Buya “Bima ya Mpamba-Mpamba”

“Muntu yina ke lutisaka ntangu na [bima, NW] ya mpamba-mpamba yandi ke na mayele ve.”​—BING. 12:11.

 1. Inki kele mwa bima ya mfunu yina beto kevandaka ti yo, mpi nki kele mutindu ya kuluta mbote ya kusadila yo?

BAKRISTU yonso kevandaka ti bima ya mfunu ya mutindu na mutindu. Yo lenda vanda mwa mavimpi ya mbote mpi ngolo ya nitu, mwa mayele ya beto kebutukaka ti yo, to mwa bima ya kinsuni. Sambu beto kezolaka Yehowa, beto kevandaka na kyese ya kusadila bima yango na kisalu na yandi, mpi beto kelemfukaka na ndongisila yai ya kupemama: “Zitisa Mfumu Nzambi na kupesa yandi makabu ya bima [na nge] ya mbote mpenza.”​—Bing. 3:9.

 2. Inki lukebisu Biblia kepesa na yina metala bima ya mpamba-mpamba, mpi nki mutindu lukebisu yai kelungana na luzingu ya bantu?

² Kansi, Biblia ketubila mpi bima ya mpamba-mpamba mpi kekebisa na kubebisa bima na beto ya mfunu sambu na kulanda yo. Tadila mambu yina Bingana 12:11 ketuba sambu na dyambu yai: “Muntu yina ke salaka bilanga ke na bima mingi ya kudia, kansi muntu yina ke lutisaka ntangu na [bima, NW] ya mpamba-mpamba yandi ke na mayele ve.” Yo kele ve mpasi na kumona mutindu kingana yai kelungana na luzingu ya bantu. Kana muntu kesadila ngolo mpi ntangu na yandi sambu na kulungisa bampusa ya dibuta na yandi, ntembe kele ve nde dibuta na yandi lenda vanda na lutaninu na kiteso mosi buna. (1 Tim. 5:8) Kansi, kana yandi kebebisa bima na yandi ya mfunu sambu na kulanda bima ya mpamba-mpamba, yandi kemonisa nde yandi “ke na mayele ve” mpi nde yandi kele ve ti bukatikati mpi bikuma ya mbote. Ntembe kele ve nde nsukansuka muntu ya mutindu yina tavanda dyaka ve ti bima ya mfunu.

 3. Inki mutindu beto lenda sadila lukebisu ya Biblia kepesa na yina metala bima ya mpamba-mpamba na lusambu na beto?

³ Ebuna, inki beto lenda tuba kana beto sadila munsiku ya kingana yai na lusambu na beto? Ya kyeleka, beto kemonaka nde Mukristu yina kesadilaka Yehowa na kikesa mpi na kwikama yonso kevandaka mpenza na lutaninu. Yandi lenda tula ntima na lusakumunu ya Nzambi ntangu yai mpi kuevanda ti kivuvu ya ngolo sambu na bilumbu kekwisa. (Mat. 6:33; 1 Tim. 4:10) Kansi, Mukristu yina kelanda bima ya mpamba-mpamba ketulaka bangwisana na yandi ti Yehowa mpi kivuvu na yandi ya luzingu ya mvula na mvula na kigonsa. Inki mutindu beto lenda buya dyambu yai? Beto fwete bakisa bima yina kele ya “mpamba-mpamba” na luzingu na beto, mpi kubaka lukanu ya kubuya yo.​—Tanga Tito 2:11, 12.

 4. Inki kele bima ya mpamba-mpamba?

⁴ Ebuna, bima ya mpamba-mpamba kele inki? Yo lenda vanda konso kima yina kekatulaka dikebi na beto na kusadila Yehowa na ntima ya mvimba. Mu mbandu, bansaka ya mutindu na mutindu ya kulutisila ntangu. Ya kyeleka, bansaka ya kulutisila ntangu kele mfunu kana beto kesadila yo na bukatikati. Kansi, kana beto kelutisa ntangu mingi na “bansaka” mpi keyambula mambu yina metala lusambu na beto, bansaka kekumaka kima ya mpamba-mpamba mpi yo kebebisaka bangwisana na beto ti Nzambi. (Lo. 2:24; 4:6) Sambu na kubuya dyambu yai, Mukristu fwete yedisa kikalulu ya bukatikati mpi kutala na dikebi yonso mutindu yandi kelutisaka ntangu na yandi, yina kele kima mosi ya mfunu. (Tanga Kolosai 4:5.) Kansi, kele ti bima ya mpamba-mpamba yankaka yina kele kigonsa mingi kuluta bansaka ya kulutisila ntangu. Na kati na yo, beto lenda tanga banzambi ya luvunu.

Buya Banzambi ya Mpamba-Mpamba

 5. Inki mutindu Biblia kesadilaka mbala mingi bangogo “mpamba-mpamba”?

⁵ Dyambu ya kebenda dikebi kele nde na baverse mingi yina Biblia kesadila bangogo “mpamba-mpamba,” Biblia kesadilaka yo sambu na kutubila banzambi ya luvunu. Mu mbandu, Yehowa kutubaka na bantu ya Izraele nde: “Beno kusala biteki ve ya banzambi ya luvunu, beno kutedimisa ve matadi to banti sambu na kusambila yo. Mono kele Mfumu Nzambi, Nzambi na beno.” (Levi 26:1) Ntotila Davidi kusonikaka nde: “Mfumu Nzambi kele muntu ya nene, bantu fweti kumisa yandi ngolo mpenza; bo fweti tina yandi boma kuluta banzambi ya nkaka. Banzambi ya bantu ya nkaka bo yonso kele kaka bima ya mpamba, kansi Mfumu Nzambi muntu salaka zulu.”​—1 Bans. 16:25, 26.

 6. Sambu na nki banzambi ya luvunu kele bima ya mpamba?

⁶ Mutindu Davidi kumonisaka yo, beto kele ti banzikisa mingi ya kemonisa bunene ya Yehowa. (Nk. 139:14; 148:1-10) Bantu ya Izraele kuvandaka ti dibaku ya mbote kibeni na kuvanda ti bangwisana ti Yehowa! Yo vandaka mpenza buzoba mutindu bo yambulaka yandi mpi kumaka kufukama na ntwala ya biteki mpi makunzi ya matadi! Na ntangu ya mpasi, banzambi na bo ya luvunu kumonanaka mpenza ya mpamba mpi ya kukonda ngolo sambu na kudigulusa mpi kugulusa bansambidi na bo.​—Baz. 10:14, 15; Yez. 46:5-7.

7, 8. Inki mutindu “kimvwama” lenda kuma bonso nzambi?

⁷ Na bansi mingi bubu yai, bantu kelanda na kufukama na ntwala ya biteki yina bantu mesalaka bonso banzambi, mpi banzambi yango kele bima ya mpamba bubu yai, kaka mutindu yo vandaka na ntangu ya ntama. (1 Yoa. 5:21) Kansi, katula biteki, Biblia ketubila mpi bima yankaka yina lenda kuma bonso banzambi. Mu mbandu, tadila bangogo yai ya Yezu: “Ata muntu mosi ve lenda sadila bamfumu zole. Yandi ta zola mfumu mosi kansi yina ya nkaka ve, yandi ta lemfuka na mfumu mosi kansi yandi ta vwenza yina ya nkaka. Beno mpi, beno lenda sadila bamfumu yai zole ve, Nzambi ti kimvwama.”​—Mat. 6:24.

⁸ Inki mutindu “kimvwama” lenda kuma bonso nzambi? Mu mbandu, yindula ditadi mosi na kati ya kilanga na Izraele ya ntama. Bo lendaka kusadila ditadi yina sambu na kutungila nzo to kibaka. Kansi, kana bo tedimisa ‘ditadi’ yina bonso kiteki, yo vandaka kukuma mutambu sambu na bantu ya Yehowa. (Levi 26:1) Mutindu mosi, mbongo kevandaka mfunu kana beto kesadila yo ti bukatikati. Beto kevandaka na mfunu na yo sambu na kuzinga, mpi beto lenda sadila yo mbote na kisalu ya Yehowa. (Lo. 7:12; Luka 16:9) Kansi, kana beto ketula mbongo na ntwala ya kisalu na beto ya Bukristu, mbongo takuma nzambi na beto. (Tanga 1 Timoteo 6:9, 10.) Na nsi-ntoto yai ya bantu kemonaka nde kusosa kimvwama kele mfunu mingi, beto fwete zikisa nde beto kelanda na kuvanda ti dibanza ya bukatikati na dyambu yai.​—1 Tim. 6:17-19.

9, 10. (a) Inki mutindu Bakristu ketadilaka banzo-nkanda? (b) Inki kele kigonsa ya banzo-nkanda ya nda?

⁹ Mbandu yankaka ya kima ya mfunu yina lenda kuma kima ya mpamba-mpamba kele banzo-nkanda. Beto kezolaka nde bana na beto kukota banzo-nkanda mpi kulongama mbote sambu bo vanda ti luzingu ya mbote. Dyambu ya kuluta mfunu kele nde, Bakristu yina melongamaka mbote ketangaka mpi kebakisaka Biblia mbote, kezabaka kuyindula mbote na ntangu bo kekutana ti makambu mpi kebakaka badesizio ya mbote. Bo kelongaka bakyeleka ya Biblia na mutindu mosi ya pwelele mpi ya kendimisa. Kulongama mbote na nzo-nkanda kebakaka ntangu, kansi yo kevandaka ve kulutisa ntangu mpamba.

¹⁰ Kansi, inki beto lenda tuba sambu na banzo-nkanda ya nda yina bo kekotaka na ba iniversite? Bantu mingi kemonaka nde kukota na iniversite kele mfunu mpenza sambu na kununga na luzingu. Na nsuka, bantu yina kekotaka banzo-nkanda yango kekumaka ti mayele ya mbi ya nsi-ntoto yai. Banzo-nkanda ya mutindu yai kebebisaka bamvula ya mfunu ya kileki yina lenda vanda mbote sambu na kusadila Yehowa. (Lo. 12:1) Ziku yo kele kikuma ya kesalaka nde na bansi yina bantu mingi mekotaka banzo-nkanda ya mutindu yina, ntalu ya bantu yina kekwikilaka na Nzambi kekita. Na kisika ya kusosa kukota banzo-nkanda ya nda sambu na kubaka malongi ya nsi-ntoto yai mpi kusosa lutaninu, Mukristu ketulaka ntima na Yehowa.​—Bing. 3:5.

Kubika Ve nde Bampusa ya Kinsuni Kukuma Nzambi

11, 12. Sambu na nki Polo kutubilaka bantu yankaka nde: “Nzambi na bo kele divumu na bo”?

¹¹ Na mukanda ya yandi sonikilaka Bakristu ya Filipi, ntumwa Polo kutubilaka kima yankaka yina lenda kuma nzambi. Yandi tubilaka bantu yankaka yina kuvandaka ntete Bakristu nde: “Mono vandaka kutubila beno mbala mingi, ebuna ntangu yai mono ke tubila beno diaka na mawa yonso nde: Bantu mingi, na luzingu yina ya mbi ya bo ke zingaka, bo ke songaka nde bo kele bambeni ya lufwa yina ya Kristo fwaka na zulu ya [nti ya mpasi, NW]. Bo ta [fwa, NW] sambu nzambi na bo kele divumu na bo. . . . Bo ke yindulaka kaka mambu ya nsi-ntoto mpamba.” (Filp. 3:18, 19) Inki mutindu divumu ya muntu lenda kuma nzambi?

¹² Yo kemonana nde sambu na bantu yina Polo vandaka kutubila, nzala ya kulungisa bampusa ya kinsuni kukumaka mfunu mingi kuluta kusadila Yehowa kumosi ti yandi. Yo lenda vanda nde bantu yankaka vandaka kulutisa ndilu na kudya to kunwa malafu tii na kiteso ya kudya mbiki to kulauka. (Bing. 23:20, 21; fwanisa ti Kulonga 21:18-21) Yo lenda vanda mpi nde bankaka kuponaka na kusadila mabaku yonso yina vandaka kumonana na ntangu yina, ya vandaka kukatula dikebi na bo na kusadila Yehowa. Bika nde beto pesa ve nzila ata fyoti nde mpusa ya luzingu, yina bantu kemonaka nde ya mbote, kulembisa beto na kusadila Yehowa na ntima ya mvimba.​—Kol. 3:23, 24.

13. (a) Nzala ya kuvanda na konso kima yina kele inki, mpi nki mutindu Polo kutendulaka yo? (b) Inki mutindu beto lenda buya kikalulu yango?

¹³ Polo kutubilaka mpi mutindu yankaka ya lusambu ya luvunu. Yandi sonikaka na Kolosai 3:5 nde: “Beno katula mambu na beno yonso ya kimuntu, mumbandu: pite, bamambu ya nsoni, nzala ya kusala mambu ya nsoni, ti mambu ya mbi, ti nzala ya kuvanda na konso kima yina (nzala ya kuvanda na konso kima yina kele bonso kusamba banzambi ya biteki).” Nzala ya kuvanda na konso kima yina kele mpusa ya ngolo ya kuzwa bima yina beto kele na yo ve. Yo lenda vanda mpusa sambu na bima ya kinsuni, to mpusa ya mbi ya kuvukisa nitu. (Kub. 20:17) Yo mefwana mpenza na kuyindula nde bampusa ya mutindu yai kele kiteso mosi ti kusamba banzambi ya biteki! Yezu kusadilaka kifwani mosi ya ngolo sambu na kumonisa mfunu ya kusala ngolo sambu na kuyala bampusa ya mbi ya mutindu yai.​—Tanga Marko 9:47; 1 Yoa. 2:16.

Keba na Bangogo ya Mpamba-Mpamba

14, 15. (a) Inki “mambu ya mpamba” kubwisaka bantu mingi na bilumbu ya Yeremia? (b) Sambu na nki bangogo ya Moize kuvandaka mfunu?

¹⁴ Na kati ya bima ya mpamba-mpamba, beto lenda tanga mpi bangogo. Mu mbandu, Yehowa kutubaka na Yeremia nde: “Baprofete ke tuba luvunu na zina na mono; mono ve muntu tindaka bo, mono tubaka na bo mpi kima ve. Mambu ya bo ke tubila nge kele kaka mambu ya bo mosi monaka na mbona-meso, kansi yo katukaka na mono ve; yo kele mambu ya mpamba ti ya luvunu ya bo yindulaka bo mosi.” (Yer. 14:14) Baprofete yina ya luvunu vandaka kutuba nde bo vandaka kubikula na zina ya Yehowa, kansi bo vandaka kutuba mambu ya bo vandaka kuyindula bo mosi. Yo yina, bangogo na bo kuvandaka “mambu ya mpamba.” Yo vandaka mfunu ve mpi kuvandaka mpenza mutambu sambu na bantu ya Nzambi. Na mvu 607 N.T.B., bantu mingi yina kutulaka dikebi na bangogo yina ya mpamba-mpamba kufwaka na maboko ya basoda ya Babilone.

¹⁵ Na kuswaswana ti baprofete yina, Moize kutubaka na bantu ya Izraele nde: “Beno landa bansiku yonso ya mono me pesa beno bubu yai. . . . Malongi yai kele mambu ya mpamba ve, yo kele luzingu na beno mpenza. Beno landa yo, mpidina beno ta vanda na luzingu ya nda kuna na ntoto yina ya beno ke kwenda kutunga na simu ya Yordani.” (Kul. 32:46, 47) Ya kyeleka, bangogo ya Moize kuvandaka ya kupemama na Nzambi. Yo vandaka mfunu mpenza sambu na mambote ya dikanda yango. Bantu yina kutulaka dikebi na bangogo yina kuvandaka na luzingu ya nda mpi kubakaka lusakumunu. Bika nde beto buya ntangu yonso bangogo ya mpamba-mpamba mpi beto kangama na bangogo ya kyeleka yina kele mfunu.

16. Inki mutindu beto ketadilaka bangindu ya bantu ya siansi yina kewakana ve ti Ndinga ya Nzambi?

¹⁶ Keti bubu yai bantu ketubaka bangogo ya mpamba-mpamba? Ee. Mu mbandu, bantu yankaka ya siansi ketubaka nde dilongi ya evolisio mpi bima ya kuswaswana yina bo mebasisaka na luzingu kemonisa nde bantu kele dyaka ve na mfunu ya kukwikila na Nzambi mpi nde mambu yonso lenda tuba yo mosi. Keti bangindu ya lulendo ya mutindu yai fwete yangisa beto? Ata fyoti ve! Mayele ya bantu meswaswana ti mayele ya Nzambi. (1 Kor. 2:6, 7) Kansi, beto kezaba nde ntangu malongi ya bantu kewakanaka ve ti mambu yina Nzambi kemonisaka, malongi yina kemonanaka ntangu yonso ya luvunu kele malongi ya bantu. (Tanga Roma 3:4.) Ata kuyela ya siansi kemonana na mambu mingi ya luzingu, mambu yai ya Biblia ketuba sambu na mayele ya bantu kele kaka ya kyeleka: “Mambu yina ya bantu ke monaka nde yo kele mambu ya mayele, Nzambi ke monaka yo mambu ya buzoba.” Kana beto fwanisa yo ti mayele ya Nzambi yina kele na nsuka ve, mayele ya bantu kele mpamba.​—1 Kor. 3:18-20.

17. Inki mutindu beto fwete tadila bangogo ya bamfumu ya mabundu ya Kikristu mpi ya ba aposta?

¹⁷ Mbandu yankaka ya bangogo ya mpamba-mpamba kemonana na bamfumu ya mabundu ya Kikristu. Bo ketubaka nde bo kelongaka na zina ya Nzambi, kansi mambu mingi ya bo kelongaka kekatukaka ve na Masonuku, mpi mbala mingi mambu ya bo ketubaka kevandaka mfunu ve. Ba aposta mpi ketubaka bangogo ya mpamba-mpamba, mpi bo ketubaka nde bo kele na mayele mingi kuluta “mpika ya kwikama mpi ya mayele” yina Nzambi metulaka. (Mat. 24:45-47, NW) Kansi, ba aposta ketubaka na mayele na bo mosi, mpi bangogo na bo kele ya mpamba, yo kebwisaka konso muntu yina lenda wa yo. (Luka 17:1, 2) Inki beto lenda sala na mpila nde bo kusa beto ve?

Mutindu ya Kubuya Bangogo ya Mpamba-Mpamba

18. Na nki mitindu beto lenda sadila ndongisila yina kele na 1 Yoane 4:1?

¹⁸ Ntumwa Yoane kupesaka bandongisila ya mbote na dyambu yai. (Tanga 1 Yoane 4:1.) Na kuwakana ti bandongisila ya Yoane, beto kesyamisaka ntangu yonso bantu yina beto kekutanaka ti bo na kisalu ya kusamuna na kufwanisa mambu yina bo kelongaka bo ti yina Biblia kelongaka. Yo kele mbote nde beto mpi kusala mutindu mosi. Kana beto wa dyambu mosi ya ketubila mbi kyeleka, dibundu, bankuluntu, to bampangi na beto, beto fwete ndima yo ve na mbala mosi. Kansi, beto fwete kudiyula nde: “Keti muntu ya kepanza nsangu yai kesala na kuwakana ti mambu yina Biblia ketuba? Keti bansangu yai kelungisa lukanu ya Yehowa? Keti yo kekotisa ngemba na dibundu?” Konso kima ya beto kewa yina lenda bebisa kimpangi na kisika ya kutunga yo kele kima ya kukonda mfunu.​—2 Kor. 13:10, 11.

19. Inki mutindu bankuluntu kezikisaka nde bangogo na bo kele ve ya mpamba-mpamba?

¹⁹ Sambu na yina metala bangogo ya mpamba-mpamba, bankuluntu mpi kebaka dilongi mosi ya mfunu. Konso ntangu ya bo kepesaka muntu ndongisila, bo keyibukaka bandilu na bo mpi kepesaka ve ndongisila ya mekatuka na mayele na bo mosi. Bo fwete tadila ntangu yonso mambu yina Biblia ketuba. Munsiku ya mbote ya kusadila kele na bangogo yai ya ntumwa Polo: “Beno sala kaka mambu yina ya bo sonikaka na bansiku.” (1 Kor. 4:6) Bankuluntu kelandaka kaka mambu yina kele ya kusonika na Biblia. Bo kesadilaka mpi munsiku yai na yina metala bandongisila ya Biblia ya kele ya kusonika na mikanda ya mpika ya kwikama mpi ya mayele.

20. Na nki mitindu beto kebakaka lusadisu sambu na kubuya bima ya mpamba-mpamba?

²⁰ Bima ya mpamba-mpamba, yo vanda “banzambi,” bangogo, to konso kima yina, kele mbi kibeni. Yo yina, beto kesambaka ntangu yonso sambu Yehowa kusadisa beto na kuzaba bima yango, mpi sambu na kubuya yo. Ntangu beto kesala mutindu yina, yo kele bonso beto ketuba ti muyimbi-bankunga nde: “Katula meso na mono na bima ya mpamba-mpamba, pesa mono moyo mutindu nge silaka.” (Nk. 119:37) Na disolo yina kelanda, beto tatubila dyaka mfunu ya kundima lutwadisu ya Yehowa.

Keti Nge Lenda Tendula?

• Inki “bima ya mpamba-mpamba” beto fwete buya?

• Inki mutindu beto lenda buya nde mbongo kukuma bonso nzambi?

• Na nki mutindu bampusa ya kinsuni lenda kuma lusambu ya biteki?

• Inki mutindu beto lenda buya bangogo ya mpamba-mpamba?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 13]

Kupesa ve nzila ata fyoti nde mpusa sambu na bima ya kinsuni kulembisa nge na kusadila Yehowa