuyilama [sambu na kisalu]; beno kangula meso . . . Beno fweti lemfuka na Nzambi, kansi beno fweti landa ve nzala yina ya beno vandaka kulanda ntete, ntangu beno vandaka kubakisa mambu ve.”​—1 Piere 1:​13, 14.

 2. Sambu na inki banzala na beto vandaka ya santu ve na ntwala beto longuka kyeleka?

² Banzala na beto ya ntete vandaka ya konda busantu. Sambu na inki? Sambu mingi na kati na beto vandaka kulanda bikalulu ya inza na ntwala beto kundima kyeleka ya Bukristu. Piere zabaka mambu yai ntangu yandi sonikaka pwelele nde: “Beno manisaka ntangu mingi na kuzinga mutindu bamimpani ke zolaka kuzinga. Beno vandaka kuzinga na luzingu mosi ya mbi, beno vandaka na banzala ya mbi, beno vandaka kulauka malafu, beno vandaka kwenda na bafete yina ya bantu ke salaka mambu ya kisakasaka, beno vandaka kunwa malafu mingi, beno mpi vandaka kusamba bisambu mosi ya mbi ya kusambila banzambi ya biteki.” Ya kyeleka, Piere tangaka ve bisalu ya konda busantu ya mebasikaka na ntangu na beto yai ya mpa, sambu yau vandaka kuzabana ve na ntangu yina.​—1 Piere 4:​3, 4.

3, 4. (a) Inki mutindu beto lenda kangisa banzala na beto ya mbi? (b) Keti Bakristu fwete vanda bantu ya konda mawi? Tendula.

³ Keti nge simbaka nde banzala yai kele yina ya kesepelisaka nitu, meso ti mawi? Kana beto mepesa yau nzila na kubaka kisika ya ntete, ebuna mpasi tavanda ve, mabanza ti bisalu na beto takuma ya konda busantu. Yau kele mbandu ya ketendula mfunu ya kubikisa kiyeka ya ngangu kutwadisa bisalu na beto. Polo tubilaka yau mutindu yai: “Yau yina, mono kebondila beno, bampangi, na mawa ya Nzambi, na kupesa banitu na beno na nkayilu ya moyo, ya santu, ya kuzolama na Nzambi, kisalu ya busantu ti kiyeka ya ngangu na beno.”—Roma 12:​1, 2, NW.

⁴ Sambu na kupesa na Nzambi nkayilu ya santu, beto fwete bikisa kiyeka ya ngangu kuyala beto, kansi mawi ve. Bantu mingi kibeni mesalaka mansoni sambu bau yambulaka mawi kutwadisa bikalulu na bau! Pana yau ketendula ve nde mawi na beto fwete fwa; mpamba ve, inki mpila beto talenda monisa kyese sambu na kisalu ya Yehowa? Kansi, kana beto kezola kubuta bambuma ya mpeve na kisika ya bisalu ya nsuni, beto fwete kwedisa mabanza na beto ti mutindu ya kuyindula ya Kristu.​—Galatia 5:​22, 23; Filipi 2:5.

Ntalu ya Santu Kelomba Luzingu ya Santu

 5. Sambu na inki Piere vandaka kuyindula mingi mfunu ya busantu?

⁵ Sambu na inki Piere vandaka kuyindula mingi mfunu ya busantu ya Bakristu mutindu yai? Sambu yandi vandaka kuzaba mbotembote ntalu ya santu yina futamaka sambu na kusumba bantu ya bulemfu. Yandi sonikaka nde: “Beno zaba nki Nzambi futaka sambu na kukatula beno na luzingu ya mpamba-mpamba yina ya bankaka na beno bikisilaka beno. Yandi futaka ve kima yina ya ntalu na yo ke kulumukaka, bonso arza to wolo; kansi kima katulaka beno na luzingu yango kele makabu yai ya kuluta ntalu: menga ya Kristo, yina vandaka bonso mwana-dimeme mosi ya kukonda kifu ti ya kukonda batashe.” (1 Piere 1:​18, 19) Ee, Nto ya busantu, Yehowa Nzambi, tindaka Mwana na yandi mosi-kaka, “Muntu ya Santu,” na ntoto sambu na kufuta nkudulu yina lendaka kupesa nzila na kuvanda ti ngwisana ya mbote ti Nzambi.​—Yoane 3:16; 6:69; Kubasika 28:36; Matayo 20:28.

 6. (a) Sambu na inki yau kele kima ya pete ve beto na kulanda bikalulu ya busantu? (b) Inki lenda sadisa beto na kubumba bikalulu na beto ya santu?

⁶ Ata mpila yina, beto fwete ndima nde yau kele pete ve na kutwadisa luzingu ya santu ntangu beto kele na kati ya inza ya Satana ya kubeba. Yandi ketulaka mitambu sambu na Bakristu ya kyeleka, bayina kesala ngolo na kuguluka na ngidika ya bima na yandi. (Efezo 6:12; 1 Timoteo 6:​9, 10) Bupusi ya kisalu ya musuni, ya luteleminu ya dibuta, ya maseka na nzo-nkanda, mpi ya ngolo ya banduku kelombaka kimpeve ya ngolo sambu muntu kubumba busantu. Yau kemonisa mfunu ya mingi ya kulonguka na beto mosi mpi kuvukana na beto mbala na mbala na balukutakanu ya Bukristu. Polo longisilaka Timoteo nde: “Landa mbandu ya mambu ya kieleka yina ya mono tubilaka nge; vanda ngolo na lukwikilu ti na kuzola yina ya beto ke zolanaka na kimvuka ti Yesu Kristo.” (2 Timoteo 1:13) Mambu ya kepesaka mavimpi ya mutindu yina beto kewaka yau na Nzo ya Kimfumu mpi na kulonguka ya Biblia na beto mosi. Yau lenda sadisa beto na kuvanda ya santu konso kilumbu na mambu ya kuswaswana.

Bikalulu ya Santu na Kati ya Dibuta

 7. Yau kelomba nde busantu kusimba luzingu ya dibuta na beto inki mutindu?

⁷ Polo bakaka ntela na Levi 11:​44, yandi sadilaka ngogo ya Kigreki haʹgi·os, yina ketendula “ya kukabwana ti masumu, na mutindu yina, ya kutambika na Nzambi, ya santu.” (An Expository Dictionary of New Testament Words, Mukanda ya W. E. Vine) Inki mutindu yau lenda tadila beto na luzingu na beto ya Bukristu ya dibuta? Na ntembe ve, yau fwete tendula nde luzingu ya dibuta na beto fwete vanda na zulu ya zola, sambu “Nzambi kele zola.” (1 Yoane 4:​8, NW) Zola ya kuditambika kele mafuta (graisse) yina ketulaka butesi na ngwisana na kati ya bankwelani mpi na kati ya bibuti ti bana.​—1 Korinto 13:​4-8; Efezo 5:​28, 29, 33; 6:4; Kolosai 3:​18, 21.

8, 9. (a) Inki dyambu keyelaka bantangu yankaka na nzo ya Mukristu? (b) Inki ndongisila Biblia kepesa sambu na dyambu yango?

⁸ Beto lenda yindula nde zola ya mutindu yina tabasika kaka na mbala mosi na dibuta ya Bukristu. Kansi, beto fwete ndima nde zola keyalaka ve na kiteso yina yau fwetele na banzo mingi ya Bakristu. Na Nzo ya Kimfumu beto lenda monisa bonso beto kesalaka yau, kansi yau kele mpasi ve busantu na beto na kukita kana beto mekuma na nzo. Ebuna beto lenda vila na kintulumukina nde, tii bubu yai nkento kevandaka kaka Mukristu, mpangi na beto ya nkento, to nde tii bubu yai bakala kevandaka kaka mpangi na beto ya bakala (ye mbala yankaka nsadi ya kisalu to nkuluntu) yina vandaka zitisama na Nzo ya Kimfumu. Makasi lenda kanga beto, ye kuswana lenda kupela bonso tiya. Nkutu mutindu yankaka ya kuzinga lenda kota na luzingu na beto. Yau tavanda dyaka ve ngwisana ya Bukristu ya bakala ti nkento ya makwela, kansi, bakala ti nkento mosi ya keswaswana. Bau kevila nde nzo fwete vanda ti mupepe mosi ya santu. Mbala yankaka mpi bau banda kutuba bonso bantu ya inza. Na mutindu ya konda mpasi, bangogo ya kupola, ya mpasi lenda banda kubasika na munoko!​—Bingana 12:18; fwanisa ti Bisalu 15:​37-39.

⁹ Kansi, Polo longisilaka nde: “Beno tuba [ve] mambu ya mbi [Kigreki, loʹgos sa·prosʹ, “bangogo ya mvindu” mpila yina, ya konda busantu], kansi beno tuba kaka mambu ya mfunu yina lenda sadisa bantu yina ke wa beno.” Ebuna yau ketubila bantu yonso yina lenda wa na nzo, bana mpi na kati.​—Efezo 4:29; Yakobo 3:​8-10.

10. Inki mutindu ndongisila sambu na busantu ketadila bana?

¹⁰ Ndongisila yai sambu na busantu ketadila mpi bana mutindu mosi na kati ya dibuta ya Bukristu. Dyambu ya konda mpasi ya inki mutindu yau kele sambu na bau, na kukatuka na nzo-nkanda mpi kwisa kufulula mbandu ya masolo ya nkolama mpi ya konda luzitu ya banduku na bau ya inza! Bana ketinaka ve kikalulu ya bana yina ya buzoba ya fingaka mbikudi ya Yehowa, yina kele bubu yai ti bambandu na bau ya ntubilu ya mafingu mpi ya luvwezo. (2 Bantotila 2:​23, 24) Ntubilu na nge fwete vanda ve ya kubebisama na bangogo ya mansoni ya bantu ya balabala ya kewaka bumolo to kezolaka ve kusadila bangogo ya luzitu. Bonso Bakristu, ntubilu na beto fwete vanda ya santu, ya kyese, ya ketunga, ya mawete, mpi “ya kutula mungwa.” Yau fwete swaswanisa beto ti bantu yankaka.​—Kolosai 3:​8-10; 4:6, NW.

Busantu mpi Bantu ya Dibuta Yina Ke Ve Bakristu

11. Sambu na inki kuvanda ya santu ketendula ve kudinungisa?

¹¹ Ntangu beto kesala ngolo na masonga yonso na kusadila busantu, beto lenda ve kusala bonso nde beto kele na zulu ya bankaka mpi kudinungisa, mingimingi ntangu beto kele ti bantu ya dibuta na beto yina kekwikilaka ve. Bikalulu na beto ya bumbote ya Bukristu melunga na kusadisa bau na kumona nde beto kele ya kuswaswana na mutindu mosi ya mbote, nde beto kezaba mpenza inki mutindu kumonisa zola mpi mawa bonso muntu ya Samaria ya kingana ya Yezu.​—Luka 10:​30-37.

12. Inki mutindu Bakristu lenda benda bankwelani na bau na kyeleka?

¹² Piere tubilaka mingi kuvanda na nkadilu ya mbote na ntwala ya bantu ya dibuta na beto yina kele bankwikidi ve, ntangu yandi sonikilaka bankento Bakristu nde: “Beno bankento mpi, beno fweti lemfuka na babakala na beno, sambu, kana babakala na beno ya nkaka ke ndimaka ve nsangu ya Nzambi, bo ta baka lukwikilu sambu na bikalulu na beno ya mbote. Mfunu tavanda diaka ve na beno kutubila bo diaka ata kima mosi, sambu bo ta mona nde bikalulu na beno kele ya kinzambi ti ya luzitu.” Nkento Mukristu (to bakala na dyambu yai) lenda kubenda nkwelani na yandi ya kele nkwikidi ve kana bikalulu na yandi kele ya mbote, ya mawete, mpi ya luzitu. Yau kemonisa nde yandi fwete bongisa manaka ya bisalu ya teokrasi na mpila nde nkwelani na yandi ya kele nkwikidi ve kubikala ve ya kuyambulama to ya kuvilana.a​—1 Piere 3:​1, 2.

13. Inki mutindu bankuluntu ti bansadi ya kisalu lenda sadisa ntangu yankaka babakala ya kekwikilaka ve na kuzola kyeleka?

¹³ Bankuluntu ti bansadi ya kisalu lenda sadisa bau bantangu yankaka na kusosa kuzaba bakala ya kele nkwikidi ve na mutindu mosi ya kinduku. Na mutindu yina yandi lenda mona nde Bambangi kele bantubantu, bantu ya luzitu ti dikebi ya mingi, ya ketadilaka mpi mambu yankaka katula Biblia. Mbala mosi, nkuluntu mosi sepelaka na kulutisa ntangu na kuloba ti bakala mosi. Imene, kinduku kubandaka. Nsukansuka bakala yina kumaka mpangi ya kubotama. Na mbala yankaka, bakala mosi ya vandaka kwikila ve vandaka sepela mingi ti tubatsaku. Bankuluntu lembaka ve. Mosi na kati na bau longukaka dilongi ya tubandeke yina, na mpila nde, na mbala ya nima kana yandi kutana ti bakala yina, yandi lendaka kuyantika disolo na kutubilaka dyambu yai ya yandi kezolaka mingi! Yau yina, kuvanda ya santu kelomba ve kuvanda makambu ngolo to kusosa ve kuzaba makambu yankaka.​—⁠1 Korinto 9:​20-23.

Inki Mutindu Beto Lenda Vanda ya Santu na Kati ya Dibundu?

14. (a) Inki kele mutindu mosi ya Satana kesadilaka sambu na kufwa dibundu? (b) Inki mutindu beto lenda telamanina mitambu ya Satana?

¹⁴ Satana Dyabulu kele mukusi, sambu ngogo ya Kigreki sambu na Dyabulu, di·aʹbo·los, ketendula “mufundi” to “mukusi.” Kukusila kele mosi na kati ya bikalulu na yandi ya ntete mpi yandi kemekaka kusadila yau na kati ya dibundu. Mutindu ya kuluta mbote ya kusadila yau kele kutonga. Keti beto kekudibikisaka na mpukumuna na yandi na kikalulu yina ya konda busantu? Inki mutindu yau lenda salama? Na kuyantikaka yau, na kuvutukilaka yau, to na kuwidikilaka yau. Kingana ya mayele ketuba nde: “Bantu ya mbi kisalu na bo kutonga bantu ya nkaka; bo ke sosaka mavanga, [“mikusi,” NW] ke fwaka kinduku.” (Bingana 16:28) Nkisi ya kutonga ti kukusila kele inki? Beto fwete kudikeba nde kutuba na beto kuvanda ntangu yonso yina ketunga mpi ya kele na lufulu na zola. Kana beto kesosa bantoma ya bampangi na beto na kisika ya kusosa mambu ya beto kebinga nde mambi na bau, masolo na beto tavanda ntangu yonso ya kyese mpi ya kimpeve. Yibuka nde kutonga kele mpasi ve. Ye muntu ya ketonga bankaka na nge lenda mpi kutonga nge na bankaka!​—1 Timoteo 5:13; Tito 2:3.

15. Inki bikalulu ya mefwanana na Kristu tasadisa na kubumba bantu yonso na kati ya dibundu ya santu?

¹⁵ Sambu na kubumba dibundu ya santu, beto yonso fwete vanda na mabanza ya Kristu, ye beto kezaba nde kikalulu na yandi ya ntetentete kele zola. Yau yina, Polo longisilaka bantu ya Kolosai na kuwa mawa bonso Kristu: “[“Na yau, bonso bantu ya kusolama ya Nzambi, ya santu mpi ya zolama,” NW] beno fweti wila bantu mawa mingi, beno fweti vanda bantu ya mbote, beno lenda kudisonga ve, beno fweti vanda pima, beno fweti kanga ntima. . . . Beno fweti lolula bantu ya nkaka na kati na beno . . . Na mambu yai yonso beno yika diaka kuzolana yina ta vukisa beno na kimvuka mosi ya kieleka mpenza.” Na nima, yandi yikaka nde: “Ngemba ya Kristo kuyala ntima na beno.” Na ntembe ve mpenza, ti mpeve yai ya kulolula, beto lenda bumba bumosi mpi busantu ya dibundu.​—Kolosai 3:​12-15.

Keti Busantu na Beto Kemonanaka na Bamfinangani na Beto?

16. Sambu na inki lusambu na beto ya santu fwete vanda lusambu ya kyese?

¹⁶ Ebuna bamfinangani na beto? Inki mutindu bau kemonaka beto? Keti beto kengengisaka kyese ya kyeleka, to beto kemonisaka yau bonso kizitu? Kana beto kele ya santu mutindu Yehowa kele ya santu, nzikisa tamonika na ntubilu na beto ti na bikalulu na beto. Yau fwete monisa pwelele nde lusambu na beto ya santu kele lusambu ya kyese. Sambu na inki buna? Sambu Yehowa Nzambi na beto kele Nzambi ya kyese, yina kezolaka bansambidi na yandi kuvanda na kyese. Yau yina muyimbi-bankunga lendaka kutuba sambu na bantu ya Yehowa ya ntangu ya ntama nde: “Kiese na bantu yina ya Nzambi [Yehowa] kele Mfumu na bo!” Keti beto kemonisaka kyese yina? Keti bana na beto mpi kemonisaka kyese na kuvanda na kati ya bantu ya Yehowa na Nzo ya Kimfumu mpi na balukutakanu ya nene?​—Nkunga 89:15, 16; 144:15b.

17. Inki beto lenda sala na luzingu sambu na kumonisa busantu ya bukatikati?

¹⁷ Beto lenda monisa mpi busantu na beto ya bukatikati na ngindu na beto ya kupesa maboko mpi bumbote na beto na bisika ya mfinama na beto. Ntangu yankaka yau kevandaka mfunu nde bamfinangani kusala na kimvuka, ntangu yankaka sambu na kusakula bisika ya mfinama na bau to, bonso na bansi yankaka, sambu na kubongisa mikidi ti babalabala. Na dyambu yai, busantu na beto lenda monana mpi na mutindu beto keyidika masamba to bilanga na beto to bima yankaka. Kana beto bikisa mvindu na bisika ya mfinama na beto, to kana kilanga na beto kele mvindu, ya konda kusakula, mbala yankaka ti kimbambala ya kaminio ya ntama ya kufwa na kisika ya bantu keluta, keti beto lenda kutuba nde beto kezitisa bisika ya mfinama na beto?​—Kusonga 11:18.

Busantu na Kisalu mpi na Nzo-nkanda

18. (a) Inki kele mpasi ya Bakristu bubu yai? (b) Inki mutindu beto lenda vanda ya kuswaswana ti inza?

¹⁸ Ntumwa Polo kusonikaka na mbanza ya konda busantu ya Korinto nde: “Na mukanda yina ya mono sonikilaka beno, mono tubaka nde beno lenda vukana ve ti bantu ya pite. Mono tubaka ve sambu na bamimpani yina kele bantu ya pite, to bantu yina ke vandaka na nzala ya kuvanda na konso kima yina, to bamiyibi, to bantu yina ke sambaka banzambi ya biteki. Kana beno zolaka kutina bo yonso, nga beno zolaka kukatuka mvimba na nsi-ntoto!” (1 Korinto 5:​9, 10) Yai kele mpasi ya Bakristu, sambu bo fwete vukana konso kilumbu ti bantu ya mansoni to ya konda bikalulu ya mbote. Yau kele mumekamu ya ngolo ya kwikama, mingimingi na bandambu yina bupusi ya mansoni, mbebisa, kukonda masonga kendimamaka mpi kepesamaka nswa. Na kisalu to na nzo-nkanda beto lenda ve kukitisa bikalulu na beto sambu na kumonana “bantubantu” na meso ya bayina kele na lweka na beto. Kansi, bikalulu na beto ya Bukristu ya mawete mpi ya kuswaswana, fwete gambula beto na ntwala ya bantu ya luswasukusu, bayina kezabaka nzala na bau ya kimpeve mpi bayina kele na kusosa kima ya kuluta mbote.​—Matayo 5:3; 1 Piere 3:​16, 17.

19. (a) Inki mimekamu beno bana kevandaka na yau na nzo-nkanda? (b) Inki bibuti lenda sala na kusadisa bana na bau ti bikalulu na bau ya busantu?

¹⁹ Mutindu mosi, kele ti mimekanu mingi na ntwala ya bana na beto na nzo-nkanda. Bibuti, keti beno kekwendaka kutala nzo-nkanda kisika bana na beno kelongukaka? Keti beno zaba mpeve yina keyala kuna? Keti beno kesolulaka ti balongi? Sambu na inki bangyufula yai kele mfunu? Sambu na bambanza mingi na inza, banzo-nkanda mekumaka bisika ya mubulu, ya dyamba, mpi ya mansoni. Inki mutindu bana na beno lenda bumba kwikama ti bikalulu na bau ya santu kana bau kele ve ti lusadisu ya kufuluka na mawa ya bibuti na bau? Na mutindu ya mbote, Polo longisilaka bibuti nde: “Beno batata, beno simbisa bana na beno makasi ve, mbaimbai bo ta vanda na kikesa diaka ve.” (Kolosai 3:21) Mutindu mosi ya kusimbisa bana makasi kele kukonda kuzaba mimekamu mpi bampasi na bau ya konso kilumbu. Kudibongisa sambu na mpukumuna ya kele na nzo-nkanda kebandaka na mwela ya Bukristu ya kele na nzo.​—Kulonga 6:​6-9; Bingana 22:6.

20. Sambu na inki busantu kele mfunu sambu na beto yonso?

²⁰ Na kusukisa, sambu na inki busantu kele mfunu sambu na beto yonso? Sambu yau kesadisaka bonso lutaninu na bandwanisa ya inza mpi mabanza ya Satana. Yau kele lusakumunu bubu mpi na makwisa. Yau kepesa beto kivuvu ya luzingu yina tavanda luzingu ya kyeleka na inza ya mpa ya lunungu. Yau kesadisa beto na kuvanda Bakristu ya bukatikati, ya kebendaka bantu, ya kesolulaka ti bankaka​—bayina ve ya kele makambu ngolo. Na bunkufi, yau kekumisaka beto bonso Kristu.​—1 Timoteo 6:19.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Keyibuka?

◻ Sambu na inki Piere monaka mfunu ya kulongisila Bakristu sambu na busantu?

◻ Sambu na inki yau kele pete ve na kuzinga luzingu ya santu?

◻ Inki muntu na muntu na kati na beto fwete sala na kutomisa busantu na kati ya dibuta?

◻ Dibundu na kubikala ya santu, inki bikalulu ya konda busantu beto fwete tina?

◻ Inki mutindu beto lenda bikala ya santu na kisalu mpi na nzo-nkanda?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 27]

Bonso Bambangi ya Yehowa, beto fwete vanda na kyese na kusadila Nzambi mpi na bisalu yankaka