Tombula Maboko ya Kwikama na Zulu Nge Sala Kisambu
“Mono kezola nde babakala kusala kisambu na konso kisika, bo tombula maboko ya kwikama na zulu, kukonda makasi ti bantembe.”—1 TIMOTEO 2:8, NW.
1, 2. (a) Nki kuwakana kele na kati ya 1 Timoteo 2:8 ti bisambu ya bantu ya Nzambi kesalaka? (b) Nki beto ketadila ntangu yai?
YEHOWA kezolaka nde bantu na yandi kuvanda ya kwikama na yandi mpi na bampangi na bo. Ntumwa Polo monisaka nde kwikama ke mfunu na kati ya bisambu. Yandi sonikaka nde: “Mono kezola nde babakala kusala kisambu na konso kisika, bo tombula maboko ya kwikama na zulu, kukonda makasi ti bantembe.” (1 Timoteo 2:8, NW) Yo kemonana nde Polo tubilaka bisambu yina Bakristu vandaka kusala na “konso kisika” yina bo vandaka kukutakana. Banani vandaka na nswa ya kusamba na balukutakanu sambu na bantu yonso ya Nzambi? Kaka babakala ya santu, ya lunungu, mpi ya luzitu yina vandaka kulanda mambu yonso ya Masonuku kelombaka sambu na Nzambi. (Longi 12:13, 14) Yo lombaka nde bo vanda na bunkete ya kimpeve mpi ya bikalulu, bantu ya mekudipesaka mpenza na mambu ya Yehowa Nzambi.
2 Bankuluntu kele bantu ya ntete ya fwete ‘tombula maboko ya kwikama na kisambu.’ Bisambu na bo ya kebasika na ntima, ya kesalamaka na zina ya Yezu, kemonisaka kwikama na bo na Nzambi mpi kesadisaka bo na kutulana ve bantembe mpi na kuwa ve makasi. Na kutuba mbote, konso muntu yina mezwa dibaku ya kusala kisambu sambu na dibundu yonso ya Bakristu fwete vanda ve ti makasi to ngindu ya mbi, yandi fwete vanda muntu ya kwikama na Yehowa ti na organizasio na yandi. (Yakobo 1:19, 20) Nki Biblia ketuba dyaka sambu na bayina kevandaka na dibaku ya kusala kisambu sambu na kimvuka ya bantu? Mpi nki minsiku ya Masonuku beto fwete sadila na bisambu na beto mosi ti bisambu ya beto kesalaka sambu na dibuta yonso?
Yindula na Ntwala
3, 4. (a) Sambu na nki yo kele mbote na kuyindula nki beto tatuba, na ntwala ya kusamba na ntwala ya bantu yonso? (b) Nki Masonuku kesonga na yina metala nda ya kisambu?
3 Kana bo mepona beto na kusala kisambu na ntwala ya bantu, yo tavanda mbote nde beto yindula mambu ya beto tatuba na ntwala. Kana beto sala buna, beto tazwa mpila ya kutuba mambu ya mfunu mpi kisambu tavanda ve nda mingi to bisakasaka. Ntembe kele ve nde, kana nge kesamba nge mosi, nge lenda samba mpi na ndinga ya ngolo. Kisambu na nge lenda vanda na konso nda yina nge mezola. Yezu lutisaka mpimpa mosi ya mvimba na kusamba na ntwala ya kupona bantumwa na yandi 12. Kansi, na ntangu ya Lusungiminu ya lufwa na yandi, kisambu ya yandi salaka sambu na mampa ti vinu vandaka ya nkufi. (Marko 14:22-24; Luka 6:12-16) Mpi, beto kezaba nde Nzambi ndimaka bisambu ya Yezu, ti ya nkufi ti ya nda.
4 Kana beto mezwa dibaku ya kusala kisambu na dibuta, na ntwala ya kudya, yo fwete vanda kisambu mosi ya nkufi mpi beto fwete vila ve na kupesa mersi sambu na madya yina. Kana bo mepona beto na kusala kisambu na ntwala to na nima ya lukutakanu ya Bakristu, yo kelomba ve kusala kisambu ya kuluta nda. Yezu sepelaka ve ti balongi ya Bansiku sambu bo ‘vandaka kusamba bisambu ya nda sambu na kudisonga na bantu.’ (Luka 20:46, 47) Muntu ya kebangaka Nzambi tazola ve kusala kima ya mutindu yina. Kansi, ntangu yankaka, yo lenda vanda mbote na kusala kisambu ya mwa nda na ntwala ya bantu. Mu mbandu, nkuluntu ya bo keponaka na kusala kisambu na nsuka ya lukutakanu ya nene keyindulaka na ntwala, mpi yandi lenda tuba mwa bangindu mingi. Kansi, yo talomba mpi ve kulutisa ndilu.
Samba na Luzitu
5. (a) Nki beto fwete vila ve ntangu beto kesamba na ntwala ya bantu yonso? (b) Sambu na nki beto fwete samba na luzitu?
5 Kana beto kesamba na ntwala ya bantu yonso, beto vila ve nde beto ketubila ve bantu. Kansi, beto kele bantu ya masumu ya mezwa dibaku ya kutuba na Nkwa-Kimfumu Yehowa. (Nkunga 8:3-5, 9; 73:28) Yo yina, beto fwete monisa luzitu ti boma sambu yo salama ve nde, mambu ya beto ketuba, ti mutindu beto ketuba yo, yo sepedisa ve Yehowa. (Bingana 1:7) Muyimbi-bankunga Davidi yimbaka nde: “Mono, mono lenda kota na nzo na nge sambu nge ke zolaka mono mingi. Mono lenda samba nge na nzo na nge Nzambi, mono lenda fukama mpi na meso na nge sambu na kuzitisa nge.” (Nkunga 5:8) Kana beto kele na dibanza ya mutindu yai, nki mutindu beto tatuba kana bo mepona beto na kusala kisambu na lukutakanu ya Bambangi ya Yehowa? Kana beto ketuba na ntwala ya bantu yina kele bamfumu, beto ketubaka ti luzitu. Keti bisambu na beto fwete vanda ve ti lukumu mpi luzitu ya kuluta, sambu beto ketubaka kibeni ti Yehowa, “Ntotila ya mvula na mvula”? (Kusonga 15:3, NW) Yo yina, ntangu beto kesamba, beto fwete tuba ve mambu bonso, “Mbote na nge Yehowa,” “Beto ketindila nge mbote,” to, “Bikala mbote.” Masonuku kemonisa nde, Yezu Kristu, Mwana mosi kaka ya Nzambi, songaka ve Tata na yandi ya zulu mambu ya mutindu yai.
6. Nki beto fwete tula na ntu ntangu beto ‘kekwenda pene-pene na kiti ya Nzambi yina ke talaka beto na disu ya mbote’?
6 Polo tubaka nde: “Beto fweti . . . kwenda pene-pene na kiti ya Nzambi ya kimfumu, na kiti yina ya yandi ke talaka beto na disu ya mbote, [“sambu na kutuba ti kimpwanza yonso,” NW].” (Baebreo 4:16) Beto lenda ‘tuba ti kimpwanza yonso’ na ntwala ya Yehowa, ata beto kele bantu ya masumu, sambu beto metulaka lukwikilu na kimenga ya nkudulu ya Yezu Kristu. (Bisalu 10:42, 43; 20:20, 21) Kansi, ‘kutuba ti kimpwanza yonso’ kelomba ve nde beto tuba bima ya mpamba to ya kukonda luzitu na ntwala ya Nzambi. Kana beto kezola nde Yehowa kusepela na bisambu na beto ya beto kesala na ntwala ya bantu, beto fwete sala yo ti lukumu mpi luzitu ya mingi. Yo tavanda mpi mbote ve na kupesa baluzayisu, kulongisila to kulonga bawi na kati ya bisambu na beto.
Kudikulumusa Ntangu Nge Kesamba
7. Nki mutindu Salomo monisaka kikalulu ya kudikulumusa na kisambu ya yandi salaka kilumbu ya kukangula tempelo ya Yehowa?
7 Ata beto kesamba na ntwala ya bantu to beto mosi, beto fwete vila ve munsiku ya Masonuku ya kelomba beto na kusamba ti kikalulu ya kudikulumusa. (2 Bansangu 7:13, 14) Ntotila Salomo monisaka kikalulu ya kudikulumusa na kisambu ya yandi salaka na ntwala ya bantu na kilumbu ya kukangula tempelo ya Yehowa na Yeruzalemi. Salomo tungaka nzo mosi ya kuluta nene na zulu ya ntoto. Kansi na nsuka ya kisalu, wa kisambu ya yandi salaka ti kudikulumusa yonso: “Keti nge Nzambi lenda mpenza kuzinga awa na nsi-ntoto? Ata zulu mpi yo kele nene ve na kubumba nge! Ebuna nzo yai ya mono me tungila nge, nki mpila yo lenda kuka?”—1 Bantotila 8:27.
8. Tanga mambu ya lenda songa mpeve ya kudikulumusa na bisambu ya beto kesalaka na ntwala ya bantu yonso?
8 Beto mpi, kana bo mepona beto na kusala kisambu na ntwala ya bantu yonso, beto fwete kudikulumusa. Ata yo kelomba ve nde beto tuba na ndinga ya kisantu, ndinga na beto lenda monisa nde beto ketuba na kudikulumusa yonso. Bisambu ya kudikulumusa kesalamaka ve na ndinga ya lulendo to ya kusekisa. Yo fwete benda ve dikebi na nge muntu ya kesamba, kansi na Nzambi ya nge ketubila. (Matayo 6:5) Mambu ya beto ketuba kesongaka mpi kana beto kele na kikalulu ya kudikulumusa. Kana beto kesamba ti kudikulumusa, kutuba na beto tavanda ve bonso muntu ya kesosa nde Nzambi kusala yina ya beto mezola. Kansi, beto talomba Yehowa na kusala mambu ya kewakana ti luzolo na yandi ya santu. Muyimbi-bankunga pesaka mbandu ya mabanza ya beto fwete vanda na yo. Yandi lombaka nde: “Pardo Mfumu, gulusa beto, nungisa beto! Mbote mambu na beto yo bonga.”—Nkunga 118:25; Luka 18:9-14.
Kisambu Fwete Katuka na Ntima
9. Nki ndongisila ya mbote Yezu kepesa na Matayo 6:7, ye nki mutindu beto lenda sadila yo?
9 Kana beto kezola nde bisambu na beto, ya beto kesala beto mosi to na meso ya bantu, kusepedisa Yehowa, yo fwete basika na ntima. Mpidina, beto tavutukilaka ve kaka kisambu yo yina mosi konso ntangu, kukonda kuyindula nki beto ketuba. Na Disolo ya Zulu ya Ngumba, Yezu longisilaka bantu nde: “Kana beno ke samba, beno [“tuba ve kima yo yina mosi mbala na mbala,” NW] bonso bamimpani. Bo ke banzaka nde Nzambi ta wa bo sambu na bisambu na bo ya nda.” Na kikongo yankaka, Yezu tubaka nde: “Kutuba ve bituba-tuba, kuvutukila ve mambu mpamba-mpamba.”—Matayo 6:7, NW, noti.
10. Sambu na nki yo ke mbi ve na kusamba mbala mingi sambu na dyambu mosi?
10 Ntembe kele ve nde beto lenda samba mbala na mbala sambu na kima mosi. Yo ke kima ya mbi ve, sambu Yezu tubaka nde: “Beno landa kaka na kulomba mambu yina ya beno ke na yo mfunu, ebuna Nzambi ta pesa beno yo; beno landa kaka na kusosa mambu yina ya beno ke na yo mfunu, ebuna beno ta mona yo; beno landa kaka na kubula na kielo, ebuna Nzambi ta kangudila beno yo.” (Matayo 7:7) Beno lenda vanda na mfunu ya Nzo ya Kimfumu sambu Yehowa kele na kuyedisa kisalu ya kusamuna na teritware na beno. (Yezaya 60:22) Yo tavanda mbote na kusonga Yehowa nsatu na beno mbala na mbala ntangu beno kesamba beno mosi to na kati ya balukutakanu ya bantu ya Yehowa. Kana beno kesala mutindu yai, yo kesonga ve nde beno ‘kevutukila mambu mpamba-mpamba.’
Kuvila Ve Kukumisa Yehowa ti Kupesa Yandi Mersi
11. Nki mutindu beto lenda sadila ngindu ya Filipi 4:6, 7 na bisambu na beto mosi to yina beto kesalaka na ntwala ya bantu yonso?
11 Bisambu ya bantu mingi kevandaka kaka kulomba. Kansi, zola ya beto ke na yo sambu na Yehowa Nzambi fwete pusa beto na kupesa yandi mersi ti lukumu ntangu beto kesamba beto mosi to na meso ya bantu. Polo sonikaka nde: “Beno kumona mpasi ve na ntima sambu na konso mambu yina; kansi konso ntangu ya beno ke samba Nzambi, beno lomba yandi konso mambu yina ya beno ke na yo mfunu; ntangu beno ke lomba yandi yo, beno pesa yandi mersi. Ebuna ngemba ya Nzambi, ngemba yina me luta mambu yonso ya bantu ke yindulaka, yo ta keba ntima na beno ti mabanza na beno sambu na kimvuka yina ya beno kele ti Yesu Kristo.” (Filipi 4:6, 7) Ee, katula kulomba mambu ya beto ke na yo mfunu, beto fwete pesa Yehowa mersi sambu na balusakumunu na yandi ya beto kebaka na kimpeve ti na kinsuni. (Bingana 10:22) Muyimbi-bankunga yimbaka nde: “Makabu na beno na mono Nzambi mbote yo vanda mersi ya beno ke pesaka mono, beno lungisa mambu yonso ya beno silaka mono [Nzambi ya Zulu].” (Nkunga 50:14) Mpi kisambu yankaka ya Davidi yimbaka na kuyimba kele ti bangogo yai ya kesimba ntima: “Mono ta kumisa nge na bankunga, mono ta kumisaka nge ntangu mono ta pesaka nge mersi.” (Nkunga 69:31) Keti beto lenda sala mutindu mosi ve na bisambu na beto mosi to yina beto kesalaka na ntwala ya bantu?
12. Nki mutindu Nkunga 100:4, 5 ke na kulungana bubu yai, ye na nki mambu beto lenda pesa Nzambi lukumu ti mersi?
12 Sambu na Nzambi, muyimbi-bankunga yimbaka nde: “Beno kota na nzo na yandi, beno kumisa yandi, beno pesa yandi mersi ti lukumu yonso! Mfumu Nzambi kele mbote, kuzola na yandi ke manaka ve, yandi ke landaka kaka na kusala mambu ya yandi ke tubaka tii kuna.” (Nkunga 100:4, 5) Bubu yai, bantu ya makanda yonso ke na kukota na lupangu ya nzo ya Yehowa, beto fwete pesa yandi lukumu ti mersi. Keti nge kepesaka Nzambi mersi sambu na Nzo ya Kimfumu ya kele na teritware na beno? Keti nge kemonisaka kyese na kwenda ntangu yonso kuvukana kuna ti bayina kezolaka Nzambi? Kuna na kati, keti nge kekangulaka munoko na kuyimba bankunga sambu na kukumisa ti kupesa mersi na Tata na beto ya zola yina kele na zulu?
Kuwa Nsoni Ve Ata Fyoti Sambu na Kusamba
13. Nki mbandu kemonisa na Masonuku nde beto lenda samba Yehowa ata beto kemona nde beto mefwana ve sambu na mbi ya beto salaka?
13 Ata beto salaka dikambu mosi ya ketungisa beto na ntima, beto kemona nde beto mefwana ve na kutuba ti Nzambi, beto fwete samba mingi. Ntangu Bayuda balaka bankento ya makanda yankaka, Esdrasi fukamaka, yandi tombulaka maboko na yandi ya kwikama na zulu; na kudikulumusa yonso, ebuna yandi sambaka Nzambi nde: “Nzambi na mono, mono ke mona nsoni mingi na kutedimisa ntu na mono na kutala nge. Masumu na beto me lutana mingi, yo me kuma tii kuna na zulu. Katuka ntangu ya bankaka na beto tii bubu yai, beto bantu na nge beto ke sala kaka masumu . . . Beto zaba nde, ata beto salaka masumu ti mbi, nge Nzambi na beto pesaka beto ndola ya ngolo ve kansi nge bikaka beto na kuzinga diaka. Ebuna nki mutindu beto lenda vila diaka bansiku na nge ti kukwelana na bantu yai ya mbi? Kana beto sala mpidina, nge ta wila beto makasi mingi mpenza ti kufwa beto kimakulu, nge ta bika ata muntu mosi ve. Mfumu Nzambi, Nzambi ya Israele, nge kele muntu ya masonga kansi nge kele mpi mawa mingi; bubu yai nge me bika beto bankaka na kukatuka na kimpika. Beto ke ndima masumu na beto na meso na nge, beto lenda telama ve na ntwala na nge.”—Esdrasi 9:1-15; Kulonga 7:3, 4.
14. Mutindu yo monanaka na bilumbu ya Esdrasi, nki beto fwete sala sambu Nzambi kulolula beto?
14 Sambu Nzambi kulolula beto, beto fwete songa yandi mbi na beto, beto fwete wa mpasi na ntima mpi beto fwete “sala mambu yina ke songa nde [beto] me balula ntima.” (Luka 3:8; Yobi 42:1-6; Yezaya 66:2) Na bilumbu ya Esdrasi, bayina balulaka ntima, bo monisaka yo ntangu bo kulaka bankento ya banzenza ya bo kwelaka. (Esdrasi 10:44; fwanisa ti 2 Korinto 7:8-13.) Kana beto ke na kusosa nde Nzambi kulolula masumu ya nene ya beto mesala, beto kudikulumusa, beto songa yandi yo na kisambu, mpi beto sala mambu ya kesonga nde beto mebalula ntima. Dibanza ya kubalula ntima, ti ya kuyidika mbi ya beto mesala, fwete pusa beto na kusosa bankuluntu sambu bo sadisa beto na kimpeve.—Yakobo 5:13-15.
Samba Sambu Nge Baka Kikesa
15. Nki mutindu mbandu ya Ana kemonisa nde beto lenda baka kikesa na kisambu?
15 Kana beto memona nde ke ti kima mosi kepesa beto mpasi na ntima, beto lenda samba sambu na kubaka kikesa. (Nkunga 51:17; Bingana 15:13) Nkento mosi ya kwikama, Ana, salaka mutindu yina. Na ntangu na bo, yo vandaka kyese na kuvanda ti dibuta ya nene. Kansi, yandi yandi butaka ve. Bakala na yandi Elkana butaka bana ya bankento mpi ya babakala ti nkento na yandi Penina. Nkento yai vandaka kuseka Ana, sambu Ana vandaka mukobo. Ana sambaka ngolo mpi songaka Nzambi nde, kana yandi buta mwana-bakala, ‘yandi ta pesa mwana yango na Yehowa na luzingu na yandi yonso tii kuna.’ Kisambu ya Ana yai ti bangogo ya Nganga-Nzambi ya Nene, Eli, pesaka yandi kikesa, ye “mawa mpi katukaka yandi.” Yandi butaka mwana-bakala, yandi pesaka yandi zina Samuele. Na nima, yandi pesaka mwana yina na nzo ya Yehowa. (1 Samuele 1:9-28) Na mambote yina ya Nzambi monisaka yandi, yandi sambaka na kupesa yandi mersi. Na kisambu yina, yandi monisaka nde muntu mosi ve mekukana ti Yehowa. (1 Samuele 2:1-10) Bonso Ana, beto lenda zwa kikesa na kisambu, sambu beto zaba nde Yehowa kendimaka bisambu na beto ya kewakana ti luzolo na yandi. Kana beto kangudila yandi ntima na beto, ‘beto ta katula mawa,’ sambu yandi takatula kilo na beto, to yandi tapesa beto ngolo ya kunata yo.—Nkunga 55:22.
16. Mpila yo kemonana na mbandu ya Yakobi, sambu na nki beto fwete samba kana beto kele na boma to mawa?
16 Na mambu ya kepesa boma, susi, to mawa, beto vila ve na kusamba sambu na kulomba Nzambi kikesa. (Nkunga 55:1-4) Yakobi vandaka na boma mingi na kukutana ti mpangi na yandi Ezau yina kumaka mbeni na yandi. Kansi, yandi sambaka nde: “Nzambi ya nkaka na mono Abrahami, Nzambi ya tata na mono Izaki, wila mono. Nge Mfumu songaka mono na kuvutuka na ntoto na mono ti na bampangi na mono; nge songaka mono mpi nde nge ta sadisa mono mbote na mambu yonso. Mono muntu na nge, na kumona mutindu nge vandaka kutala mono na disu ya mbote ti mutindu nge lungisaka mambu yonso ya nge tubaka na mono, mono me fwana na yo ve ata fioti. Mono sabukaka nzadi ya Yordani; mono vandaka ata kima ve na maboko, kaka nti na mono ya kutambudila. Kansi bubu yai mono ke vutuka na ndonga zole ya bantu. Pardo, gulusa mono na maboko ya mbuta na mono Ezau. Mono ke mona boma sambu yandi ke kwisa kunwanisa beto, sambu na kufwa beto yonso, ti bankento ti bana. Yindula mambu yina ya nge tubaka na mono nde: ‘Mono ta sadisa nge mbote na mambu yonso, mono ta pesa nge bana mingi na mpila nde bantu ta kuka ve kutanga bo. Bo ta vanda mingi-mingi bonso bambuma ya zelo na lweka ya masa.’ ” (Kuyantika 32:10-13) Ezau nwanisaka ve Yakobi ti bantu ya vandaka ti yandi. Yo kemonisa nde Yehowa ‘sadisaka Yakobi mbote’ kilumbu yina.
17. Mutindu nkunga Nkunga 119:52 kemonisa, nki mutindu kisambu lenda pesa beto kikesa kana beto kele na mpasi ya ngolo?
17 Ntangu beto kelomba, beto lenda zwa kikesa kana beto keyibuka mambu ya kele na Ndinga ya Nzambi. Nkunga ya kuluta nda kele kisambu mosi ya kitoko. Ziku Ezekiasi, mwana-ntotila, muntu yimbaka yo ti miziki. Yo ketuba nde: “Mono ke yindulaka mutindu nge vandaka kuzenga makambu na ntangu ya ntama, yo ke pesaka mono kikesa, Mfumu.” (Nkunga 119:52) Kana beto kesamba ti kudikulumusa yonso ntangu beto ke na mpasi ya ngolo, beto lenda yibuka munsiku mosi ya Biblia yina lenda sadisa beto na kusala mambu ya tapesa beto kikesa ti kundimisa beto nde beto kesala mambu na nzila ya kesepedisa Tata na beto ya kele na zulu.
Bantu ya Kwikama Kesambaka Konso Ntangu
18. Sambu na nki beto lenda tuba nde ‘bantu yonso yina ke tulaka Nzambi ntima, bo fweti samba yandi’?
18 Bantu yina yonso ke ya kwikama na Yehowa Nzambi ‘tasamba Nzambi konso ntangu.’ (Roma 12:12) Ziku Davidi muntu kusonikaka Nkunga 32 na nima ya kusala disumu ti Bath-sheba, sambu yandi ketendula susi ya yandi vandaka na yo sambu yandi sosaka ve na kulomba ndolula. Yandi ketendula mpi mutindu ntima na yandi kumaka pima, ntangu yandi balulaka ntima mpi zabisaka Nzambi dikambu yango. Ebuna Davidi kuyimbaka nde: “Yo yina [sambu Yehowa kelolulaka bayina kebalulaka ntima na masonga yonso] bantu yonso yina ke tulaka nge ntima, bo fweti [samba] nge na ntangu ya mbote.”—Nkunga 32:6.
19. Sambu na nki beto fwete tombula maboko ya kwikama na zulu, beto samba?
19 Kana beto kesepelaka ti kinduku na beto ti Yehowa Nzambi, beto tasamba sambu yandi wila beto mawa na nsadisa ya nkudulu ya kimenga ya Yezu. Na nsadisa ya lukwikilu na beto, beto lenda pusana penepene ya kiti ya kimfumu ya mambote ya Nzambi ti kimpwanza ya kutuba sambu yandi kuwila beto mawa mpi yandi kusadisa beto na ntangu ya mbote. (Baebreo 4:16) Kansi bikuma kele mingi sambu na kusamba! Yo yina, bika “beto samba Nzambi ntangu yonso,” na kupesa yandi lukumu ti mersi na bangogo ya kebasika na ntima. (1 Tesalonika 5:17) Bika beto tombula maboko na beto ya kwikama na kisambu mpimpa ti ntangu.
Nki Mvutu Nge Tapesa?
◻ Sambu na nki yo ke mfunu na kuyindula nki beto tatuba na ntwala ya kusala kisambu na ntwala ya bantu yonso?
◻ Sambu na nki beto fwete samba ti luzitu?
◻ Nki kikalulu beto fwete monisa ntangu beto kesamba?
◻ Sambu na nki beto fwete yibuka na kukumisa Nzambi ti kupesa yandi mersi na bisambu?
◻ Nki mutindu Biblia kemonisa nde kisambu lenda pesa beto kikesa?
[Kifwanisu ya kele na lutiti 15]
Ntotila Salomo monisaka kikalulu ya kudikulumusa na kisambu ya yandi salaka kilumbu ya kukangula tempelo
[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]
Nge lenda baka kikesa na kisambu bonso Ana