“Beno Lwata Binwaninu Yonso ya Nzambi Ke Pesaka Beno”

“Beno lwata binwaninu yonso ya Nzambi ke pesaka beno [sambu na kuvanda kaka ngolo na mpila nde mayele ya Dyabulu kubwisa beno ve, NW].”​—EFEZO 6:11.

1, 2. Tendula na bangogo na nge mosi binwaninu ya kimpeve yina Bakristu fwete lwata.

ROMA kukumaka ngolo mingi kibeni na mvu-nkama ya ntete ya T.B. Ngolo ya basoda ya Roma kusadisaka mbanza yai na kuyala bansi mingi ya inza ya kuzabanaka na ntangu yina. Muntu mosi ya kelongukaka mambu ya melutaka kutubaka nde basoda ya Roma vandaka “kimvuka ya basoda yina vandaka kununga mingi kuluta mpi ya kuyidika mbote kuluta na ntangu yina.” Kimvuka ya basoda ya Roma yina kuzabaka kisalu mbote kusalamaka ti basoda ya bo longaka mbote kibeni, kansi ngolo na bo ya kununga bitumba vandaka kukatuka mpi na binwaninu na bo. Ntumwa Polo kusadilaka binwaninu ya soda ya Roma sambu na kutubila binwaninu ya kimpeve yina Bakristu kele na yo mfunu sambu na kununga bitumba ti Dyabulu.

² Beto kemona ntendula ya binwaninu yango ya kimpeve na Efezo 6:14-17 (NW). Polo kusonikaka nde: “Beno vanda kaka ngolo, beno lwata kyeleka na luketo na beno, beno lwata kinkutu ya bibende ya lunungu na ntulu, mpi beno lwata bisadilu ya nsangu ya mbote ya ngemba na makulu na beno. Kuluta mambu yonso, beno baka dibaya ya nene ya lukwikilu, yina tasadisa beno na kufwa batolotolo yonso ya tiya ya muntu ya mbi. Dyaka, beno ndima mpu ya bibende ya luguluku, mpi mbele ya kimpeve, disongidila ndinga ya Nzambi.” Kana beto tadila binwaninu ya kyeleka yina Polo kutubilaka, yo vandaka kutanina basoda ya Roma mbote kibeni. Ebuna, soda vandaka kusadila mbele bonso kinwaninu na yandi ya ntetentete sambu na kunwana ti muntu yankaka.

 3. Sambu na nki beto fwete lemfuka na bantuma ya Yezu Kristu mpi kulanda mbandu na yandi?

³ Katula binwaninu mpi kulonguka, basoda ya Roma vandaka kununga sambu bo vandaka kulemfukila komanda na bo. Mutindu mosi, Bakristu fwete lemfukila Yezu Kristu yina Bilia kebinga ‘komanda ya keyala bantu yonso ya nsi-ntoto.’ (Yezaya 55:4) Yandi kele mpi “mfumu ya Dibundu.” (Efezo 5:23) Yezu kepesa beto bantuma sambu na bitumba na beto ya kimpeve mpi yandi kepesa beto mbandu ya kukuka na mutindu ya kulwata binwaninu ya kimpeve. (1 Piere 2:21) Sambu kimuntu ya Kristu mefwanana mpenza ti binwaninu ya kimpeve, Masonuku kelongisila beto na ‘kulanda’ mabanza ya Kristu. (1 Piere 4:1) Yo yina, ntangu beto ketadila konso kitini ya binwaninu na beto ya kimpeve, beto tasadila mbandu ya Yezu sambu na kumonisa mfunu mpi ngolo na yo.

Tanina Luketo, Ntulu, mpi Makulu

 4. Inki kisalu mukaba vandaka kusala na kati ya binwaninu ya soda, mpi inki yo ketendula?

⁴ Beno lwata kyeleka na luketo. Na ntangu ya ntama, basoda vandaka kulwata mukaba ya mpusu ya mbisi, to mukaba yankaka, yina kuvandaka nene kiteso ya basantimetre 5-15. Bambaludi yankaka ketubaka nde verse yai fwete vanda mutindu yai, “lwata kyeleka bonso mukaba ya kukanga na luketo na nge.” Mukaba ya soda vandaka kusadisa na kutanina luketo na yandi mpi yo vandaka kisika ya mbote ya kukangisa mbele. Kana soda mekangisa mukaba na luketo na yandi, yo vandaka kutendula nde yandi keyilama sambu na kukwenda na bitumba. Polo kusadilaka mukaba ya soda sambu na kumonisa kiteso kyeleka ya Masonuku fwete vanda ti bupusi na luzingu na beto. Na kutuba ya kifwani, beto fwete kangisa yo ngolo na luketo na beto, na mpila nde beto wakanisa luzingu na beto ti kyeleka mpi beto nwanina yo na konso okazio ya beto mekutana na yo. (Nkunga 43:3; 1 Piere 3:15) Sambu na kulungisa lukanu yai, beto fwete longukaka Biblia ti dikebi yonso mpi kuyindulula na mambu yina yo ketuba. Yezu kuvandaka ti nsiku ya Nzambi ‘na ntima na yandi.’ (Nkunga 40:9) Yo yina, ntangu bambeni vandaka kuyula yandi bangyufula, yandi vandaka kupesa mvutu na kutangaka Masonuku na mabanza. ​—Matayo 19:3-6; 22:23-32.

 5. Tendula mutindu bandongisila ya Masonuku lenda sadisa beto na ntangu beto mekutana ti mumekamu to mpukumuna.

⁵ Kana beto kebika nde kyeleka ya Biblia kutambwisa beto, yo lenda tanina beto na bangindu ya luvunu mpi kusadisa beto na kubaka badesizio ya mayele. Na ntangu beto mekutana ti mpukumuna to mumekamu, bandongisila ya Biblia takumisa ngolo lukanu na beto ya kusala mambu ya mbote. Yo kele bonso nde beto tamona Yehowa, Longi na beto ya Nene, mpi tawa ndinga na nima na beto ketuba nde: “Nzila yo yai, beno landa yo.”​—Yezaya 30:20, 21.

 6. Sambu na nki ntima na beto ya kifwani kele na mfunu ya lutaninu, mpi nki mutindu lunungu lenda tanina yo mbote?

⁶ Kinkutu ya bibende ya lunungu na ntulu. Kinkutu ya bibende yina soda vandaka kulwata na ntulu vandaka kutanina ntima yina kele kinama mosi ya mfunu mingi. Ntima na beto ya kifwani, disongidila kimuntu na beto ya kati, kele na mfunu ya lutaninu ya ngolo sambu yo kevandaka ti mpusa ya kusala mambu ya mbi. (Kuyantika 8:21) Yo yina, beto fwete longuka na kuzaba mpi kuzola bansiku ya lunungu ya Yehowa. (Nkunga 119:97, 105) Zola na beto ya lunungu kenataka beto na kubuya mabanza ya inza yina kebuyaka kutula dikebi na minsiku ya pwelele ya Yehowa to kemonaka yo mpamba. Dyaka, kana beto kezola mambu ya mbote mpi keyina mambu ya mbi, beto tabuya kulanda nzila yina lenda bebisa luzingu na beto. (Nkunga 119:99-101; Amosi 5:15) Na mambu yai, Yezu kele mbandu ya kuluta mbote. Masonuku ketuba mutindu yai sambu na yandi: “Nge ke zolaka mambu ya kieleka, kansi nge ke keyina mambu ya mbi.” ​—Baebreo 1:9.a

 7. Sambu na nki basoda ya Roma vandaka na mfunu ya basapatu ya mbote, mpi yo kemonisa inki?

⁷ Makulu ya kulwatisa bisadilu ya nsangu ya mbote ya ngemba. Basoda ya Roma vandaka na mfunu ya basapatu yina lenda zinga mingi to basandale ya ngolo, sambu na ntangu ya bitumba, mbala mingi bo vandaka kutambula bakilometre 30 konso kilumbu, mpi bo vandaka kulwata to kunata binwaninu ti bisadilu ya bakilo kiteso ya 27. Yo yina, Polo kusadilaka basapatu sambu na kumonisa mpusa ya ngolo ya beto kevandaka na yo ya kulonga nsangu ya Kimfumu na konso muntu yina tawa beto. Yo kele mfunu mingi, sambu nki mutindu bantu tazaba Yehowa kana beto yilama ve mpi kele ve na luzolo ya kulonga bo?​—Roma 10:13-15.

 8. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu yina kuvandaka nsamuni ya nsangu ya mbote?

⁸ Inki kisalu kuvandaka mfunu mingi kuluta na luzingu ya Yezu? Yandi zabisaka Guvernere ya Roma Ponse Pilate nde: ‘Mono kwisilaka awa na nsi-ntoto sambu na kutuba kitemwe na mambu yina kele ya kieleka.’ Yezu vandaka kulonga konso ntangu ya yandi vandaka kumona muntu yina tazola kuwa yandi, mpi yandi vandaka kuzola mingi kisalu na yandi ya kusamuna na mpila nde yandi tulaka yo na kisika ya ntete kuluta bampusa na yandi ya kinsuni. (Yoane 4:5-34; 18:37) Kana beto ke na kikesa ya kulonga nsangu ya mbote bonso Yezu, beto tazwa baokazio mingi ya kuzabisa bantu yankaka nsangu ya mbote. Dyaka, kudipesa mingi na kisalu ya kusamuna tasadisa beto na kuvanda ntangu yonso ngolo na kimpeve.​—Bisalu 18:5.

Dibaya ya Ketaninaka, Mpu ya Bibende, mpi Mbele

 9. Inki mutindu dibaya ya nene ya ketaninaka vandaka kutanina soda ya Roma?

⁹ Dibaya ya nene ya ketaninaka ya lukwikilu. Ngogo ya Kigreki ya bo balulaka nde “dibaya ya nene ya ketaninaka” ketendula dibaya yina vandaka nda ya kufwana sambu na kutanina nitu ya mvimba. Yo zolaka kutanina muntu na “batolotolo ya tiya” ya bo ketubila na Efezo 6:16. Na ntangu ya ntama, basoda vandaka kusadila batolotolo ya bo vandaka kusala ti banti yina vandaka ti dibulu na kati, mpi na nsongi na yo vandaka ti bibende yina bo lendaka kufulusa ti mafuta yina vandaka kupela tiya. Muntu mosi ya mayele ketuba nde batolotolo yango kuvandaka “na kati ya binwaninu ya kuluta kigonsa ya bo vandaka kusadila na bitumba na ntangu ya ntama.” Kana soda mosi kuvandaka ve ti dibaya ya nene sambu na kuditanina na batolotolo yina, yo lendaka kulwadisa yandi ngolo to nkutu kufwa yandi.

10, 11. (a) Inki “batolotolo ya tiya” ya Satana lenda fwa lukwikilu na beto? (b) Inki mutindu mbandu ya Yezu kemonisa mfunu ya lukwikilu na bantangu ya mpasi?

¹⁰ Inki “batolotolo ya tiya” Satana kesadilaka sambu na kufwa lukwikilu na beto? Yandi lenda basisa mbangika to kimbeni na kati ya dibuta, na kisalu, to na nzo-nkanda. Mpusa ya kuvanda ti bima mingi ya kinsuni mpi mutambu ya mansoni mebwisaka Bakristu mingi na kimpeve. Sambu na kuditanina na bigonsa yai, “kuluta mambu yonso, [beto fwete] baka dibaya ya nene ya lukwikilu.” Lukwikilu kekatukaka na kulonguka mambu ya metala Yehowa, na kusolula ti yandi mbala na mbala na kisambu, mpi na kubakisa mutindu ya yandi ketaninaka mpi kesakumunaka beto. ​—Yozue 23:14; Luka 17:5; Roma 10:17.

¹¹ Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi monisaka mfunu ya kuvanda ti lukwikilu ya ngolo na bantangu ya mpasi. Yandi tulaka ntima yonso na badesizio ya Tata na yandi mpi yandi vandaka kusepela na kusala luzolo ya Nzambi. (Matayo 26:42, 53, 54; Yoane 6:38) Ata na ntangu yandi kunyokwamaka mingi na mabanza na kilanga ya Getsemane, Yezu kutubaka na Tata na yandi nde: “Kulanda luzolo na mono ve, kansi luzolo na nge.” (Matayo 26:39) Yezu kuvilaka ve ata fyoti mfunu ya kuvanda ntangu yonso ya kwikama mpi ya kusepedisa Tata na yandi. (Bingana 27:11) Kana beto mpi ketula ntima ya mutindu mosi na Yehowa, beto tabika ve nde kutonga to kimbeni kulembisa lukwikilu na beto. Kansi, lukwikilu na beto takuma ngolo kuluta kana beto ketula ntima na Nzambi, kezola yandi, mpi kezitisa bansiku na yandi. (Nkunga 19:8-12; 1 Yoane 5:3) Beto lenda fwanisa ve ata fyoti bima ya kinsuni to byese ya nitu ya ntangu fyoti ti balusakumunu yina Yehowa mebumbilaka bantu yina kezolaka yandi. ​—Bingana 10:22.

12. Mpu na beto ya kifwani ketaninaka nki kitini ya mfunu ya nitu na beto, mpi sambu na nki lutaninu yango kele mfunu?

¹² Mpu ya bibende ya luguluku. Mpu ya bibende vandaka kutanina ntu ti butomfu ya soda, nto ya ngangu na beto. Bo kefwanisa kivuvu na beto ya Bukristu ti mpu ya bibende sambu yo ketaninaka mabanza na beto. (1 Tesalonika 5:8) Ata nzayilu ya sikisiki ya Ndinga ya Nzambi mebalulaka mabanza na beto, beto kele kaka ngolo ve, bantu ya kukonda kukuka. Mabanza na beto lenda kusama kukonda mpasi. Balukanu ya ngidika ya bima yai lenda baka dikebi na beto to nkutu kubaka kisika ya kivuvu yina Nzambi mepesaka beto. (Roma 7:18; 12:2) Dyabulu kumekaka na kukusa Yezu ntangu yandi pesaka yandi “bimfumu yonso ya nsi-ntoto ti lukumu na yo,” kansi yandi nungaka ve. (Matayo 4:8) Yezu kubuyaka na mbala mosi dikabu yango. Yo yina, Polo kutubaka mutindu yai sambu na Yezu: “Yandi [Yezu] kangaka ntima ntangu bo fwaka yandi na zulu ya [nti ya mpasi, NW]. Yandi monaka nsoni ve na kufwa lufwa ya mutindu yina, sambu yandi vandaka kutala kaka kiese yina vandaka kuvingila yandi. Ebuna ntangu yai, yandi me vanda na diboko ya [kitata] ya kiti ya kimfumu ya Nzambi.”​—Baebreo 12:2.

13. Inki mutindu beto lenda landa na kutula ntima na kivuvu yina kele na ntwala?

¹³ Mutindu ya kutula ntima yina Yezu kuvandaka na yo kekudikwisilaka ve yo mosi. Kana beto fulusa mabanza na beto ti bangindu mpi balukanu ya ngidika ya bima yai, na kisika ya kutula bangindu na beto yonso na kivuvu yina kele na ntwala, lukwikilu na beto na balusilu ya Nzambi talemba. Nsukansuka, beto lenda vidisa nkutu kivuvu na beto yonso. Kansi, kana beto keyindulula mbala na mbala na balusilu ya Nzambi, beto talanda na kusepela na kivuvu yina Nzambi metulaka na ntwala na beto.​—Roma 12:12.

14, 15. (a) Mbele na beto ya kifwani kele inki, mpi nki mutindu beto lenda sadila yo? (b) Pesa mbandu mosi ya kemonisa mutindu mbele ya kimpeve lenda sadisa beto na kununga mpukumuna.

¹⁴ Mbele ya kimpeve. Ndinga ya Nzambi, to nsangu yina kele na Biblia kele bonso mbele ya ngolo ya makasi zole yina lenda bwisa malongi ya luvunu ya mabundu, mpi kusadisa bantu ya ntima mbote na kuzwa kimpwanza ya kimpeve. (Yoane 8:32; Baebreo 4:12) Mbele yai ya kimpeve lenda tanina beto mpi ntangu beto kenwana ti bampukumuna, to ntangu ba aposta kemeka na kufwa lukwikilu na beto. (2 Korinto 10:4, 5) Beto kepesa mersi mingi kibeni sambu ‘bo sonikaka Mukanda ya Nzambi yonso na ngolo na yandi mpi yo kesadisaka beto mpenza na kusala konso kisalu ya mbote’!​—2 Timoteo 3:16, 17.

¹⁵ Ntangu Satana kumekaka yandi na ntoto ya zelo na zelo, Yezu kusadilaka mbote mbele ya kimpeve sambu na kubwisa bangindu ya luvunu mpi bampukumuna ya mayele ya mbi ya Satana. Na konso mpukumuna ya Satana, yandi kuvutulaka nde: “Bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi nde.” (Matayo 4:1-11) David, Mbangi mosi ya Yehowa na Espagne kumonaka mpi nde Masonuku kusadisaka yandi na kununga mpukumuna. Ntangu yandi vandaka na bamvula 19, mwana-nkento mosi ya kitoko yina vandaka kusala ti yandi kisika mosi na kompani ya kutula bunkete kusongaka yandi nde bo “basika sambu na kwenda kusekana.” David kubuyaka ngindu ya mwana-nkento yina, mpi yandi lombaka na mfumu na yandi ya kisalu na kutula yandi na kisika yankaka na mpila nde dyambu yina kusalama dyaka ve. David kutubaka nde: “Mu yibukaka mbandu ya Yozefi. Yandi buyaka mansoni mpi na mbala mosi yandi katukaka na kisika yina. Mu salaka mpi mutindu mosi.” ​—Kuyantika 39:10-12.

16. Tendula sambu na nki beto kele na mfunu nde bo longa beto sambu na ‘kuzabisa nsangu ya kieleka mbote-mbote.’

¹⁶ Yezu kusadilaka mpi mbele ya kimpeve sambu na kusadisa bantu yankaka na kukatuka na lutwadisu ya Satana. Yandi tubaka nde: “Malongi yai ya mono ke pesaka beno kele ya mono ve, kansi yo ke katukaka na muntu yina tindaka mono.” (Yoane 7:16) Sambu na kulanda mbandu ya Yezu ya kulonga mbote, beto kele na mfunu nde bo longa beto. Sambu na yina metala basoda ya Roma, Josèphe, Muyuda mosi yina kulongukaka mambu ya melutaka, kusonikaka nde: “Konso soda vandaka kusala bangalasisi konso kilumbu, mpi bo vandaka kusala yo na kikesa yonso bonso nde bo vandaka na bitumba, yo yina bo vandaka kukanga ntima kukonda mpasi na bitumba ata bo melemba.” Beto fwete sadilaka Biblia na bitumba na beto ya kimpeve. Dyaka, beto fwete ‘tulaka ngolo na kumonika bantu ya mbote na meso ya Nzambi, bonso bantu ya kisalu yina ya bo lenda baka mbi ve sambu na kisalu na bo, sambu bo kezabisaka nsangu ya kieleka mbote-mbote.’ (2 Timoteo 2:15) Mpi beto kemonaka kyese mingi kibeni ntangu beto kesadilaka Masonuku sambu na kupesa mvutu na ngyufula ya masonga yina muntu mosi ya kesepela na kyeleka meyula beto!

Sambaka Ntangu Yonso

17, 18. (a) Inki kisalu kisambu kesalaka na ntangu beto kenwanaka ti Satana? (b) Pesa mbandu mosi yina kemonisa mfunu ya kisambu.

¹⁷ Na nima ya kutadila binwaninu yonso ya kimpeve, Polo keyika ndongisila yankaka ya mfunu. Na ntangu bo kenwana ti Satana, Bakristu fwete “samba Nzambi na bisambu ya mutindu na mutindu.” Mbala ikwa? Polo kusonikaka nde: “Beno samba yandi ntangu yonso; mutindu Mpeve-Santu ke songaka beno.” (Efezo 6:18) Kisambu lenda pesa beto kikesa mingi ntangu beto mekutana ti bampukumuna, mimekamu, to mambu yina kelembisa beto nitu. (Matayo 26:41) Yezu “vandaka kusamba Nzambi yina lenda gulusa yandi na lufwa; yandi vandaka kusamba na ndinga ya ngolo, ti mansanga na meso. Ebuna Nzambi vandaka kuwa bisambu na yandi sambu [yandi vandaka kuwa Nzambi boma, NW].” ​—Baebreo 5:7.

¹⁸ Milagros yina kusalaka bamvula kuluta 15 na kusungimina bakala na yandi yina vandaka kubela maladi mosi ya kemanaka ve, ketuba nde: “Ntangu mu kelembaka nitu, mu kekwendaka penepene na Yehowa na kisambu. Ata muntu yankaka ve lenda sadisa munu kuluta mutindu yandi kesadisaka munu. Ya kyeleka, bantangu yankaka ntima kesukaka munu. Kansi, mbala na mbala, na nima ya kusamba Yehowa, kikesa na munu kevutukilaka munu mpi mu kekudiwaka dyaka mbote.”

19, 20. Inki beto kele na yo mfunu sambu na kununga bitumba ya beto kenwana ti Satana?

¹⁹ Dyabulu mezaba nde ntangu na yandi mebikala fyoti, mpi yandi kesala kikesa mingi sambu na kununga beto. (Kusonga 12:12, 17) Beto fwete nwanisa mbeni yai ya ngolo mpi ‘kunwana sambu na kuvanda kaka na lukwikilu.’ (1 Timoteo 6:12) Yo kelomba ngolo mosi ya meluta ngolo ya bantu. (2 Korinto 4:7) Beto kele mpi na mfunu ya lusadisu ya mpeve santu ya Nzambi, yo yina beto fwete lomba yo na kisambu. Yezu kutubaka nde: “Beno bantu ya mbi, kana beno zaba kupesa makabu ya mbote na bana na beno, zaba nde Tata yina kele na zulu ta pesa mpenza Mpeve na yandi na bantu yina ke lombaka yandi Mpeve!”​—Luka 11:13.

²⁰ Ya kyeleka, yo kele mfunu nde beto lwata binwaninu yonso yina Yehowa kepesaka beto. Kulwata binwaninu ya kimpeve kelomba kuyedisa bikalulu yina kepesaka Nzambi kyese, bonso lukwikilu mpi lunungu. Yo kelomba nde beto zola kyeleka bonso nde beto mekanga yo na luketu, na mpila nde beto vanda ya kuyilama sambu na kumwanga nsangu ya mbote na baokazio yonso, mpi beto vila ve ata fyoti kivuvu yina kele na ntwala. Beto fwete longuka na kusadila mbele ya kimpeve na mayele yonso. Kana beto lwata binwaninu yonso ya Nzambi kepesaka beto, beto lenda nunga bitumba ya beto kenwana ti bampeve ya mbi mpi beto lenda pesa mpenza lukumu na zina ya santu ya Yehowa.​—Roma 8:37-39.

[Noti na nsi ya lutiti]

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Nani kepesa mbandu ya kuluta mbote ya kulwata binwaninu ya kimpeve, mpi sambu na nki beto fwete tadila mbandu na yandi ti dikebi yonso?

• Inki mutindu beto lenda tanina mabanza na beto mpi ntima na beto ya kifwani?

• Inki mutindu beto lenda kuma kusadila mbele ya kimpeve na mayele yonso?

• Sambu na nki beto fwete sambaka ntangu yonso?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 19]

Kulonguka Biblia ti dikebi yonso lenda pusa beto na kulonga nsangu ya mbote na baokazio yonso

[Bifwanisu ya kele na lutiti 20]

Kivuvu na beto ya kyeleka kesadisaka beto na kunwana ti mimekamu

[Bifwanisu ya kele na lutiti 21]

Keti nge kesadilaka “mbele ya kimpeve” na kisalu ya kusamuna?